Niewydolność oddechowa
Niewydolność oddechowa
Klinika Chorób Wewnętrznych,
Klinika Chorób Wewnętrznych,
Nefrologii i Dializoterapii
Nefrologii i Dializoterapii
Niewydolność oddechowa -
Niewydolność oddechowa -
definicja
definicja
Niewydolność oddechowa  stan w którym
Niewydolność oddechowa  stan w którym
zaburzenia czynności układu oddechowego
zaburzenia czynności układu oddechowego
upośledzają wymianę gazową w płucach i
upośledzają wymianę gazową w płucach i
prowadzą do hipoksemii ( Pa O2 < 60
prowadzą do hipoksemii ( Pa O2 < 60
mmHg) lub hiperkapni ( Pa CO2 > 45
mmHg) lub hiperkapni ( Pa CO2 > 45
mmHg)
mmHg)
Niewydolność oddechowa -
Niewydolność oddechowa -
klasyfikacja
klasyfikacja
1. Ze względu na przebieg:
1. Ze względu na przebieg:
- ostra  rozwijająca się nagle i potencjalnie
- ostra  rozwijająca się nagle i potencjalnie
odwracalna
odwracalna
- przewlekła  rozwijająca się stopniowo i nie w
- przewlekła  rozwijająca się stopniowo i nie w
pełni odwracalna
pełni odwracalna
2. Ze względu na zaburzenia gazometryczne:
2. Ze względu na zaburzenia gazometryczne:
- hipoksemiczna
- hipoksemiczna
- hipoksemiczno-hiperkapniczna
- hipoksemiczno-hiperkapniczna
Niewydolność oddechowa 
Niewydolność oddechowa 
klasyfikacje cd.
klasyfikacje cd.
3. Ze względu na mechanizm i etiologię (klasyfikacja wg. Wooda):
3. Ze względu na mechanizm i etiologię (klasyfikacja wg. Wooda):
- ostra hipoksemiczna ( zmiany w mią\
szu płucnym powodujące
- ostra hipoksemiczna ( zmiany w mią\
szu płucnym powodujące
dysproporcję wentylacji i perfuzji, przeciekiem krwi nieutlenowanej i
dysproporcję wentylacji i perfuzji, przeciekiem krwi nieutlenowanej i
upośledzeniem dyfuzji tlenu)
upośledzeniem dyfuzji tlenu)
- wentylacyjna ( spowodowana hipowentylacją)
- wentylacyjna ( spowodowana hipowentylacją)
- okołooperacyjna ( zmniejszenie czynnościowej pojemności
- okołooperacyjna ( zmniejszenie czynnościowej pojemności
zalegającej i niedodmą wskutek pozycji le\
ącej, spadku ruchomości
zalegającej i niedodmą wskutek pozycji le\
ącej, spadku ruchomości
przepony, osłabienia mięśni oddechowych, zalegania wydzieliny w
przepony, osłabienia mięśni oddechowych, zalegania wydzieliny w
drogach oddechowych)
drogach oddechowych)
- hipoperfuzyjna  ( zmniejszenie przepływu krwi przez płuca)
- hipoperfuzyjna  ( zmniejszenie przepływu krwi przez płuca)
Niewydolność oddechowa 
Niewydolność oddechowa 
mechanizmy rozwoju
mechanizmy rozwoju
1. Niedostosowanie wentylacji
1. Niedostosowanie wentylacji
pęcherzykowej do przepływu płucnego
pęcherzykowej do przepływu płucnego
a) zmniejszenie wentylacji pęcherzyków
a) zmniejszenie wentylacji pęcherzyków
płucnych ( przy niezmienionym lub
płucnych ( przy niezmienionym lub
nieznacznie zmniejszonym przepływie
nieznacznie zmniejszonym przepływie
płucnym)
płucnym)
b) zmniejszenie przepływu płucnego
b) zmniejszenie przepływu płucnego
Niewydolność oddechowa 
Niewydolność oddechowa 
mechanizmy rozwoju cd.
mechanizmy rozwoju cd.
