HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Wielkości charakteryzujące zjawiska akustyczne:
Wielkości charakteryzujące zjawiska akustyczne:
prędkość rozchodzenia się fali akustycznej (prędkość dz
więku) -
prędkość rozchodzenia się fali akustycznej (prędkość dz
więku) -
prędkość rozprzestrzeniania się zaburzenia równowagi ośrodka
prędkość rozprzestrzeniania się zaburzenia równowagi ośrodka
okres drgań akustycznych - najmniejszy przedział czasu, po którym powtarza się
okres drgań akustycznych - najmniejszy przedział czasu, po którym powtarza się
ten sam stan obserwowanego zjawiska ( drgania lub zaburzenia)
ten sam stan obserwowanego zjawiska ( drgania lub zaburzenia)
faza drgań akustycznych - wielkość wyznaczająca odchylenie drgającej cząstki w
faza drgań akustycznych - wielkość wyznaczająca odchylenie drgającej cząstki w
danym punkcie i w danej chwili od średniego położenia cząstki
danym punkcie i w danej chwili od średniego położenia cząstki
częstotliwość drgań akustycznych ( częstotliwość dz
więku ) - to liczba okresów
częstotliwość drgań akustycznych ( częstotliwość dz
więku ) - to liczba okresów
drgań w jednostce czasu
drgań w jednostce czasu
długość fali akustycznej - odległość między dwoma kolejnymi punktami, mierzona
długość fali akustycznej - odległość między dwoma kolejnymi punktami, mierzona
w kierunku rozchodzenia się zaburzenia, w którym drgania mają tę samą fazę
w kierunku rozchodzenia się zaburzenia, w którym drgania mają tę samą fazę
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
CECHY FIZYCZNE FAL Dy
WI
KOWYCH:
CECHY FIZYCZNE FAL Dy
WI
KOWYCH:
moc akustyczna - ilość energii emitowana przez z
ródło w jednostce czasu
moc akustyczna - ilość energii emitowana przez z
ródło w jednostce czasu
natężenie dz
więku - ilość energii przepływającej w jednostce czasu przez 1m2 powierzchni
natężenie dz
więku - ilość energii przepływającej w jednostce czasu przez 1m2 powierzchni
częstotliwość drgań - różnica między ciśnieniem statycznym a ciśnieniem w danej chwili (w
częstotliwość drgań - różnica między ciśnieniem statycznym a ciśnieniem w danej chwili (w
czasie zakłócenia ) [N/m2 ]
czasie zakłócenia ) [N/m2 ]
widmo akustyczne - zależność między natężeniem dz
więku lub ciśnieniem akustycznym
widmo akustyczne - zależność między natężeniem dz
więku lub ciśnieniem akustycznym
a częstotliwością drgań mechanicznych
a częstotliwością drgań mechanicznych
miara głośności - bel - dz
więk o natężeniu 10 - krotnie większym niż próg słyszalności,
miara głośności - bel - dz
więk o natężeniu 10 - krotnie większym niż próg słyszalności,
2 bele - dz
więk o natężeniu 100 - krotnie większym niż próg słyszalności.
2 bele - dz
więk o natężeniu 100 - krotnie większym niż próg słyszalności.
Decybel -dz
więk o natężeniu 10 - krotnie mniejszym od bela
Decybel -dz
więk o natężeniu 10 - krotnie mniejszym od bela
Sposoby porozumiewania się w różnych poziomach dz
więku:
Sposoby porozumiewania się w różnych poziomach dz
więku:
0 - 30 dB - szeptem
0 - 30 dB - szeptem
30 - 55 dB - głosem normalnym
30 - 55 dB - głosem normalnym
60  75 dB - głosem podniesionym
60  75 dB - głosem podniesionym
80 - 95 dB - rozmowa jest utrudniona
80 - 95 dB - rozmowa jest utrudniona
95 - 100 dB - krzykiem
95 - 100 dB - krzykiem
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
CECHY FIZYCZNE FAL Dy
WI
KOWYCH:
CECHY FIZYCZNE FAL Dy
WI
KOWYCH:
poziom mocy akustycznej - podstawowa wielkość charakteryzująca emisję hałasu z jego
poziom mocy akustycznej - podstawowa wielkość charakteryzująca emisję hałasu z jego
z
ródła; stosowana do oceny hałasu maszyn
z
ródła; stosowana do oceny hałasu maszyn
próg słyszalności - najmniejsze natężenie fali (lub najmniejsze ciśnienie akustyczne)
próg słyszalności - najmniejsze natężenie fali (lub najmniejsze ciśnienie akustyczne)
potrzebne do wywołania wrażenia dz
więkowego
potrzebne do wywołania wrażenia dz
więkowego
próg bólu - natężenie fali dz
więkowej przy którym zaczynamy odczuwać ból
próg bólu - natężenie fali dz
więkowej przy którym zaczynamy odczuwać ból
Największą wrażliwość wykazuje ucho ludzkie przy częstotliwości 1-6 kHz,
Największą wrażliwość wykazuje ucho ludzkie przy częstotliwości 1-6 kHz,
najmniejszÄ… przy tonach niskich
najmniejszÄ… przy tonach niskich
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS
HAA
AS
Definicja dyrektywa 2002/49/WE
Definicja dyrektywa 2002/49/WE
wszelkie niepożądane, nieprzyjemne i dokuczliwe lub szkodliwe dz
więki ( drgania ośrodka
wszelkie niepożądane, nieprzyjemne i dokuczliwe lub szkodliwe dz
więki ( drgania ośrodka
sprężystego ), które oddziaływają za pośrednictwem powietrza na narząd słuchu i inne
sprężystego ), które oddziaływają za pośrednictwem powietrza na narząd słuchu i inne
zmysły i elementy organizmu człowieka, powodowane przez działalność człowieka
zmysły i elementy organizmu człowieka, powodowane przez działalność człowieka
Fale dz
więkowe są podłużnymi falami mechanicznymi rozchodzącymi się w trzech
Fale dz
więkowe są podłużnymi falami mechanicznymi rozchodzącymi się w trzech
ośrodkach: w ciałach stałych, cieczach i gazach.
ośrodkach: w ciałach stałych, cieczach i gazach.
Dz
więki o częstotliwości 16  16 000 Hz
Dz
więki o częstotliwości 16  16 000 Hz
Hałas to jednocześnie emisja i zanieczyszczenie
Hałas to jednocześnie emisja i zanieczyszczenie
Hałas dzieli się na:
Hałas dzieli się na:
szkodliwy - wywołuje trwale skutki w organizmie człowieka
szkodliwy - wywołuje trwale skutki w organizmie człowieka
uciążliwy - nie wywołuje trwałych skutków w organizmie człowieka, utrudnia
uciążliwy - nie wywołuje trwałych skutków w organizmie człowieka, utrudnia
jednak wykonywanie określonych czynności
jednak wykonywanie określonych czynności
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Wyróżniamy trzy zakresy fal ze względu na zakres częstotliwości:
Wyróżniamy trzy zakresy fal ze względu na zakres częstotliwości:
hałas słyszalny - hałas w którego widmie występują składowe o częstotliwościach
hałas słyszalny - hałas w którego widmie występują składowe o częstotliwościach
słyszalnych od 16 Hz do 21 000 Hz
słyszalnych od 16 Hz do 21 000 Hz
Fale słyszalne powstają w wyniku drgań strun, słupów powietrza, drgań różnych płyt i membran.
Fale słyszalne powstają w wyniku drgań strun, słupów powietrza, drgań różnych płyt i membran.
Wszystkie te elementy drgające na przemian zgęszczają i rozrzedzają powietrze.
Wszystkie te elementy drgające na przemian zgęszczają i rozrzedzają powietrze.
Zgęszczanie następuje w czasie ruchu do przodu, rozrzedzanie w czasie ruchu do tyłu.
Zgęszczanie następuje w czasie ruchu do przodu, rozrzedzanie w czasie ruchu do tyłu.
Powietrze przenosi te zaburzenia na duże odległości od z
ródła w postaci fali.
Powietrze przenosi te zaburzenia na duże odległości od z
ródła w postaci fali.
Fale te po dotarciu do ucha ludzkiego wywołują wrażenie dz
więku.
Fale te po dotarciu do ucha ludzkiego wywołują wrażenie dz
więku.
Fale, które są w przybliżeniu periodyczne dostarczają wrażeń przyjemnych.
Fale, które są w przybliżeniu periodyczne dostarczają wrażeń przyjemnych.
Dz
więki o widmie liniowym, są słyszalne jako szumy.
Dz
więki o widmie liniowym, są słyszalne jako szumy.
hałas infradz
więkowy ( poddz
więkowy ) - hałas w którego widmie występują składowe o
hałas infradz
więkowy ( poddz
więkowy ) - hałas w którego widmie występują składowe o
częstotliwościach infradz
więkowych od 2 do 16 Hz i częstotliwościach słyszalnych do 50 Hz
częstotliwościach infradz
więkowych od 2 do 16 Hz i częstotliwościach słyszalnych do 50 Hz
hałas ultradz
więkowy - hałas w którego widmie występują składowe o częstotliwościach
hałas ultradz
więkowy - hałas w którego widmie występują składowe o częstotliwościach
słyszalnych i ultradz
więkowych od 10 do 100 kHz
słyszalnych i ultradz
więkowych od 10 do 100 kHz
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS INFRADy
WI
KOWY
HAA
AS INFRADy
WI
KOWY
Na stanowiskach pracy jest charakteryzowany za pomocą poziomu ciśnienia akustycznego w
Na stanowiskach pracy jest charakteryzowany za pomocą poziomu ciśnienia akustycznego w
pasmach oktawowych o częstotliwościach środkowych 8, 16 i 31,5 Hz.
pasmach oktawowych o częstotliwościach środkowych 8, 16 i 31,5 Hz.
Dopuszczalne i maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego przy częstotliwości
Dopuszczalne i maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego przy częstotliwości
8, 16 i 31,5 Hz dla hałasu infradz
więkowego
8, 16 i 31,5 Hz dla hałasu infradz
więkowego
na stanowiskach pracy odniesiony do 8-godzinnej ekspozycji
na stanowiskach pracy odniesiony do 8-godzinnej ekspozycji
(wg Dołęgowskiego, Janczała, "Praktycznyporadnik dla służb bhp")
(wg Dołęgowskiego, Janczała, "Praktycznyporadnik dla służb bhp")
Maksymalny
Maksymalny
Dopuszczalny poziom
Dopuszczalny poziom
dopuszczalny poziom
dopuszczalny poziom
częstotliwość ciśnienia akustycznego
częstotliwość ciśnienia akustycznego
ciśnienia akustycznego
ciśnienia akustycznego
[dB]
[dB]
[dB]
[dB]
8,16 110 137
8,16 110 137
31.5 105 132
31.5 105 132
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS ULTRADy
WI
KOWY
HAA
AS ULTRADy
WI
KOWY
Jest on charakteryzowany przez poziom ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o
Jest on charakteryzowany przez poziom ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o
częstotliwościach środkowych 10; 12,5; 16; 20; 25; 31,5; 40; 50; 63; 80 i 100 kHz.
częstotliwościach środkowych 10; 12,5; 16; 20; 25; 31,5; 40; 50; 63; 80 i 100 kHz.
Dopuszczalne i maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego przy
Dopuszczalne i maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego przy
odpowiednich częstotliwościach dla hałasu ultradz
więkowego
odpowiednich częstotliwościach dla hałasu ultradz
więkowego
na stanowiskach pracy odniesiony do 8-godzinnej ekspozycji
na stanowiskach pracy odniesiony do 8-godzinnej ekspozycji
(wg Dołęgowskiego, Janczała,
(wg Dołęgowskiego, Janczała,
"Praktyczny poradnik dla służb bhp")
"Praktyczny poradnik dla służb bhp")
Maksymalny
Maksymalny
Dopuszczalny poziom
Dopuszczalny poziom
dopuszczalny poziom
dopuszczalny poziom
Częstotliwość ciśnienia akustycznego
Częstotliwość ciśnienia akustycznego
ciśnienia akustycznego
ciśnienia akustycznego
[dB]
[dB]
[dB]
[dB]
10,0 80 100
10,0 80 100
12,5 80 100
12,5 80 100
16,0 80 100
16,0 80 100
20,0 90 110
20,0 90 110
25,0 105 125
25,0 105 125
31,5; 40; 50; 63; 80; 100 110 130
31,5; 40; 50; 63; 80; 100 110 130
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
WIBRACJE
WIBRACJE
to drgania mechaniczne przekazywane z ciała stałego bezpośrednio na
to drgania mechaniczne przekazywane z ciała stałego bezpośrednio na
poszczególne tkanki lub cały organizm. Wibracje są drganiami cyklicznymi o
poszczególne tkanki lub cały organizm. Wibracje są drganiami cyklicznymi o
częstotliwości większej niż 0,5 Hz. Człowiek jest narażony na dwa rodzaje
częstotliwości większej niż 0,5 Hz. Człowiek jest narażony na dwa rodzaje
wibracji:
wibracji:
WIBRACJ
OGÓLN

WIBRACJ
OGÓLN

dotyczy drgań przenoszonych z podłoża np. podłogi, platformy drgającej lub z
dotyczy drgań przenoszonych z podłoża np. podłogi, platformy drgającej lub z
innych urządzeń przez kończyny dolne, mięśnie i kości miednicy, czyli drgań
innych urządzeń przez kończyny dolne, mięśnie i kości miednicy, czyli drgań
przenoszonych na człowieka stojącego, siedzącego lub leżącego.
przenoszonych na człowieka stojącego, siedzącego lub leżącego.
powoduje rezonans narządów wewnętrznych.
powoduje rezonans narządów wewnętrznych.
Przy dużych natężeniach mogą wystąpić mechaniczne uszkodzenia narządów, przy
Przy dużych natężeniach mogą wystąpić mechaniczne uszkodzenia narządów, przy
niskich -zaburzenia ich czynności.
niskich -zaburzenia ich czynności.
