PSYCHOLOGICZNA ANALIZA PRACY

1. Podstawowe postacie rzeczywistości:

1. świat materialny i cała przyroda = RZECZ,

2. ludzie jako pojedyncze osoby i całe zbiorowości = OSOBA,

3. zbiór pomysłów i projektów, projekty istniejące w umysłach ludzi = IDEA,

4. człowiek aktywny = PODMIOT.

II. Cztery specyficzne formy aktywności człowieka:

1. walka - działania destrukcyjne,

2. zabawa - daje na ogół przyjemność, pozwala na relaks,

3. kult - przejawia się w specyficznych zachowaniach związanych z oddawaniem czci Bogu, z podkreśleniem znaczenia pewnych wartości i podporządkowaniu się im,

4. praca - jest procesem zachodzącym między człowiekiem a przyrodą, a jego wynikiem jest wytwór kulturowy, dobro materialne czy usługa.

Wspólną cechą powyższych form aktywności jest wydatek energetyczny prowadzący do zmęczenia.

W języku potocznym słowo „praca” jest używana najczęściej w dwojakim znaczeniu:

1. Czynnościowym - jako:

a) pewną formę działania nastawionego na zaspokojenie potrzeb:

- materialnych (podstawowych),

- kulturowych, duchowych (wyższych),

b) wysiłek w celu uzyskania czegoś użytecznego.

2. Przedmiotowym (rzeczowym) - jako wytwór, efekt ludzkiego działania.

Relacje zachodzące pomiędzy postaciami rzeczywistości a formami aktywności

POSTACIE RZECZYWISTOŚCI

F O R M Y A K T Y W N O Ś C I		PRACA	WALKA	ZABAWA	KULT
		RZECZ	przekształcona przyroda	bezmyślne niszczenie	zabawki, gry komputerowe	kolekcjonowanie, posiadanie dóbr
		OSOBA/Y	dydaktyka, leczenie, terapia	za pomocą środków technicznych oraz informacji	przyjemność, nieszczęście innych ludzi	szacunek dla innych, miłość, oddanie
		IDEA	nowe pomysły, plany, procedury	krytyka pewnych zachowań, recenzje prac	fantazjowanie, science fiction	różne formy fanatyzmu
		PODMIOT	praca nad sobą, nad ulepszeniem siebie	wystawianie siebie na niebezpieczeństwo	sprawienie sobie przyjemności (przeżywanie emocji)	narcyzm pierwotny i wtórny, maczogizm, nimfomanka

KONTEKST MYŚLENIA O PRACY:

1. Uniwersalistyczny:

Dzięki pracy powstają i funkcjonują wszystkie inne wartości, a praca powinna być podstawowym miernikiem człowieka.

2. Chrześcijański:

Praca- poza Bogiem i człowiekiem- jest wartością najwyższą, obowiązkiem człowieka, który rodzi się z jego potrzeb życiowych, jak i ze znaczenia pracy dla pełni osoby ludzkiej. Pomimo jej ciężaru jest radością i wielkim błogosławieństwem ludzkości.

3. Pragmatyczny:

Praca jest źródłem zarobkowania i gwarantem ludzkiej egzystencji. Człowiek styka się ze światem przez pracę, która decyduje o wykorzystaniu jego możliwości życiowych i przyczynia się do jego rozwoju.

FUNKCJE CZŁOWIEKA W PROCESIE PRACY

1. Energetyczna- człowiek w czasie pracy ??????? energię,

2. Wykonawcza- dzięki motoryce lub działalności umysłowej powstają wytwory,

3. Sterownicza (regulacyjna)- integrowanie w pracę, określenie celu i przebiegu,

kontrolowanie procesu,

4. Koncepcyjna- polega na trwałości, kreatywności, innowacyjności.

FUNKCJE PRACY LUDZKIEJ

A. Konstruktywne:

1. praca jest źródłem egzystencji ludzkiej,

2. praca jest podstawą moralnego rozwoju człowieka,

3. praca ma moc socjotwórczą,

4. praca prowadzi do rozwoju umysłowego człowieka.

B. Destrukcyjne:

1. utrata energii,

2. choroby zawodowe,

3. wypadki,

4. depersonalizacja (zubożenie treści pracy przez jej automatyzację),

5. produktywizm (wartość człowieka mierzona ilością pracy).

RODZAJE PRACY LUDZKIEJ

1. Produkcyjna- efektem tej pracy są materialne wartości użytkowe, tworzące produkt

społeczny i dochód narodowy:

a) bezpośrednio produkcyjna- związana jest z oddziaływaniem człowieka na przedmiot pracy

przy użyciu narzędzi, a tym samym nadanie mu wartości

użytkowej,

b)pośrednio produkcyjna- polega na stworzeniu warunków do przebiegu działań bezpośrednio

produkcyjnych.

