(Wpisuje zdajÄ…cy przed
Miejsce
rozpoczęciem pracy)
na naklejkÄ™
z kodem
KOD ZDAJ
CEGO
MCH-W2D1P-021
EGZAMIN MATURALNY
Z CHEMII
ARKUSZ II
Arkusz II
STYCZEC

Czas pracy 120 minut
ROK 2003
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. Proszę sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 12 stron.
Ewentualny brak należy zgłosić przewodniczącemu zespołu
nadzorujÄ…cego egzamin.
2. Proszę uważnie czytać wszystkie polecenia i informacje do
zadań.
3. Rozwiązania i odpowiedzi należy zapisać czytelnie w miejscu
na to przeznaczonym przy każdym zadaniu.
4. W rozwiązaniach zadań rachunkowych trzeba przedstawić tok
rozumowania prowadzÄ…cy do ostatecznego wyniku oraz
pamiętać o jednostkach.
5. W trakcie obliczeń można korzystać z kalkulatora.
6. Proszę pisać tylko w kolorze niebieskim lub czarnym; nie pisać
ołówkiem.
7. Nie wolno używać korektora.
8. Błędne zapisy trzeba wyraz
nie przekreślić.
9. Brudnopis nie będzie oceniany.
10. Obok każdego zadania podana jest maksymalna liczba
punktów, którą można uzyskać za jego poprawne rozwiązanie.
11. Do ostatniej kartki arkusza dołączona jest karta odpowiedzi,
Za rozwiÄ…zanie
którą wypełnia egzaminator.
wszystkich zadań
można otrzymać
Życzymy powodzenia !
łącznie 60 punktów
(Wpisuje zdający przed rozpoczęciem pracy)
PESEL ZDAJ
CEGO
2 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
Informacje do zadań 22., 23., 24., 25.
Przeprowadzono następujące doświadczenie:
Zadanie 22. (3 pkt)
Napisz równania reakcji spalania jednego, dowolnego składnika benzyny przy różnym
dopływie powietrza.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 23. (1 pkt)
Który z produktów spalania benzyny przereaguje z wodą wapienną? Odpowiedz
uzasadnij
odpowiednim równaniem reakcji chemicznej.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 24. (2 pkt)
Który z produktów spalania benzyny ma właściwości trujące i dlaczego?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z chemii 3
Arkusz II
Zadanie 25. (1 pkt)
Jaką rolę w opisywanym doświadczeniu pełnią amoniakalny roztwór azotanu(V) srebra
i roztwór manganianu(VII) potasu?
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 26. (5 pkt)
Oblicz rzeczywisty wzór węglowodoru, który w warunkach normalnych jest gazem o gęstości
2,59 g/dm3 i zawiera 82,8% węgla.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 27. (1 pkt)
Wyjaśnij, dlaczego wodą nie wolno gasić palącej się benzyny.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
4 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
Zadanie 28. (2 pkt)
Zmieszano roztwory zawierające jednakowe ilości moli siarczanu(VI) potasu i azotanu(V)
ołowiu(II). Uzupełnij tekst, który opisuje to doświadczenie.
a) Po reakcji w układzie znajdowały się jony:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Odczyn roztworu był:
.......................................................................................................................................................
Zadanie 29. (4 pkt)
Zaprojektuj doświadczenie, aby wykazać, że cynk jest bardziej aktywny od wodoru, a srebro
mniej aktywne od wodoru.
a) Narysuj schemat doświadczenia lub podaj słowny opis.
.......................................................................................................................................................
b) Zapisz obserwacje.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z chemii 5
Arkusz II
Zadanie 30. (4 pkt)
ZwiÄ…zek o wzorze sumarycznym C3H6O ma dwa izomery.
Jeden z nich Å‚atwo siÄ™ utlenia, natomiast obydwa ulegajÄ… redukcji.
a) Napisz równania redukcji tych związków za pomocą wodoru.
I & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
II & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
b) Podaj nazwy systematyczne powstałych produktów reakcji redukcji:
I & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
II & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Zadanie 31. (4 pkt)
Przeprowadzono hydrolizę tristearynianu gliceryny w środowisku zasadowym.
a) Napisz równanie hydrolizy tego tłuszczu.
b) Zaproponuj doświadczenie, jakie wykonasz, aby wykryć jeden, wybrany przez Ciebie
produkt hydrolizy.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
c) Jaki będzie wynik Twojego doświadczenia ?
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
6 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
Zadanie 32. (3 pkt)
Podczas produkcji miedzi metodÄ… hutniczÄ… emitowane sÄ… do atmosfery gazy spalinowe,
w skład których wchodzą najczęściej CO2 i SO2.
a) Zaproponuj odpowiedni tlenek, który zastosowany w filtrze pochłonie CO2 i SO2. Podaj
wzór tego tlenku.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
b) Napisz równanie reakcji zachodzących podczas procesu pochłaniania tlenków:
- węgla(IV) & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
- siarki(IV) & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
Zadanie 33. (6 pkt)
Podczas reakcji mieszaniny sproszkowanej miedzi i żelaza ze stężonym kwasem
azotowym(V) wydzieliło się 4,48 dm3 gazu, a podczas reakcji tej mieszaniny z kwasem
solnym otrzymano 2,24 dm3 gazu (objętości mierzono w warunkach normalnych).
a) Podaj, które reakcje nie zachodzą.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
b) Podaj równania zachodzących reakcji w interpretacji jonowej.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
c) Oblicz masę miedzi i masę żelaza w mieszaninie.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
Zadanie 34. (1 pkt)
Amoniak wg teorii dysocjacji Bröensteda jest zasadÄ…, bo przyjmuje proton zgodnie z reakcjÄ…:
NH3 + H2O NH4+ + OHÅ»
Wyjaśnij, dlaczego amoniak może przyjąć proton?
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Egzamin maturalny z chemii 7
Arkusz II
Zadanie 35. (1 pkt)
Wiązanie wodorowe występujące między cząsteczkami alkoholi jest odpowiedzialne za:
A. ich niskÄ… temperaturÄ™ topnienia,
B. ich wysokÄ… temperaturÄ™ wrzenia,
C. ich słabą rozpuszczalność w wodzie,
D. ich dużą aktywność chemiczną.
Zadanie 36. (3 pkt)
Skomentuj zdania dotyczące związków 1, 2 i 3 wyrazami tak lub nie.
a) ZwiÄ…zki te sÄ… izomerami & & & & & ...
b) Tylko zwiÄ…zek oznaczony numerem 1 odbarwia wodÄ™ bromowÄ… & & & & & ..
c) Każdy z nich można spalić całkowicie, a w wyniku spalania 1 mola każdego z nich
otrzymamy taką samą liczbę gramów wody & & & & & ..
Zadanie 37. (3 pkt)
Pewien zwiÄ…zek organiczny:
- nie daje próby Tollensa,
- ulega hydrolizie,
- powstały w wyniku hydrolizy produkt daje pozytywny wynik próby Tollensa,
- przed i po hydrolizie związek ten ma słodki smak.
a) Napisz wzór sumaryczny tego związku.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
b) Napisz wzory taflowe (w projekcji Hawortha) produktów hydrolizy tego związku.
8 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
Zadanie 38. (5 pkt)
Badany pierwiastek jest mieszaniną dwóch izotopów. Jądro lżejszego izotopu składa się ze
154 cząstek elementarnych, w tym z 90 neutronów, i jego zawartość w mieszaninie wynosi
51,35% wszystkich atomów. Natomiast jądro drugiego izotopu zbudowane jest ze 156 cząstek
elementarnych.
a) Oblicz masÄ™ atomowÄ… badanego pierwiastka.
b) Podaj liczbę atomową oraz liczby masowe obu izotopów.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
c) Jaki to pierwiastek?