Ten rodzaj wibracji powoduje głównie zaburzenia w ośrodkowym i obwodowym
Ten rodzaj wibracji powoduje głównie zaburzenia w ośrodkowym i obwodowym
układzie nerwowym, w przewodzie pokarmowym, w narządzie słuchu i równowagi,
układzie nerwowym, w przewodzie pokarmowym, w narządzie słuchu i równowagi,
narządzie ruchu (w odcinku lędz
wiowym kręgosłupa ), jak również zaburzenia
narządzie ruchu (w odcinku lędz
wiowym kręgosłupa ), jak również zaburzenia
ogólnoustrojowe w zakresie gospodarki białkowej, tłuszczowej, węglowodanowej,
ogólnoustrojowe w zakresie gospodarki białkowej, tłuszczowej, węglowodanowej,
wodno-elektrolitowej i witaminowej.
wodno-elektrolitowej i witaminowej.
Chorobą wywołaną przez wibrację ogólną jest kinetoza
Chorobą wywołaną przez wibrację ogólną jest kinetoza
(choroba lokomocyjna =choroba ruchu =choroba morska =choroba powietrzna )
(choroba lokomocyjna =choroba ruchu =choroba morska =choroba powietrzna )
WIBRACJ
MIEJSCOW

WIBRACJ
MIEJSCOW

drgania przenoszone na organizm człowieka z urządzenia (narzędzia ręczne ) przez
drgania przenoszone na organizm człowieka z urządzenia (narzędzia ręczne ) przez
kończyny górne lub inne ograniczone powierzchnie ciała.
kończyny górne lub inne ograniczone powierzchnie ciała.
Długotrwałe narażenie na wibrację miejscową może doprowadzić do choroby zwanej
Długotrwałe narażenie na wibrację miejscową może doprowadzić do choroby zwanej
zespołem wibracyjnym.
zespołem wibracyjnym.
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
DYREKTYWA 2002/49/WE.
DYREKTYWA 2002/49/WE.
Żaden mieszkaniec UE nie powinien być narażony na hałas o poziomie
Żaden mieszkaniec UE nie powinien być narażony na hałas o poziomie
zagrażającym zdrowiu lub jakości życia.
zagrażającym zdrowiu lub jakości życia.
USTAWA WPROWADZA DWA RODZAJE WSKAZNIKÓW HAA
ASU:
USTAWA WPROWADZA DWA RODZAJE WSKAZNIKÓW HAA
ASU:
Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. Nr 62 z 2001 r., poz. 627), której ostatnia nowelizacja
Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. Nr 62 z 2001 r., poz. 627), której ostatnia nowelizacja
dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 2002/49/WE,
dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia dyrektywy 2002/49/WE,
mające zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie
mające zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie
ochrony środowiska przed hałasem- wyraża się to tworzeniem map akustycznych
ochrony środowiska przed hałasem- wyraża się to tworzeniem map akustycznych
oraz opracowaniem programów naprawczych
oraz opracowaniem programów naprawczych
mające zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska
mające zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska
wydawanie decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu
wydawanie decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu
Poziom dz
więku A wyrażony w decybelach (db)  co oznacza wartość
Poziom dz
więku A wyrażony w decybelach (db)  co oznacza wartość
poziomu ciśnienia akustycznego skorygowaną według charakterystyki
poziomu ciśnienia akustycznego skorygowaną według charakterystyki
częstotliwościowej A i wyznaczonej zgodnie z PN
częstotliwościowej A i wyznaczonej zgodnie z PN
Równoważny poziom hałasu  wartość poziomu ciśnienia akustycznego
Równoważny poziom hałasu  wartość poziomu ciśnienia akustycznego
ciągłego ustalonego dz
więku , skorygowaną według charakterystyki
ciągłego ustalonego dz
więku , skorygowaną według charakterystyki
częstotliwościowej A, która w określonym przedziale czasu odniesienia
częstotliwościowej A, która w określonym przedziale czasu odniesienia
jest równa średniemu kwadratowi ciśnienia akustycznego
jest równa średniemu kwadratowi ciśnienia akustycznego
analizowanego dz
więku o zmiennym poziomie w czasie  wyznacza się
analizowanego dz
więku o zmiennym poziomie w czasie  wyznacza się
ja zgodnie z PN
ja zgodnie z PN
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
WSKAŻNIKI do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony
WSKAŻNIKI do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony
środowiska przed hałasem:
środowiska przed hałasem:
LDWN  długookresowy średni poziom dz
więku liczony w okresie całego
LDWN  długookresowy średni poziom dz
więku liczony w okresie całego
roku z uwzględnieniem zróżnicowania doby na:
roku z uwzględnieniem zróżnicowania doby na:
porÄ™ dnia (6.00-18.00)
porÄ™ dnia (6.00-18.00)
porÄ™ wieczoru (18.00-22.00)
porÄ™ wieczoru (18.00-22.00)
porÄ™ nocy (22.00- 6.00)
porÄ™ nocy (22.00- 6.00)
LN  długookresowy średni poziom dz
więku liczony w okresie całego roku
LN  długookresowy średni poziom dz
więku liczony w okresie całego roku
nocy (22.00- 6.00)
nocy (22.00- 6.00)
WSKAy
NIKI do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska:
WSKAy
NIKI do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska:
LAeq D  równoważny poziom hałasu dla pory dnia (6.00-22.00)ustalony
LAeq D  równoważny poziom hałasu dla pory dnia (6.00-22.00)ustalony
dla jednej doby
dla jednej doby
LAeq N  równoważny poziom hałasu dla pory nocy (22.00 -6.00)ustalony
LAeq N  równoważny poziom hałasu dla pory nocy (22.00 -6.00)ustalony
dla jednej doby
dla jednej doby
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Natężenie dz
więku występujące w różnych sytuacjach i jego wpływ :
Natężenie dz
więku występujące w różnych sytuacjach i jego wpływ :
· 10 dB oddech, szept,
· 10 dB oddech, szept,
· 20 dB szum liÅ›ci,
· 20 dB szum liÅ›ci,
· 35 dB cicha muzyka,
· 35 dB cicha muzyka,
· 45 dB rozmowa - znużenie haÅ‚asem u najwrażliwszych,
· 45 dB rozmowa - znużenie haÅ‚asem u najwrażliwszych,
· 50 dB nowoczesny samochód - zakłócenie odbioru mowy,
· 50 dB nowoczesny samochód - zakłócenie odbioru mowy,
· 55 dB suszarka dobrej jakoÅ›ci - zaburzenia snu,
· 55 dB suszarka dobrej jakoÅ›ci - zaburzenia snu,
· 60 dB odkurzacz dobrej jakoÅ›ci - skurcz naczyÅ„ krwionoÅ›nych,
· 60 dB odkurzacz dobrej jakoÅ›ci - skurcz naczyÅ„ krwionoÅ›nych,
· 75 dB nowoczesny samochód maÅ‚olitrażowy - narastanie wrogoÅ›ci i agresji,
· 75 dB nowoczesny samochód maÅ‚olitrażowy - narastanie wrogoÅ›ci i agresji,
· 80 dB klakson - narastanie wrogoÅ›ci i agresji,
· 80 dB klakson - narastanie wrogoÅ›ci i agresji,
· 85 dB uszkodzony kran, wnÄ™trze typowego samochodu na polskich drogach - poziom
· 85 dB uszkodzony kran, wnÄ™trze typowego samochodu na polskich drogach - poziom
szkodliwy dla zdrowia,
szkodliwy dla zdrowia,
· 90 dB przerwa w szkole - zakłócenie systemu nerwowego,
· 90 dB przerwa w szkole - zakłócenie systemu nerwowego,
· 95 dB odkurzacz typowy - zakłócenie systemu nerwowego,
· 95 dB odkurzacz typowy - zakłócenie systemu nerwowego,
· 110 dB trzaskajÄ…ce drzwi windy - zakłócenie systemu nerwowego,
· 110 dB trzaskajÄ…ce drzwi windy - zakłócenie systemu nerwowego,
· 120 dB silnik samolotowy - zakłócenie systemu nerwowego,
· 120 dB silnik samolotowy - zakłócenie systemu nerwowego,
· 130-160 dB wybuch petardy - granica bólu.
· 130-160 dB wybuch petardy - granica bólu.
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
kryteria zdrowotne spowodowane ekspozycją na hałas zgodnie z ostatnimi
kryteria zdrowotne spowodowane ekspozycją na hałas zgodnie z ostatnimi
publikacjami Åšwiatowej Organizacji Zdrowia (WHO)
publikacjami Åšwiatowej Organizacji Zdrowia (WHO)
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
rozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 29 lipca 2004 r.
rozporzÄ…dzenie Ministra Åšrodowiska z dnia 29 lipca 2004 r.
(Dz. U. 2004 Nr 178, poz. 1841) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w
(Dz. U. 2004 Nr 178, poz. 1841) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w
środowisku wzorowane na rozwiązaniach niektórych państw członkowskich Unii
środowisku wzorowane na rozwiązaniach niektórych państw członkowskich Unii
Europejskiej reguluje zagadnienia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku
Europejskiej reguluje zagadnienia dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku
y
ródłami hałasu dla których zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi
y
ródłami hałasu dla których zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi
ustalono dopuszczalne wartości w środowisku są:
ustalono dopuszczalne wartości w środowisku są:
drogi lub linie kolejowe w tym torowiska tramwajowe poza pasem drogowym,
drogi lub linie kolejowe w tym torowiska tramwajowe poza pasem drogowym,
linie elektroenergetyczne,
linie elektroenergetyczne,
starty, lądowania i przeloty statków powietrznych,
starty, lądowania i przeloty statków powietrznych,
instalacje i pozostałe obiekty i grupy z
ródeł hałasu:
instalacje i pozostałe obiekty i grupy z
ródeł hałasu:
- przemysł
- przemysł
- gospodarka komunalna
- gospodarka komunalna
jako tereny chronione akustycznie załącznik do rozporządzenia wyszczególnia:
jako tereny chronione akustycznie załącznik do rozporządzenia wyszczególnia:
tereny pod zabudowÄ™ budynkami mieszkalnymi,
tereny pod zabudowÄ™ budynkami mieszkalnymi,
budynkami zamieszkania zbiorowego, budynkami użyteczności publicznej
budynkami zamieszkania zbiorowego, budynkami użyteczności publicznej
przeznaczonymi do wykonywania funkcji społecznej, służby zdrowia i
przeznaczonymi do wykonywania funkcji społecznej, służby zdrowia i
związanymi ze stałym wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży,
związanymi ze stałym wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży,
tereny uzdrowiskowe oraz tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem.
tereny uzdrowiskowe oraz tereny wypoczynkowo-rekreacyjne poza miastem.
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
ekspozycja populacji na hałas o poziomie powyżej 65 dB powinna zostać zlikwidowana;
ekspozycja populacji na hałas o poziomie powyżej 65 dB powinna zostać zlikwidowana;
pod żadnym pozorem nie wolno dopuścić na ekspozycję na hałas o poziomie powyżej 85dB
pod żadnym pozorem nie wolno dopuścić na ekspozycję na hałas o poziomie powyżej 85dB
Dopuszczalny poziom hałasu w terenie zabudowanym:
Dopuszczalny poziom hałasu w terenie zabudowanym:
w porze dziennej wynosi 60dB (od 6.00 do 22.00);
w porze dziennej wynosi 60dB (od 6.00 do 22.00);
w porze nocnej - 50 dB.
w porze nocnej - 50 dB.
Według danych UE i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2000 r.:
Według danych UE i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 2000 r.:
ponad 20% mieszkańców państw
ponad 20% mieszkańców państw
należących do WHO
należących do WHO
LAeq > 65 dB
LAeq > 65 dB
jest narażonych w miejscu zamieszkania na hałas
jest narażonych w miejscu zamieszkania na hałas
przekraczającym wartość
przekraczającym wartość
tj. 80 mln osób
tj. 80 mln osób
uznawanÄ… za bezpiecznÄ…
uznawanÄ… za bezpiecznÄ…
170 milionów mieszka w strefach
170 milionów mieszka w strefach
55 dB < LAeq < 65 dB
55 dB < LAeq < 65 dB
o poziomach hałasu
o poziomach hałasu
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Liczba mieszkańców Polski zagrożonych hałasem, powyżej poziomu równoważnego
Liczba mieszkańców Polski zagrożonych hałasem, powyżej poziomu równoważnego
13 mln osób
13 mln osób 60 dB w porze dnia
60 dB w porze dnia
35% 50 dB porze nocy
35% 50 dB porze nocy
ogółu mieszkańców
ogółu mieszkańców
>40 proc. Polaków
>40 proc. Polaków
powyżej 70 decybeli
powyżej 70 decybeli
>10 milionów mieszkańców miast
>10 milionów mieszkańców miast
4,5 mln mieszkańców terenów wiejskich
4,5 mln mieszkańców terenów wiejskich
Ponad 80% tej uciążliwości jest związane z oddziaływaniem hałasu drogowego.
Ponad 80% tej uciążliwości jest związane z oddziaływaniem hałasu drogowego.
Wzrasta zagrożenie hałasem lotniczym, pochodzącym od regularnego ruchu
Wzrasta zagrożenie hałasem lotniczym, pochodzącym od regularnego ruchu
pasażerskiego.
pasażerskiego.
Zły klimat akustyczny występuje na ponad 1/4 powierzchni kraju
Zły klimat akustyczny występuje na ponad 1/4 powierzchni kraju
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Szkodliwe działanie hałasu zależy od:
Szkodliwe działanie hałasu zależy od:
czasu działania hałasu
czasu działania hałasu
charakteru hałasu
charakteru hałasu
osobniczej wrażliwości na działanie hałasu
osobniczej wrażliwości na działanie hałasu
poziomu natężenia (ciśnienia) akustycznego
poziomu natężenia (ciśnienia) akustycznego
udziału częstotliwości drgań w widmie hałasu
udziału częstotliwości drgań w widmie hałasu
Przy jednakowym poziomie i czasie trwania hałas jest tym bardziej szkodliwy, im w
Przy jednakowym poziomie i czasie trwania hałas jest tym bardziej szkodliwy, im w
węższym paśmie częstotliwości występuje.
węższym paśmie częstotliwości występuje.