2. Wewnątrzpłucny przeciek krwi nieutlenowanej ( ustanie wentylacji
2. Wewnątrzpłucny przeciek krwi nieutlenowanej ( ustanie wentylacji
pęcherzyków płucnych przy zachowanej perfuzji)
pęcherzyków płucnych przy zachowanej perfuzji)
3. Zewnątrzpłucny przeciek krwi nieutlenowanej ( połączenia między
3. Zewnątrzpłucny przeciek krwi nieutlenowanej ( połączenia między
krą\
eniem płucnym i du\
ym  hipoksemia słabo reagująca na
krą\
eniem płucnym i du\
ym  hipoksemia słabo reagująca na
tlenoterapię)
tlenoterapię)
4. Upośledzenie dyfuzji pęcherzykowo-włośniczkowej ( pogrubienie
4. Upośledzenie dyfuzji pęcherzykowo-włośniczkowej ( pogrubienie
bariery pęcherzykowo-włośniczkowej i zmniejszenie jej
bariery pęcherzykowo-włośniczkowej i zmniejszenie jej
przepuszczalności dla tlenu spowodowane zmianami
przepuszczalności dla tlenu spowodowane zmianami
śródmią\
szowymi w płucach)
śródmią\
szowymi w płucach)
5. Obni\
enie ciśnienia parcjalnego tlenu w mieszaninie wdychanych
5. Obni\
enie ciśnienia parcjalnego tlenu w mieszaninie wdychanych
gazów ( obni\
enie ciśnienia atmosferycznego  przebywanie na
gazów ( obni\
enie ciśnienia atmosferycznego  przebywanie na
du\
ych wysokościach)
du\
ych wysokościach)
Niewydolność oddechowa -
Niewydolność oddechowa -
następstwa
następstwa
1. Niedotlenienie tkanek : hipoksja ->metabolizm
1. Niedotlenienie tkanek : hipoksja ->metabolizm
beztlenowy->kwasica mleczanowa->śmierć
beztlenowy->kwasica mleczanowa->śmierć
komórek->niewydolność wielonarządowa->zgon
komórek->niewydolność wielonarządowa->zgon
( nie tylko z powodu spadku PaO2, tak\
e
( nie tylko z powodu spadku PaO2, tak\
e
niedokrwistością, pogorszenie obwodowego
niedokrwistością, pogorszenie obwodowego
przepływu krwi)
przepływu krwi)
2. Reakcje wyrównawcze : tachykardia, wzrost BP,
2. Reakcje wyrównawcze : tachykardia, wzrost BP,
zwiększenie objętości wyrzutowej serca,
zwiększenie objętości wyrzutowej serca,
hiperwentylacja
hiperwentylacja
Niewydolność oddechowa 
Niewydolność oddechowa 
następstwa cd.
następstwa cd.
3. Nadciśnienie płucne ( odruchowe
3. Nadciśnienie płucne ( odruchowe
obkurczene tętniczek płucnych i wzrost ich
obkurczene tętniczek płucnych i wzrost ich
oporu  objaw Eulera i Liljestranda)
oporu  objaw Eulera i Liljestranda)
4. Niewydolność prawokomorowa serca
4. Niewydolność prawokomorowa serca
5. Sinica
5. Sinica
6. Poliglobulia ( wzrost lepkości krwi i
6. Poliglobulia ( wzrost lepkości krwi i
powikłania zakrzepowe)
powikłania zakrzepowe)
Ostra niewydolność oddechowa
Ostra niewydolność oddechowa
I. Zespół ostrej niewydolności oddechowej
I. Zespół ostrej niewydolności oddechowej
(acute respiratory distress syndrome 
(acute respiratory distress syndrome 
ARDS) to ostra niewydolność oddechowa
ARDS) to ostra niewydolność oddechowa
spełniająca następujące kryteria:
spełniająca następujące kryteria:
1. wska\
nik oksygenacji <200 mm Hg
1. wska\
nik oksygenacji <200 mm Hg
(wska\
nik oksygenacji to iloraz PaO2 i
(wska\
nik oksygenacji to iloraz PaO2 i
zawartości tlenu w mieszaninie oddechowej 
zawartości tlenu w mieszaninie oddechowej 
u osób zdrowych wynosi ok.. 470 mm Hg)
u osób zdrowych wynosi ok.. 470 mm Hg)
2. rozległe obustronne zmiany mią\
szowe w
2. rozległe obustronne zmiany mią\
szowe w
rtg. płuc ( pojawiające się równocześnie z
rtg. płuc ( pojawiające się równocześnie z
objawami klinicznymi lub nieznacznie pó\
niej)
objawami klinicznymi lub nieznacznie pó\
niej)
Ostra niewydolność oddechowa 
Ostra niewydolność oddechowa 
cd.
cd.