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
Zadanie 39. (1 pkt)
Wodorotlenek żelaza (III) można otrzymać w reakcji:
A. żelaza z zasadą sodową,
B. chlorku żelaza (II) z zasadą sodową,
C. chlorku żelaza (III) z zasadą sodową,
D. wodorotlenku żelaza (II) z zasadą sodową.
Zadanie 40. (4 pkt)
W wyniku elektrolizy wodnego roztworu substancji X na katodzie i anodzie wydzieliły się
gazy w stosunku objętościowym 1 : 1, pH przed elektrolizą wynosiło 7, a po elektrolizie
pH > 7.
a) Substancją X może być:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
Egzamin maturalny z chemii 9
Arkusz II
b) Jaki ładunek przepłynął przez elektrolizer, jeżeli wydzieliło się łącznie 448 cm3 gazów
odmierzonych w warunkach normalnych ? (F = 96500 C)
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
c) Wyjaśnij zmianę pH po elektrolizie.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
Zadanie 41. (3 pkt)
Przeprowadzono następujące doświadczenie:
W wyniku doświadczenia w probówce wytrącił się kremowy osad.
a) Podaj, w formie skróconej, jonowe równanie reakcji, która zaszła.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
b) Oblicz % wydajność tej reakcji, jeżeli roztwór zawierał 42,5g azotanu(V)srebra
a wytrącony osad ważył 38g.
Obliczenia:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ...
10 Egzamin maturalny z chemii
Arkusz II
Zadanie 42. (2 pkt)
Oblicz rozpuszczalność substancji w temperaturze 200C, jeżeli stężenie procentowe
nasyconego roztworu w tej temperaturze wynosi 20%.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 43. (1 pkt)
Z podanych niżej opisów właściwości wybierz ten, który najlepiej uzasadnia różnice gęstości
wody i tlenu w tych samych warunkach ciśnienia i temperatury.
A. Masy cząsteczkowe obu substancji są różne.
B. W cząsteczkach wody występują wiązania kowalencyjne spolaryzowane,
a w czÄ…steczkach tlenu wiÄ…zania kowalencyjne.
C. Cząsteczki tlenu nie wykazują momentu dipolowego, a między cząsteczkami wody
możliwe jest utworzenie wiązań wodorowych.
D. Za gęstości obu substancji odpowiedzialne są podwójne wiązania tlen tlen
w cząsteczkach tlenu i spolaryzowane wiązania wodór tlen w cząsteczkach wody.
Egzamin maturalny z chemii  styczeń 2003 r.
ARKUSZ II
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA
" Zdający otrzymuje punkty za całkowicie prawidłową odpowiedz
.
" Gdy do jednego polecenia są dwie odpowiedzi (jedna prawidłowa, druga
nieprawidłowa) to zdający nie otrzymuje punktów.
" Jeżeli polecenie brzmi: Napisz równanie reakcji..., to w odpowiedzi zdający
powinien napisać równanie reakcji chemicznej, a nie jej schemat.
" Brak współczynników w równaniu reakcji chemicznej obniża punktację o 1 punkt,
jeżeli punktacja za równanie jest równa 2 pkt.
" Brak jednostek przy rozwiązaniu zadań rachunkowych obniża punktację o 1 punkt.
" Całkowicie poprawne rozwiązanie zadań rachunkowych, uwzględniające inny tok
rozumowania niż w podanym opisie, należy ocenić pełną liczbą punktów.
Nr Punktacja
Przewidywana odpowiedz

za czynność sumarycznie
zadania
22. Benzyna - mieszanina alkanów od 5 do 12 atomów węgla,
np. C5H12 + 8 O2 5 CO2 + 6 H2O, 1
1 1
C5H12 + 5 O2 5 CO + 6 H2O,
3
1
2
C5H12 + 3 O2 5 C + 6 H2O.
(za każdą prawidłowo zapisaną reakcję spalania 1 p.)
