Pami

Pami

ęć

ęć

w

w

ś

ś

r

r

ó

ó

d zmys

d zmys

ł

ł

ó

ó

w

w

wewn

wewn

ę

ę

trznych

trznych

(Albert Wielki i Tomasz z Akwinu)

(Albert Wielki i Tomasz z Akwinu)

Okre

Okre

ś

ś

lenie zmys

lenie zmys

ł

ł

ó

ó

w wewn

w wewn

ę

ę

trznych

trznych

H.A.

H.A.

Wolfson

Wolfson

w:

w:

The

The

internal

internal

senses

senses

in

in

latin

latin

,

,

arabic

arabic

,

,

and

and

hebrew

hebrew

philosophic

philosophic

texts

texts

:

:

w

w

ł

ł

adze post

adze post

-

-

zmys

zmys

ł

ł

owe

owe

(czasem

(czasem

jedna, czasem wi

jedna, czasem wi

ę

ę

cej

cej

–

–

do siedmiu

do siedmiu

w

w

ł

ł

adz u

adz u

Al

Al

-

-

Farabiego

Farabiego

) kt

) kt

ó

ó

re

re

autorzy dokonuj

autorzy dokonuj

ą

ą

cy refleksji nad

cy refleksji nad

zagadnieniami poznawczymi

zagadnieniami poznawczymi

odnajdywali

odnajdywali

w tekstach

w tekstach

Arystotelesa

Arystotelesa

(ks. III

(ks. III

O duszy

O duszy

,

,

O

O

pami

pami

ę

ę

ci i przypominaniu

ci i przypominaniu

,

,

O

O

ś

ś

nie i

nie i

czuwaniu

czuwaniu

); cho

); cho

ć

ć

sam

sam

Arystoteles

Arystoteles

takiego okre

takiego okre

ś

ś

lenia

lenia

nie u

nie u

ż

ż

ywa

ywa

ł

ł

.

.

Jako pierwszy tego okre

Jako pierwszy tego okre

ś

ś

lenia

lenia

„

„

sensus

sensus

interior

interior

”

”

u

u

ż

ż

y

y

ł

ł

ś

ś

w.

w.

Augustyn.

Augustyn.

Pojawia si

Pojawia si

ę

ę

pod koniec filozofii

pod koniec filozofii

staro

staro

ż

ż

ytnej rozwija si

ytnej rozwija si

ę

ę

na

na

przestrzeni niemal

przestrzeni niemal

ż

ż

e ca

e ca

ł

ł

ej historii

ej historii

filozofii

filozofii

ś

ś

redniowiecznej si

redniowiecznej si

ę

ę

ga a

ga a

ż

ż

do Kartezjusza i Kanta.

do Kartezjusza i Kanta.

Ś

W.

AUGUSTYN

FILOZOFOWIE

ARABSCY

ARYSTOTELES

ALBERT i

TOMASZ

Z AKWINU

Jeden czy wiele?

Jeden czy wiele?

1. jeden

zmysł wewn

ę

trzny, który spełnia wiele

aktów –

ś

w. Augustyn (sensus interior), Anzelm z

Canterbury

2. dwa

zmysły wewn

ę

trzne: zmysł wspólny

odbieraj

ą

cy wra

ż

enia zmysłów wewn

ę

trznych i

os

ą

dzaj

ą

cy oraz wyobra

ź

nia, która ujmuje formy

poznawcze nie spostrze

ż

one przez zmysły

zewn

ę

trzne, zachowuje je i porównuje – P.

