WYKŁAD #3 PSYCHOLOGIA PRACY : PSYCHOLOGICZNA ANALIZA PRACY 15.10.07
PSYCHOLOGICZNA ANALIZA PRACY
1) Podstawowe formy aktywności.
2) Związek form aktywności z różnymi postaciami rzeczywistości.
3) Istota aktywności ludzkiej.
4) Funkcje pracy ludzkiej.
5) Podstawowe teorie rozwoju człowieka pod kątem wykonywania pracy.
6) Zagadnienia pracy ludzkiej w doktrynach wielkich religii.
_________________________________________________________________
1) PODSTAWOWE POSTACIE RZECZYWISTOŚCI.
a) Świat materialny i cała przyroda – RZECZ.
b) Ludzie jako pojedyncze osoby i całe zbiorowości – OSOBA.
c) Zbiór pomysłów i projektów, projekty istniejące w umysłach ludzi – IDEA.
d) Człowiek aktywny – PODMIOT.
2) FORMY AKTYWNOŚCI CZŁOWIEKA.
Cztery formy aktywności człowieka
a) Walka – działania destrukcyjne.
b) Zabawa – daje na ogół przyjemność, pozwala na relaks.
c) Kult – przejawia się w specyficznych zachowaniach związanych z oddawanie czci Bogu, podkreślaniem znaczenia pewnych wartości i podporządkowania się nim.
d) Praca – jest procesem zachodzącym między człowiekiem a przyrodą, a jego wynikiem jest wytwór kulturowy, dobro materialne.
Wspólną cechą powyższych form aktywności jest wydatek energetyczny prowadzący do zmęczenia.
W języku potocznym słowo PRACA jest używane najczęściej w dwojakim znaczeniu: a) Czynnościowym – jako:
• Pewną formę działania nastawionego na zaspokojenie potrzeb: materialnych (podstawowych) oraz kulturowych i duchowych (wyższych).
• Wysiłek w celu uzyskania czegoś użytecznego.
S G G W Z A R Z Ą D Z A N I E – S E M E S T R I Strona 1
WYKŁAD #3 PSYCHOLOGIA PRACY : PSYCHOLOGICZNA ANALIZA PRACY 15.10.07
b) Przedmiotowym (rzeczowym) – jako wytwór, efekt ludzkiego działania.
P
FORMA AKTYWNOŚCI
O
PRACA
WALKA
ZABAWA
KULT
S
RZECZ
Przekształcona
Bezmyślne
Zabawki, gry
kolekcjonowanie
przyroda
niszczenie
komputerowe
T
OSOBA/Y
Dydaktyka, leczenie,
Środki
Przyjemność,
Szacunek dla innych,
A
terapia
informatyczne
nieszczęście
miłość, oddanie
C
oraz techniczne
innych ludzi
I
IDEA
Nowe pomysły, plany
Krytyka zachowań, Fantazjowanie,
Różne formy
recenzje prac
fanatyzmu
E
S-F
Rzeczywistości
PODMIOT Praca nad sobą,
Wystawianie
Sprawianie sobie
Narcyzm,
ulepszanie siebie
siebie na
przyjemności
nimfomania
niebezpieczeństwo
3) KONTEKST MYŚLENIA O PRACY.
a) UNIWERSALISTYCZNY.
Dzięki pracy powstają i funkcjonują wszystkie inne wartości, a praca powinna być podstawowym miernikiem wartości człowieka.
b) CHRZEŚCIJAŃSKI.
Praca – poza Bogiem i człowiekiem – jest wartością najwyższą; obowiązkiem człowieka, który rodzi się z jego potrzeb życiowych, jak ze znaczenia pracy dla pełni osoby ludzkiej. Pomimo ciężaru jest radością i wielkim błogosławieństwem ludzkości.
c) PRAGMATYCZNY.
Praca jest źródłem zarobkowania i gwarantem ludzkiej egzystencji. Człowiek styka się ze światem przez pracę, która decyduje o wykorzystaniu jego możliwości życiowych i przyczynia się do jego rozwoju.
