Uprawa szparagów
Szparag lekarski (Asparagus officinalis) należy do rodziny
szparagowatych. W Polsce mniej popularny, a na świecie znany już od
czasów starożytnych, kiedy znalazł się w jadłospisie Egipcjan oraz
Rzymian. Z czasem jego właściwości smakowe doceniono także w
Europie. W początkowym okresie ceniony był przede wszystkim za
właściwości lecznicze. W naszym kraju warzywo znane od ponad 200
lat, jednak nie zyskało aż tak wielkiej popularności jak np. na Zachodzie.
Większość zbiorów uzyskiwanych na większych plantacjach jest
eksportowana za granicę- głównie do Niemiec.
Naturalne siedliska byliny znajdują się w obszarze Morza Śródziemnego oraz w Afryce i Azji. Nawet w Polsce w
niektórych regionach możemy spotkać się z dziko rosnącym reprezentantem szparagów. Roślina składa się z części
nadziemnej i podziemnej. Część podziemna jest bardzo rozgałęziona i rozbudowana. System korzeniowy może sięgać
nawet kilku metrów w głąb podłoża. Część nadziemną stanowią nagie pędy, silnie rozgałęzione w wyższych partiach
rośliny. Szparag może osiągać nawet do 1,5 m wysokości. Kwiaty niepozorne , bardziej wyraziste są owoce w postaci
czerwonych jagód.
Ponieważ szparagi nie należą do pospolitych warzyw może pojawić się problem z ich dostępnością.
Warto zwrócić uwagę na jego właściwości odżywcze i lecznicze, które przemawiają za tym, aby szparag zyskał
większe uznanie i został bardziej rozpowszechniony, również w uprawie amatorskiej. Charakteryzuje się niską
kalorycznością- 100 g zawiera niewiele ponad 20 kcal. Zawiera witaminę B1, B2, C, A i K. Poza tym zawiera także sód,
potas, wapń, magnez fosfor, selen, chlor, miedz
, magnez, a nawet jod. Należy przyznać, że zasobność szparagów w
składniki mineralne jest znacząca i z pewnością dobroczynnie wpływa na organizm człowieka. Ze względu na składniki
mineralne oraz substancje czynne szparagi posiadają także właściwości lecznicze- dawniej wykorzystywane
powszechnie, a obecnie raczej zapomniane w naszym kraju. Bylina wykazuje dobroczynny wpływ na organizm
człowieka dzięki swoim właściwościom przeczyszczającym oraz lekko moczopędnym. Zawartość w korzeniach
asparaginy powoduje spadek ciśnienia. Ze względu na obecność w roślinie związków purynowych nie zaleca się jej
spożywania osobom cierpiącym na skazę moczową, a więc dnę. Ze względu na dużą zawartość kwasu foliowego oraz
witaminy C doskonałe także dla kobiet w ciąży. Poprzez obecność kwasu siarkowego sprawia, że obecny w
pokarmach wapń staje się mało przyswajalny.
Podejmując się uprawy szparagów należy pamiętać, że jest to pracochłonne zajęcie oraz dość kosztowne. Jednak raz
założona szparagarnia, przy odpowiedniej pielęgnacji może posłużyć przez wiele lat. Aby szparagi dobrze rosły i
plonowały należy zapewnić im ciepłe warunki. Potrzebują słonecznej wystawy oraz zacisznych stanowisk. Gleba
powinna być zasobna w wapń, przepuszczalna, próchnicza oraz głęboko uprawiona. W pochmurne i zimne lata
szparagi mają ograniczony wzrost, a warzywa charakteryzują się o wiele gorszym smakiem. Możemy rozróżnić dwa
rodzaje szparagów uzyskiwanych w uprawie- białe i zielone. Szparagi białe to te wyrosłe w ziemi, natomiast zielone,
delikatniejsze to wypustki ukazujące się ponad ziemią.