Fonseka

3. trzy

zmysły wewn

ę

trzne: wyobra

ź

nia (spełniaj

ą

ca

akty zmysłu wspólnego), władza os

ą

dzaj

ą

ca i

pami

ęć

– Galen, Nemezjusz z Emezy, Jan

Damasce

ń

ski, Jan Szkot Eriugena

4. cztery

zmysły wewn

ę

trzne: zmysł wspólny,

wyobra

ź

nia, władza oceny (u zwierz

ą

t) lub

władza os

ą

du my

ś

lowego (u człowieka), pami

ęć

poł

ą

czona z przypominaniem – Tomasz z

Akwinu

5. pi

ęć

zmysłów wewn

ę

trznych: zmysł wspólny,

wyobra

ź

nia bierna, wyobra

ź

nia czynna, władza

os

ą

du, pami

ęć

– Awicenna, Albert Wielki

Nazwy zmys

Nazwy zmys

ł

ł

ó

ó

w wewn

w wewn

ę

ę

trznych

trznych

sensus

sensus

communis

communis

–

–

zmys

zmys

ł

ł

wsp

wsp

ó

ó

lny

lny

imaginatio

imaginatio

–

–

wyobra

wyobra

ź

ź

nia (S. Swie

nia (S. Swie

ż

ż

awski

awski

–

–

pami

pami

ęć

ęć

bierna; M.

bierna; M.

Gogacz

Gogacz

–

–

wyobra

wyobra

ź

ź

nia bierna)

nia bierna)

phantasia

phantasia

–

–

wyobra

wyobra

ź

ź

nia

nia

–

–

w jej charakterystycznym akcie

w jej charakterystycznym akcie

ł

ą

ł

ą

czenia

czenia

poznanych form poznawczych w now

poznanych form poznawczych w now

ą

ą

, nie uzyskan

, nie uzyskan

ą

ą

od zmys

od zmys

ł

ł

ó

ó

w

w

zewn

zewn

ę

ę

trznych (S. Swie

trznych (S. Swie

ż

ż

awski, P.

awski, P.

Be

Be

ł

ł

ch

ch

–

–

fantazja, pami

fantazja, pami

ęć

ęć

bierna;

bierna;

M.

M.

Gogacz

Gogacz

–

–

wyobra

wyobra

ź

ź

nia czynna)

nia czynna)

vis

vis

aestimativa

aestimativa

–

–

w

w

ł

ł

adza oceny

adza oceny

–

–

(S. Swie

(S. Swie

ż

ż

awski, P.

awski, P.

Be

Be

ł

ł

ch

ch

–

–

w

w

ł

ł

adza

adza

os

os

ą

ą

du, instynkt; S. Adamczyk

du, instynkt; S. Adamczyk

–

–

w

w

ł

ł

adza oceny zmys

adza oceny zmys

ł

ł

owej; M. A.

owej; M. A.

Kr

Kr

ą

ą

piec

piec

–

–

zmys

zmys

ł

ł

oceny)

oceny)

vis

vis

cogitativa

cogitativa

–

–

w

w

ł

ł

adza os

adza os

ą

ą

du my

du my

ś

ś

lowego (M.

lowego (M.

Gogacz

Gogacz

–

–

zmys

zmys

ł

ł

konkretnego os

konkretnego os

ą

ą

du, zmys

du, zmys

ł

ł

owa w

owa w

ł

ł

adza konkretnego os

adza konkretnego os

ą

ą

du; S.

du; S.

Adamczyk

Adamczyk

–

–

w

w

ł

ł

adza

adza

namys

namys

ł

ł

owa

owa

; M. A.

; M. A.

Kr

Kr

ą

ą

piec

piec

–

–

w

w

ł

ł

adza lub si

adza lub si

ł

ł

a

a

kogitatywna

kogitatywna

; P.

; P.

Be

Be

ł

ł

ch

ch

–

–

w

w

ł

ł

adza os

adza os

ą

ą

du rozumowego, instynkt ludzki)

du rozumowego, instynkt ludzki)

ratio

ratio

particularis

particularis

–

–

rozum szczeg

rozum szczeg

ó

ó

ł

ł

owy (P.

owy (P.

Be

Be

ł

ł

ch

ch

–

–

rozum

rozum

partykularny)

partykularny)

memoria

memoria

–

–

pami

pami

ęć

ęć

(S. Adamczyk

(S. Adamczyk

–

–

pami

pami

ęć

ęć

zmys

zmys

ł

ł

owa; S.

owa; S.

Swie

Swie

ż

ż

awski

awski

–

–

pami

pami

ęć

ęć

czynna)

czynna)

reminiscentia

reminiscentia

–

–

przypominanie (S. Swie

przypominanie (S. Swie

ż

ż

awski

awski

–

–

pami

pami

ęć

ęć

czynna u

czynna u

cz

cz

ł

ł

owieka; P.

owieka; P.

