1

Historia ochrony

radiologicznej



Wilhelm Conrad Roentgen w 1895 roku odkrył
promieniowanie X a już w1896 Grubbe′ w
pierwszej swojej pracy opisał zapalenie skóry dłoni
i palców spowodowane promieniowaniem X. W
grudniu 1896r. amerykańskie czasopismo Western
Electrician ogłosiło porady dotyczące ochrony
przed promieniowaniem. Autorem tych porad był
Wolfram Fuchs. Treść ich była następująca:

2

Historia ochrony

radiologicznej



Zadbać by narażenie na promieniowanie
trwało jak najkrócej.



Zachować odległość od lampy rentgenowskiej
równą 12 cali (30 cm)



Pokryć skórę warstwą wazeliny, dodatkową
warstwę nałożyć na powierzchnię najbardziej
narażoną

3

Historia ochrony

radiologicznej



W 1896r Becquerela odkrył zjawisko
promieniotwórczości a w roku 1898 państwo Curie
wydzielili rad. Wszystkie te odkrycia doprowadziły do
wykorzystania substancji promieniotwórczych wraz z
promieniami rentgena, do celów leczniczych.



W czasie dziesięciu lat zastosowań
promieniotwórczości opublikowano wiele prac
dotyczących uszkodzeń tkanek, a robienie sobie zdjęć
rentgenowskich przestało być normą.

4

Historia ochrony radiologicznej

W.C. Roentgen, H.. Becquerela, M. Skłodowska-Curie, P. Curie

5

Historia ochrony

radiologicznej

dłonie radiologa
około 1990 roku

6

Historia ochrony

radiologicznej

stół Schuberta do badań kobiet w ciąży

7

Historia ochrony

radiologicznej



Rok 1913 – Deutsche Roentgen Gesellschaft ogłosił
porady dotyczące ochrony radiologicznej



Rok 1915 - komunikat ostrzegawczy brytyjskiego
stowarzyszenia Roentgen Society dotyczące ochrony
radiologicznej.



Rok 1925 – powstaje Kongres Radiologii i odbył
pierwsze posiedzenie dla ustanowienia norm w zakresie
ochrony radiologicznej.



Rok 1928 – Kongres powołał Międzynarodowy Komitet
Ochrony przed promieniowaniem X i Radem.



Rok 1950 – Komitet przekształcił się w Międzynarodową
Komisję ochrony Radiologicznej (ICRP)

8

Ochrona Radiologiczna

Prawo atomowe podaje następującą definicję.
Art..3
Ochrona radiologiczna – zapobieganie

narażeniu ludzi i skażeniu środowiska, a w
przypadku braku możliwości zapobieżenia
takim sytuacjom ,ograniczenie ich skutków do
poziomu tak niskiego, jak tylko jest to
rozsądnie osiągalne, przy uwzględnieniu
czynników ekonomicznych społecznych i
zdrowotnych.

9

Ochrona Radiologiczna

Pacjenta



Wg Prawa Atomowego Art..3
Ochrona radiologiczna pacjenta – zespół
czynności i ograniczeń zmierzających do
zminimalizowania narażenia pacjenta na
promieniowanie jonizujące, które nie będzie
nadmiernie utrudniało lub uniemożliwiało
uzyskania pożądanych i uzasadnionych
informacji diagnostycznych lub efektów
leczniczych

10

Ochrona Radiologiczna

Celem ochrony przed promieniowaniem jonizującym jest

umożliwienie społeczeństwu korzystania z dobrodziejstw

wynikających ze stosowania źródeł promieniowania przy jak

najmniejszym i możliwym do zaakceptowania poziomie

ryzyka dla zdrowia.

Dla zrealizowania powyższego wymogu ochrony radiologicznej

należy:

1. Całkowicie zapobiegać następstwom deterministycznym.

(nie dotyczy radioterapii)

2. Zmniejszać prawdopodobieństwa występowania następstw

stochastycznych do najniższego poziomu osiągalnego w

racjonalny sposób.

11

Ochrona Radiologiczna



Podstawy systemu współczesnej ochrony
radiologicznej przedstawione przez
Międzynarodową Komisję Ochrony
Radiologicznej (ICRP) są dzisiaj przyjmowane
przez wszystkie organizacje międzynarodowe i
wprowadzone do przepisów krajowych.



System OR opiera się na trzech składowych:

12

Ochrona Radiologiczna



1.Uzasadnienie działalności stwarzającej narażenie. to

znaczy, że zaakceptować należy jedynie działalność w

wyniku, której bilans korzyści i strat jest wystarczająco

dodatni zarówno z punktu widzenia osób narażonych jak i

społeczeństwa.



2.Optymalizacja ochrony – to znaczy, że dawki

pochodzące od poszczególnych źródeł promieniowania ,

liczba osób narażonych i prawdopodobieństwo

napromienienia przy narażeniu potencjalnym , powinny

być biorąc pod uwagę czynniki ekonomiczne i

społeczne- utrzymane na rozsądnie najniższym

13

Ochrona Radiologiczna



Jest to zasada ALARA „as low as reasonably

achievable”



Dawki graniczne i limit ryzyka To znaczy, że

dawki indywidualne od wszystkich źródeł

promieniowania powinny być limitowane, a

ryzyko napromienienia przy zagrożeniu

potencjalnym kontrolowane. Ma to na celu

zapewnienie, że żadna osoba nie będzie

narażona w stopniu, który nie byłby

akceptowalny w warunkach normalnych



( warunki normalne gdy źródło znajduje się pod

kontrolą).

