Podstawowe informacje dotyczące oświetlenia pomieszczeń w placówkach 

oświatowo - wychowawczych 

 

 
 

Oświetlenie  w  szkołach  i  innych  placówkach  oświatowo-wychowawczych  takich  jak 

przedszkola,  internaty  czy  domy  dziecka  powinno  zapewniać  wygodę  widzenia                              

i  współgrać  z  psychologicznymi  i  emocjonalnymi  potrzebami  człowieka.  Oświetlenie 

decyduje nie tylko o tym, jak widzimy otoczenie, ale równieŜ jak się w nim czujemy. Celem 

oświetlenia  jest  stworzenie  takiego  środowiska  świetlnego,  aby  znajdujący  się  w  nim 

człowiek  mógł  wykonywać  prace  wzrokową  w  sposób  bezpieczny  i  efektywny  przy 

jednoczesnym  zapewnieniu  wygody  widzenia.  Atmosfera  sprzyjająca  odpręŜeniu  powinna 

być  tworzona  w  miejscach  wyznaczonych  na  odpoczynek  i  zabawę  np.  w  salach  zabaw,                   

a  sprzyjająca  zdobywaniu  wiedzy,  ułatwiająca  koncentrację,  pobudzająca  do  pracy                           

i  motywującą  np.  w  salach  dydaktycznych.  Oświetlenie  moŜe  czynić  szkołę  przyjemniejszą, 

atrakcyjniejszą, określać obszary o róŜnych funkcjach oraz stymulować nauczanie. 

Niewłaściwe  oświetlenie  moŜe  powodować  nadmierne  obciąŜenie  wzroku,                             

a  w  konsekwencji  zmęczenie  oczu  oraz  zmniejszenie  szybkości  spostrzegania.  Rezultatem 

nieprawidłowego  oświetlenia  mogą  być  wady  i  choroby  narządu  wzroku.  Dlatego  teŜ 

oświetlenie  pomieszczeń  szkolnych  powinno  zapewniać  wygodę  widzenia,  umoŜliwiać 

sprawne czytanie, pisanie oraz zapewnić uczniom i nauczycielom higieniczne warunki pracy. 

Powinno  spełniać  określone  parametry  m.in.  odpowiedni  poziom  natęŜenia,  równomierność, 

rozkład luminacji.  

Mając  na  uwadze  bezpieczeństwo  oraz  zdrowie  dzieci  i  młodzieŜy  naleŜy  dołoŜyć 

wszelkich  starań,  aby  zapewnić  komfortowe,  nie  zagraŜające  zdrowiu  warunki  do  nauki. 

WaŜne  jest,  aby  stworzyć  otoczenie  sprzyjające  rozwojowi  umysłowemu  i  emocjonalnemu 

człowieka. 

Kryteria prawidłowego oświetlenia w placówkach szkolno-wychowawczych 

  Cechy charakteryzujące dobre oświetlenie 

Co kryje się pod pojęciem „prawidłowe oświetlenie”? By odpowiedzieć na to pytanie naleŜy 

określić cele jakim ma słuŜyć. Prawidłowe oświetlenie powinno zapewniać: 

−

  pełną zdolność rozróŜniania szczegółów, 

−

  sprawne spostrzeganie pozbawione ryzyka dla człowieka, 

−

  odpowiedni nastrój w zaleŜności od  rodzaju zadania, wykonywanych czynności  

−

  komfort psychiczny. 

Dobre oświetlenie w szkole będzie charakteryzowało się spełnieniem przytoczonych powyŜej 

wymagań oraz odpowiednimi wartościami wielkości takich jak: 

−

  poziom natęŜenia oświetlenia w polach pracy i w ich otoczeniu, 

−

  równomierność oświetlenia w polach pracy i w ich otoczeniu, 

−

  olśnienie, 

−

  rozkład luminancji, 

−

  barwa światła i oddawanie barw. 

Parametry  te  określa  polska  norma  PN-EN  12464-1:  „Światło  i  oświetlenie.  Oświetlenie 

miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach”. Na jej podstawie dokonuje się równieŜ 

oceny warunków oświetlenia. 