Be

Be

ł

ł

ch

ch

–

–

mo

mo

ż

ż

no

no

ść

ść

przypominania sobie)

przypominania sobie)

Albert Wielki

Albert Wielki

De

De

homine

homine

i

i

De

De

anima

anima

–

–

Albert Wielki

Albert Wielki

u

u

ż

ż

ywa trzech klasyfikacji zmys

ywa trzech klasyfikacji zmys

ł

ł

ó

ó

w

w

wewn

wewn

ę

ę

trznych:

trznych:

1)

1)

klasyfikacja

klasyfikacja

trzech

trzech

zmys

zmys

ł

ł

ó

ó

w

w

wewn

wewn

ę

ę

trznych, pochodz

trznych, pochodz

ą

ą

ca od

ca od

Nemezjusza

Nemezjusza

z Emezy, powt

z Emezy, powt

ó

ó

rzona przez

rzona przez

Jana Damasce

Jana Damasce

ń

ń

skiego w

skiego w

De

De

fide

fide

orthodoxa

orthodoxa

: wyobra

: wyobra

ź

ź

nia (

nia (

phantasia

phantasia

),

),

w

w

ł

ł

adza my

adza my

ś

ś

lenia (

lenia (

syllogistica

syllogistica

,

,

vis

vis

cogitativa

cogitativa

) i pami

) i pami

ęć

ęć

(

(

memorativa

memorativa

)

)

2)

2)

klasyfikacja

klasyfikacja

czterech

czterech

zmys

zmys

ł

ł

ó

ó

w

w

wewn

wewn

ę

ę

trznych (

trznych (

imaginatio

imaginatio

,

,

aestimatio

aestimatio

,

,

phantasia

phantasia

, memoria

, memoria

), zmys

), zmys

ł

ł

wsp

wsp

ó

ó

lny

lny

(

(

sensus

sensus

communis

communis

) zaliczany jest tu do

) zaliczany jest tu do

zmys

zmys

ł

ł

ó

ó

w zewn

w zewn

ę

ę

trznych

trznych

3)

3)

klasyfikacja pi

klasyfikacja pi

ę

ę

ciu zmys

ciu zmys

ł

ł

ó

ó

w

w

wewn

wewn

ę

ę

trznych, gdzie zmys

trznych, gdzie zmys

ł

ł

wsp

wsp

ó

ó

lny

lny

zaliczony jest do zmys

zaliczony jest do zmys

ł

ł

ó

ó

w wewn

w wewn

ę

ę

trznych

trznych

Albert Wielki

Albert Wielki

–

–

okre

okre

ś

ś

lenie ze

lenie ze

wzgl

wzgl

ę

ę

du na stopnie abstrakcji

du na stopnie abstrakcji

Potentia

Potentia

apprehensiva

apprehensiva

deforis

deforis

(w

(w

ł

ł

adza ujmuj

adza ujmuj

ą

ą

ca zewn

ca zewn

ę

ę

trznie

trznie

–

–

zmys

zmys

ł

ł

y

y

zewn

zewn

ę

ę

trzne)

trzne)

Potentia

Potentia

apprehensiva

apprehensiva

deintus

deintus

(w

(w

ł

ł

adza ujmuj

adza ujmuj

ą

ą

ca wewn

ca wewn

ę

ę

trznie

trznie

–

–

zmys

zmys

ł

ł

y

y

wewn

wewn

ę

ę

trzne)

trzne)

Zmys

Zmys

ł

ł

wsp

wsp

ó

ó

lny

lny

–

–

ujmuje przedmioty wsp

ujmuje przedmioty wsp

ó

ó

lne (6)

lne (6)

–

–

ruch, stan, kszta

ruch, stan, kszta

ł

ł

t,

t,

wielko

wielko

ść

ść

, liczba, jedno

, liczba, jedno

ść

ść

. Pozosta

. Pozosta

ł

ł

e mo

e mo

ż

ż

na do wymienionych sprowadzi

na do wymienionych sprowadzi

ć

ć

:

:

po

po

ł

ł

o

o

ż

ż

enie, pokrewie

enie, pokrewie

ń

ń

stwo, oddalenie, krzywe i proste. Poznaje przedmiot w

stwo, oddalenie, krzywe i proste. Poznaje przedmiot w

oderwaniu od materii, jednak nie od obecno

oderwaniu od materii, jednak nie od obecno

ś

ś

ci przedmiotu dla poznania i

ci przedmiotu dla poznania i

przynale

przynale

ż

ż

no

no

ś

ś

ci do materii.

ci do materii.

