TEMAT:

Jaki stosunek do nauk ścisłych głosił renesans? Czy znajdujesz kontynuację problemu w sztuce

współczesnej. Omów zagadnienie na wybranych przykładach.

Renesans bardzo ściśle wiąże się z naukami ścisłymi, czego dowodem jest między innymi

nazywanie go „odrodzeniem sztuk i nauk”. Poprzednia epoka w centrum stawiała Boga, a
człowieka czyniła marnym w jego obliczu wytworem. Studiowanie rzeczywistego świata schodziło
na dalsze plany, ponieważ zajmowano się raczej zjawiskiem mistycyzmu, a wszystko co nieznane
pozostawało boską tajemnicą. Czas po średniowieczu stanowił jego zupełne przeciwieństwo w
wielu aspektach. Ludzie ośmielili się zacząć badać swoje otoczenie i siebie samych, posuwając
rozwój ludzkości znacznie do przodu. W swoim postępowaniu starali się naśladować starożytnych
Greków i Rzymian, stawiając ich za wzór z ich filozofią, etyką i dorobkiem kulturalnym. Znaczenie
Boga i religijności nieco zmalało, aby ustąpić trochę miejsca dla poznawczego badania świata.
Odrodzenie lubiło bardzo rzeczowe podejście do wszystkiego, tak więc ogromną krytyką
obdarzało średniowieczną scholastykę i temu podobne idee, podważając ich rzeczowość i
konieczność rozważania wydumanych problemów. Z epoką wiąże się przede wszystkim pojęcie
humanizmu w jego wszystkich, nawet najbardziej skrajnych formach. Każda z nich zapewnia
jednak o godności człowieka i konieczności poznawania zarówno jego ciała jak i duszy. Również
sceptycyzm był istotny dla ówczesnych, ze względu na jego powątpiewający w metafizyczne
historie charakter. Jak więc widać, renesans starał się podważać cały sens średniowiecza, a co za
tym idzie paniczny strach przed Bogiem i wszystkim co nieznane, naśladując przy tym wielkich
starożytnych uczonych i myślicieli. Należy jednak pamiętać, że nie był on zupełnie świecki czy
obrazoburczy. Bardzo często tworzono właśnie dla chwały Boga, ale wystrzegano się na przykład
niepotrzebnego lęku przed śmiercią czy zbędnego materializmu duchownych, nie łamiąc przy tym
swoich moralnych czy religijnych zasad.
Renesans właśnie ze względu na wcześniej wymienione idee trzymał się kurczowo nauk ścisłych.
Dążył do poznania, ale także do praktycznego zastosowania wyników swoich badań. Rozwinęły się
wtedy takie dziedziny jak matematyka, astronomia, geologia i geografia. Doszło do wysypu
podróżników chcących oglądać Ziemię wzdłuż i wszerz i to nie tylko wśród naukowców, ale także
pośród artystów szukających inspiracji. Ogromne znacznie miała także anatomia, a dużym
zainteresowaniem darzono mechanikę i wspierano wszelkie nowinki wynalazców.
Jak zostało wspomniane wcześniej, istota renesansu polegała na równoczesnym wykorzystywaniu
nowo nabytej wiedzy w praktyce. Można to zaobserwować między innymi w dziale sztuki, gdzie
artyści stawiali na realizm, rzetelny rysunek, jasną kompozycję, czyli innymi słowy na powrót do
antycznych pomysłów.
Typowym artystą epoki jest Leonardo da Vinci, stu procentowy człowiek renesansu i
wszechstronnie uzdolniony Włoch. Był malarzem, architektem, matematykiem, mechanikiem,
wynalazcą i można by tak jeszcze długo wymieniać. Jego zainteresowanie naukami ścisłymi nie
kolidowało z religijnością. Badania nad proporcjami ciała ludzkiego czy swoje architektoniczne
doświadczenia dokładał do swoich dzieł, czyniąc je podobnymi do antycznych w swoim
wyrafinowaniu. Niezwykłą rzeczą w dzisiejszych czasach zdaje się być, aby artysta- człowiek o
niezwykłej wrażliwości wykazywał zamiłowanie do takiego właśnie działu nauk. Da Vinci
zajmował się wszystkim, od studiowania ciała człowieka w jego wielu odsłonach, przez studia
roślin, po szkice przedziwnych machin czy projekty idealnych budowli, miast oraz przedmiotów
użytkowych. Jego dorobek nie byłby tak obszerny, nowatorski i przede wszystkim znakomity,
gdyby nie wykształcenie, które posiadł. Jego poniższe szkice stanowią wynik obserwacji natury i
nabytej wiedzy teoretycznej, ich tematyka jest świecka, wykonanie realistyczne i mimo szkicowości
precyzyjna. Zarówno ich sama idea, jak i wykonanie jest bardzo renesansowe, a co za tym idzie
powiązane z naukami ścisłymi.