14

Ochrona Radiologiczna



W zastosowaniach medycznych promieniowania

jonizującego obowiązują dwie pierwsze z wymienionych

zasad. Trzecia ma jedynie zastosowanie do personelu

medycznego a nie do pacjenta. W zależności od

procedury medycznej, dawki zastosowane u pacjenta

mogą przekraczać wartości dawek granicznych ( dotyczy

to radioterapii) przyjmuje się jako nadrzędną zasadę

„ostatecznej korzyści” z medycznego użycia

promieniowania jonizującego.



System ochrony radiologicznej ma zastosowanie w trzech

obszarach pracy i życia człowieka:

15

Ochrona Radiologiczna

1. Narażenie zawodowe
2.Narażenie medyczne

3.Narażenie ogółu ludności

16

Ochrona Radiologiczna



3.Narażenie ogółu ludności

Narażenie zawodowe dotyczy osób zatrudnionych przy

użytkowaniu źródeł promieniowania jonizującego lub

urządzeń wytwarzających takie promieniowanie. Do

grupy tej zalicza się między innymi personel medyczny w

zakładach rentgenodiagnostyki ,radioterapii. Medycyny

nuklearnej.

Narażenie medyczne dotyczy przede wszystkim osób

diagnozowanych lub leczonych (pacjenci) a także osób

sprawujących nad nimi opiekę (rodzina osoby bliskie),

Obejmuje też ochotników biomedycznych programów

badawczych.

17

Ochrona Radiologiczna



Narażenie ogółu ludności obejmuje osoby mogące
podlegać napromieniowaniu od pobliskich źródeł
promieniowania, skażeń promieniotwórczych środowiska
lub wyrobów powszechnego użytku emitujących
promieniowanie.



Wyróżnia się dwie specjalne grupy narażenia:



Kobiety w tym kobiety w ciąży



Osoby niepełnoletnie i studenci zatrudniane w
charakterze praktykantów.

18

Ochrona Radiologiczna



Metody postępowania mające na celu zmniejszenie
narażenia pacjentów to między innymi:



Eliminacja badań klinicznie nieuzasadnionych



Zastępowanie badań z użyciem technik rtg innymi,
nieinwazyjnymi metodami diagnostyki



Minimalizacja liczby zdjęć potrzebnych na jedno badanie



Minimalizacja czasu fluoroskopii - tudzież zastępowanie
flurorskopii zdjęciami, tam gdzie to jest możliwe



Minimalizacja koniecznej liczby powtórzeń - stała kontrola
jakości aparatu.

19

Ochrona Radiologiczna



Używanie mocowań unieruchamiających pacjenta (w
przypadku noworodków)



Wykorzystywanie wyników wcześniejszych badań



Stosowanie osłon ograniczających wiązkę do
niezbędnego minimum



Osłanianie wrażliwszych narządów lub części ciała



Stosowanie kompresji badanych narządów
(mammografia)



Stosowanie regularnej kontroli jakości



Minimalizacja czasu badania - przebywania w gabinecie



Stosowanie częstszych zmian na stanowisku pracy
(ryzyko zawodowe

20

Ochrona Radiologiczna



Stosowanie czułych filmów, folii wzmacniających



Optymalizacja obróbki zdjęć, stała kontrola jakości ciemni



Użycie cyfrowych detektorów przy fluoroskopii oraz

ekranów z pamięcią



Użycie cyfrowych technik rejestracji obrazu



Podana aktywność musi być odpowiednia; zbyt mała

dawka może spowodować, że badanie okaże się nie

diagnostyczne, zbyt duża spowoduje niepotrzebne

napromieniowanie



Jeśli jest to możliwe należy wpływać na rozkład

radiofarmaceutyku w organizmie,

21

Znaczenie i odpowiedniki

niektórych terminów stosowanych

w dziedzinie bezpieczeństwa

radiacyjnego i ochrony

radiologicznej



Bjior - bezpieczeństwo jądrowe i ochrona

radiologiczna.



Zasada ALARA -( as low as reasonably achievable)

tak mało jak jest to możliwe w danych

warunkach społeczno – ekonomicznych.



OR – ochrona radiologiczna



Ekspozycja (narażenie) potencjalne – to możliwość

wystąpienia ekspozycji (narażenia) ponad oczekiwany poziom

normalny dla danej sytuacji. Ekspozycja ta jest wynikiem

błędu w postępowaniu lub wypadku.

22

Znaczenie i odpowiedniki niektórych

terminów stosowanych w dziedzinie

bezpieczeństwa radiacyjnego i ochrony

radiologicznej



ICRP –(International Commission on Radiological
Protection) – Międzynarodowa Komisja Ochrony
Radiologicznej.

23

Dziękuję za uwagę