Wyobra

Wyobra

ź

ź

nia

nia

–

–

przyjmuje form

przyjmuje form

ę

ę

przedmiotu podczas nieobecno

przedmiotu podczas nieobecno

ś

ś

ci

ci

przedmiotu, ale nie odrywa formy od uwarunkowa

przedmiotu, ale nie odrywa formy od uwarunkowa

ń

ń

materialnych

materialnych

(

(

„

„

wyobra

wyobra

ż

ż

amy sobie k

amy sobie k

ę

ę

dzierzawego, bia

dzierzawego, bia

ł

ł

ego, starego i m

ego, starego i m

ł

ł

odego oraz o

odego oraz o

d

d

ł

ł

ugich palcach b

ugich palcach b

ą

ą

d

d

ź

ź

kr

kr

ó

ó

tkich

tkich

”

”

). Przede wszystkim przyjmuje i zachowuje

). Przede wszystkim przyjmuje i zachowuje

formy (

formy (

imaginatio

imaginatio

). Wyobra

). Wyobra

ź

ź

nia

nia

ł

ą

ł

ą

cz

cz

ą

ą

ca (

ca (

phantasia

phantasia

) u zwierz

) u zwierz

ą

ą

t i wyobra

t i wyobra

ź

ź

nia

nia

ł

ą

ł

ą

cz

cz

ą

ą

ca u ludzi (

ca u ludzi (

cogitativa

cogitativa

).

).

W

W

ł

ł

adza oceny

adza oceny

–

–

chwytanie uj

chwytanie uj

ęć

ęć

nie spostrze

nie spostrze

ż

ż

onych przez poprzednie

onych przez poprzednie

w

w

ł

ł

adze

adze

–

–

wsp

wsp

ó

ó

lnotowo

lnotowo

ść

ść

, przyjacielsko

, przyjacielsko

ść

ść

. W

. W

ł

ł

adza ta sk

adza ta sk

ł

ł

ania r

ania r

ó

ó

wnie

wnie

ż

ż

do

do

dzia

dzia

ł

ł

ania (jest w

ania (jest w

ł

ł

adz

adz

ą

ą

poruszaj

poruszaj

ą

ą

c

c

ą

ą

). W

). W

ł

ł

adza ta wsp

adza ta wsp

ó

ó

ł

ł

dzia

dzia

ł

ł

a z wyobra

a z wyobra

ź

ź

ni

ni

ą

ą

ł

ą

ł

ą

cz

cz

ą

ą

c

c

ą

ą

przez zestawienie obrazu z intencj

przez zestawienie obrazu z intencj

ą

ą

uchwycon

uchwycon

ą

ą

przez t

przez t

ę

ę

w

w

ł

ł

adz

adz

ę

ę

.

.

Albert Wielki

Albert Wielki

–

–

pami

pami

ęć

ęć

Wiedz

Wiedz

ę

ę

o przedmiocie Albert dzieli ze wzgl

o przedmiocie Albert dzieli ze wzgl

ę

ę

du

du

na stosunek do rzeczy (pochodzi

na stosunek do rzeczy (pochodzi

-

-

odnosi si

odnosi si

ę

ę

).

).

Wiedz

Wiedz

ę

ę

od rzeczy

od rzeczy

(

(

a

a

re

re

)

)

uzyskuje si

uzyskuje si

ę

ę

przez

przez

zmys

zmys

ł

ł

y zewn

y zewn

ę

ę

trzne i wewn

trzne i wewn

ę

ę

trzne (ale nie przez

trzne (ale nie przez

pami

pami

ęć

ęć

). Wiedza kt

). Wiedza kt

ó

ó

ra jest odniesiona do rzeczy

ra jest odniesiona do rzeczy

(

(

ad rem

ad rem

)

)

pochodzi z pami

pochodzi z pami

ę

ę

ci. Dzia

ci. Dzia

ł

ł

a ona pod

a ona pod

wp

wp

ł

ł

ywem samej wyobra

ywem samej wyobra

ź

ź

ni

ni

ł

ą

ł

ą

cz

cz

ą

ą

cej i w

cej i w

ł

ł

adzy

adzy

os

os

ą

ą

du. Je

du. Je

ż

ż

eli pami

eli pami

ęć

ęć

dzia

dzia

ł

ł

a pod wp

a pod wp

ł

ł

ywem

ywem

intelektu, to jej akt b

intelektu, to jej akt b

ę

ę

dzie przypominaniem.

dzie przypominaniem.