Podłoże pod szparagi przed założeniem szparagarni powinno być dokładnie nawiezione, aby wzbogacić je w składniki
odżywcze. Można zastosować dobrze rozłożony obornik, kompost, nawozy mineralne oraz wapno. Najlepiej
rozprowadzić je już jesienią roku poprzedniego, poprzedzającego wysadzanie młodych karp. Młode karpy do
sadzenia możemy nabyć w punktach sprzedaży bądz
uzyskać z nasion. Nasiona wysiewamy na wiosnę- po kilku
tygodniach powinny wykiełkować. Dla uzyskania dobrze rozrośniętych karp, siewki należy przerzedzić, zostawiając je
co kilkanaście centymetrów. W następnym roku po siewie mamy gotowe karpy na założenie szparagarni. Dobrze
założona i pielęgnowana szparagarnia może trwać w jednym miejscu nawet kilkanaście lat. Młode, jednoroczne
karpy należy wykopać bardzo ostrożnie, aby nie uszkodzić korzeni, najlepiej widłami szerokozębnymi.
Najodpowiedniejsze karpy na rozpoczęcie uprawy powinny mieć około kilkunastu korzeni oraz powyżej pięciu
pąków. Chcąc uzyskać białe szparagi uprawiamy je w wałach bądz
kopczykach. Karpy wysadzamy na głębokość do 30
cm zachowując odstępy między rzędami, oddzielonymi od siebie o około kilkadziesiąt centymetrów. Dobrym
sposobem jest wykopanie rowków o głębokości około 25 cm w równoległych rzędach, oddzielonych od siebie o około
35- 40 cm. Na spulchnione podłoże w rowkach sypiemy kilkucentymetrowe kopczyki z kompostu co kilkadziesiąt
centymetrów. Na te kopczyki układamy karpy po czym przysypujemy. Przedstawiony powyżej sposób dotyczy
uprawy szparagów na wałach. Uprawa szparagów poprzez kopczykowanie jest podobna. Kopiemy w odpowiedniej
rozstawie dołki (około metr na metr), a następnie umieszczamy w nich karpy i przysypujemy. Szparagi zielone sadzi
się w rzędach, w płytkich bruzdach (10- 15 cm) i przysypuje ziemią. W okresie jesiennym w szparagarni ścinamy
suche części roślin, a całą plantację warto przysypać liśćmi bądz
obornikiem. W drugim roku uprawy pielęgnujemy
plantację odchwaszczając, nawadniając i nawożąc w razie potrzeby. Co trzy lata można zastosować dobrze rozłożony
obornik. W trzecim roku, przy odpowiedniej pielęgnacji można przeprowadzić pierwsze zbiory. Trwają one od wiosny
do połowy lata. Ścina się wyrastające pędy u nasady wału, za pomocą odpowiednio długich noży. Szparagi powinny
mieć powyżej 20 cm długości. Zbiory można nieznacznie przyspieszyć uprawiając szparagi pod folią.
Zebrane szparagi są bardzo nietrwałe i najlepiej spożyć je w ciągu 1- 2 dni. Po zebraniu powinny być dobrze
schłodzone, aby ich trwałość została trochę wydłużona. Szparagi powinny być przechowywane w chłodnym i
zacienionym pomieszczeniu.
Szparagi można bardzo łatwo przyrządzić do spożycia. Jednym z najbardziej popularnych sposobów jest po prostu
ugotowanie w lekko osolonej wodzie. Smak szparagów jest bardzo delikatny, a więc może stanowić doskonały
dodatek do potraw mięsnych, sałatek, zup. Pamiętajmy, że białe szparagi w przeciwieństwie do zielonych należy
obrać.
Asparagus jest warzywem mało popularnym w naszym kraju, jednak warto to zmienić. Szparagi dają nam możliwość
szybkiego wzbogacenia organizmu o niezbędne składniki- zwłaszcza w okresie wiosennym, kiedy po zimie
potrzebujemy szybkiej regeneracji oraz oczyszczenia.