DRÓB

WETERYNARIA W TERENIE

y

2/2009

y

17

D

mgr Grzegorz Woźniakowski, prof. dr hab. Elżbieta Samorek-Salamonowicz,
dr n. wet. Wojciech Kozdruń, dr n. wet. Hanna Czekaj

Zakład Chorób Wirusowych Drobiu, Państwowy Instytut Weterynaryjny, Państwowy Instytut Badawczy

Choroba Mareka (MD) jest wirusową,
nowotworową chorobą drobiu. Wraż-
liwe na zakażenie są kurczęta, indy-
ki oraz przepiórki japońskie. Stanowi
ona poważny problem ekonomiczny
w masowej hodowli drobiu. Szacuje się,
że straty spowodowane jej występowa-
niem w skali światowej wynoszą od 1 do
2 mld dolarów rocznie (13). Z tego wzglę-
du MD umieszczono na liście B Świato-
wej Organizacji Zdrowia Zwierząt (OIE)
oraz w wykazie Ustawy weterynaryjnej
z 1997 roku, podlega ona obowiązkowi
rejestracji (12, 15).

Choroba Mareka jest pierwszą choro-

bą nowotworową zwalczaną przez szcze-
pienia ochronne, dlatego też stanowi
prototyp dla rozwoju nowoczesnej wak-
cynologii oraz walki z nowotworami, nie
tylko u zwierząt, ale i ludzi (1, 11).

Czynnikiem etiologicznym MD jest

wirus należący do rodziny Herpesviri-
dae, zwany wirusem choroby Mareka
(MDV). Genom MDV stanowi liniowa,
dwuniciowa cząsteczka DNA o wielko-
ści około 185 kbp, która posiada dużą
homologię z innymi herpeswirusami wy-
stępującymi u zwierząt i ludzi, takimi jak:
BHV-1, HSV-1 i EBV (14, 16, 17). Wirus
jest ściśle związany z zakażoną komórką
organizmu gospodarza. Znane są 3 sero-
typy tego wirusa, ale jedynie szczepy na-
leżące do serotypu 1 powodują objawy
chorobowe i powstawanie zmian nowo-
tworowych w narządach wewnętrznych.
W zależności od patogenności szcze-
pów należących do serotypu 1 wyróżnia-
ne są cztery patotypy: mMDV – o niskiej
patogenności, vMDV – o umiarkowa-
nej patogenności, vvMDV – o wysokiej
patogenności, oraz vv+MDV – o wy-
sokiej patogenności, które przełamują
odporność poszczepienną (16). Wirus
MD może w pełni kontrolować proce-

sy podziałów komórkowych, co prowa-
dzi w przypadku szczepów zjadliwych
MDV serotypu 1 do powstawania zmian
nowotworowych w narządach wewnętrz-
nych zakażonych ptaków. W przypadku
masowego chowu kurcząt brojlerów lub
indyków stwierdzenie obecności zmian
nowotworowych w narządach wewnętrz-
nych oraz tuszkach mięsnych skutkuje
ich konfi skatą.

Profi laktyka choroby Mareka sprowa-

dza się głównie do szczepienia kurcząt
1-dniowych lub zarodków kurzych meto-
dą in ovo szczepionkami przeciwko cho-
robie Mareka zawierającymi apatogenne
szczepy herpeswirusa indyków (HVT),
apatogenne szczepy wirusa MD należą-
cego do serotypu 2 (SB-1, 301B/1) oraz
atenuowane szczepy należące do se-
rotypu 1 MDV (CVI988 Rispens). Sto-
sowane są również szczepionki biwa-
lentne i trójwalentne (CVI988+HVT
i CVI988+SB-1+HVT). Szczepionki opar-
te są głównie na żywych szczepach
szczepionkowych namnażanych w ho-
dowlach komórkowych, przechowywa-
nych w temperaturze ciekłego azotu
(-196°C), przez co są wrażliwe na zbyt
długie rozmrażanie czy przechowywa-
nie w temperaturze pokojowej (2). Do-
datkowo należy pamiętać, że pomimo
szczepienia nie dochodzi do eradyka-
cji wirusa z organizmu ptaków i otocze-
nia. Szczepienia chronią jedynie przed
wystąpieniem objawów chorobowych.
Szczepione ptaki pozostają wrażliwe
na zakażenie zjadliwym szczepem wiru-
sa choroby Mareka i są siewcami wirusa
zjadliwego do otoczenia. W cząstkach
kurzu i pyłu pomieszczeń hodowlanych
wirus MD może pozostawać zakaźny
od 1 roku aż do 10 lat (17). Dlatego inny-
mi bardzo ważnymi czynnikami wpływa-
jącymi na powodzenie w hodowli drobiu