Albert Wielki

Albert Wielki

-

-

przypominanie

przypominanie

Czym jest przypominanie

Czym jest przypominanie

(

(

Quid

Quid

sit reminiscentia)

sit reminiscentia)

Nemezjusz

Nemezjusz

z Emezy

z Emezy

-

-

„

„

przypominanie jest przywr

przypominanie jest przywr

ó

ó

ceniem pami

ceniem pami

ę

ę

ci, kt

ci, kt

ó

ó

ra zosta

ra zosta

ł

ł

a

a

utracona

utracona

”

”

–

–

rememoratio

rememoratio

est

est

memoriae

memoriae

corruptae

corruptae

faceta

faceta

restauratio

restauratio

Awicenna

Awicenna

–

–

„

„

przypominanie jest zdolno

przypominanie jest zdolno

ś

ś

ci

ci

ą

ą

przywo

przywo

ł

ł

ywania tego, co jest

ywania tego, co jest

zapomniane

zapomniane

”

”

recordatio

recordatio

est

est

ingenium

ingenium

revocandi

revocandi

,

,

quod

quod

oblitum

oblitum

est

est

Awicenna

Awicenna

–

–

„

„

przypominanie jest relacj

przypominanie jest relacj

ą

ą

do tego, co w przesz

do tego, co w przesz

ł

ł

o

o

ś

ś

ci zawarte by

ci zawarte by

ł

ł

o w

o w

duszy

duszy

”

”

recordatio

recordatio

est

est

relatio

relatio

ad

ad

aliquod

aliquod

quod

quod

habuit

habuit

esse

esse

in

in

anima

anima

in

in

praeterito

praeterito

Izaak

Izaak

Izraeli

Izraeli

–

–

„

„

przypominanie jest

przypominanie jest

wyszukiwaniem przez w

wyszukiwaniem przez w

ł

ł

adz

adz

ę

ę

my

my

ś

ś

lenia

lenia

rzeczy zapomnianej

rzeczy zapomnianej

”

”

recordatio

recordatio

est

est

inquisitio

inquisitio

adventus

adventus

rei

rei

iam

iam

oblitae

oblitae

a

a

virtute

virtute

cogitativa

cogitativa

Albert Wielki

Albert Wielki

-

-

przypominanie

przypominanie

Akt przypominania

Akt przypominania

wymaga czterech element

wymaga czterech element

ó

ó

w:

w:

aktu rozumu (

aktu rozumu (

actus

actus

rationis

rationis

)

)

okre

okre

ś

ś

lonej zasady od kt

lonej zasady od kt

ó

ó

rej przypominanie pochodzi (

rej przypominanie pochodzi (

principium

principium

determinatum

determinatum

)

)

okre

okre

ś

ś

lonej rzeczy przypominanej (

lonej rzeczy przypominanej (

res

res

determinata

determinata

), do kt

), do kt

ó

ó

rej

rej

dochodzi przypominanie przez obraz w wyobra

dochodzi przypominanie przez obraz w wyobra

ż

ż

eniach

eniach

okre

okre

ś

ś

lonego lub nieokre

lonego lub nieokre

ś

ś

lonego czasu przesz

lonego czasu przesz

ł

ł

ego (

ego (

tempus

tempus

praeteritum

praeteritum

determinatum

determinatum

sive

sive

indeterminatum

indeterminatum

).

).