4) FUNKCJE CZŁOWIEKA W PROCESIE PRACY.
a) ENERGETYCZNA.
Człowiek w czasie pracy wydatkuje energię.
S G G W Z A R Z Ą D Z A N I E – S E M E S T R I Strona 2
WYKŁAD #3 PSYCHOLOGIA PRACY : PSYCHOLOGICZNA ANALIZA PRACY 15.10.07
b) WYKONAWCZA.
Dzięki motoryce lub działalności umysłowej powstają wytwory.
c) STEROWNICZA (REGULACYJNA).
Interweniowanie w pracę, określanie celu i przebiegu, kontrolowanie procesu.
d) KONCEPCYJNA.
Polega na twórczości, kreatywności, innowacyjności.
5) FUNKCJE PRACY LUDZKIEJ.
a) KONSTRUKTYWNE.
• Praca jest źródłem egzystencji ludzkiej.
• Praca jest podstawą moralnego rozwoju człowieka.
• Prac ma moc socjotwórczą (między ludźmi zachodzą interpersonalne stosunki co uczy porozumiewania się).
• Praca prowadzi do rozwoju umysłowego człowieka.
b) DESTRUKCYJNE.
• Utrata energii.
• Choroby zawodowe.
• Wypadki.
• Depersonalizacja pracy (zubożenie treści pracy przez jej automatyzację).
• Produktywizm (wartość człowieka mierzona ilością pracy).
6) Rodzaje pracy ludzkiej.
S G G W Z A R Z Ą D Z A N I E – S E M E S T R I Strona 3
WYKŁAD #3 PSYCHOLOGIA PRACY : PSYCHOLOGICZNA ANALIZA PRACY 15.10.07
INNY PODZIAŁ:
I) Ze względu na kryterium podmiotowe:
• Łatwa – Trudna.
• Przyjemna – Przykra.
• Bezpieczna – Niebezpieczna.
• Twórcza – Odtwórcza.
• Artystyczna – Brzydka.
• Dobrowolna – Przymusowa.
II) Ze względu na kryterium przedmiotowe:
• Celowa – Bezcelowa.
• Prosta – Złożona.
• Oprzyrządowana – Ręczna.
• Krótkotrwała – Długotrwała.
• Energochłonna – Energooszczędna.
• Materiałochłonna – Materiałooszczędna.
III) Ze względu na kryterium organizacyjno- prawne.
• Formalna (legalna) – Nielegalna.
• Kierownicza – Wykonawcza.
• Zarobkowa – Honorowa (np. Wolentariat).
• Zawodowa – Amatorska.
• Indywidualna – Zespołowa.
• Fizyczna – Umysłowa.
S G G W Z A R Z Ą D Z A N I E – S E M E S T R I Strona 4
WYKŁAD #3 PSYCHOLOGIA PRACY : PSYCHOLOGICZNA ANALIZA PRACY 15.10.07
7) ZAWÓD.
W socjologii wyróżnia się najczęściej 3 znaczenia terminu ZAWÓD (J. Szczepański).
a) Jako wewnętrznie spójny system czynności, wymagających określonych kwalifikacji, które:
• Wykonywane są poza gospodarstwem domowym.
• Stanowią dla jednostki źródło utrzymania.
• Określają jej pozycję społeczną.
b) Jako stałe wykonywanie pewnych czynności, bez względu na kwalifikację.
c) Jako populację osób, które wykonują te same czynności.
CECHY ZAWODU jako kategorii ekonomiczno-socjologicznej:
• Jest układem wyodrębnianych i powtarzanych czynności.
• Określa pozycję społeczno-zawodową pracownika.
• Stanowi źródło utrzymania.
• Wymaga odpowiednich kwalifikacji (specjalnego przygotowania zawodowego).
W ramach poszczególnych zawodów wyróżnia się specjalności, czyli węższe zakresy czynności wymagające swoistych kwalifikacji, zostały one wyodrębnione na skutek wewnętrznego podziału pracy w obrębie zawodu.