Streszczenie

Choroba Mareka (MD) jest wiruso-
wą i nowotworową chorobą drobiu.
Jest ona źródłem poważnych strat
w wielkostadnym chowie drobiu. Jej
czynnikiem etiologicznym jest her-
peswirus, zwany wirusem choroby
Mareka (MDV). Wirus ten jest ściśle
związany z komórką organizmu
gospodarza. Znane są 3 serotypy
tego wirusa, ale tylko szczepy nale-
żące do serotypu 1 są patogenne.
W ostatnich latach obserwuje się
wzrost zakażeń i przełamywanie
odporności poszczepiennej przez
szczepy MDV o podwyższonej pa-
togenności. Istotną częścią profi -
laktyki choroby Mareka jest szybkie
wykrywanie obecności wirusa zjadli-
wego u chorych ptaków.

Słowa kluczowe

choroba Mareka, metody diagno-
styczne

Abstract

Marek’s disease (MD) is a viral and
tumorous disease of poultry. The
disease cause a serious losses
in mass poultry production. The etio-
logical agent of the disease is the
herpesvirus called Marek’s disease
virus (MDV). MDV is strongly associa-
ted with the host’s cell. Three sero-
types of the virus are known but the
oncogenic properties are associated
only with strains belonging to the 1

st

serotype. During the last years the
increase of MD cases as well as pro-
tection breaks after vaccination
by highly pathogenic MDV-1 strains
are observed. An essential part
of MD prophylactics is a rapid detec-
tion of the presence of virulent MDV
fi eld strains among birds.

Key words

Marek’s disease, laboratory dia-
gnostics

Diagnostyka
choroby Mareka

DRÓB

WETERYNARIA W TERENIE

y

2/2009

y

18

z zakażonych hodowli komórkowych.
Antygen wprowadzany jest do centralnej
studzienki w żelu agarowym, natomiast
surowica standardowa oraz badane su-
rowice wprowadzane są do studzienek
ułożonych dookoła studzienki central-
nej, przez co całość tworzy układ rozety
(ryc. 2). Płytki szklane z żelem agarowym
i dodanymi surowicami oraz antygenem
inkubuje się w temperaturze pokojowej
przez 24-48 h. Za wynik dodatni uzna-
je się występowanie linii precypitacyj-
nych pomiędzy antygenem a surowicą
standardową i badanymi surowicami.
Odczyn ten ma jednak pewne ograni-
czenia, ponieważ przeciwciała mogą
być wykrywane u zakażonych ptaków
od 2. do 4. tygodnia po zakażeniu.

Innym testem serologicznym stosowa-

nym do wykrywania obecności antyge-
nu wirusa choroby Mareka jest odczyn
immunodyfuzji radialnej w żelu agaro-
wym (RID). Podobnie jak w przednio
omówionej metodzie odczyn opiera się
na reakcji antygen – przeciwciało. Za-
sada stosowania tej metody opiera się
na wykrywaniu antygenu MDV w koń-
cówkach (dudkach) piór, pobranych
w liczbie 10-20 sztuk od chorych ptaków.
Do 1% żelu agarowego dodaje się suro-
wicę standardową o mianie 1:8. Koń-
cówki piór wkłuwa się w warstwę żelu
agarowego. Po inkubacji w temperaturze
37°C przez 24-48 h w przypadku wystę-
powania cząstek wirusowych wokół koń-
cówek piór pojawiają się pierścienie pre-
cypitacyjne, co uznawane jest za wynik
dodatni. Podobnie jak poprzednia me-
toda serologiczna, również metoda RID
pozwala na wykrywanie antygenu MDV
dopiero po 11-14 dniach od zakażenia.