2. Nieprodukcyjna- jej cel główny to zaspokajanie pozamaterialnych potrzeb człowieka.

INNE PODZIAŁY:

1. Ze względu na kryterium podmiotowe:

a) łatwa - trudna,

b) przyjemna - przykra,

c) bezpieczna - niebezpieczna,

d) twórcza - odtwórcza,

e) artystyczna - szablonowa,

f) dobrowolna - przymusowa.

2. Ze względu na kryterium przedmiotowe:

a) celowa - bezcelowa,

b) prosta - złożona,

c) oprzyrządowana - ręczna,

d) krótkotrwała - długotrwała,

e) energochłonna - energooszczędna,

f) materiałochłonna - materiałooszczędna.

3. Ze względu na kryterium organizacyjno-prawne:

a) formalna(legalna) - nielegalna,

b) kierownicza - wykonawcza,

c) zarobkowa - honorowa(np. wolontariat),

d) zawodowa - amatorska,

e) indywidualna - zespołowa,

f) fizyczna - umysłowa.

ZAWÓD

W socjologii rozróżnia się najczęściej trzy znaczenia terminu „zawód” (J. Szczepański):

1. Jako wewnętrznie spójny system czynności, wymagających określonych kwalifikacji,

które:

a) wykonywane są poza gospodarstwem domowym,

b) stanowią dla jednostki źródło utrzymania,

c) określają jej pozycję społeczną.

2. Jako stałe wykonywanie pewnych czynności, bez względu na kwalifikacje.

3. Jako populację osób, które wykonują te same czynności.

Cechy zawodu jako kategorii ekonomiczno-socjologicznej:

a) jest układem czynności wyodrębnionych i powtarzanych,

b) określa pozycję społeczno-zawodową pracownika,

c) stanowi źródło utrzymania,

d) wymaga specjalnego przygotowania zawodowego.

PODZIAŁ ZAWODÓW

- wyuczone, - masowe, - szerokoprofilowe,

- wykonywane, - unikalne, - wąskoprofilowe.

W ramach poszczególnych zawodów wyróżnia się specjalności, czyli węższe zakresy czynności wymagające swoistych kwalifikacji. Zostały one wyodrębnione na skutek wewnętrznego podziału pracy w obrębie zawodu.

CZYNNOŚCI ZAWODOWE

Wszystkie zachowania, które wynikają ze społecznego podziału pracy i powodują szczególne zaangażowanie psychiczne i fizyczne człowieka, a ponadto określają:

- funkcję i pozycję społeczną,

- standard i styl życia,

- wygląd zewnętrzny i sposób zachowania.

PRACA ZAWODOWA

I. Znaczenie węższe:

1. Zespół czynności, które:

a) tworzą system wewnętrznie spójny,

b) opierają się na określonej wiedzy i umiejętnościach,

c) są skierowane na wykonanie pewnych przedmiotów lub usług,

d) wykonywane są systematycznie lub trwale.

II. Znaczenie szersze:

1. Bierze się pod uwagę:

a) warunki zewnętrzne pracy i jej organizację,

b) korzyści materialne,

c) prestiż zawodu,

d) szanse zawodowe,

e) inne elementy wpływające na proces i wyniki pracy zawodowej.

ROZWÓJ ZAWODOWY

a) oznacza ciągły, ukierunkowany proces przemian świadomości i zachowania się jednostki,

b) jest procesem indywidualnym związany m z dążeniem człowieka do zajęcia określonego

miejsca w społeczeństwie poprzez:

- wybór zawodu,

- zdobywanie kwalifikacji zawodowych,

- podjęcie pracy,

- osiągnięcie stabilizacji zawodowej,

- identyfikację z zawodem,

- dążenie do mistrzostwa w zawodzie.

PODSTAWY ROZWOJU ZAWODOWEGO CZŁOWIEKA

I. Podstawy psychiczne:

- kierunkowe zdolności,

- zainteresowania i zamiłowania,

- aspiracje i cenione wartości,

- wizja własnej przyszłości życiowej i zawodowej,

- rozumienie sensu własnego życia,

- przyjęta lub wypracowana własna filozofia życia,

- silna motywacja działania.

II. Warunki fizyczne i zdrowotne.

III. Procesy stymulujące rozwój zawodowy:

- proces wychowania i kształcenia,

- proces doradcy,

- procesy zachodzące w zakładzie pracy.

TEORIE MCGREGORA

1. Teoria X- praca jest dla człowieka koniecznością, jakby tylko mógł to by nie pracował.

2. Teoria Y- człowiek jest stworzony do pracy, jest to jego potrzeba.

---