3. bez objawów podwy\
szonego ciśnienia w
3. bez objawów podwy\
szonego ciśnienia w
lewym przedsionku serca ( na podstawie oceny
lewym przedsionku serca ( na podstawie oceny
klinicznej i echokardiograficznej lub pomiaru
klinicznej i echokardiograficznej lub pomiaru
ciśnienia zaklinowania w naczyniach
ciśnienia zaklinowania w naczyniach
włosowatych płuc)
włosowatych płuc)
II. Ostre uszkodzenie płuc ( acute lung injury 
II. Ostre uszkodzenie płuc ( acute lung injury 
ALI)  ostra niewydolność oddechowa ze
ALI)  ostra niewydolność oddechowa ze
wska\
nikiem oksygenacji w przedziale 200-300
wska\
nikiem oksygenacji w przedziale 200-300
mm Hg, spełniająca 2 i 3 kryterium ARDS
mm Hg, spełniająca 2 i 3 kryterium ARDS
Ostra niewydolność oddechowa 
Ostra niewydolność oddechowa 
przyczyny
przyczyny
1. Przyczyny płucne:
1. Przyczyny płucne:
- Aspiracja treści \
ołądkowej
- Aspiracja treści \
ołądkowej
- Zapalenie płuc
- Zapalenie płuc
- Uraz klatki piersiowej i stłuczenie płuca
- Uraz klatki piersiowej i stłuczenie płuca
- Inhalacja dymu i toksyn
- Inhalacja dymu i toksyn
- Uszkodzenie wskutek wentylacji mechanicznej
- Uszkodzenie wskutek wentylacji mechanicznej
- przytopienie
- przytopienie
Ostra niewydolność oddechowa 
Ostra niewydolność oddechowa 
przyczyny cd.
przyczyny cd.
2. Przyczyny pozapłucne:
2. Przyczyny pozapłucne:
- Sepsa
- Sepsa
- Wstrząs
- Wstrząs
- Ostre zapalenie trzustki
- Ostre zapalenie trzustki
- Uraz wielonarządowy
- Uraz wielonarządowy
- Rozległe oparzenia
- Rozległe oparzenia
- Uraz głowy i nadciśnienie śródczaszkowe
- Uraz głowy i nadciśnienie śródczaszkowe
- Masywne przetoczenie preparatów krwi
- Masywne przetoczenie preparatów krwi
- Powikłania cią\
y ( rzucawka, zator wodami płodowymi)
- Powikłania cią\
y ( rzucawka, zator wodami płodowymi)
- Reakcje polekowe i zatrucia lekami
- Reakcje polekowe i zatrucia lekami
- Zespół rozpadu nowotworu
- Zespół rozpadu nowotworu
- Stan po zastosowaniu krą\
enia pozaustrojowego
- Stan po zastosowaniu krą\
enia pozaustrojowego
Ostra niewydolność oddechowa 
Ostra niewydolność oddechowa 
obraz kliniczny
obraz kliniczny
1. Objawy podmiotowe
1. Objawy podmiotowe
- Duszność
- Duszność
- Kaszel
- Kaszel
- Gorączka
- Gorączka
- Ból w klatce piersiowej
- Ból w klatce piersiowej
- krwioplucie
- krwioplucie
Ostra niewydolność oddechowa 
Ostra niewydolność oddechowa 
obraz kliniczny cd.
obraz kliniczny cd.