Szkodliwość hałasu zależy też od tego, w jakiej części widma znajdują się jego
Szkodliwość hałasu zależy też od tego, w jakiej części widma znajdują się jego
wartości szczytowe.
wartości szczytowe.
Wpływ hałasu na organizm człowieka:
Wpływ hałasu na organizm człowieka:
Szkodliwe działanie hałasu na organizm człowieka polega na:
Szkodliwe działanie hałasu na organizm człowieka polega na:
uszkodzeniu narządu słuchu
uszkodzeniu narządu słuchu
pozasłuchowym działaniu hałasu na organizm czyli na podstawowe układy,
pozasłuchowym działaniu hałasu na organizm czyli na podstawowe układy,
narządy i zmysły człowieka
narządy i zmysły człowieka
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Ocena stopnia hałasu:
Ocena stopnia hałasu:
1° haÅ‚asu (30-65 fonów ) - psychiczne reakcje czÅ‚owieka przy braku reakcji
1° haÅ‚asu (30-65 fonów ) - psychiczne reakcje czÅ‚owieka przy braku reakcji
fizjologicznych
fizjologicznych
2° haÅ‚asu (65 - 90 fonów) - zmiany psychiczne i reakcje ukÅ‚adu
2° haÅ‚asu (65 - 90 fonów) - zmiany psychiczne i reakcje ukÅ‚adu
wegetatywnego
wegetatywnego
3° haÅ‚asu ( 90 - 120 fonów ) - zmiany psychiczne, reakcje ukÅ‚adu wegetatywnego i
3° haÅ‚asu ( 90 - 120 fonów ) - zmiany psychiczne, reakcje ukÅ‚adu wegetatywnego i
inne niespecyficzne objawy kliniczne
inne niespecyficzne objawy kliniczne
4° haÅ‚asu ( > 120 fonów ) - bezpoÅ›rednie dziaÅ‚anie dz
więku przez skórę na
4° haÅ‚asu ( > 120 fonów ) - bezpoÅ›rednie dziaÅ‚anie dz
więku przez skórę na
komórki nerwowe
komórki nerwowe
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Hałas przemysłowy i komunalny
Hałas przemysłowy i komunalny
w ostatnich latach zmienia się struktura ilościowa i jakościowa głównych
w ostatnich latach zmienia się struktura ilościowa i jakościowa głównych
uciążliwości akustycznych.
uciążliwości akustycznych.
Rozwój w ostatnim okresie sektora usług sprawia, iż w miejsce skarg na duże
Rozwój w ostatnim okresie sektora usług sprawia, iż w miejsce skarg na duże
zakłady przemysłowe, kierowane są skargi na hałas generowany poprzez małe
zakłady przemysłowe, kierowane są skargi na hałas generowany poprzez małe
obiekty usługowe, hurtownie, urządzenia wentylacyjno-klimatyzacyjne i chłodnicze
obiekty usługowe, hurtownie, urządzenia wentylacyjno-klimatyzacyjne i chłodnicze
obiektów handlowych,
obiektów handlowych,
Rozkład branżowy kontrolowanych obiektów
Rozkład branżowy kontrolowanych obiektów
woj. małopolskie
woj. małopolskie
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Hałas przemysłowy i komunalny
Hałas przemysłowy i komunalny
Zakłady przemysłowe są z
ródłami hałasu i wibracji wywołanych pracą maszyn i urządzeń.
Zakłady przemysłowe są z
ródłami hałasu i wibracji wywołanych pracą maszyn i urządzeń.
Wewnątrz hal przemysłowych hałas sięga 80-125 dB i w znacznym natężeniu przenosi się
Wewnątrz hal przemysłowych hałas sięga 80-125 dB i w znacznym natężeniu przenosi się
na tereny sÄ…siadujÄ…ce.
na tereny sÄ…siadujÄ…ce.
W sąsiedztwie zakładów przemysłowych poziomy dz
więku osiągają wartości
W sąsiedztwie zakładów przemysłowych poziomy dz
więku osiągają wartości
od 50 dB (mało uciążliwe) do 90 dB (bardzo uciążliwe).
od 50 dB (mało uciążliwe) do 90 dB (bardzo uciążliwe).
W wielu przypadkach bardziej uciążliwe są zakłady małe, lecz zlokalizowane w
W wielu przypadkach bardziej uciążliwe są zakłady małe, lecz zlokalizowane w
bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej, niż zakłady wielkoobszarowe, które
bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy mieszkaniowej, niż zakłady wielkoobszarowe, które
sytuuje się w znacznej odległości od obiektów wymagających ochrony przed hałasem, a
sytuuje się w znacznej odległości od obiektów wymagających ochrony przed hałasem, a
także - niejednokrotnie - zakłada się dla nich strefę ochronną.
także - niejednokrotnie - zakłada się dla nich strefę ochronną.
Najsilniejsze hałasy występują w przemyśle:
Najsilniejsze hałasy występują w przemyśle:
stoczniowym (kadłubownia 100-140 dB, hamownia 130-160 dB),
stoczniowym (kadłubownia 100-140 dB, hamownia 130-160 dB),
hutniczym (piły tarczowe 110-120 dB, wielkie piece 95-105 dB),
hutniczym (piły tarczowe 110-120 dB, wielkie piece 95-105 dB),
włókienniczym (stanowiska pracy 95-105 dB),
włókienniczym (stanowiska pracy 95-105 dB),
energetycznym (maszynownia 90-100 dB, wentylatory 110-125 dB),
energetycznym (maszynownia 90-100 dB, wentylatory 110-125 dB),
lotniczym (start samolotu 100-150 dB),
lotniczym (start samolotu 100-150 dB),
górniczym (wentylatory, ładowarki pneumatyczne 100-120 dB),
górniczym (wentylatory, ładowarki pneumatyczne 100-120 dB),
drzewnym i leśnictwie (piły tarczowe do 93 dB).
drzewnym i leśnictwie (piły tarczowe do 93 dB).
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Hałas przemysłowy i komunalny
Hałas przemysłowy i komunalny
Ochrona przed hałasem i wibracjami przemysłowymi może być realizowana przez:
Ochrona przed hałasem i wibracjami przemysłowymi może być realizowana przez:
wprowadzanie w zakładach przemysłowych tłumików akustycznych, ochronników
wprowadzanie w zakładach przemysłowych tłumików akustycznych, ochronników
słuchu (wkładek, nauszników, hełmów ochronnych);
słuchu (wkładek, nauszników, hełmów ochronnych);
dobór małohałaśliwej technologii produkcji, małohałaśliwych maszyn, urządzeń,
dobór małohałaśliwej technologii produkcji, małohałaśliwych maszyn, urządzeń,
instalacji oraz środków transportu;
instalacji oraz środków transportu;
zastosowanie automatyzacji, robotyzacji i hermetyzacji produkcji hałaśliwej,
zastosowanie automatyzacji, robotyzacji i hermetyzacji produkcji hałaśliwej,
szczególnie uciążliwej dla środowiska;
szczególnie uciążliwej dla środowiska;
wykonywanie zabezpieczeń antywibracyjnych i przeciwhałasowych w postaci
wykonywanie zabezpieczeń antywibracyjnych i przeciwhałasowych w postaci
fundamentów, drzwi, okien, ekranów dz
więkochłonnych;
fundamentów, drzwi, okien, ekranów dz
więkochłonnych;
stosowanie obudów dz
więkochłonnych na hałaśliwe urządzenia i maszyny oraz
stosowanie obudów dz
więkochłonnych na hałaśliwe urządzenia i maszyny oraz
wibroizolatorów w postaci podkładek pod urządzenia;
wibroizolatorów w postaci podkładek pod urządzenia;
wykorzystywanie płyt dz
więkochłonnych z wełny mineralnej, pianki poliuretanowej,
wykorzystywanie płyt dz
więkochłonnych z wełny mineralnej, pianki poliuretanowej,
folii polietylenowej, gumy piankowej;
folii polietylenowej, gumy piankowej;
optymalizację warunków pracy (właściwa odzież ochronna, skrócony
optymalizację warunków pracy (właściwa odzież ochronna, skrócony
czas pracy do 6 godzin, profilaktyka lekarska);
czas pracy do 6 godzin, profilaktyka lekarska);
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Hałas komunikacyjny
Hałas komunikacyjny
hałas drogowy
hałas drogowy
jest generowany przez poruszajÄ…ce siÄ™ pojazdy samochodowe
jest generowany przez poruszajÄ…ce siÄ™ pojazdy samochodowe
Najbardziej uciążliwy dla mieszkańców dużych aglomeracji, jak również małych miast i
Najbardziej uciążliwy dla mieszkańców dużych aglomeracji, jak również małych miast i
miejscowości, położonych przy szlakach komunikacji drogowej
miejscowości, położonych przy szlakach komunikacji drogowej
Obejmuje swym zasięgiem największą część ludności oraz terenu województwa.
Obejmuje swym zasięgiem największą część ludności oraz terenu województwa.
śląskie 12.125 pojazdów/dobę
śląskie 12.125 pojazdów/dobę
małopolskie 9.137 poj./dobę
małopolskie 9.137 poj./dobę
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Hałas komunikacyjny
Hałas komunikacyjny
hałas kolejowy i lotniczy
hałas kolejowy i lotniczy
mają charakter zdecydowanie lokalny, a ich uciążliwość związana jest z
mają charakter zdecydowanie lokalny, a ich uciążliwość związana jest z
pojedynczymi zdarzeniami (przelot samolotu lub przejazd pociÄ…gu).
pojedynczymi zdarzeniami (przelot samolotu lub przejazd pociÄ…gu).
Hałas kolejowy
Hałas kolejowy
Największe obciążenie ruchem pasażerskim występuje na linii
Największe obciążenie ruchem pasażerskim występuje na linii
magistralnej Katowice Kraków Tarnów.
magistralnej Katowice Kraków Tarnów.
Godzinowy rozkład poziomu dz
więku  trasa kolejowa Kraków-Katowice
Godzinowy rozkład poziomu dz
więku  trasa kolejowa Kraków-Katowice
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Hałas komunikacyjny
Hałas komunikacyjny
zwalczanie hałasu i wibracji pochodzenia komunikacyjnego:
zwalczanie hałasu i wibracji pochodzenia komunikacyjnego:
ograniczenie ruchu pojazdów;
ograniczenie ruchu pojazdów;
poprawÄ™ stanu nawierzchni ulic i torowisk;
poprawÄ™ stanu nawierzchni ulic i torowisk;
modernizację konstrukcji wytwarzanych pojazdów mechanicznych
modernizację konstrukcji wytwarzanych pojazdów mechanicznych
(samochody osobowe, ciężarowe, autobusy, tramwaje);
(samochody osobowe, ciężarowe, autobusy, tramwaje);
wprowadzenie urządzeń przeciwhałasowych w pojazdach mechanicznych
wprowadzenie urządzeń przeciwhałasowych w pojazdach mechanicznych
(izolacje akustyczne, udoskonalone tłumiki wydechu, wtórny obieg spalin);
(izolacje akustyczne, udoskonalone tłumiki wydechu, wtórny obieg spalin);
prowadzenie linii komunikacyjnych w wykopach, tunelach albo
prowadzenie linii komunikacyjnych w wykopach, tunelach albo
tworzenie wokół tras już istniejących barier, ekranów (osłon) dz
więko-chłonnych;
tworzenie wokół tras już istniejących barier, ekranów (osłon) dz
więko-chłonnych;
wykorzystywanie naturalnych barier akustycznych, jak depresje, wzniesienia w
wykorzystywanie naturalnych barier akustycznych, jak depresje, wzniesienia w
terenie, fragmenty zalesień, zadrzewień;
terenie, fragmenty zalesień, zadrzewień;
stosowanie w budownictwie konstrukcji i materiałów stanowiących
stosowanie w budownictwie konstrukcji i materiałów stanowiących
barierę dla hałasu i wibracji (płyty, okna, drzwi, ściany dz
więkochłonne);
barierę dla hałasu i wibracji (płyty, okna, drzwi, ściany dz
więkochłonne);
właściwe rozwiązania akustyczne w planowaniu przestrzennym miast, osiedli,
właściwe rozwiązania akustyczne w planowaniu przestrzennym miast, osiedli,
tworzenie obwodnic i objazdów wokół miast;
tworzenie obwodnic i objazdów wokół miast;
poprawianie układu dróg i równomierne ich rozmieszczenie.
poprawianie układu dróg i równomierne ich rozmieszczenie.
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
MAPY AKUSTYCZNE
MAPY AKUSTYCZNE
oprogramowanie do analiz akustycznych hałasu komunikacyjnego oraz
oprogramowanie do analiz akustycznych hałasu komunikacyjnego oraz
przemysłowego (SoundPLAN i IMMI) pozwala na opracowywanie map akustycznych
przemysłowego (SoundPLAN i IMMI) pozwala na opracowywanie map akustycznych
dla terenów narażonych na hałas.
dla terenów narażonych na hałas.
SoundPLAN oraz IMMI są uznanymi i szeroko stosowanymi na świecie systemami
SoundPLAN oraz IMMI są uznanymi i szeroko stosowanymi na świecie systemami
komputerowymi z racji:
komputerowymi z racji:
wiarygodności modeli obliczeniowych (w tym zgodnymi z wymogami UE 
wiarygodności modeli obliczeniowych (w tym zgodnymi z wymogami UE 
dyrektywa 2002/49/WE),
dyrektywa 2002/49/WE),
łatwości w obsłudze i pełnej gamie graficznych prezentacji.
łatwości w obsłudze i pełnej gamie graficznych prezentacji.
Program w trakcie analiz ocenia:
Program w trakcie analiz ocenia:
rozprzestrzenianie się hałasu,
rozprzestrzenianie się hałasu,
ekranowanie,
ekranowanie,
odbicia,
odbicia,
absorbcjÄ™ terenu i powietrza zgodnie z
absorbcjÄ™ terenu i powietrza zgodnie z
międzynarodowymi standardami.
międzynarodowymi standardami.