Metody wirusologiczne
Izolacja wirusa choroby Mareka na za-
rodkach kurzych SPF jest czułą metodą
diagnostyczną. Izolację wirusa przepro-
wadza się na 4-5-dniowych zarodkach
kurzych SPF zakażanych dożółtkowo.
Jako inokulum stosuje się homogenizaty
z wycinków narządów wewnętrznych po-
brane od chorych ptaków. Po 9 dniach
inkubacji w temperaturze 37,8°C zarod-
ki są uśmiercane i poszukiwane są zmia-
ny anatomopatologiczne na błonach
kosmówkowo-omoczniowych. Zmiany
te są widoczne jako guzki wielkości głów-
ki od szpilki. Za wynik dodatni przyjmu-
je się wystąpienie tego typu zmian u mi-
nimum 30% inokulowanych zarodków.
Metoda ta, pomimo dużego nakładu

todą PCR wykrywana jest obecność
wirusa w końcówkach (dudkach) piór.
Należy zwrócić uwagę, że do badania
serologicznego nadają się pióra świe-
że, zawierające w dudkach komórki bro-
dawek piór, które mieszczą kompletne
cząstki MDV. Podczas badania sekcyj-
nego poszukiwane są zmiany anato-
mopatologiczne charakterystyczne dla
zakażenia wirusem choroby Mareka.
Zalicza się do nich m.in. powiększenie
śledziony, wątroby, żołądka gruczołowe-
go, atrofi ę torby Fabrycjusza, wybroczy-
ny w nerkach i płucach oraz obecność
guzów nowotworowych w wymienio-
nych narządach. Jedna część pobranych
wycinków narządów wewnętrznych kie-
rowana jest do badania histopatologicz-
nego, natomiast z drugiej części spo-
rządzane są homogenizaty w buforze
fosforanowym, które następnie służą
do inokulacji zarodków SPF, hodow-
li komórkowych oraz do izolacji DNA
i badań molekularnych. Podczas ba-
dania histopatologicznego poszukuje
się nacieków proliferujących komórek
limfocytarnych i makrofagów, obrzę-
ków nerwów obwodowych z naciekiem
komórek plazmatycznych i rozrostów
nowotworowych (14, 16). W zależno-
ści od rodzaju naciekających komórek
zmiany histopatologiczne charaktery-
styczne dla choroby Mareka określa się
jako typ A, B lub C. Do metod moleku-
larnych stosowanych w diagnostyce tej
choroby zalicza się łańcuchową reakcję
polimerazy (PCR) oraz jej odmianę z po-
miarem amplifi kacji produktów w czasie
rzeczywistym, czyli Real-time PCR.

Metody serologiczne
Testy serologiczne stosowane w diagno-
styce choroby Mareka polegają na wy-
krywaniu przeciwciał poliklonalnych
anty-MDV w surowicy krwi lub antyge-
nu wirusa produkowanego w brodaw-
kach piór chorych ptaków. Przeciwciała
te produkowane są głównie przeciwko
antygenowi A MDV. Występują również
przeciwciała anty-AgB oraz anty-AgC.
Jednym z testów serologicznych wykry-
wających przeciwciała po zakażeniu
MDV jest odczyn immunodyfuzji w żelu
agarowym (AGID). W teście tym wyko-
rzystuje się właściwość tworzenia kom-
pleksów (precypityn) pomiędzy anty-
genem a specyfi cznymi przeciwciałami
w żelu agarowym. Do testu wykorzysty-
wany jest antygen sporządzony z homo-
genizatów skóry zakażonych ptaków lub