NatęŜenie oświetlenia - to stosunek strumienia świetlnego padającego na daną powierzchnię 

do pola tej powierzchni, wyraŜane w luksach (lx). Wymagane wartości natęŜenia oświetlenia 

moŜna  uzyskać  w  wyniku  stosowania  światła  naturalnego,  sztucznego  lub  ich  kombinacji. 

WaŜne  jest,  aby  poziom  natęŜenia  oświetlenia  był  dostosowany  do  rodzaju  wykonywanej 

pracy,  powinien  być  większy  przy  wykonywaniu  pracy  ciągłej  niŜ  przy  pracy  krótkotrwałej 

na danej płaszczyźnie roboczej oraz w strefach komunikacyjnych.  

Przykładowe wartości natęŜenia oświetlenia  dla wybranych pomieszczeń:  

Sale lekcyjne - 300 lx  

Stół demonstracyjny - 500 lx  

Tablice czarne, zielone i białe - 500 lx 

Pracownie artystyczne - 500 lx  

Pokoje do prac ręcznych - 500 lx  

Pokoje do zajęć muzycznych - 300 lx  

Pokoje do zajęć komputerowych (obsługa komputerowa) -300 lx  

Biblioteka; półki na ksiąŜki - 200 lx  

Biblioteka – miejsca do czytania -500 lx  

Hale sportowe, sale gimnastyczne - 300 lx 

Równomierność oświetlenia - to stosunek najmniejszego natęŜenia oświetlenia do średniego 

natęŜenia  oświetlenia  na  danej  powierzchni  (wartość  średnia  -  to  średnia  arytmetyczna 

wszystkich natęŜeń oświetlenia zmierzonych w równomiernie rozmieszczonych punktach na 

danej płaszczyźnie roboczej). 

Luminancja - jest fizyczną miarą jaskrawości. MoŜna powiedzieć, Ŝe luminancja jest ilością 

światła wysyłaną z określonej powierzchni w kierunku oczu obserwatora i jest ona zaleŜna od 

natęŜenia  oświetlenia.  Zbyt  duŜa  wartość  luminancji  powoduje  pogorszenie  warunków 

widzenia tzw. zjawisko olśnienia.  

Współczynnik odbicia ścian, sufitu i podłogi - ilość światła i jego rozkład w polu zadania 

wzrokowego  np.  na  blatach  ławek,  stołach  laboratoryjnych  itd.  zaleŜy  w  duŜym  stopniu  od 

współczynników  odbicia,  jakimi  charakteryzują  się  ściany,  sufit  i  podłoga,  a  takŜe  od 

ustawienia  mebli,  ławek  lub  innych  elementów  architektury.  W  pomieszczeniach 

przeznaczonych  do  pracy  średnie  współczynniki  odbicia  powinny  wynosić:  dla  ścian  0,3  - 

0,8, dla podłóg 0,2 - 0,4, dla sufitu 0,7. 

Olśnienie  -  stan  procesu  widzenia,  w  którym  odczuwa  się  niewygodę  widzenia  albo 

obniŜenie zdolności rozpoznawania przedmiotów. Olśnienie moŜe być wywołane jaskrawym 

źródłem  światła  i  mówimy  wtedy  o  olśnieniu  bezpośrednim  lub  odbiciem  tego  źródła  od 

powierzchni,  na  którą  patrzymy  i  wówczas  mówimy  o  olśnieniu  pośrednim  (dotyczy  zbyt 

jaskrawych,  świecących  powierzchni).  Odbicia  światła  w  materiałach  pracy  obniŜa  kontrast 

luminancji  i  utrudnia  czytanie  czy  pisanie.  Szkodliwe  olśnienie  bezpośrednie  moŜna 

ograniczyć  przez  zastosowanie  odpowiednich  opraw  oświetleniowych,  które  mają  niską 

luminancję. Natomiast przez odpowiednie rozmieszczenie tych opraw na suficie i zawieszenie 

ich na odpowiedniej wysokość, moŜemy ograniczyć olśnienie pośrednie.  