Dodatkową zaletą tych programów jest możliwość wprowadzenia
Dodatkową zaletą tych programów jest możliwość wprowadzenia
przestrzennej konfiguracji terenu, co jest jego wielkÄ… zaletÄ… w stosunku do
przestrzennej konfiguracji terenu, co jest jego wielkÄ… zaletÄ… w stosunku do
stosowanych do niedawna programów
stosowanych do niedawna programów
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Mapa akustyczna  Kraków, dzielnica IX, hałas komunikacyjny, pora nocna, 2005
Mapa akustyczna  Kraków, dzielnica IX, hałas komunikacyjny, pora nocna, 2005
ZAKOPIANKA
ZAKOPIANKA
LINIA KOLEJOWA
LINIA KOLEJOWA
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Zasięg oddziaływania akustycznego od nr 18107 na terenie miejscowości Czatkowice
Zasięg oddziaływania akustycznego od nr 18107 na terenie miejscowości Czatkowice
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
Społeczne i zdrowotne skutki oddziaływania hałasu i wibracji wyrażają się :
Społeczne i zdrowotne skutki oddziaływania hałasu i wibracji wyrażają się :
a) szkodliwym działaniem tych zanieczyszczeń na zdrowie ludności;
a) szkodliwym działaniem tych zanieczyszczeń na zdrowie ludności;
b) obniżeniem sprawności i chęci działania oraz wydajności pracy;
b) obniżeniem sprawności i chęci działania oraz wydajności pracy;
c) negatywnym wpływem na możliwość komunikowania się;
c) negatywnym wpływem na możliwość komunikowania się;
d) utrudnianiem odbioru sygnałów optycznych;
d) utrudnianiem odbioru sygnałów optycznych;
e) obniżeniem sprawności nauczania;
e) obniżeniem sprawności nauczania;
f) powodowaniem lokalnych napięć i kłótni między ludz
mi;
f) powodowaniem lokalnych napięć i kłótni między ludz
mi;
g) zwiększeniem negatywnych uwarunkowań w pracy i komunikacji,
g) zwiększeniem negatywnych uwarunkowań w pracy i komunikacji,
powodujÄ…cych wypadki;
powodujÄ…cych wypadki;
h) rosnącymi liczbami zachorowań na głuchotę zawodową i chorobę wibracyjną.
h) rosnącymi liczbami zachorowań na głuchotę zawodową i chorobę wibracyjną.
Hałas i wibracje powodują pogorszenie jakości środowiska przyrodniczego, a w
Hałas i wibracje powodują pogorszenie jakości środowiska przyrodniczego, a w
konsekwencji :
konsekwencji :
a) utratę przez środowisko naturalne istotnej wartości, jaką jest cisza;
a) utratę przez środowisko naturalne istotnej wartości, jaką jest cisza;
b) zmniejszenie (lub utratę) wartości terenów rekreacyjnych lub leczniczych;
b) zmniejszenie (lub utratę) wartości terenów rekreacyjnych lub leczniczych;
d) zmianę zachowań ptaków i innych zwierząt (stany lękowe, zmiana siedlisk,
d) zmianę zachowań ptaków i innych zwierząt (stany lękowe, zmiana siedlisk,
zmniejszenie liczby składanych jaj, spadek mleczności zwierząt i inne).
zmniejszenie liczby składanych jaj, spadek mleczności zwierząt i inne).
Hałas i wibracje powodują ujemne skutki gospodarcze, takie jak :
Hałas i wibracje powodują ujemne skutki gospodarcze, takie jak :
a) szybsze zużywanie się środków produkcji i transportu;
a) szybsze zużywanie się środków produkcji i transportu;
b) pogorszenie jakości i przydatności terenów zagrożonych nadmiernym hałasem
b) pogorszenie jakości i przydatności terenów zagrożonych nadmiernym hałasem
oraz zmniejszenie przydatności obiektów położonych na tych terenach;
oraz zmniejszenie przydatności obiektów położonych na tych terenach;
c) absencję chorobową spowodowaną hałasem i wibracjami, z czym są związane
c) absencję chorobową spowodowaną hałasem i wibracjami, z czym są związane
koszty leczenia, przechodzenia na renty inwalidzkie, utrata pracowników;
koszty leczenia, przechodzenia na renty inwalidzkie, utrata pracowników;
d) pogorszenie jakości wyrobów (niezawodności, trwałości);
d) pogorszenie jakości wyrobów (niezawodności, trwałości);
e) utrudnienia w eksporcie wyrobów nie spełniających światowych wymagań
e) utrudnienia w eksporcie wyrobów nie spełniających światowych wymagań
ochrony przed hałasem i wibracjami.
ochrony przed hałasem i wibracjami.
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
HAA
AS I WIBRACJA W ÅšRODOWISKU
POLITYKA EKOLOGICZNA PAC
STWA
POLITYKA EKOLOGICZNA PAC
STWA
Kierunki działań na lata 2007-2010
Kierunki działań na lata 2007-2010
Prowadzone będą prace mające na celu zmniejszenie narażenia mieszkańców Polski
Prowadzone będą prace mające na celu zmniejszenie narażenia mieszkańców Polski
na oddziaływanie hałasu poprzez jego eliminowanie u z
ródła (przykładowo
na oddziaływanie hałasu poprzez jego eliminowanie u z
ródła (przykładowo
tworzenie stref wolnych od transportu w miastach, zmniejszanie szybkości ruchu i
tworzenie stref wolnych od transportu w miastach, zmniejszanie szybkości ruchu i
wprowadzanie cichych środków transportu), jak i wykorzystywanie metod
wprowadzanie cichych środków transportu), jak i wykorzystywanie metod
inżynierskich i planistycznych dla ograniczenia uciążliwości tego zanieczyszczenia dla
inżynierskich i planistycznych dla ograniczenia uciążliwości tego zanieczyszczenia dla
ludzi i środowiska.
ludzi i środowiska.
Przeprowadzenie oceny stanu akustycznego środowiska dla aglomeracji o liczbie
Przeprowadzenie oceny stanu akustycznego środowiska dla aglomeracji o liczbie
mieszkańców większej niż 100 tys., terenów wskazanych w powiatowym programie
mieszkańców większej niż 100 tys., terenów wskazanych w powiatowym programie
ochrony środowiska oraz dla terenów poza aglomeracjami, pozostających pod
ochrony środowiska oraz dla terenów poza aglomeracjami, pozostających pod
negatywnym akustycznym wpływem określonej kategorii dróg, linii kolejowych i
negatywnym akustycznym wpływem określonej kategorii dróg, linii kolejowych i
lotnisk.
lotnisk.
Wspieranie inwestycji zmniejszających narażenie na hałas komunikacyjny, w tym
Wspieranie inwestycji zmniejszających narażenie na hałas komunikacyjny, w tym
wprowadzanie stref wolnych od ruchu samochodowego, zmniejszanie szybkości
wprowadzanie stref wolnych od ruchu samochodowego, zmniejszanie szybkości
ruchu,budowa obwodnic, modernizacja szlaków komunikacyjnych, budowa ekranów
ruchu,budowa obwodnic, modernizacja szlaków komunikacyjnych, budowa ekranów
akustycznych, rewitalizacja odcinków linii kolejowych i wymiana taboru na mniej
akustycznych, rewitalizacja odcinków linii kolejowych i wymiana taboru na mniej
hałaśliwy i pozostałe.
hałaśliwy i pozostałe.
Wspieranie ograniczania emisji hałasu pochodzącego z sektora gospodarczego,
Wspieranie ograniczania emisji hałasu pochodzącego z sektora gospodarczego,
przykładowo poprzez kontrole przestrzegania obowiązujących w tym zakresie
przykładowo poprzez kontrole przestrzegania obowiązujących w tym zakresie
przepisów prawnych.
przepisów prawnych.
Zapewnienie przestrzegania zasady strefowania w planowaniu przestrzennym.
Zapewnienie przestrzegania zasady strefowania w planowaniu przestrzennym.
Wspieranie produkcji wyrobów o zmniejszonej emisji hałasu do środowiska.
Wspieranie produkcji wyrobów o zmniejszonej emisji hałasu do środowiska.
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Promieniowanie  strumień cząstek emitowanych przez układ materialny, dzieli się je na
Promieniowanie  strumień cząstek emitowanych przez układ materialny, dzieli się je na
PROMIENIOWANIE JONIZUJ
CE
PROMIENIOWANIE JONIZUJ
CE
promieniowanie elektromagnetyczne o małej długości fali, określa się nim szczególny
promieniowanie elektromagnetyczne o małej długości fali, określa się nim szczególny
rodzaj promieniowania, które przechodząc przez materię wywołuje w obojętnych
rodzaj promieniowania, które przechodząc przez materię wywołuje w obojętnych
elektrycznie atomach i cząsteczkach  zmiany ich ładunków elektrycznych, czyli tzw.
elektrycznie atomach i cząsteczkach  zmiany ich ładunków elektrycznych, czyli tzw.
jonizację. Promieniowanie to może mieć postać:
jonizację. Promieniowanie to może mieć postać:
promieniowania korpuskularnego, do którego zalicza się m. innymi cząstki alfa,
promieniowania korpuskularnego, do którego zalicza się m. innymi cząstki alfa,
beta, protony,
beta, protony,
promieniowania elektromagnetycznego obejmujÄ…cego promieniowanie gamma
promieniowania elektromagnetycznego obejmujÄ…cego promieniowanie gamma
oraz promieniowanie rentgenowskie (X)
oraz promieniowanie rentgenowskie (X)
o długości fali mniejszej niż 100 nm.
o długości fali mniejszej niż 100 nm.
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
W zależności od z
ródeł pochodzenia rozróżnia się:
W zależności od z
ródeł pochodzenia rozróżnia się:
- promieniowanie naturalne
- promieniowanie naturalne
pochodzÄ…ce z przestrzeni kosmicznej oraz promieniowanie emitowane przez
pochodzÄ…ce z przestrzeni kosmicznej oraz promieniowanie emitowane przez
naturalne izotopy promieniotwórcze znajdujące się w skorupie ziemskiej,
naturalne izotopy promieniotwórcze znajdujące się w skorupie ziemskiej,
materiałach budowlanych, wodzie, powietrzu, żywności a także w organizmie
materiałach budowlanych, wodzie, powietrzu, żywności a także w organizmie
każdego człowieka,
każdego człowieka,
- promieniowanie sztuczne
- promieniowanie sztuczne
pochodzące ze zbudowanych i wykorzystywanych przez człowieka urządzeń
pochodzące ze zbudowanych i wykorzystywanych przez człowieka urządzeń
radiacyjnych takich jak aparaty rentgenowskie (promieniowanie X), bomby
radiacyjnych takich jak aparaty rentgenowskie (promieniowanie X), bomby
kobaltowe (promieniowanie gamma), reaktory jÄ…drowe (promieniowanie X,
kobaltowe (promieniowanie gamma), reaktory jÄ…drowe (promieniowanie X,
gamma i neutrony), sztucznie wytworzonych izotopów promieniotwórczych
gamma i neutrony), sztucznie wytworzonych izotopów promieniotwórczych
stosowanych w gospodarce, medycynie, przemyśle i nauce oraz - z uwolnionych
stosowanych w gospodarce, medycynie, przemyśle i nauce oraz - z uwolnionych
do środowiska w wyniku prób jądrowych lub awarii jądrowych substancji
do środowiska w wyniku prób jądrowych lub awarii jądrowych substancji
promieniotwórczych
promieniotwórczych
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Promieniowanie niejonizujÄ…ce
Promieniowanie niejonizujÄ…ce
promieniowanie elektromagnetyczne o większej długości fali, jego żródłem są urządzenia
promieniowanie elektromagnetyczne o większej długości fali, jego żródłem są urządzenia
wykorzystujÄ…ce ultraafiolet, radiolokacyjne, radiokomunikacyjne oraz kuchnie
wykorzystujÄ…ce ultraafiolet, radiolokacyjne, radiokomunikacyjne oraz kuchnie
mikrofalowe, promieniowanie termiczne i światło
mikrofalowe, promieniowanie termiczne i światło
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Rodzaj Do zatrzymania
Rodzaj Do zatrzymania
Właściwości Znaczenie w środowisku
Właściwości Znaczenie w środowisku
promieniowania wystarczy osłona
promieniowania wystarczy osłona
Promieniowanie korpuskularne; czÄ…stki
Promieniowanie korpuskularne; czÄ…stki
będące jądrami atomów helu
będące jądrami atomów helu
naładowane dodatnio; emitowane Jest niebezpieczne, gdy z
ródło
naładowane dodatnio; emitowane Jest niebezpieczne, gdy z
ródło
przez niektóre radio izotopy, promieniowania dostanie się Kartka papieru
przez niektóre radio izotopy, promieniowania dostanie się Kartka papieru
CzÄ…stki alfa
CzÄ…stki alfa
np. U, Ra; do organizmu
np. U, Ra; do organizmu
ma najmniejszą przenikalność spośród
ma najmniejszą przenikalność spośród
promieniowania alfa, beta, gamma
promieniowania alfa, beta, gamma
Promieniowanie korpuskularne; czÄ…stki Jest niebezpieczne, gdy z
ródło
Promieniowanie korpuskularne; czÄ…stki Jest niebezpieczne, gdy z
ródło
Zwykłe szkło, cienka
Zwykłe szkło, cienka
naładowane dodatnio lub ujemnie; promieniowania dostanie się
naładowane dodatnio lub ujemnie; promieniowania dostanie się
blacha metalowa,
blacha metalowa,
emitowane przez jądra niektórych do organizmu.
Cząstki beta emitowane przez jądra niektórych do organizmu.
CzÄ…stki beta
np. z aluminium
np. z aluminium
radioizotopów Może powodować oparzenia skóry
radioizotopów Może powodować oparzenia skóry
Jest bardzo groz
nym czynnikiem
Jest bardzo groz
nym czynnikiem
Promieniowanie elektromagnetyczne o rażenia w przypadku skażeń.