2. Objawy przedmiotowe:
2. Objawy przedmiotowe:
- Objawy związane z niedotlenieniem:
- Objawy związane z niedotlenieniem:
sinica, tachykardia, tachypnoe
sinica, tachykardia, tachypnoe
- Objawy zale\
ne od etiologii: objawy
- Objawy zale\
ne od etiologii: objawy
niedro\
ności górnych dróg oddechowych,
niedro\
ności górnych dróg oddechowych,
objawy obturacji oskrzeli, obrzęku płuc,
objawy obturacji oskrzeli, obrzęku płuc,
nacieku zapalnego, niedodmy, odmy
nacieku zapalnego, niedodmy, odmy
opłucnowej, płynu w jamie opłucnej
opłucnowej, płynu w jamie opłucnej
Ostra niewydolność oddechowa 
Ostra niewydolność oddechowa 
badania dodatkowe
badania dodatkowe
1. Pulsoksymetria ( spadek wysycenia hemoglobiny tlenem i przyśpieszenia
1. Pulsoksymetria ( spadek wysycenia hemoglobiny tlenem i przyśpieszenia
tętna)
tętna)
2. Badania laboratoryjne
2. Badania laboratoryjne
- Morfologia i badania biochemiczne  nieprawidłowości w zale\
ności od
- Morfologia i badania biochemiczne  nieprawidłowości w zale\
ności od
etiologii
etiologii
- Badania mikrobiologiczne  materiał pobrany podczas bronchoskopii,
- Badania mikrobiologiczne  materiał pobrany podczas bronchoskopii,
posiewy krwi
posiewy krwi
3. Badania obrazowe
3. Badania obrazowe
- rtg. klatki piersiowej  zmiany zale\
ne od etiologii (w ARDS i ALI
- rtg. klatki piersiowej  zmiany zale\
ne od etiologii (w ARDS i ALI
nieswoisty obraz obrzęku płuc, nacieki zapalne w płucach, niedodma,
nieswoisty obraz obrzęku płuc, nacieki zapalne w płucach, niedodma,
odma opłucnowa, płyn w jamie opłucnej
odma opłucnowa, płyn w jamie opłucnej
- TK klatki piersiowej  w ARDS brak swoistych zmian
- TK klatki piersiowej  w ARDS brak swoistych zmian
- Inne badania ( pomocne w ustaleniu przyczyny  równie\
poza układem
- Inne badania ( pomocne w ustaleniu przyczyny  równie\
poza układem
oddechowym)
oddechowym)
- EKG ( niedokrwienie m. sercowego, objawy nadciśnienia płucnego)
- EKG ( niedokrwienie m. sercowego, objawy nadciśnienia płucnego)
Ostra niewydolność oddechowa -
Ostra niewydolność oddechowa -
leczenie
leczenie
1. Tlenoterapia
1. Tlenoterapia
- Bierna
- Bierna
- Wentylacja mechaniczna
- Wentylacja mechaniczna
2. Leczenie farmakologiczne  zale\
ne od etiologii
2. Leczenie farmakologiczne  zale\
ne od etiologii
3. Leczenie inwazyjne
3. Leczenie inwazyjne
- Udra\
nianie dróg oddechowych (intubacja,
- Udra\
nianie dróg oddechowych (intubacja,
konikotomia, tracheotomia)
konikotomia, tracheotomia)
- Przyczynowe leczenie zabiegowe ( np. odbarczenie
- Przyczynowe leczenie zabiegowe ( np. odbarczenie
odmy opłucnej)
odmy opłucnej)
- Ró\
ne techniki pozaustrojowego wspomagania
- Ró\
ne techniki pozaustrojowego wspomagania
oddychania
oddychania
Ostra niewydolność oddechowa -
Ostra niewydolność oddechowa -
zapobieganie
zapobieganie
Dotyczy głównie rozwoju ARDS i ALI u
Dotyczy głównie rozwoju ARDS i ALI u
chorych leczonych w szpitalu:
chorych leczonych w szpitalu:
- Profilaktyka zaka\
eń ( staranna
- Profilaktyka zaka\
eń ( staranna
pielęgnacja cewników)
pielęgnacja cewników)
- Profilaktyka zatorowości płucnej
- Profilaktyka zatorowości płucnej
- Profilaktyka zachłystowego zapalenia płuc
- Profilaktyka zachłystowego zapalenia płuc
- Profilaktyka uszkodzeń płuc podczas
- Profilaktyka uszkodzeń płuc podczas
wentylacji mechanicznej
wentylacji mechanicznej
Ostra niewydolność oddechowa cd
Ostra niewydolność oddechowa cd
Ostra niewydolność oddechowa jest stanem
Ostra niewydolność oddechowa jest stanem
bezpośredniego zagro\
enia \
ycia. W ARDS
bezpośredniego zagro\
enia \
ycia. W ARDS
i ALI śmiertelność pomimo leczenia wynosi
i ALI śmiertelność pomimo leczenia wynosi
35  40%. Czynniki pogarszające
35  40%. Czynniki pogarszające
rokowanie to: starszy wiek, sepsa,
rokowanie to: starszy wiek, sepsa,
niewydolność wielonarządowa.