Barwa  światła  i  oddawanie  barw  źródeł  światła  -  decyduje  o  postrzeganych  barwach 

oświetlanych przedmiotów. Im jest ona wyŜsza tym barwa światła jest chłodniejsza. Światło 

białe stymuluje do intensywnej pracy, natomiast ciepłe wpływa uspokajająco, relaksując. 

  Podstawowe zasady oświetlania wnętrz. 

Pomieszczenia  dydaktyczne  oświetlane  są  zarówno  światłem  naturalnym  (dziennym),  jak           

i  sztucznym.  Oświetlenie  naturalne  uznaje  się  za  prawidłowe,  gdy  spełniony  jest  warunek 

dotyczący stosunku powierzchni okien do powierzchni podłogi (mieści się on w przedziale od 

1:4 do 1:5) i warunek co do strony z której pada światło (powinna to być lewa strona). Aby 

oświetlenie  naturalne  mogło  docierać  do  pomieszczeń  szyby  w  oknach  powinny  być 

utrzymane  w  czystości.  NiepoŜądane  jest  zawieszanie  w  klasach  zasłon  i  firanek,  poniewaŜ 

pochłaniają  światło  i  osadza  się  na  nich  kurz.  Oświetlenie  sztuczne  sal  lekcyjnych  spełnia 

dwie  funkcje.  Jest  oświetleniem  uzupełniającym,  gdy  ilość  światła  dziennego  jest 

niewystarczająca i oświetleniem głównym, w porze nocnej. Doświetlenie sal powinno być tak 

zrealizowane, aby spełniało następujące warunki: 

−

  równomiernie rozłoŜone punkty świetlne, 

−

  oprawy lamp powinny zapewniać światło rozproszone, zbliŜone do dziennego, 

−

  lampy  powinny  być  zawieszone  na  wysokości  1,8  –  1,9m  nad  powierzchnią  roboczą, 

światło powinno padać na miejsce pracy z lewej strony i z przodu,  

−

  punkty świetlne powinny być prawidłowo osłonięte, aby chronić wzrok przed olśnieniem, 

−

  rzędy  świetlówek  powinny  być  rozmieszczono  segmentowo,  równolegle  do  ściany                     

z  oknami,  kontakty  powinny  pozwalać  na  włącznie  i  wyłączanie  rzędów  świetlówek 

segmentowo, 

−

  tablica  i  miejsca  demonstracji  powinny  być  oświetlone  dodatkowo  odpowiednio 

osłoniętymi  punktami  świetlnymi.  Dla  zminimalizowania  odbicia  uczniowie  powinni 

siadać  w  odległości  nie  mniejszej  niŜ  2,2m  od  tablicy.  Odległość  ostatnich  ławek  od 

tablicy nie powinna być większa niŜ 9,6m. 

 

Rodzice, nauczyciele, uczniowie. 

Pamiętajcie  o  ergonomicznym  oświetleniu  stanowiska  pracy  w  szkole  i  w  domu,  a  takŜe                 

o konieczności ograniczania nadmiaru bodźców i zjawisk świetlnych takich jak długotrwałe 

oglądanie  TV,  praca  przy  komputerze,  częste  pobyty  w  dyskotece.  Nadmiar  tych  bodźców 

określany jest jako stres świetlny i zaburza funkcjonowanie całego organizmu. 

 

 

Sporządziła: 
Agnieszka Figmąka 
 

Opracowano na podstawie: 

1.  Norma PN-EN 12464-1:2011 „Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: 

Miejsca pracy we wnętrzach” 

2.  „Badania oświetlenia”, Stanisław Marzec, Witold Ślirz, Paweł Kruczek, DASL Systems, 

Kraków 2008 

3.  „Biomedyczne  podstawy  kształcenia  i  wychowania”,  Barbara  Woynarowska,  Anna 

Kowalewska, Zbigniew Izdebski, Krystyna Komosińska, PWN, Warszawa 2010