Promieniowanie elektromagnetyczne o rażenia w przypadku skażeń.
dużej energii i małej długości fali Powoduje zmiany w
dużej energii i małej długości fali Powoduje zmiany w
Tarcze z metali ciężkich,
Tarcze z metali ciężkich,
Promieniowanie jest najbardziej przenikliwe strukturze DNA i
Promieniowanie jest najbardziej przenikliwe strukturze DNA i
np. ołowiu
np. ołowiu
emitowane podczas rozszczepiania chromosomów; może
emitowane podczas rozszczepiania chromosomów; może
gamma
gamma
jądra radioizotopów wywoływać białaczkę,
jądra radioizotopów wywoływać białaczkę,
nowotwory skóry i kości
nowotwory skóry i kości
Promieniowanie elektromagnetyczne;
Promieniowanie elektromagnetyczne;
rozróżnia się promieniowanie Szkło ołowiowe.
rozróżnia się promieniowanie Szkło ołowiowe.
Jest niebezpieczne, może
Jest niebezpieczne, może
Promieniowanie rentgenowskie miękkie (mniej Gruba blacha metalowa
Promieniowanie rentgenowskie miękkie (mniej Gruba blacha metalowa
wywoływać białaczkę
wywoływać białaczkę
przenikliwe) i twarde (bardziej z ołowiu, żelaza
przenikliwe) i twarde (bardziej z ołowiu, żelaza
rentgenowskie
rentgenowskie
przenikliwe)
przenikliwe)
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Rodzaj Do zatrzymania
Rodzaj Do zatrzymania
Właściwości Znaczenie w środowisku
Właściwości Znaczenie w środowisku
promieniowania wystarczy osłona
promieniowania wystarczy osłona
Dawki w normie działają
Dawki w normie działają
Krótkofalowe promieniowanie pozytywnie, zabijając
Krótkofalowe promieniowanie pozytywnie, zabijając
elektromagnetyczne o dł. mikroorganizmy
elektromagnetyczne o dł. mikroorganizmy
UV Promieniowanie
UV Promieniowanie
Filtry pochłaniające
Filtry pochłaniające
stanowi 9% promieniowania chorobotwórcze, inicjuje
stanowi 9% promieniowania chorobotwórcze, inicjuje
ultrafioletowe ten zakres
ultrafioletowe ten zakres
słonecznego, niewidzialne dla oka syntezę witaminy D u
słonecznego, niewidzialne dla oka syntezę witaminy D u
promieniowania
promieniowania
(nadfiolet)
(nadfiolet)
ludzkiego, jest silnie pochłaniane przez ssaków, ptaków.
ludzkiego, jest silnie pochłaniane przez ssaków, ptaków.
warstwÄ™ ozonowÄ… Nadmierne dawki szkodliwe dla
warstwÄ™ ozonowÄ… Nadmierne dawki szkodliwe dla
zdrowia (skóry, oczu)
zdrowia (skóry, oczu)
y
ródło energii decyduje o życiu na
y
ródło energii decyduje o życiu na
Część promieniowania słoneczcznego o
Część promieniowania słoneczcznego o
Ziemi. Decyduje o przebiegu
Ziemi. Decyduje o przebiegu
długości fal Filtry pochłaniające
długości fal Filtry pochłaniające
Promieniowanie procesu fotosyntezy, stymuluje
Promieniowanie procesu fotosyntezy, stymuluje
elektromagnetycznych w zakresie dany zakres
elektromagnetycznych w zakresie dany zakres
procesy rozrodu, rozwoju.
procesy rozrodu, rozwoju.
widzialne
widzialne
0,4 0,75 źm, widzialne dla promieniowania
0,4 0,75 źm, widzialne dla promieniowania
Warunkuje aktywność dobową,
Warunkuje aktywność dobową,
ludzkiego oka
ludzkiego oka
sezonową organizmów
sezonową organizmów
Fale elektromagnetyczne o długości
Fale elektromagnetyczne o długości
Ma duże znaczenie ekologiczne,
Ma duże znaczenie ekologiczne,
Promieniowanie
Promieniowanie
większej niż 0,75 źm; składnik Filtry pochłaniające
większej niż 0,75 źm; składnik Filtry pochłaniające
głównie z powodu wywoływanego
głównie z powodu wywoływanego
podczerwone promieniowania słonecznego, ten zakres
podczerwone promieniowania słonecznego, ten zakres
efektu cieplnego. Wzmaga procesy
efektu cieplnego. Wzmaga procesy
niewidzialne dla oka ludzkiego; jest promieniowania
niewidzialne dla oka ludzkiego; jest promieniowania
(infraczerwone)
(infraczerwone)
produkcji biologicznej
produkcji biologicznej
emitowane przez nagrzane ciała
emitowane przez nagrzane ciała
Promieniowanie o
Promieniowanie o Fale elektromagnetyczne;
Fale elektromagnetyczne;
Blachy żelazne lub
Blachy żelazne lub
niewyczuwalne przez zmysły
niewyczuwalne przez zmysły
wysokiej częstotliwości
wysokiej częstotliwości
Znaczenie nie do końca poznane. aluminiowe o grubości
Znaczenie nie do końca poznane. aluminiowe o grubości
człowieka; emitowane przez
człowieka; emitowane przez
Działanie negatywne w postaci 0,5 mm oraz gęsta
Działanie negatywne w postaci 0,5 mm oraz gęsta
(radarowe, mikrofale,
(radarowe, mikrofale,
urzÄ…dzenia radiowo-telewizyjne.
urzÄ…dzenia radiowo-telewizyjne.
efektu termicznego komórek ciała siatka mosiężna lub
efektu termicznego komórek ciała siatka mosiężna lub
UKF, telewizyjne)
UKF, telewizyjne)
telekomunikacyjne, elektryczne i
telekomunikacyjne, elektryczne i
miedziana
miedziana
elektroniczne
elektroniczne
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Definicje jednostek
Definicje jednostek
Jednostki promieniowania mogą określać:
Jednostki promieniowania mogą określać:
1. z
ródło promieniowania, wówczas mówimy o aktywności z
ródła
1. z
ródło promieniowania, wówczas mówimy o aktywności z
ródła
2. działanie promieniowania na otoczenie, wówczas mówimy o
2. działanie promieniowania na otoczenie, wówczas mówimy o
dawce promieniowania.
dawce promieniowania.
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Aktywność (A)
Aktywność (A)
(ang. Activity) - liczba spontanicznych przemian jÄ…drowych zachodzÄ…cych w z
ródle w
(ang. Activity) - liczba spontanicznych przemian jÄ…drowych zachodzÄ…cych w z
ródle w
jednostce czasu.
jednostce czasu.
W układzie SI podstawową jednostką aktywności jest bekerel (Bq).
W układzie SI podstawową jednostką aktywności jest bekerel (Bq).
y
ródło ma aktywność jednego bekerela, jeżeli w ciągu jednej sekundy następuje w nim
y
ródło ma aktywność jednego bekerela, jeżeli w ciągu jednej sekundy następuje w nim
jeden rozpad promieniotwórczy.
jeden rozpad promieniotwórczy.
1 Bq = 1 s-1
1 Bq = 1 s-1
Dawki promieniowania
Dawki promieniowania
Dawki promieniowania jonizujÄ…cego podzielono na 3 rodzaje:
Dawki promieniowania jonizujÄ…cego podzielono na 3 rodzaje:
a. dawkÄ™ ekspozycyjnÄ…,
a. dawkÄ™ ekspozycyjnÄ…,
b. dawkę pochłoniętą,
b. dawkę pochłoniętą,
c. równoważnik dawki.
c. równoważnik dawki.
Dwa pierwsze pojęcia wiążą się z fizycznym oddziaływaniem promieniowania z materią,
Dwa pierwsze pojęcia wiążą się z fizycznym oddziaływaniem promieniowania z materią,
trzecie uwzględnia również oddziaływanie na organizmy żywe
trzecie uwzględnia również oddziaływanie na organizmy żywe
Skutki działania promieniowania zależą nie tylko od dawki pochłoniętej, czy ekspozycyjnej,
Skutki działania promieniowania zależą nie tylko od dawki pochłoniętej, czy ekspozycyjnej,
ale również i od czasu, w którym ta dawka została dostarczona,
ale również i od czasu, w którym ta dawka została dostarczona,
Moc dawki - dawka przypadajÄ…cÄ… na jednostkÄ™ czasu.
Moc dawki - dawka przypadajÄ…cÄ… na jednostkÄ™ czasu.
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Dawka ekspozycyjna
Dawka ekspozycyjna
(ang. Exposure dose) - suma ładunków elektrycznych jonów jednego znaku wytworzonych w
(ang. Exposure dose) - suma ładunków elektrycznych jonów jednego znaku wytworzonych w
jednostce masy suchego powietrza w warunkach normalnych wskutek jonizacji wywołanej
jednostce masy suchego powietrza w warunkach normalnych wskutek jonizacji wywołanej
promieniowaniem X lub Å‚ (przenikliwe promieniowanie elektromagnetyczne).
promieniowaniem X lub Å‚ (przenikliwe promieniowanie elektromagnetyczne).
jednostką dawki ekspozycyjnej jest w układzie SI
jednostką dawki ekspozycyjnej jest w układzie SI
kulomb na kilogram (C/kg)
kulomb na kilogram (C/kg)
Dawka pochłonięta
Dawka pochłonięta
ang. Absorbed dose) - energia promieniowania przenikliwego pochłonięta przez
ang. Absorbed dose) - energia promieniowania przenikliwego pochłonięta przez
określoną, jednostkową masę materii
określoną, jednostkową masę materii
czyli jest to energia, jaką traci promieniowanie a pochłania ośrodek, przez który
czyli jest to energia, jaką traci promieniowanie a pochłania ośrodek, przez który
promieniowanie przechodzi, która przypada na jednostkę masy tego ośrodka.
promieniowanie przechodzi, która przypada na jednostkę masy tego ośrodka.
Dawka pochłonięta jest miarą pochłaniania promieniowania przez różne materiały
Dawka pochłonięta jest miarą pochłaniania promieniowania przez różne materiały
Jednostką dawki pochłoniętej w układzie SI jest grej (Gy).
Jednostką dawki pochłoniętej w układzie SI jest grej (Gy).
1 Gy = 1 J/kg
1 Gy = 1 J/kg
Przekazana energia promieniowania jonizującego jest zużywana na jonizację, wzbudzenie,
Przekazana energia promieniowania jonizującego jest zużywana na jonizację, wzbudzenie,
wzrost energii chemicznej lub energii sieci krystalicznej, która ostatecznie daje efekt cieplny:
wzrost energii chemicznej lub energii sieci krystalicznej, która ostatecznie daje efekt cieplny:
wzrost energii wewnętrznej.
wzrost energii wewnętrznej.
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Równoważnik dawki H
Równoważnik dawki H
(ang. equivalent dose (ICRP 60), dose equivalent (ICRP 26)
(ang. equivalent dose (ICRP 60), dose equivalent (ICRP 26)
ICRP = International Commission on Radiological Protection
ICRP = International Commission on Radiological Protection
Równoważnik dawki (nazwa zalecana od 1991 r. wg ICRP 60), lub dawka równoważna
Równoważnik dawki (nazwa zalecana od 1991 r. wg ICRP 60), lub dawka równoważna
(pojęcie z 1977 r. wg publikacji ICRP 26),
(pojęcie z 1977 r. wg publikacji ICRP 26),
Równoważnik dawki H TR jest to dawka pochłonięta w danej tkance lub narządzie T z
Równoważnik dawki H TR jest to dawka pochłonięta w danej tkance lub narządzie T z
uwzględnieniem skutków biologicznych wywołanych przez różne rodzaje
uwzględnieniem skutków biologicznych wywołanych przez różne rodzaje
promieniowania R.
promieniowania R.
Równoważnik dawki HT (całkowity)
Równoważnik dawki HT (całkowity)
Całkowity równoważnik dawki HT jest dana jako suma HTR po różnych rodzajach
Całkowity równoważnik dawki HT jest dana jako suma HTR po różnych rodzajach
promieniowania R
promieniowania R
Jednostką równoważnika dawki w układzie SI jest siwert (Sv).
Jednostką równoważnika dawki w układzie SI jest siwert (Sv).
1 Sv = 1 J/kg
1 Sv = 1 J/kg
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Moc dawki
Moc dawki
energia promieniowania jonizującego pochłonięta przez określoną, jednostkową masę
energia promieniowania jonizującego pochłonięta przez określoną, jednostkową masę
materii w jednostce czasu
materii w jednostce czasu
Jednostka mocy dawki pochłoniętej :
Jednostka mocy dawki pochłoniętej :
Gy/s = grej/sekunda,
Gy/s = grej/sekunda,
1 Gy/s= W/kg
1 Gy/s= W/kg
W starych jednostkach moc dawki pochłoniętej była wyrażana zazwyczaj w radach na
W starych jednostkach moc dawki pochłoniętej była wyrażana zazwyczaj w radach na
godzinÄ™.
godzinÄ™.
moce dawek w radioterapii
moce dawek w radioterapii
2 mGy/rok (0,2 rad/rok) jest typowa dla tła naturalnego.
2 mGy/rok (0,2 rad/rok) jest typowa dla tła naturalnego.
0,1 kGy (10 krad ), dawka (aplikowana miejscowo) w terapii nowotworowej do
0,1 kGy (10 krad ), dawka (aplikowana miejscowo) w terapii nowotworowej do
zabicia chorej tkanki
zabicia chorej tkanki
od dziesiÄ…tek MGy (Grad ) do dziesiÄ…tek GGy (Trad)
od dziesiÄ…tek MGy (Grad ) do dziesiÄ…tek GGy (Trad)
dawki pochłonięte niszczące strukturę materiałów
dawki pochłonięte niszczące strukturę materiałów
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Jednostki dozymetrii - zestawienie
Jednostki dozymetrii - zestawienie
Jednostki
Jednostki
Jednostki
Jednostki
Wielkość Symbol Zależność
Wielkość Symbol Zależność
pozaukładowe
pozaukładowe
[SI]
[SI]
A bekerel [Bq] kiur
A bekerel [Bq] kiur
Aktywność 1 Ci = 3,7 1010 Bq
Aktywność 1 Ci = 3,7 1010 Bq
dN/dt 1Bq = 1 s-1 1Ci = 3,7 1010 s-1
dN/dt 1Bq = 1 s-1 1Ci = 3,7 1010 s-1
X
X
Dawka
Dawka
kulomb/kilogram rentgen [ R ] 1 R = 2,58 10-4 C kg-1
kulomb/kilogram rentgen [ R ] 1 R = 2,58 10-4 C kg-1
ekspozycyjna
ekspozycyjna
dQ/dm
dQ/dm
D grej [Gy]
D grej [Gy]
Dawka
Dawka
rad [ rd ] 1 rd = 0,01 Gy
rad [ rd ] 1 rd = 0,01 Gy
pochłonięta
pochłonięta
dE/dm 1 Gy = J kg-1
dE/dm 1 Gy = J kg-1
D
D
Moc dawki
Moc dawki
grej/sek rad/godzina 1 rd h-1 = 2,77 10-6 Gy s-1
grej/sek rad/godzina 1 rd h-1 = 2,77 10-6 Gy s-1
pochłoniętej
pochłoniętej
dD/dt
dD/dt
Równoważnik
Równoważnik
siwert [ Sv ]
siwert [ Sv ]
dawki
dawki
H rem [ rem ] 1 rem = 10-2 Sv
H rem [ rem ] 1 rem = 10-2 Sv
1 Sv = J kg-1
1 Sv = J kg-1
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Skutki biologiczne promieniowania
Skutki biologiczne promieniowania
U podstaw szkodliwego oddziaływania promieniowania jądrowego na organizm
U podstaw szkodliwego oddziaływania promieniowania jądrowego na organizm
ludzki leżą procesy jonizacji zachodzące w komórkach organizmu.
ludzki leżą procesy jonizacji zachodzące w komórkach organizmu.