niewydolność wielonarządowa.
Przewlekła niewydolność
Przewlekła niewydolność
oddechowa - przyczyny
oddechowa - przyczyny
1. Choroby przebiegające z obturacją oskrzeli:
1. Choroby przebiegające z obturacją oskrzeli:
- POChP
- POChP
- Mukowiscydoza
- Mukowiscydoza
- Astma
- Astma
2. Przewlekle śródmią\
szowe choroby płuc
2. Przewlekle śródmią\
szowe choroby płuc
- Samoistne włóknienie płuc
- Samoistne włóknienie płuc
- Pylice płuc
- Pylice płuc
- Pozapalne zwłóknienie i marskość płuc ( po tbc)
- Pozapalne zwłóknienie i marskość płuc ( po tbc)
3. Nowotwory układu oddechowego pierwotne i
3. Nowotwory układu oddechowego pierwotne i
przerzutowe
przerzutowe
Przewlekła niewydolność
Przewlekła niewydolność
oddechowa  przyczyny cd.
oddechowa  przyczyny cd.
4. Zniekształcenia klatki piersiowej (najczęściej
4. Zniekształcenia klatki piersiowej (najczęściej
kyfoskolioza)
kyfoskolioza)
5. Skrajna otyłość
5. Skrajna otyłość
6. Choroby układu nerwowego i mięśni
6. Choroby układu nerwowego i mięśni
- Choroba Parkinsona
- Choroba Parkinsona
- Stwardnienie boczne zanikowe
- Stwardnienie boczne zanikowe
- Stwardnienie rozsiane
- Stwardnienie rozsiane
- Przewlekłe polineuropatie
- Przewlekłe polineuropatie
- Przewlekłe miopatie
- Przewlekłe miopatie
Przewlekła niewydolność
Przewlekła niewydolność
oddechowa  przyczyny cd.
oddechowa  przyczyny cd.
7. Choroby układu sercowo-naczyniowego
7. Choroby układu sercowo-naczyniowego
-przewlekła zatorowość płucna
-przewlekła zatorowość płucna
-sinicze wady serca, wady du\
ych naczyń
-sinicze wady serca, wady du\
ych naczyń
-przewlekła niewydolność serca
-przewlekła niewydolność serca
Przewlekła niewydolność
Przewlekła niewydolność
oddechowa  obraz kliniczny
oddechowa  obraz kliniczny
1. Objawy podmiotowe:
1. Objawy podmiotowe:
- duszność wysiłkowa lub spoczynkowa i
- duszność wysiłkowa lub spoczynkowa i
zmniejszona tolerancja wysiłku
zmniejszona tolerancja wysiłku
- senność i ból głowy ( hiperkapnia)
- senność i ból głowy ( hiperkapnia)
- inne objawy choroby podstawowej (np.
- inne objawy choroby podstawowej (np.
kaszel z wykrztuszaniem w POChP)
kaszel z wykrztuszaniem w POChP)
Przewlekła niewydolność
Przewlekła niewydolność
oddechowa  obraz kliniczny cd.
oddechowa  obraz kliniczny cd.