grzebiącego są: prawidłowo prowadzo-
na dezynfekcja oraz przestrzeganie za-
sad higieny hodowli. Innym poważnym
problemem ostatnich lat stały się szcze-
py MDV o podwyższonej patogenności
(vv+MDV-1), które przełamują odpor-
ność poszczepienną. Fakt ten wiąże się
z ciągłą ewolucją wirusa i powstawaniem
szczepów o coraz wyższej patogenno-
ści (16). W wielu ośrodkach na świecie,
w tym również w Polsce w Państwowym
Instytucie Weterynaryjnym, trwają ba-
dania nad możliwością wykorzystania
nowych szczepionek DNA opartych
na sztucznym chromosomie bakteryj-
nym (BAC) zawierającym kompletny
genom MDV i próbą ich zastosowania
w profi laktyce choroby Mareka. Równie
istotną częścią profi laktyki jest diagno-
styka laboratoryjna i wykrywanie obec-
ności wirusa w stadach hodowlanych,
co pozwala na podjęcie odpowiedniego
postępowania i przynajmniej w pewnym
stopniu ograniczenie i tak ogromnych
strat (13).

Metody diagnostyczne
Podstawą wszystkich badań diagno-
stycznych jest obserwacja objawów kli-
nicznych oraz wywiad z hodowcą lub
lekarzem prowadzącym, co pozwala
na ustalenie warunków hodowlanych
i kondycji badanego stada ptaków.
Do badań powinny być przysyłane
żywe ptaki, ze względu na bardzo ści-
sły związek wirusa MD z komórką go-
spodarza. Jest to istotne, ponieważ wraz
ze śmiercią komórki ginie również wi-
rus. Do specyfi cznych objawów klinicz-
nych występujących u ptaków chorych
na chorobę Mareka zalicza się obu-
stronny paraliż kończyn (ryc. 1.) (posta-
wa szpagatu), kręcz szyi oraz rzadziej
np. zmętnienie tęczówki oka. Wystę-
pują również mniej specyfi czne obja-
wy, tj. osłabienie, zmniejszone pobie-
ranie paszy i wody, bladość dzwonków
i grzebienia u kurcząt.

Od ptaków przysłanych do badań po-

bierana jest krew, w której wykrywana
jest obecność specyfi cznych przeciwciał
anty-MDV. Po odwirowaniu krwi i zebra-
niu warstwy kożuszka limfocytów (buffy
coat) zakażane są hodowle komórkowe
fi broblastów zarodków kurzych (CEF)
lub komórek nerki zarodków kurzych
(CEK) (3). Od chorych ptaków pobiera-
ne są również pióra ze szlaku barkowe-
go oraz zewnętrznej powierzchni uda,
w których testem serologicznym i me-

DRÓB

WETERYNARIA W TERENIE

y

2/2009

y

19

pracy, jest bardzo dobra, potwierdza wy-
nik uzyskiwany metodami: sekcyjną, se-
rologicznymi i molekularnymi.

Podobnie jak w przypadku izolacji

na zarodkach kurzych, często stosowana
jest izolacja wirusa w hodowli fi brobla-
stów zarodków kurzych (CEF) oraz ko-
mórek nerki zarodków kurzych (CEK).
Hodowle te wykonuje się z zarodków
kurzych SPF w 9.-11. dniu inkubacji
w przypadku hodowli CEF oraz w 18.-
-19. dniu inkubacji w przypadku ho-
dowli CEK. Do inokulacji hodowli służą
homogenizaty wycinków narządów we-
wnętrznych. Obecność wirusa choroby
Mareka identyfi kuje się na podstawie
pojawiania się efektu cytopatycznego
(CPE) w zakażonych hodowlach w 3.-
-7. dniu po zakażeniu. Początkowo oko-
ło 3. dnia po inokulacji obecność wirusa
w hodowlach komórkowych manifestuje
się pojawieniem się okrągłych komórek
silnie załamujących promienie świetlne
(3). Wraz z upływem czasu zakażone ko-
mórki tworzą ogniska (fokusy) (ryc. 3),
które, odrywając się od ścianek naczy-