Promieniowanie rentgenowskie i gamma powodują głównie jonizację ( kwanty
Promieniowanie rentgenowskie i gamma powodują głównie jonizację ( kwanty
gamma powodują powstanie cząstek naładowanych (p, e), które następnie
gamma powodują powstanie cząstek naładowanych (p, e), które następnie
wywołują jonizację).
wywołują jonizację).
Jonizacja:
Jonizacja:
może naruszać istotną strukturę komórki
może naruszać istotną strukturę komórki
może oddziaływać pośrednio poprzez reakcje chemiczne, które zapoczątkowuje
może oddziaływać pośrednio poprzez reakcje chemiczne, które zapoczątkowuje
podstawowe znaczenie ma zjawisko radiolizy wody prowadzÄ…ce do
podstawowe znaczenie ma zjawisko radiolizy wody prowadzÄ…ce do
pojawienia się wysoce aktywnych chemicznych rodników.
pojawienia się wysoce aktywnych chemicznych rodników.
Ich obecność może spowodować zaburzenia przemian metabolicznych
Ich obecność może spowodować zaburzenia przemian metabolicznych
organizmu (czynności enzymatycznych, syntezy białek itp.).
organizmu (czynności enzymatycznych, syntezy białek itp.).
Komórka reaguje na promieniowanie różnie w różnych okresach swego rozwoju,
Komórka reaguje na promieniowanie różnie w różnych okresach swego rozwoju,
najłatwiej ulegając uszkodzeniu we wczesnych fazach
najłatwiej ulegając uszkodzeniu we wczesnych fazach
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Efekty działania promieniowania
Efekty działania promieniowania
Efekty somatyczne
Efekty somatyczne
polegają na uszkadzaniu radiacyjnym komórek podtrzymujących procesy życiowe; mogą
polegają na uszkadzaniu radiacyjnym komórek podtrzymujących procesy życiowe; mogą
one przejawiać się wprost w ciele napromieniowanego osobnika po kilku minutach lub
one przejawiać się wprost w ciele napromieniowanego osobnika po kilku minutach lub
tygodniach, a nawet póz
niej - po latach.
tygodniach, a nawet póz
niej - po latach.
Związane są one z pewną progową liczbą aktów jonizacji, powyżej której komórka nie jest
Związane są one z pewną progową liczbą aktów jonizacji, powyżej której komórka nie jest
już zdolna do regeneracji.
już zdolna do regeneracji.
Największą rolę odgrywają tutaj ciężkie cząstki naładowane.
Największą rolę odgrywają tutaj ciężkie cząstki naładowane.
Efekty genetyczne
Efekty genetyczne
występują przy uszkodzeniach komórek odpowiedzialnych za przekazywanie cech
występują przy uszkodzeniach komórek odpowiedzialnych za przekazywanie cech
dziedzicznych; przejawiają się one statystycznie w całej populacji.
dziedzicznych; przejawiają się one statystycznie w całej populacji.
Efekty spowodowane uszkodzeniami radiacyjnymi płodu
Efekty spowodowane uszkodzeniami radiacyjnymi płodu
uszkadzają embrion we wczesnym stadium rozwoju; wskutek takich uszkodzeń mogą
uszkadzają embrion we wczesnym stadium rozwoju; wskutek takich uszkodzeń mogą
pojawiać się różne zwyrodnienia organizmów
pojawiać się różne zwyrodnienia organizmów
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Skutki napromieniowania - ilościowo
Skutki napromieniowania - ilościowo
HT [ Sv ] Skutek biologiczny przy jednorazowym napromieniowaniu całego ciała.
HT [ Sv ] Skutek biologiczny przy jednorazowym napromieniowaniu całego ciała.
0 - 0,25 Brak objawów
0 - 0,25 Brak objawów
0,25 - 0,50 Zmiany obrazu morfologicznego krwi.
0,25 - 0,50 Zmiany obrazu morfologicznego krwi.
Słabe objawy chorobowe, zmiany w krwi, możliwość wystąpienia
Słabe objawy chorobowe, zmiany w krwi, możliwość wystąpienia
0,50 - 1,0
0,50 - 1,0
skutków w póz
niejszym okresie.
skutków w póz
niejszym okresie.
1,0 - 2,0 Objawy chorobowe, bóle głowy, mdłości, osłabienie.
1,0 - 2,0 Objawy chorobowe, bóle głowy, mdłości, osłabienie.
2,0 - 3,0 Ciężkie objawy kliniczne, śmiertelność w 25% przypadków.
2,0 - 3,0 Ciężkie objawy kliniczne, śmiertelność w 25% przypadków.
3,0 - 5,0 Choroba popromienna. Śmiertelność w 50% przypadków
3,0 - 5,0 Choroba popromienna. Śmiertelność w 50% przypadków
Uszkodzenia szpiku i organów wewnętrznych.
Uszkodzenia szpiku i organów wewnętrznych.
5,0 - 7,0 Śmiertelność 100% do kilkudziesięciu dni.
5,0 - 7,0 Śmiertelność 100% do kilkudziesięciu dni.
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Nasze napromieniowanie (dawka/rok)
Nasze napromieniowanie (dawka/rok)
Równoważnik
Równoważnik
y
ródło promieniowania
y
ródło promieniowania
mSv/rok
mSv/rok
promieniowanie kosmiczne 0,290
promieniowanie kosmiczne 0,290
promieniowanie gamma z podłoża 0,040
promieniowanie gamma z podłoża 0,040
promieniowanie radonu- na wolnym powietrzu 0,080
promieniowanie radonu- na wolnym powietrzu 0,080
opad promieniotwórczy po wybuchach jądrowych 0,021
opad promieniotwórczy po wybuchach jądrowych 0,021
promieniowanie gamma w budynkach 0,380
promieniowanie gamma w budynkach 0,380
promieniowanie radonu wewnątrz budynków 1,580
promieniowanie radonu wewnątrz budynków 1,580
radionuklidy inkorporowane (bez radonu) 0,409
radionuklidy inkorporowane (bez radonu) 0,409
diagnostyka rentgenowska i badania in vivo 0,780
diagnostyka rentgenowska i badania in vivo 0,780
zagrożenia zawodowe w górnictwie 0,016
zagrożenia zawodowe w górnictwie 0,016
inne (przedmioty powszechnego użytku) 0,005
inne (przedmioty powszechnego użytku) 0,005
razem 3,601
razem 3,601
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Choroba popromienna
Choroba popromienna
ogólna nazwa chorobowych zmian ogólnoustrojowych powodowanych przez
ogólna nazwa chorobowych zmian ogólnoustrojowych powodowanych przez
promieniowanie jonizujące oddziałujące na całe (lub prawie całe) ciało.
promieniowanie jonizujące oddziałujące na całe (lub prawie całe) ciało.
Zwykle przyczynÄ… choroby popromiennej jest:
Zwykle przyczynÄ… choroby popromiennej jest:
ekspozycja na nadmierne dawki promieniowania w następstwie wypadków
ekspozycja na nadmierne dawki promieniowania w następstwie wypadków
radiacyjnych (np. wskutek wadliwego działania reaktora jądrowego lub uszkodzenia
radiacyjnych (np. wskutek wadliwego działania reaktora jądrowego lub uszkodzenia
systemu ochrony przy pracy z urzÄ…dzeniami generujÄ…cymi promieniowanie
systemu ochrony przy pracy z urzÄ…dzeniami generujÄ…cymi promieniowanie
rentgenowskie),
rentgenowskie),
w przeszłości narażenie na promieniowanie przy wybuchu atomowym lub
w przeszłości narażenie na promieniowanie przy wybuchu atomowym lub
termojÄ…drowym.
termojÄ…drowym.
może być także skutkiem pochłonięcia pierwiastków i izotopów promieniotwórczych
może być także skutkiem pochłonięcia pierwiastków i izotopów promieniotwórczych
(drogą doustną lub wziewną), także tych po wybuchu jądrowym (opad
(drogą doustną lub wziewną), także tych po wybuchu jądrowym (opad
promieniotwórczy)
promieniotwórczy)
Mianem choroby popromiennej nie nazywa się miejscowych skutków oddziaływania
Mianem choroby popromiennej nie nazywa się miejscowych skutków oddziaływania
promieniowania jonizujÄ…cego, takich jak oparzenia popromienne czy martwicy
promieniowania jonizujÄ…cego, takich jak oparzenia popromienne czy martwicy
tkanek wywoływanych przez lecznicze stosowanie promieniowania w leczeniu
tkanek wywoływanych przez lecznicze stosowanie promieniowania w leczeniu
onkologicznym z wykorzystaniem radioterapii.
onkologicznym z wykorzystaniem radioterapii.
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Choroba popromienna - patochemizm
Choroba popromienna - patochemizm
Promieniowanie jonizujące wnikające do ustroju żywego powoduje radiolizę wody
Promieniowanie jonizujące wnikające do ustroju żywego powoduje radiolizę wody
zawartej w tkankach.
zawartej w tkankach.
Uwolnione w jej wyniku rodniki tlenowe i wodorotlenowe rozrywajÄ… wiÄ…zania
Uwolnione w jej wyniku rodniki tlenowe i wodorotlenowe rozrywajÄ… wiÄ…zania
wodorowe pomiędzy parami zasad purynowych i pirymidynowych w łańcuchach
wodorowe pomiędzy parami zasad purynowych i pirymidynowych w łańcuchach
kwasów nukleinowych (DNA i RNA), powodując uszkodzenie cząsteczki.
kwasów nukleinowych (DNA i RNA), powodując uszkodzenie cząsteczki.
Skutkiem tego oddziaływania są mutacje genetyczne lub martwica komórek.
Skutkiem tego oddziaływania są mutacje genetyczne lub martwica komórek.
Szczególnie wrażliwe na oddziaływanie rodników tlenowych i wodorotlenowych są te
Szczególnie wrażliwe na oddziaływanie rodników tlenowych i wodorotlenowych są te
odcinki DNA które ulegają procesowi replikacji, a zatem w komórkach które ulegają
odcinki DNA które ulegają procesowi replikacji, a zatem w komórkach które ulegają
podziałowi mitotycznemu (znajdują się w fazie S, G2 lub M cyklu komórkowego).
podziałowi mitotycznemu (znajdują się w fazie S, G2 lub M cyklu komórkowego).
Nadmierna ilość wolnych rodników blokuje wiele enzymów wewnątrzkomórkowych,
Nadmierna ilość wolnych rodników blokuje wiele enzymów wewnątrzkomórkowych,
zwłaszcza katalazy i peroksydazy.
zwłaszcza katalazy i peroksydazy.
Przy wyższej gęstości promieniowania i wysokiej energii promieniowania (powyżej 100
Przy wyższej gęstości promieniowania i wysokiej energii promieniowania (powyżej 100
keV), istotną rolę w wywołaniu skutków choroby popromiennej odgrywa bezpośrednie
keV), istotną rolę w wywołaniu skutków choroby popromiennej odgrywa bezpośrednie
oddziaływanie promieniowania na materię, pod postacią efektu Comptona.
oddziaływanie promieniowania na materię, pod postacią efektu Comptona.
Uważa się, że ta postać oddziaływania ma znaczenie w postaci mózgowej i
Uważa się, że ta postać oddziaływania ma znaczenie w postaci mózgowej i
enzymatycznej choroby popromiennej.
enzymatycznej choroby popromiennej.
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Choroba popromienna
Choroba popromienna
W zależności od wielkości dawki promieniowania, czasu jej pochłonięcia i
W zależności od wielkości dawki promieniowania, czasu jej pochłonięcia i
indywidualnej podatności, choroba popromienna może mieć przebieg ostry lub
indywidualnej podatności, choroba popromienna może mieć przebieg ostry lub
przewlekły.
przewlekły.
Objawy ostrej choroby popromiennej występują w kilka do kilkudziesięciu godz. po
Objawy ostrej choroby popromiennej występują w kilka do kilkudziesięciu godz. po
napromieniowaniu. Im krótszy jest okres utajenia, tym cięższy przebieg choroby.
napromieniowaniu. Im krótszy jest okres utajenia, tym cięższy przebieg choroby.