S G G W Z A R Z Ą D Z A N I E – S E M E S T R I Strona 5
WYKŁAD #3 PSYCHOLOGIA PRACY : PSYCHOLOGICZNA ANALIZA PRACY 15.10.07
CZYNNOŚCI ZAWODOWE:
Wszystkie zachowania, które wynikają ze społecznego podziału pracy i powodują szczególne zaangażowanie psychiczne i fizyczne człowieka, a ponadto określają:
• Funkcję i pozycję społeczną.
• Standard i styl życia.
• Wygląd zewnętrzny i sposób zachowania.
8) PRACA ZAWODOWA.
a) Znaczenie węższe – zespół czynności które:
• Tworzą system wewnętrznie spójny.
• Opierają się na określonej wiedzy i umiejętnościach.
• Są kierowane na wykonanie pewnych przedmiotów lub usług.
• Wykonywane są systematycznie lub trwałe.
b) Bierze się także pod uwagę – znaczenie szersze:
• Warunki zewnętrzne pracy i jej organizacja.
• Korzyści materialne.
• Prestiż zawodu.
• Szanse zawodowe.
• Inne elementy wpływające na proces wysiłku pracy zawodowej.
9) ROZWÓJ ZAWODOWY.
a) Oznacza ciągły, ukierunkowany proces przemian świadomości i zachowania się jednostki.
b) Jest procesem indywidualnym, związanym z dążenia człowieka do zajęcia określonego miejsca w społeczeństwie poprzez:
• Wybór zawodu.
• Zdobycie kwalifikacji zawodowych.
• Podjęcie pracy.
• Osiągnięcie stabilizacji zawodowej.
• Identyfikację z zawodem (dorośliśmy, żeby powiedzieć, że to mój zawód).
• Dążenie do mistrzostwa w zawodzie.
S G G W Z A R Z Ą D Z A N I E – S E M E S T R I Strona 6
WYKŁAD #3 PSYCHOLOGIA PRACY : PSYCHOLOGICZNA ANALIZA PRACY 15.10.07
PODSTAWY ROZWOJU ZAWODOWEGO CZŁOWIEKA:
a) PODSTAWY PSYCHICZNE:
• Kierunkowe zdolności.
• Zainteresowania i zamiłowania.
• Aspiracje i cenione wartości.
• Wizja własnej przyszłości życiowej – zawodowej.
• Rozumienie sensu własnego życia.
• Przyjęta lub wypracowana własna filozofia życia.
• Silna motywacja działania.
• Warunki fizyczne i zdrowotne.
b) PROCESY STYMULUJĄCE ROZWÓJ ZAWODOWY.
• Proces wychowania i kształcenia.
• Proces doradczy.
• Procesy zachodzące w zakładzie pracy (wykonasz zadanie – zostajesz – styl amerykański).
OKRES ROZWOJU ZAWODOWEGO CZŁOWIEKA (wg K. Czarneckiego): a) Okres preorientacji zawodowej dzieci (do 13 roku życia).
b) Okres orientacji zawodowej młodzieży (13-16 rok życia).
c) Okres uczenia się zawodu przez młodzież (16-25 rok życia).
d) Okres kwalifikowanej pracy zawodowej dorosłych (do przejścia na emeryturę):
• Podjęcie pracy zawodowej.
• Adaptacja, identyfikacja i stabilizacja zawodowa.
• Dokształcanie i doskonalenie zawodowe.
• Szczytowe osiągnięcia zawodowe.
• Wycofanie się z pracy zawodowej.
e) okres reminiscencji zawodowej emerytów i rencistów.
NAME:
PSYCHOLOGIA PRACY. WYKŁAD.1.PSYCHOLOGIA.[01.10.07].ZARZĄDZANIE.
DATE OF RELEASE: 12.11.07.
SGGW ZARZĄDZANIE – SEMESTR I
S G G W Z A R Z Ą D Z A N I E – S E M E S T R I Strona 7