nia hodowlanego, składają się na cha-
rakterystyczne łysinki (plaki). Kształt,
rozmiar i czas, po którym w hodowlach
komórkowych powstają łysinki, pozwala
na identyfi kację poszczególnych seroty-
pów MDV. W hodowlach komórkowych
CEF największe łysinki, które pojawiają
się najszybciej, tworzą szczepy MDV na-
leżące do serotypu 3 (HVT), natomiast
najmniejsze, które pojawiają się najpóź-
niej, tworzą zjadliwe szczepy należące
do serotypu 1. Na podstawie liczby łysi-
nek oznacza się miano infekcyjne szcze-
pu w jednostkach PFU (Plaque Forming
Unit), w których również oznaczane jest
miano wielu komercyjnych szczepionek
przeciwko chorobie MD. Serotyp wi-
rusa MD może być również określony
na podstawie odczynu immunofl uore-
scencji pomiędzy powstałymi łysinkami
a swoistymi dla danego szczepu przeciw-
ciałami monoklonalnymi znakowanymi
fl uoroscencyjnie. Ograniczeniem meto-
dy izolacji wirusa w hodowlach jest czas
przygotowania i wykonania badania,
który wynosi do 18-28 dni, ze względu

na konieczność przygotowania hodow-
li z zarodków kurzych SPF w odpowied-
nim dniu inkubacji.

Na zarodkach kurzych SPF oraz w ho-

dowlach komórkowych oznaczane jest
również miano EID

50

(embryo 50% in-

fectious dosis) oraz TCID

50

(tissue colo-

ny 50% infectious dosis). W kolejnych
rozcieńczeniach materiału wirusowego
(od 10

-1

do 10

-5,4

) użytego do inokulacji

grupy zarodków lub hodowli komórko-
wych poszukuje się zmian anatomopa-
tologicznych lub obecności efektu cy-
topatycznego. Na podstawie wyników
uzyskanych z obserwacji zarodków lub
hodowli oblicza się miano dla danego
szczepu wirusa MD (10). Podobnie jak
w przypadku hodowli komórkowych,
w metodzie tej czas potrzebny na wyko-
nanie badania jest dosyć długi.

Metodą wirusologiczną wykorzystu-

jącą właściwość zobojętniania cząstek
wirusowych przez specyfi czne przeciw-
ciała anty-MDV zawarte w surowicy stan-
dardowej jest odczyn seroneutralizacji
(SN). Metoda ta wymaga dostępności

Ryc. 4. Real-time PCR dla genu ICP4 MDV. Określanie dokładnej liczby kopii MDV. Krzywe fl uoroscencyjne dla próbek zawierających DNA szczepów terenowych
wirusa choroby Mareka

Ryc. 1. Objawy kliniczne choroby Mareka u 5-tygo-
dniowych kurcząt rasy White Leghorn (Lohmann).
Widoczny paraliż obu kończyn dolnych

Ryc. 2. Odczyn immunodyfuzji w żelu agarowym
(AGID). Wykrywanie obecności przeciwciał w suro-
wicach ptaków. Widoczne linie precypitacyjne utwo-
rzone pomiędzy antygenem a surowicą standardową
i surowicami badanymi

Ryc. 3. Efekt cytopatyczny w hodowli komórek CEF
5 dni po zakażeniu wirusem terenowym MDV nale-
żącym do serotypu 1. Widoczne ogniska zakażonych
komórek. Pow. 8 x 20