Postać subkliniczna
Postać subkliniczna
Pochłonięta dawka: 0.5 Gy - 2 Gy
Pochłonięta dawka: 0.5 Gy - 2 Gy
Objawy: ogólne osłabienie, zmniejszenie ilości limfocytów we krwi obwodowej
Objawy: ogólne osłabienie, zmniejszenie ilości limfocytów we krwi obwodowej
(limfopenia), występujące kilkanaście dni po napromieniowaniu
(limfopenia), występujące kilkanaście dni po napromieniowaniu
Bezpośrednia przyczyna: depresja narządów limfatycznych (limfocyty są
Bezpośrednia przyczyna: depresja narządów limfatycznych (limfocyty są
najbardziej promieniowrażliwymi komórkami u człowieka)
najbardziej promieniowrażliwymi komórkami u człowieka)
Śmiertelność u człowieka: 0 %
Śmiertelność u człowieka: 0 %
Postać hematologiczna
Postać hematologiczna
Pochłonięta dawka: 2 Gy - 4 Gy
Pochłonięta dawka: 2 Gy - 4 Gy
Objawy: ogólne osłabienie, zmniejszenie ilości limfocytów we krwi obwodowej
Objawy: ogólne osłabienie, zmniejszenie ilości limfocytów we krwi obwodowej
(limfopenia), występujące kilka dni po napromieniowaniu, póz
niej pojawia
(limfopenia), występujące kilka dni po napromieniowaniu, póz
niej pojawia
się niedokrwistość i obniżenie odporności ustroju, niekiedy skaza krwotoczna
się niedokrwistość i obniżenie odporności ustroju, niekiedy skaza krwotoczna
Bezpośrednia przyczyna: depresja szpiku
Bezpośrednia przyczyna: depresja szpiku
Śmiertelność u człowieka: do 25 % chorych
Śmiertelność u człowieka: do 25 % chorych
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Postać jelitowa
Postać jelitowa
Pochłonięta dawka: 4 Gy - 8 Gy
Pochłonięta dawka: 4 Gy - 8 Gy
Objawy: dominujÄ… objawy ze strony przewodu pokarmowego, z
Objawy: dominujÄ… objawy ze strony przewodu pokarmowego, z
charakterystycznymi krwawymi biegunkami, skaza krwotoczna oraz
charakterystycznymi krwawymi biegunkami, skaza krwotoczna oraz
zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej z obrzękami. Objawy pojawiają
zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej z obrzękami. Objawy pojawiają
się wkrótce po napromieniowaniu, najpóz
niej do kilkunastu godzin
się wkrótce po napromieniowaniu, najpóz
niej do kilkunastu godzin
Bezpośrednia przyczyna: popromienne uszkodzenie nabłonka przewodu
Bezpośrednia przyczyna: popromienne uszkodzenie nabłonka przewodu
pokarmowego z pojawieniem się owrzodzeń
pokarmowego z pojawieniem się owrzodzeń
Śmiertelność u człowieka: 50- 100 % chorych
Śmiertelność u człowieka: 50- 100 % chorych
Postać mózgowa
Postać mózgowa
Pochłonięta dawka: 8 Gy - 50 Gy
Pochłonięta dawka: 8 Gy - 50 Gy
Objawy: drgawki, utrata przytomności wkrótce po napromieniowaniu
Objawy: drgawki, utrata przytomności wkrótce po napromieniowaniu
Bezpośrednia przyczyna: uszkodzenie przewodnictwa nerwowego, zwłaszcza
Bezpośrednia przyczyna: uszkodzenie przewodnictwa nerwowego, zwłaszcza
synaptycznego
synaptycznego
Śmiertelność: 100 % napromienionych (jest to postać obserwowana u zwierząt eksperymentalnych,
Śmiertelność: 100 % napromienionych (jest to postać obserwowana u zwierząt eksperymentalnych,
Postać enzymatyczna
Postać enzymatyczna
Pochłonięta dawka: powyżej 50 Gy
Pochłonięta dawka: powyżej 50 Gy
Objawy: utrata przytomności, prawie natychmiastowa śmierć "pod promieniami"
Objawy: utrata przytomności, prawie natychmiastowa śmierć "pod promieniami"
Bezpośrednia przyczyna: zablokowanie aktywności enzymatycznej w wyniku
Bezpośrednia przyczyna: zablokowanie aktywności enzymatycznej w wyniku
bezpośredniego rozerwania wiązań chemicznych białek
bezpośredniego rozerwania wiązań chemicznych białek
enzymatycznych przez kwanty promieniowania jonizujÄ…cego
enzymatycznych przez kwanty promieniowania jonizujÄ…cego
(tzw. efekt tarczy)
(tzw. efekt tarczy)
Śmiertelność: 100 % napromienionych
Śmiertelność: 100 % napromienionych
(jest to postać obserwowana u zwierząt eksperymentalnych, poddanych napromienieniu o bardzo dużej mocy. Ocenia się, że
(jest to postać obserwowana u zwierząt eksperymentalnych, poddanych napromienieniu o bardzo dużej mocy. Ocenia się, że
dwukrotnie w wypadkach radiacyjnych ludzie ulegli napromieniowaniu podobną dawką - ofiary te zmarły po
dwukrotnie w wypadkach radiacyjnych ludzie ulegli napromieniowaniu podobną dawką - ofiary te zmarły po
parunastu godzinach)
parunastu godzinach)
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Przewlekła choroba popromienna
Przewlekła choroba popromienna
Mianem przewlekłej choroby popromiennej określa się odległe skutki jednorazowego
Mianem przewlekłej choroby popromiennej określa się odległe skutki jednorazowego
napromieniowania, bÄ…dz
będące efektem długotrwałego narażenia na powtarzające
napromieniowania, bÄ…dz
będące efektem długotrwałego narażenia na powtarzające
siÄ™ dawki promieniowania. UjawniajÄ… siÄ™ one po kilku-kilkunastu latach.
siÄ™ dawki promieniowania. UjawniajÄ… siÄ™ one po kilku-kilkunastu latach.
Do głównych jej skutków należą:
Do głównych jej skutków należą:
zwiększona zapadalność na nowotwory złośliwe (zwłaszcza nowotwory układu
zwiększona zapadalność na nowotwory złośliwe (zwłaszcza nowotwory układu
krwiotwórczego: białaczki i chłoniaki oraz nowotwory tarczycy, układu kostnego a
krwiotwórczego: białaczki i chłoniaki oraz nowotwory tarczycy, układu kostnego a
także glejaki).
także glejaki).
przyspieszone starzenie się i skrócenie życia
przyspieszone starzenie się i skrócenie życia
bezpłodność (zwykle przemijająca)
bezpłodność (zwykle przemijająca)
uszkodzenia genomu komórek płciowych (zwiększona liczba wad wrodzonych u
uszkodzenia genomu komórek płciowych (zwiększona liczba wad wrodzonych u
potomstwa)
potomstwa)
zaburzenia hormonalne
zaburzenia hormonalne
zaćma
zaćma
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Dopuszczalne napromieniowanie
Dopuszczalne napromieniowanie
Całkowita dawka zakumulowana w okresie pracy przez pracownika mającego N lat
Całkowita dawka zakumulowana w okresie pracy przez pracownika mającego N lat
narażonego na wpływ promieniowania jonizującego nie powinna przekroczyć w całym ciele
narażonego na wpływ promieniowania jonizującego nie powinna przekroczyć w całym ciele
wartości równej:
wartości równej:
HT [rem] = 5 ( N - 18 )
HT [rem] = 5 ( N - 18 )
Odpowiada to rocznemu przyrostowi dawki 50 m Sv/rok.
Odpowiada to rocznemu przyrostowi dawki 50 m Sv/rok.
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Do obiektów jądrowych i radiacyjnych w Polsce należy:
Do obiektów jądrowych i radiacyjnych w Polsce należy:
reaktor badawczy MARIA,
reaktor badawczy MARIA,
instalacje wytwarzające otwarte i zamknięte z
ródła promieniotwórcze w Ośrodku
instalacje wytwarzające otwarte i zamknięte z
ródła promieniotwórcze w Ośrodku
Badawczo-Rozwojowym Izotopów
Badawczo-Rozwojowym Izotopów
przechowalniki wypalonego paliwa jądrowego w Zakładzie Unieszkodliwiania
przechowalniki wypalonego paliwa jądrowego w Zakładzie Unieszkodliwiania
Odpadów Promieniotwórczych
Odpadów Promieniotwórczych
obiekty Krajowego Składowiska Odpadów Promieniotwórczych
obiekty Krajowego Składowiska Odpadów Promieniotwórczych
obiekty jÄ…drowe zlokalizowane poza PolskÄ….
obiekty jÄ…drowe zlokalizowane poza PolskÄ….
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Reaktor badawczy MARIA,
Reaktor badawczy MARIA,
obecnie jedyny czynny reaktor jÄ…drowy w Polsce, to wysokostrumieniowy reaktor
obecnie jedyny czynny reaktor jÄ…drowy w Polsce, to wysokostrumieniowy reaktor
badawczy typu basenowego, o projektowej nominalnej mocy termicznej 30 MW
badawczy typu basenowego, o projektowej nominalnej mocy termicznej 30 MW
Reaktor MARIA eksploatowany był od grudnia 1974 roku w Instytucie Badań
Reaktor MARIA eksploatowany był od grudnia 1974 roku w Instytucie Badań
Jądrowych, a następnie od 1983 roku w Instytucie Energii Atomowej w Świerku,
Jądrowych, a następnie od 1983 roku w Instytucie Energii Atomowej w Świerku,
Paliwo reaktora umieszczone jest w oddzielnych kanałach rozmieszczonych w matrycy
Paliwo reaktora umieszczone jest w oddzielnych kanałach rozmieszczonych w matrycy
berylowej i chłodzonych wodą.
berylowej i chłodzonych wodą.
wykorzystywany jest do
wykorzystywany jest do
napromieniowywania materiałów
napromieniowywania materiałów
tarczowych służących do produkcji
tarczowych służących do produkcji
preparatów promieniotwórczych,
preparatów promieniotwórczych,
do badań fizycznych z użyciem kanałów
do badań fizycznych z użyciem kanałów
poziomych (głównie w zakresie fizyki
poziomych (głównie w zakresie fizyki
materii skondensowanej),
materii skondensowanej),
do naświetlania kryształów i
do naświetlania kryształów i
domieszkowania krzemu,
domieszkowania krzemu,
do badań stosowanych, np. z
do badań stosowanych, np. z
wykorzystaniem neutronowej analizy
wykorzystaniem neutronowej analizy
aktywacyjnej, a także w celach
aktywacyjnej, a także w celach
szkoleniowych.
szkoleniowych.
Przekrój reaktora MARIA i basenu technologicznego
Przekrój reaktora MARIA i basenu technologicznego
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Reaktor badawczy EWA,
Reaktor badawczy EWA,
eksploatowany był w latach 1958-95 w Instytucie Badań Jądrowych - a póz
niej w
eksploatowany był w latach 1958-95 w Instytucie Badań Jądrowych - a póz
niej w
Instytucie Energii Atomowej, o mocy termicznej początkowo 2 MW, a póz
niej zwiększonej
Instytucie Energii Atomowej, o mocy termicznej początkowo 2 MW, a póz
niej zwiększonej
do 10 MW.
do 10 MW.
Rozpoczęty w 1997 roku proces likwidacji ("decommissioning") tego reaktora w 2002 roku osiągnął stan
Rozpoczęty w 1997 roku proces likwidacji ("decommissioning") tego reaktora w 2002 roku osiągnął stan
określany w odpowiednich przepisach jako zakończenie fazy drugiej, to znaczy dokonano usunięcia z
określany w odpowiednich przepisach jako zakończenie fazy drugiej, to znaczy dokonano usunięcia z
reaktora paliwa jądrowego oraz wszystkich substancji promieniotwórczych, których poziom aktywności
reaktora paliwa jądrowego oraz wszystkich substancji promieniotwórczych, których poziom aktywności
może mieć znaczenie z punktu widzenia ochrony radiologicznej.
może mieć znaczenie z punktu widzenia ochrony radiologicznej.
Dalsze prace wstrzymano, nie przewidując obecnie likwidacji do stanu "zielonej trawy" (faza trzecia), gdyż
Dalsze prace wstrzymano, nie przewidując obecnie likwidacji do stanu "zielonej trawy" (faza trzecia), gdyż
planuje się zainstalowanie w korpusie osłony biologicznej reaktora suchego przechowalnika wypalonego
planuje się zainstalowanie w korpusie osłony biologicznej reaktora suchego przechowalnika wypalonego
paliwa z reaktorów EWA i MARIA.
paliwa z reaktorów EWA i MARIA.
Hala reaktora EWA
Hala reaktora EWA
Instytucie Badań Jądrowych w Świerku
Instytucie Badań Jądrowych w Świerku
(ok. 1965 roku)
(ok. 1965 roku)
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Zgodnie z ustawą Prawo atomowe obiektami jądrowymi w Polsce są również
Zgodnie z ustawą Prawo atomowe obiektami jądrowymi w Polsce są również
przechowalniki wypalonego paliwa jÄ…drowego.
przechowalniki wypalonego paliwa jÄ…drowego.
"Mokre" (z wodÄ…) przechowalniki wypalonego paliwa jÄ…drowego (obiekty 19 i 19A) od
"Mokre" (z wodÄ…) przechowalniki wypalonego paliwa jÄ…drowego (obiekty 19 i 19A) od
stycznia 2002 roku eksploatowane są przez Zakład Unieszkodliwiania Odpadów
stycznia 2002 roku eksploatowane są przez Zakład Unieszkodliwiania Odpadów
Promieniotwórczych (ZUOP) zlokalizowany w Świerku.
Promieniotwórczych (ZUOP) zlokalizowany w Świerku.
Przechowalnik 19
Przechowalnik 19
służy do przechowywania wypalonego paliwa typu EK-10 z pierwszego okresu
służy do przechowywania wypalonego paliwa typu EK-10 z pierwszego okresu
eksploatacji (lata 1958-67) reaktora EWA.
eksploatacji (lata 1958-67) reaktora EWA.
Obiekt ten jest wykorzystywany również jako miejsce przechowywania niektórych
Obiekt ten jest wykorzystywany również jako miejsce przechowywania niektórych
stałych odpadów pochodzących z likwidacji reaktora EWA i z eksploatacji reaktora
stałych odpadów pochodzących z likwidacji reaktora EWA i z eksploatacji reaktora
MARIA oraz zużytych z
ródeł promieniowania gamma o dużej aktywności.
MARIA oraz zużytych z
ródeł promieniowania gamma o dużej aktywności.
Podstawowym elementem przechowalnika jest korpus betonowy, w którym
Podstawowym elementem przechowalnika jest korpus betonowy, w którym
usytuowane sÄ… w siatce kwadratowej cztery cylindryczne komory.
usytuowane sÄ… w siatce kwadratowej cztery cylindryczne komory.