Je

Je

ż

ż

eli rzecz

eli rzecz

T

T

zosta

zosta

ł

ł

a przyj

a przyj

ę

ę

ta, poznana w przesz

ta, poznana w przesz

ł

ł

o

o

ś

ś

ci, to

ci, to

tej rzeczy nale

tej rzeczy nale

ż

ż

y szuka

y szuka

ć

ć

przez zasady dalsze i bli

przez zasady dalsze i bli

ż

ż

sze

sze

jakimi s

jakimi s

ą

ą

zasady najbli

zasady najbli

ż

ż

sze (przyczyna, rodzaj, podobne,

sze (przyczyna, rodzaj, podobne,

przeciwne itp.). Nast

przeciwne itp.). Nast

ę

ę

pnie musi nast

pnie musi nast

ą

ą

pi

pi

ć

ć

akt rozumu

akt rozumu

poprzez kt

poprzez kt

ó

ó

ry chcemy wr

ry chcemy wr

ó

ó

ci

ci

ć

ć

do zapomnianej rzeczy T.

do zapomnianej rzeczy T.

Rozpoczyna si

Rozpoczyna si

ę

ę

uk

uk

ł

ł

adanie quasi

adanie quasi

-

-

sylogizmu rozpoczynaj

sylogizmu rozpoczynaj

ą

ą

c

c

od zasad dalszych i bli

od zasad dalszych i bli

ż

ż

szych i zwracaj

szych i zwracaj

ą

ą

c si

c si

ę

ę

w

w

argumentowaniu ku ostatniemu elementowi, kt

argumentowaniu ku ostatniemu elementowi, kt

ó

ó

ry by

ry by

ł

ł

znany w czasie przesz

znany w czasie przesz

ł

ł

ym.

ym.

Tomasz z Akwinu

Tomasz z Akwinu

–

–

zmys

zmys

ł

ł

y

y

wewn

wewn

ę

ę

trzne

trzne

–

–

akty i przedmioty

akty i przedmioty

-

-

sensus

sensus

communis

communis

–

–

korze

korze

ń

ń

i zasada zmys

i zasada zmys

ł

ł

ó

ó

w zewn

w zewn

ę

ę

trznych (

trznych (

radix

radix

et

et

principium

principium

)

)

AKT

AKT

:

:

-

-

spostrzeganie akt

spostrzeganie akt

ó

ó

w zmys

w zmys

ł

ł

ó

ó

w zewn

w zewn

ę

ę

trznych

trznych

-

-

odr

odr

ó

ó

ż

ż

nianie zmys

nianie zmys

ł

ł

owych jako

owych jako

ś

ś

ci w

ci w

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwych dla

ciwych dla

poszczeg

poszczeg

ó

ó

lnych zmys

lnych zmys

ł

ł

ó

ó

w

w

-

-

wydawanie s

wydawanie s

ą

ą

du stwierdzaj

du stwierdzaj

ą

ą

cego postrzeganie przez

cego postrzeganie przez

zmys

zmys

ł

ł

y zewn

y zewn

ę

ę

trzne

trzne

-

-

wydaje s

wydaje s

ą

ą

d odr

d odr

ó

ó

ż

ż

niaj

niaj

ą

ą

cy podobie

cy podobie

ń

ń

stwo od rzeczy

stwo od rzeczy

PRZEDMIOT

PRZEDMIOT

:

:

-

-

wsp

wsp

ó

ó

lne przedmioty zmys

lne przedmioty zmys

ł

ł

owe

owe

-

-

akty zmys

akty zmys

ł

ł

ó

ó

w zewn

w zewn

ę

ę

trznych

trznych

-

-

imaginatio

imaginatio

/

/

phantasia

phantasia

–

–

skarbiec (

skarbiec (

thesaurus

thesaurus

) form poznawczych

) form poznawczych

przyj

przyj

ę

ę

tych przez zmys

tych przez zmys

ł

ł

y

y

AKT

AKT

:

:

-

-

zatrzymywanie i zachowywanie (

zatrzymywanie i zachowywanie (

retentio

retentio

)

)

-

-

formowanie (

formowanie (

formatio

formatio

)

)

-

-

przedstawianie si

przedstawianie si

ę

ę

rzeczy w wyobra

rzeczy w wyobra

ź

ź

ni (

ni (

apparitio

apparitio

)

)

-

-

zespalanie i

zespalanie i

ł

ą

ł

ą

czenie form poznawczych (

czenie form poznawczych (

phantasia

phantasia

)