1.0e+001

1.0e+000

1.0e-001

1.0e-002

1.0e-003

1.0e-004

1.0e-005

1.0e-006

1

5

9

13

17

21

25

29

33

37

2

6

10

14

18

22

26

30

34

38

3

7

11

15

19

23

27

31

35

39

4

8

12

16

20

24

28

32

36

40

Delta Rn vs Cycle

Cycle Number

Delta Rn

DRÓB

WETERYNARIA W TERENIE

y

2/2009

y

20

zarodków kurzych SPF lub hodowli ko-
mórkowych. Zarodki lub hodowle dzieli
się na 3 grupy: inokulowane mieszaniną
wirusa i surowicy, inokulowane materia-
łem wirusowym z buforem fosforano-
wym oraz samą surowicą standardową
ujemną, nie posiadającą przeciwciał an-
ty-MDV. W przypadku obecności wirusa
MD zmiany anatomopatologiczne lub
efekt cytopatyczny występują w grupie
zakażonej materiałem wirusowym, na-
tomiast brak zmian i efektu cytopatycz-
nego w grupie, której podano materiał
wirusowy i surowicę. Odczyn seroneu-
tralizacji pozwala również na określa-
nie indeksu neutralizacji (NI) badanego
szczepu wirusa przy stałej dawce suro-
wicy standardowej oraz malejącym roz-
cieńczeniu wirusa lub przy stałej dawce
wirusa i malejącej dawce surowicy (10).

Metody molekularne
Coraz częściej w diagnostyce choroby
Mareka wykorzystuje się metody mo-
lekularne, takie jak reakcja łańcuchowa
polimerazy (PCR) oraz PCR w czasie
rzeczywistym (5). Jako matrycę do PCR
wykorzystuje się całkowite DNA izolowa-
ne z krwi, wycinków narządów wewnętrz-
nych, końcówek piór, a nawet z kurzu po-
mieszczeń, w których przetrzymywane
są ptaki. Tradycyjna metoda PCR polega
na powielaniu fragmentu genu specy-
fi cznego dla wirusa MD. Do powielenia
wybranego fragmentu stosuje się krót-
kie 20-nukleotydowe oligonukleotydy
(startery) o sekwencji komplementarnej
do sekwencji genomu MDV. Przygotowa-
nie reakcji oraz analiza wyników wymaga-
ją znacznie mniej nakładu pracy i czasu
w porównaniu do metod wirusologicz-
nych i serologicznych. Zaletą metod mo-
lekularnych jest ich wysoka czułość i spe-
cyfi czność. Wysoka specyfi czność PCR
pozwala na różnicowanie szczepów zja-
dliwych należących do serotypu 1 oraz
szczepów szczepionkowych należących
do serotypu 3 (HVT), serotypu 2 i atenu-
owanych szczepów należących do seroty-
pu 1 (CVI988 Rispens) (7). Czułość PCR
pozwala z kolei na wykrywanie od 100
kopii DNA wirusa MD w 25 mg prób-
ki pobranej z narządów wewnętrznych,
piór lub kurzu z kurników. W czasie re-
akcji po 1,5 h do 3 h w mieszaninie re-
akcyjnej na drodze amplifi kacji powsta-
je ponad milion kopii DNA, co pozwala
na uwidocznienie wyników po rozdzia-
le elektroforetycznym i barwieniu w roz-
tworze bromku etydyny. Najczęściej

do badań w kierunku choroby Mareka
metodą PCR przysyłane są ptaki szcze-
pione, u których istnieje podejrzenie
choroby po zakażeniu szczepem zja-
dliwym. Zazwyczaj hodowcom chodzi
o odpowiedź na pytanie, czy po szcze-
pieniu w organizmie ptaków obecny
jest wirus szczepionkowy i czy doszło
do zakażenia szczepem zjadliwym. Jed-
na z modyfi kacji metody PCR pozwala
na łączenie kilku reakcji i opracowanie
Multiplex PCR do wykrywania tereno-
wych szczepów MDV i szczepów szcze-
pionkowych w jednej reakcji (4, 6, 8, 9).
Multiplex PCR pozwala na skrócenie
czasu wykonania badania oraz podanie
ostatecznych wyników. W badaniach
prowadzonych nad chorobą Mareka
na całym świecie stosowana jest rów-
nież metoda PCR w czasie rzeczywi-
stym. Real-time PCR charakteryzuje się
jeszcze większą czułością i swoistością
w stosunku do tradycyjnej PCR. Prze-
prowadzenie badania wymaga jednak
zakupu kosztownego aparatu do amplifi -
kacji sprzężonego ze spektrofotometrem
oraz użycia odpowiednich odczynników.
W metodzie tej pomiar przyrostu licz-
by kopii wykrywanego genu następuje
w każdym cyklu reakcji, przez co możli-
we jest dokładne określenie początkowej
liczby kopii wirusowego DNA w każdej
z badanych próbek (ryc. 4).