Studia szkieletu

Studium lilii

Studium embrionu

Człowiek witruwiański

Czołg

Latająca maszyna

Czy sztuka współczesna również korzysta z osiągnięć nauk ścisłych? Najważniejsze jest to, że ma
ona inny charakter niż ta renesansowa, ponieważ dzieli je obszerny przedział czasowy.
Niekoniecznie jest tak szlachetna, wysublimowana czy użyteczna. Artysta od tamtego czasu
przeszedł sporą zmianę stając się interpretatorem, a nie odtwórcą rzeczywistości, tak więc nauki

ścisłe w tym aspekcie zeszły na dalszy plan. Również sama twórczość uległa ogromnej zmianie,
ustępując miejsca wszelkim wariacjom na temat technik artystycznych. Pojawiły się abstrakcyjne
twory i awangardowe rozwiązania takie jak chociażby collage czy fotomontaż, co potwierdza, że
sztuka niekoniecznie miała łechtać zmysły estetów. Uogólniając, istniała zazwyczaj sama dla siebie
i miała wzbudzać dowolne emocje, a niepotrzebne stały się do tego piękno, prawda i udowadniane
naukowo proporcje czy perspektywy. Dowodzi temu przykładowo Pablo Picasso z upodobaniem
sięgając po celowe deformacje, jak w obrazie „Panny z Avignon”.

Być może sztuka współczesna łączy się z naukami ścisłymi w ten sposób, że korzysta chętnie z
postępu technologicznego, który im zawdzięcza. Na pewno bez ich wpływu nie powstawałyby
videoinstalacje czy wspomniane wyżej fotomontaże. Z pewnością współcześni artyści w znacznej
większości zdają sobie sprawę z wszelkich teoretycznych zasad sztuki, które wiążą się z naukami
ścisłymi w sposób wpływający na zewnętrzną formę dzieł. Jednak część z nich woli patrzeć na
świat przez własny pryzmat. Przykład może stanowić tutaj Jackson Pollock, znany z abstrakcyjnych
kompozycji takich jak „Numer jeden”.

Dodatkowo znajomość nauk ścisłych potwierdza architektura, która z pewnością bez
matematycznych i logicznych umysłów nie powstawałaby w tak niezwykłych formach, które dalej
istnieją mimo wrażenia niestabilności. Jedną z takich form jest bez wątpienia Vitra Design Museum
zaprojektowane przez Franka Gehry, powstałe w okresie dekonstruktywizmu, albo „Tańczący dom”
w Pradze, którego architektami są Gehry i Vlado Milunić.

Vitra Design Museum Tańczący dom

Koniec końców można pokusić się o wniosek, że artysta współczesny tym się różni od
renesansowego, że ten drugi bardzo często sam wpływał na rozwój nauk ścisłych. Z kolei pierwszy
mimo to, że naukowcem nie jest, garściami czerpie z postępu jaki zafundowała mu nauka.