Manipulacja w

sektach

Anna Oleszkowicz

Plan

 Rodzaje sekt

 Kto trafia do sekt

 Definicja sekty destrukcyjnej

 Destrukcyjność sekty

 Pranie mózgu a kontrola umysłu

 Procesy reformy umysłu – R. Lifton

 Kontrola BITE

Etymologia

 Łacińskie „secare” – odcinać, odrąbywać

 Łacińskie „sequi” – pójść za kimś

Rodzaje sekt

 Religijne

 Gospodarcze

 Terapeutyczno-edukacyjne

 Polityczne

Kto trafia do sekt

 Osoby zagubione

 Osoby przeżywające kryzys

rozwojowy

 Osoby nastawione na sukces

finansowy

 Osoby nastawione na rozwijanie

własnej osobowości

Kto trafia do sekt

 Osoby nastawione na pogłębianie

swojej religijności

 Osoby ciekawe świata

 Osoby o idealistycznym nastawieniu

do świata

Uwarunkowania

destrukcyjności

 Charyzmatyczny przywódca

 Piramidowa organizacja

 Skrajna doktryna

 Izolacja społeczna

 Rozbudowane normy

 Trudność opuszczenia sekty

Definicja sekty destrukcyjnej (grupy psychomanipulacyjnej)

MSWiA

 Silnie rozwinięta struktura władzy

 Ukrywanie norm, naruszanie

podstawowych praw człowieka

 Destrukcyjny wpływ na członków,

rodziny i społeczeństwa

 Rozbieżność celów deklarowanych i

realizowanych

Destrukcyjność sekt

ASPEKT BIOLOGICZNY

- złe odżywianie

- wyczerpująca praca

- słaba opieka lekarska

- groźby pobicia i zabicia

- zbiorowe samobójstwa

- fanatyczne samookaleczenia

ASPEKT PSYCHOLOGICZNY

- infantylizm i regresja

- lęki i fobie

- uzależnienie od opinii przywódcy i grupy

- idee nadwartościowe

- wprowadzanie w świat fantazji

- zaburzenia psychiczne

ASPEKT SPOŁECZNY

- zerwanie lub osłabienie więzi z rodziną

- zerwanie więzi ze środowiskiem

- zabójstwa, rozboje

- handel bronią

- oszustwa podatkowe

- eskalacja wrogości, czarno-biały obraz

świata

ASPEKT EKONOMICZNY

- przejmowanie majątku

- wysokie opodatkowanie

- bezpłatna praca na rzecz sekty

Pranie mózgu

 1950 r

 Edward Hunter, publicysta

 Chińskie hsi-nao – wymazywać z umysłu

 Objęcie władzy przez komunistów w

Chinach, wojna amerykańsko-koreańska

Edgar Schein – analiza (1956)

 Połączenie dobrze znanych zabiegów

zmniejszających odporność:

-

Samokrytycyzm

-

Dyskusja w grupie

-

Przesłuchanie

-

Kary i nagrody

-

Propaganda

-

Kontrola informacji

-

Spowiedź

Pranie mózgu a kontrola

umysłu

 Pranie mózgu

 Kontrola umysłu

RELACJE:

Oprawca – ofiara

Przyjaciele

STAŁOŚĆ KONTAKTU

Stały przez kilka dni

Stopniowo wzrasta

METODY

Bezpośrednia przemoc

Bombardowanie

miłością, przemoc

pośrednia

c.d.

POCZUCIE KONTROLI

Przymus zewnętrzny

Samodzielna decyzja

OBIETNICE

Zmiana sytuacji z

Poprawa jakości życia

negat. na pozytywną

CHARAKTER ZMIANY

Nagła, dramatyczna, w

Stopniowa zmiana

ciągu kilku dni

postaw i wartości

CEL ODDZIAŁYWAŃ

Jawny

Ukryty

Kontrola umysłu BITE

Steven Hassan

KONTROLA UCZUĆ

 Cel: zniszczenie tożsamości indywidualnej, podważenie zaufania do siebie samego, rozchwianie emocjonalne, wzbudzenie do siebie uczuć negatywnych

 Sposoby: wywoływanie poczucia winy, poczucia lęku, fobi, huśtawka nastrojów, rytualne publiczne wyznawanie grzechów

Kontrola myśli

 Cel: wpojenie nowych treści, ograniczenie krytycyzmu, uodpornienie na krytykę z zewnątrz

 Sposoby: wykłady, czytanie pism mistrza, propaganda grupowa, myśli dobre i poprawne – techniki zatrzymywania złych myśli, odmawianie prawa do krytyki i trudnych pytań, zmiana języka

Kontrola informacji

 Cel: uniemożliwienie wielostronnej oceny sytuacji i działań sekty, umacnianie nowej tożsamości

 Sposoby: zatajanie lub fałszowanie informacji, ograniczanie dostępu, przeciążanie nadmierna ilością obowiązków, nieetyczne wykorzystanie spowiedzi, zachęcanie do szpiegowania innych

Kontrola zachowania

 Cel: przeobrażenie członka sekty z biernego obserwatora w czynnego aktora, wzmacnianie tożsamości grupowej, osłabianie indywidualizm

 Sposoby: kontrola codziennej aktywności, wyznaczony czas na sprawozdania, odpoczynek, itp.; uzgadnianie ważnych decyzji, kontrola spotkań z rodzina, podsłuchy, kary i nagrody, sztywne reguły

Mechanizmy psychologiczne

 Dysonans poznawczy

 Konformizm

 Kary i nagrody

 Zaspokajanie potrzeb

 Procedura scenariuszy

 Huśtawka emocjonalna

 Wzbudzanie negatywnych emocji – podważanie zaufania do siebie

 Wzbudzanie fobii

 Metody wyciszania myśli (proces samokontroli)

Reguły wpływu społecznego

 Reguła zaangażowania

 Reguła wzajemności

 Reguła niedostępności

 Wpływ autorytetu

LITERATURA

 S. Hassan, (2001). Jak uwolnić się od manipulacji psychicznej w sekcie. Wyd.

RAVI, r. 2 i 4

 D. Winn (2003). Manipulowanie

umysłem. Wyd. Moderator R.1