23. CO2 + Ca(OH)2 “!CaCO3 + H2O 1
1
lub 2CO2 + Ca(OH)2 Ca(HCO3)2
24. CO 1
uniemożliwia przenoszenie tlenu, lub ma wolną parę
2
elektronową na atomie węgla, lub łączy się z hemoglobiną 1
krwi lub tworzy methemoglobinÄ™.
25. są utleniaczami (utleniają różne produkty spalania benzyny). 1 1
26. - obliczenie masy 1 mola badanego gazu: 58 g 1
- obliczenie masy węgla w 1 molu związku: 48 g 1
- obliczenie liczby moli węgla: 4 1
5
- obliczenie liczby moli wodoru: 10 1
- wyznaczenie wzoru: C4H10 1
lub inne poprawne rozwiÄ…zanie
27. benzyna jest lżejsza od wody 1 1
28. a) K+, NO3 , 1
2
b) obojętny. 1
29. a) np.: 1
1
4
lub opis słowny:
b) w probówce I wydziela się gaz, w probówce II brak
1
objawów reakcji.
1
30. wzory dwóch izomerów 1
zapis równań reakcji:
I: CH3CH2CHO + H2 CH3CH2CH2OH, 1
4
II: CH3COCH3 + H2 CH3CHOHCH3. 1
podanie obu nazw:
I: propan  1 ol (1-propanol), II: propan  2 ol (2-propanol) 1
Strona 1 z 3
Egzamin maturalny z chemii  styczeń 2003 r.
31. a) CH2OCOC17H35 CH2OH
% %
CHOCOC17H35 + 3 NaOH CHOH + 3 C17H35COONa,
% %
CH2OCOC17H35 CH2OH
- prawidłowe wzory substratów 1
- prawidłowe wzory produktów 1 4
b) projekt doświadczenia uwzględniający np.: reakcję 1
gliceryny z wodorotlenkiem miedzi(II),
- badanie zachowania mydła w wodzie,
- badanie odczynu wodnego roztworu mydła lub gliceryny.
c) poprawne obserwacje lub wnioski odpowiednie do projektu 1
doświadczenia
32. a) np. CaO 1
b) CaO + CO2 CaCO3, 1 3
CaO + SO2 CaSO3 1
33. a) Fe + HNO3 na zimno nie zachodzi (pasywacja) 1
Cu + HCl z rozcieńczonym kwasem nie zachodzi, 1
b) Fe + 2H+ Fe2+ + H2, 1
Cu + 4H+ +2NO3 Cu2+ + 2NO2 + 2H2O lub pełny zapis 1
6
jonowy
c) masa miedzi obliczona zgodnie z przebiegiem reakcji 6,4g, 1
masa żelaza 5,6g. 1
34. atom azotu posiada wolną parę elektronową (może utworzyć 1
1
wiÄ…zanie donorowo-akceptorowe)
35. B 1 1
36. a) nie 1
b) nie 1 3
c) nie 1
37. a) C12H22O11 1
b) 1
1
3
38. 1
a) (51,35% x 154+ 48,65% x 156): 100% H" 155 u,
1
b) liczba atomowa  64,
1
izotop X1 liczba masowa  154,
5
1
izotop X2 liczba masowa - 156,
1
c) gadolin
39. C 1
1
40. a) np. chlorek sodu NaCl, 1
b) obliczenie liczby moli lub objętości gazu wydzielonego
na jednej elektrodzie (224 cm3) 1 4
obliczenie przepływającego ładunku (1930 C) 1
c) powstajÄ… jony OH-. 1
41. a) Ag+ + Br- “! AgBr, 1
3
b) Obliczenie teoretycznej masy bromku srebra = 47g, 1
Strona 2 z 3
Egzamin maturalny z chemii  styczeń 2003 r.
Obliczenie wydajności  80,8%. 1
42. - określenie masy substancji i masy rozpuszczalnika: 20g, 1
80g, 2
- obliczanie rozpuszczalności: 25g/100g wody. 1
43. C 1 1
Razem 60
Strona 3 z 3