)

PRZEDMIOT

PRZEDMIOT

:

:

-

-

wyobra

wyobra

ż

ż

enie rzeczy nieobecnej (

enie rzeczy nieobecnej (

forma

forma

imaginata

imaginata

)

)

Tomasz z Akwinu

Tomasz z Akwinu

–

–

zmys

zmys

ł

ł

y

y

wewn

wewn

ę

ę

trzne

trzne

–

–

akty i przedmioty

akty i przedmioty

-

-

vis

vis

aestimativa

aestimativa

/ vis

/ vis

cogitativa

cogitativa

/

/

ratio

ratio

particularis

particularis

–

–

rozum szczeg

rozum szczeg

ó

ó

ł

ł

owy podobnie

owy podobnie

jak rozum og

jak rozum og

ó

ó

lny

lny

AKT

AKT

:

:

-

-

przyjmowanie przedmiot

przyjmowanie przedmiot

ó

ó

w

w

nie odebranych przez

nie odebranych przez

zmys

zmys

ł

ł

y zewn

y zewn

ę

ę

trzne

trzne

(

(

apprehensio

apprehensio

)

)

-

-

s

s

ł

ł

uszna ocena (

uszna ocena (

recta

recta

aestimatio

aestimatio

)

)

-

-

ł

ą

ł

ą

czenie, zestawianie

czenie, zestawianie

(

(

collatio

collatio

)

)

-

-

rozumowanie (

rozumowanie (

discursio

discursio

)

)

-

-

zastanawianie si

zastanawianie si

ę

ę

(

(

cogitatio

cogitatio

)

)

PRZEDMIOT

PRZEDMIOT

:

:

-

-

zmys

zmys

ł

ł

owe intencje

owe intencje

rzeczy

rzeczy

niespostrze

niespostrze

ż

ż

one

one

przez zmys

przez zmys

ł

ł

y zewn

y zewn

ę

ę

trzne

trzne

(

(

intentiones

intentiones

insensatas

insensatas

)

)

-

-

jednostka jako istniej

jednostka jako istniej

ą

ą

ca

ca

pod wsp

pod wsp

ó

ó

ln

ln

ą

ą

natur

natur

ą

ą

(

(

individuum

individuum

ut

ut

existens

existens

sub

sub

natura

natura

communi

communi

)

)

Tomasz z Akwinu

Tomasz z Akwinu

–

–

zmys

zmys

ł

ł

y

y

wewn

wewn

ę

ę

trzne

trzne

–

–

akty i przedmioty

akty i przedmioty

-

-

memoria / reminiscentia

memoria / reminiscentia

–

–

skarbiec przechowuj

skarbiec przechowuj

ą

ą

cy

cy

uj

uj

ę

ę

cia w

cia w

ł

ł

adzy os

adzy os

ą

ą

du my

du my

ś

ś

lowego i akt

lowego i akt

przywo

przywo

ł

ł

ywania tego, co przesz

ywania tego, co przesz

ł

ł

e

e

AKT

AKT

:

:

-

-

sprawno

sprawno

ś

ś

ciowe trzymanie formy oraz

ciowe trzymanie formy oraz

intencji odnosz

intencji odnosz

ą

ą

cej si

cej si

ę

ę

do przedmiotu

do przedmiotu

(

(

conservatio

conservatio

)

)

-

-

uprzytamnianie sobie minionego (

uprzytamnianie sobie minionego (

recordatio

recordatio

praeteritorum

praeteritorum

)

)

-

-

rozumowe poszukiwanie czego

rozumowe poszukiwanie czego

ś

ś

nowego

nowego

(

(

reminiscentia

reminiscentia

)

)

PRZEDMIOT

PRZEDMIOT

:

:

-

-

memorabile

memorabile

–

–

przedmiot uj

przedmiot uj

ę

ę

ty jako

ty jako

przesz

przesz

ł

ł

y, opatrzony uj

y, opatrzony uj

ę

ę

ciem (

ciem (

intentio

intentio

)

)

szkodliwo

szkodliwo

ś

ś

ci, u

ci, u

ż

ż

yteczno

yteczno

ś

ś

ci, itd.

ci, itd.