Komory wyłożone są wykładziną ze stali kwasoodpornej, a wewnątrz nich znajdują
Komory wyłożone są wykładziną ze stali kwasoodpornej, a wewnątrz nich znajdują
siÄ™ zbiorniki przechowawcze z separatorami dla odpowiedniego rozmieszczenia
siÄ™ zbiorniki przechowawcze z separatorami dla odpowiedniego rozmieszczenia
elementów wypalonego paliwa jądrowego.
elementów wypalonego paliwa jądrowego.
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Przechowalnik 19A
Przechowalnik 19A
(o podobnej konstrukcji) służy do przechowywania paliwa typu WWR-SM i WWR-
(o podobnej konstrukcji) służy do przechowywania paliwa typu WWR-SM i WWR-
M2 pochodzÄ…cego z eksploatacji reaktora EWA w latach 1967-95.
M2 pochodzÄ…cego z eksploatacji reaktora EWA w latach 1967-95.
Przygotowanie wypalonego paliwa jÄ…drowego do dalszego
Przygotowanie wypalonego paliwa jÄ…drowego do dalszego
przechowywania - w przechowalniku suchym
przechowywania - w przechowalniku suchym
(ewentualnie w korpusie reaktora EWA) lub do jego
(ewentualnie w korpusie reaktora EWA) lub do jego
wywiezienia do Federacji Rosyjskiej (prowadzone są działania
wywiezienia do Federacji Rosyjskiej (prowadzone są działania
zmierzające do takiego rozwiązania) - obejmuje zamknięcie go
zmierzające do takiego rozwiązania) - obejmuje zamknięcie go
w szczelnych kapsułach wypełnionych gazem obojętnym (helem).
w szczelnych kapsułach wypełnionych gazem obojętnym (helem).
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych (ZUOP).
Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych (ZUOP).
zajmuje się odbiorem, transportem, przetwarzaniem i składowaniem odpadów
zajmuje się odbiorem, transportem, przetwarzaniem i składowaniem odpadów
powstających u wszystkich użytkowników materiałów promieniotwórczych w kraju,
powstających u wszystkich użytkowników materiałów promieniotwórczych w kraju,
Krajowe Składowisko Odpadów Promieniotwórczych (KSOP)
Krajowe Składowisko Odpadów Promieniotwórczych (KSOP)
Miejsce składowania powstających w Polsce odpadów promieniotwórczych
Miejsce składowania powstających w Polsce odpadów promieniotwórczych
Według klasyfikacji MAEA, jest to składowisko powierzchniowe przeznaczone do
Według klasyfikacji MAEA, jest to składowisko powierzchniowe przeznaczone do
ostatecznego składowania krótkożyciowych, nisko- i średnioaktywnych odpadów (o
ostatecznego składowania krótkożyciowych, nisko- i średnioaktywnych odpadów (o
okresie połowicznego rozpadu zawartych w nich izotopów <=30 lat) i zamkniętych
okresie połowicznego rozpadu zawartych w nich izotopów <=30 lat) i zamkniętych
z
ródeł promieniotwórczych.
z
ródeł promieniotwórczych.
Służy ono również do okresowego przechowywania odpadów długożyciowych, głównie
Służy ono również do okresowego przechowywania odpadów długożyciowych, głównie
alfa-promieniotwórczych, oczekujących na umieszczenie ich w głębokim składowisku
alfa-promieniotwórczych, oczekujących na umieszczenie ich w głębokim składowisku
geologicznym. Składowisko w Różanie istnieje od 1961 r. i jest jedynym tego typu
geologicznym. Składowisko w Różanie istnieje od 1961 r. i jest jedynym tego typu
obiektem w naszym kraju.
obiektem w naszym kraju.
Roczne ilości odpadów promieniotwórczych przekazywanych do Składowiska można ocenić
Roczne ilości odpadów promieniotwórczych przekazywanych do Składowiska można ocenić
na:
na:
ok. 1200 z
ródeł zamkniętych (nie licząc ok. 25000 izotopowych czujek dymu)
ok. 1200 z
ródeł zamkniętych (nie licząc ok. 25000 izotopowych czujek dymu)
ok. 50 m3 przetworzonych innych odpadów stałych, o łącznej aktywności ok. 1250 GBq
ok. 50 m3 przetworzonych innych odpadów stałych, o łącznej aktywności ok. 1250 GBq
ok. 100 m3 odpadów ciekłych przechowywanych jest na terenie ZUOP w Świerku).
ok. 100 m3 odpadów ciekłych przechowywanych jest na terenie ZUOP w Świerku).
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Dlatego też Polska zawarła z krajami sąsiednimi dwustronne umowy o wczesnym
Dlatego też Polska zawarła z krajami sąsiednimi dwustronne umowy o wczesnym
powiadamianiu o awariach jądrowych i o współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego
powiadamianiu o awariach jądrowych i o współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa jądrowego
Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) (5.03.1970) Dz. U. 1970 nr 8 poz. 60
Układ o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) (5.03.1970) Dz. U. 1970 nr 8 poz. 60
Podpisany: 1.07.1968, ratyfikowany 3.05.1969
Podpisany: 1.07.1968, ratyfikowany 3.05.1969
Porozumienie między Rządem PRL a MAEA w sprawie stosowania zabezpieczeń w związku z Układem o
Porozumienie między Rządem PRL a MAEA w sprawie stosowania zabezpieczeń w związku z Układem o
nierozprzestrzenianiu broni jÄ…drowej (11.10.1972) Podpisany 8.03.1972 ratyfikowany: 11.10.1972
nierozprzestrzenianiu broni jÄ…drowej (11.10.1972) Podpisany 8.03.1972 ratyfikowany: 11.10.1972
Konwencja o ochronie fizycznej materiałów jądrowych (8.02.1987) Dz. U. 1989 nr 17 poz. 93, podpisany
Konwencja o ochronie fizycznej materiałów jądrowych (8.02.1987) Dz. U. 1989 nr 17 poz. 93, podpisany
3.03.1980 ratyfikowany: 08.09.1983
3.03.1980 ratyfikowany: 08.09.1983
Konwencja o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego (24.04.1988), Dz. U.
Konwencja o pomocy w przypadku awarii jądrowej lub zagrożenia radiologicznego (24.04.1988), Dz. U.
1988 nr 31 poz. 218 , podpisany: 26.09.1986 ratyfikowany: 24.04.1988
1988 nr 31 poz. 218 , podpisany: 26.09.1986 ratyfikowany: 24.04.1988
Konwencja o wczesnym powiadamianiu o awarii jÄ…drowej (24.04.1988) Dz. U. 1988 nr 31 poz. 216,
Konwencja o wczesnym powiadamianiu o awarii jÄ…drowej (24.04.1988) Dz. U. 1988 nr 31 poz. 216,
podpisana: 26.09.1986, ratyfikowana 24.04.1988
podpisana: 26.09.1986, ratyfikowana 24.04.1988
Konwencja Wiedeńska o odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową (23.04.1990) Dz. U. 1990 nr 63
Konwencja Wiedeńska o odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową (23.04.1990) Dz. U. 1990 nr 63
poz. 370, podpisana: 21.05.1963 ratyfikowana: 8.12.1989
poz. 370, podpisana: 21.05.1963 ratyfikowana: 8.12.1989
Wspólny Protokół dot. stosowania Konwencji Wiedeńskiej i Konwencji Paryskiej (27.04.1992) Dz. U.
Wspólny Protokół dot. stosowania Konwencji Wiedeńskiej i Konwencji Paryskiej (27.04.1992) Dz. U.
1994 nr 129 poz. 633 , podpisany 21.09/1988, ratyfikowany 27.04.1992
1994 nr 129 poz. 633 , podpisany 21.09/1988, ratyfikowany 27.04.1992
Konwencja bezpieczeństwa jądrowego (NSC) (24.10.1996) Dz. U. 1997 nr 42 poz. 262 podpisana
Konwencja bezpieczeństwa jądrowego (NSC) (24.10.1996) Dz. U. 1997 nr 42 poz. 262 podpisana
20.09.1994 ratyfikowana 14.06.1995
20.09.1994 ratyfikowana 14.06.1995
Traktat o całkowitym zakazie prób jądrowych (CTBT) (Traktat nie wszedł w życie) Dz. U. 1999 nr 15
Traktat o całkowitym zakazie prób jądrowych (CTBT) (Traktat nie wszedł w życie) Dz. U. 1999 nr 15
poz. 136 podpisany 24.09.1996 ratyfikowany 25.05.1999
poz. 136 podpisany 24.09.1996 ratyfikowany 25.05.1999
Wspólna konwencja bezpieczeństwa w postępowaniu z wypalonym paliwem jądrowym i
Wspólna konwencja bezpieczeństwa w postępowaniu z wypalonym paliwem jądrowym i
bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi (18.06.2001) Dz. U. 2002 nr 202 poz.
bezpieczeństwa w postępowaniu z odpadami promieniotwórczymi (18.06.2001) Dz. U. 2002 nr 202 poz.
1704, podpisana 03.10.1997, ratyfikowana 09.03.2000
1704, podpisana 03.10.1997, ratyfikowana 09.03.2000
Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej - Euratom (1.05.2004) podpisany
Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej - Euratom (1.05.2004) podpisany
16.04.2003 ratyfikowany 23.07.2003
16.04.2003 ratyfikowany 23.07.2003
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Polska zawarła także dwustronne umowy międzyrządowe w sprawie wczesnego
Polska zawarła także dwustronne umowy międzyrządowe w sprawie wczesnego
powiadamiania o awariach jądrowych i współpracy w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i
powiadamiania o awariach jądrowych i współpracy w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i
ochrony radiologicznej oraz podjęła zobowiązania odrębne dla każdej z tych umów.
ochrony radiologicznej oraz podjęła zobowiązania odrębne dla każdej z tych umów.
Dania (1987 )
Dania (1987 )
Norwegia (1989 r.)
Norwegia (1989 r.)
Austria (1989 r.)
Austria (1989 r.)
Ukraina (1993 r.)
Ukraina (1993 r.)
Białoruś (1994 r.)
Białoruś (1994 r.)
Litwa (1995 r.)
Litwa (1995 r.)
Federacja Rosyjska (1995 r.)
Federacja Rosyjska (1995 r.)
SÅ‚owacja (1996 r.)
SÅ‚owacja (1996 r.)
Czechy (2005 r.)
Czechy (2005 r.)
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
POLITYKA EKOLOGICZNA PAC
STWA
POLITYKA EKOLOGICZNA PAC
STWA
Kierunki działań na lata 2007-2010
Kierunki działań na lata 2007-2010
W latach 2007 . 2010 prowadzone będą prace nad doskonaleniem systemu ochrony
W latach 2007 . 2010 prowadzone będą prace nad doskonaleniem systemu ochrony
ludzi i środowiska przed oddziaływaniem z
ródeł promieniowania jonizującego.
ludzi i środowiska przed oddziaływaniem z
ródeł promieniowania jonizującego.
Ze względu na potencjalne ryzyko szczególna uwaga zwracana będzie na
Ze względu na potencjalne ryzyko szczególna uwaga zwracana będzie na
zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa pracownikom bezpośrednio
zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa pracownikom bezpośrednio
narażonym na oddziaływanie z
ródeł promieniowania.
narażonym na oddziaływanie z
ródeł promieniowania.
Doskonalenie systemu monitoringu radiacyjnego oraz oceny sytuacji radiologicznej
Doskonalenie systemu monitoringu radiacyjnego oraz oceny sytuacji radiologicznej
kraju.
kraju.
Doskonalenie monitorowania oraz ochrony fizycznej przy stosowaniu,
Doskonalenie monitorowania oraz ochrony fizycznej przy stosowaniu,
przechowywaniu oraz przemieszczaniu z
ródeł wysokoaktywnych.
przechowywaniu oraz przemieszczaniu z
ródeł wysokoaktywnych.
Opracowanie i wdrożenie instrumentów zapewniających bezpieczne postępowanie
Opracowanie i wdrożenie instrumentów zapewniających bezpieczne postępowanie
ze z
ródłami wysokoaktywnymi po zakończeniu ich użytkowania.
ze z
ródłami wysokoaktywnymi po zakończeniu ich użytkowania.
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
Oddziaływanie pól elektromagnetycznych
Od kilku lat wzrasta emisja pól elektromagnetycznych na środowisko, co jest przede
Od kilku lat wzrasta emisja pól elektromagnetycznych na środowisko, co jest przede
wszystkim spowodowane rozwojem telefonii komórkowej oraz rozbudową linii i stacji
wszystkim spowodowane rozwojem telefonii komórkowej oraz rozbudową linii i stacji
elektroenergetycznych o napięciu znamionowym równym lub wyższym niż 110 kV.
elektroenergetycznych o napięciu znamionowym równym lub wyższym niż 110 kV.
Pole elektromagnetyczne
Pole elektromagnetyczne
To każde pole elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwości od
To każde pole elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwości od
0-300 GHz
0-300 GHz
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
PROMIENIOWANIE i PROMIENIOTWÓRCZOŚĆ
POLITYKA EKOLOGICZNA PAC
STWA
POLITYKA EKOLOGICZNA PAC
STWA
Kierunki działań na lata 2007-2010
Kierunki działań na lata 2007-2010
Doskonalenie struktur organizacyjnych zajmujÄ…cych siÄ™ monitorowaniem i badaniem
Doskonalenie struktur organizacyjnych zajmujÄ…cych siÄ™ monitorowaniem i badaniem
pól elektromagnetycznych oraz prowadzenie bazy danych o polach
pól elektromagnetycznych oraz prowadzenie bazy danych o polach
elektromagnetycznych.
elektromagnetycznych.
Opracowanie procedur administracyjnych zapewniajÄ…cych bezpiecznÄ… lokalizacjÄ™
Opracowanie procedur administracyjnych zapewniajÄ…cych bezpiecznÄ… lokalizacjÄ™
z
ródeł pól.
z
ródeł pól.
Stworzenie laboratorium referencyjnego do pomiaru pól elektromagnetycznych.
Stworzenie laboratorium referencyjnego do pomiaru pól elektromagnetycznych.