2. Objawy przedmiotowe:
2. Objawy przedmiotowe:
- Konsekwencje hipoksemii: tachypnoe,
- Konsekwencje hipoksemii: tachypnoe,
tachykardia, sinica, palce pałeczkowate, objawy
tachykardia, sinica, palce pałeczkowate, objawy
prawokomorowej niewydolności serca
prawokomorowej niewydolności serca
- Poszerzenie naczyń spowodowane hiperkapnią 
- Poszerzenie naczyń spowodowane hiperkapnią 
zaczerwienienie spojówek i skóry
zaczerwienienie spojówek i skóry
- Objawy zwiększonego wysiłku dodatkowych
- Objawy zwiększonego wysiłku dodatkowych
mięśni oddechowych  przerost tych mięśni,
mięśni oddechowych  przerost tych mięśni,
wdechowe ustawienie klatki piersiowej
wdechowe ustawienie klatki piersiowej
- Objawy choroby podstawowej
- Objawy choroby podstawowej
Przewlekła niewydolność
Przewlekła niewydolność
oddechowa  badania dodatkowe
oddechowa  badania dodatkowe
1. Pulsoksymetria ( zmniejszenie wysycenia hemoglobiny
1. Pulsoksymetria ( zmniejszenie wysycenia hemoglobiny
tlenem)
tlenem)
2. Badania laboratoryjne:
2. Badania laboratoryjne:
- Gazometria krwi tętniczej  hipoksemia, hiperkapnia,
- Gazometria krwi tętniczej  hipoksemia, hiperkapnia,
kwasica oddechowa
kwasica oddechowa
- Morfologia krwi obwodowej  poliglobulia
- Morfologia krwi obwodowej  poliglobulia
- Inne nieprawidłowości zale\
ne od przyczyny
- Inne nieprawidłowości zale\
ne od przyczyny
3. Badania obrazowe  nieprawidłowości zale\
ne od
3. Badania obrazowe  nieprawidłowości zale\
ne od
przyczyny
przyczyny
4. EKG ( cechy niedotlenienia m. sercowego, nadciśnienia
4. EKG ( cechy niedotlenienia m. sercowego, nadciśnienia
płucnego, nadkomorowe zaburzenia rytmu)
płucnego, nadkomorowe zaburzenia rytmu)
Przewlekła niewydolność
Przewlekła niewydolność
oddechowa - leczenie
oddechowa - leczenie
1. Leczenie niefarmakologiczne:
1. Leczenie niefarmakologiczne:
- Tlenoterapia
- Tlenoterapia
- Dieta ( zapobiegająca niedo\
ywieniu, ze
- Dieta ( zapobiegająca niedo\
ywieniu, ze
zmniejszoną zawartościąwęglowodanów)
zmniejszoną zawartościąwęglowodanów)
2. Leczenie farmakologiczne  zale\
y od
2. Leczenie farmakologiczne  zale\
y od
choroby podstawowej
choroby podstawowej
3. Leczenie inwazyjne ( zale\
ne od etiologii;
3. Leczenie inwazyjne ( zale\
ne od etiologii;
przeszczep płuc)
przeszczep płuc)
Przewlekła niewydolność
Przewlekła niewydolność
oddechowa - powikłania
oddechowa - powikłania
1. Nadciśnienie płucne
1. Nadciśnienie płucne
2. Niewydolność prawokomorowa serca
2. Niewydolność prawokomorowa serca
3. Poliglobulia i zespół nadmiernej lepkości
3. Poliglobulia i zespół nadmiernej lepkości
krwi
krwi
4. Powikłania zakrzepowo-zatorowe
4. Powikłania zakrzepowo-zatorowe
5. Niedo\
ywienie i wyniszczenie
5. Niedo\
ywienie i wyniszczenie
Przewlekła niewydolność
Przewlekła niewydolność
oddechowa - zapobieganie
oddechowa - zapobieganie
1. Zaprzestanie palenia tytoniu
1. Zaprzestanie palenia tytoniu
2. Unikanie nara\
enia na dymy, pyły i
2. Unikanie nara\
enia na dymy, pyły i
szkodliwe gazy
szkodliwe gazy
3. Profilaktyka i skuteczne leczenie zaka\
eń
3. Profilaktyka i skuteczne leczenie zaka\
eń
dróg oddechowych
dróg oddechowych