Rejestracja emisji sygnału fl uoroscen-

cyjnego powstającego w trakcie trwania
reakcji jest możliwa dzięki zastosowaniu
barwników interkalarnych łączących się
z powstającymi dwuniciowymi cząstecz-
kami DNA, np. SYBRGreen i EvaGreen,
lub też stosowane są krótkie sondy oli-
gonukleotydowe znakowane fl uoroscen-
cyjnie, np. Taqman lub Scorpion o se-
kwencji komplementarnej do sekwencji
genomu MDV. Pomimo wielu zalet tej
metody jest ona nadal zbyt kosztowna,
by ją rutynowo stosować w laboratorium
diagnostycznym.

Porównując metody wykorzystywane

w laboratorium Zakładu Chorób Wiruso-
wych Drobiu PIWet-PIB do diagnostyki
choroby Mareka, należy zwrócić uwagę,
że różnią się one czułością oraz moż-
liwościami ich zastosowania. W przy-
padku większości metod konieczne
jest przysłanie do badań żywych pta-
ków ze względu na ścisły związek wiru-
sa MD z komórką gospodarza. Metoda
badania sekcyjnego stanowi bardzo waż-
ny punkt każdego badania w kierunku
choroby Mareka, jednak jej wyniki po-

winny być potwierdzone przy użyciu
metod serologicznych, takich jak AGID
i RID, oraz metody molekularnej – PCR.
PCR posiada najwyższą czułość i zdol-
ność do wykrywania wczesnych zakażeń
ze względu na stosunkowo dużą licz-
bę kopii cząsteczek wirusowego DNA
w narządach wewnętrznych chorych pta-
ków po zakażeniu MDV. Nadal bardzo
istotnym czynnikiem potwierdzającym
obecność wirusa terenowego jest jego
izolacja na zarodkach kurzych SPF lub
w hodowlach komórkowych.

Podsumowanie
Wirus choroby Mareka stanowi wciąż
poważny problem w masowej produk-
cji drobiarskiej. Pomimo prowadzonych
szczepień ochronnych poważnym zagro-
żeniem są zakażenia powodowane przez
szczepy terenowe MDV o podwyższo-
nej patogenności, które mogą przełamy-
wać odporność po szczepieniu. Jedną
z istotnych części zapobiegania chorobie
Mareka jest szybkie wykrywanie jej wy-
stępowania, co pozwala na podjęcie od-
powiednich środków zaradczych. Do me-
tod diagnostycznych stosowanych przez
laboratorium referencyjne w PIWet-PIB
zalicza się badanie sekcyjne i histopato-
logiczne, odczyny serologiczne (AGID
i RID), metody wirusologiczne (izolacja
wirusa na zarodkach kurzych SPF, ho-
dowle komórkowe, odczyn seroneutrali-
zacji) oraz metody biologii molekularnej
(PCR i Real-time PCR). Metody te są zale-
cane przez Międzynarodową Organiza-
cję Zdrowia (OIE) i pozwalają na pewną
diagnostykę choroby Mareka, określa-
nie skuteczności szczepionek wprowa-
dzanych do obrotu handlowego oraz
wykrywanie zakażeń MDV u ptaków
po szczepieniu. Pomimo wielu zalet każ-
da z wykonywanych metod ma również
pewne ograniczenia, dlatego istotne jest
potwierdzenie wyników uzyskiwanych
z badania sekcyjnego czy metody sero-
logicznej metodami wirusologicznymi
i molekularnymi. Diagnostyka choroby
Mareka jest bardzo istotną częścią zapo-
biegania i walki z tą chorobą ze względu
na aspekty epizootyczne, decydujący
wpływ na postępowania sądowe i admi-
nistracyjne oraz dopuszczenie zwierząt
hodowlanych do obrotu krajowego i za-
granicznego.

‰

Piśmiennictwo dostępne
na stronie internetowej
www.wetwterenie.elamed.pl