Aspekty prawne
wprowadzania inwestycji
na obszarach Natura 2000
Dr inż. Andrzej A
ysko
Katedra Ochrony i Kształtowania Środowiska
Akademia Rolnicza w Szczecinie
Podstawowym wymogiem na obszarze Natury 2000,
jest zachowanie gatunków i ekosystemów w tzw.
KSO  Korzystny Status Ochronny
właściwy stan ochrony gatunku właściwy stan ochrony siedliska
przyrodniczego
(ekosystemu)
" Liczebność gatunku w obecnej " Nie zmniejsza się naturalny
sytuacji nie zmniejsza się zasięg siedliska przyrodniczego
" Nie zmniejsza się zasięg " Istnieją struktura i funkcje
populacji konieczne do długotrwałego
utrzymania się siedliska
" Istnieje wystarczająca
powierzchnia siedlisk dla " Typowe dla tego siedliska
gatunków gatunki znajdują się we
właściwym stanie ochrony.
OSOP  obszary specjalnej ochrony ptaków
SOOS  specjalne obszary ochrony siedlisk
!!! także gatunki roślin i zwierząt innych niż
ptaki
nie można sumować powierzchni OSOP i
SOOS choć mogą się one pokrywać
KSO SIEDLISK
ZACHOWANIE
KLUCZOWYCH KSO GATUNKÓW
PROCESÓW
ZACHOWANIE KLUCZOWYCH ZACHOWANIE
RELACJI PRZESTRZENNYCH KLUCZOWYCH
I EKOLOGICZNYCH STRUKTUR
ZADANIA PAC
STWA
Aktywne
Podejmować niezbędne działania dla
zachowania lub odtworzenia korzystnego
statusu ochronnego (KSO) gatunków i siedlisk
Prewencyjne
Zapobiegać pogorszeniu korzystnego statusu
ochronnego gatunków i siedlisk
Nie dopuszczać do realizacji planów i
przedsięwzięć zagrażających integralności
obszaru
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o Ochronie Przyrody
(Dz. U. Nr 92. poz. 880, z póz. zm.)
Art. 25.
1. Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje:
1) obszary specjalnej ochrony ptaków;
2) specjalne obszary ochrony siedlisk;
3) obszary mające znaczenie dla Wspólnoty.
2. Obszar Natura 2000 może obejmować część
lub całość obszarów i obiektów objętych
formami ochrony przyrody, o których mowa w
art. 6 ust 1 pkt 1-4 i 6-9. (tj. Parki
Narodowe, Krajobrazowe, Rezerwaty itp.)
Art. 27.
1. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska opracowuje projekt listy
obszarów Natura 2000, zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej.
2. Projekt, o którym mowa w ust. 1, wymaga zasięgnięcia opinii
właściwych miejscowo rad gmin. Niezłożenie opinii w terminie 30 dni
od dnia otrzymania projektu uznaje się za brak uwag.
3. Minister właściwy do spraw środowiska, po uzyskaniu zgody Rady
Ministrów, przekazuje Komisji Europejskiej:
1) listę proponowanych obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty;
2) szacunek dotyczący współfinansowania przez Wspólnotę ochrony
obszarów wyznaczonych ze względu na typy siedlisk przyrodniczych
oraz gatunki roślin i zwierząt o znaczeniu priorytetowym;
3) listę obszarów specjalnej ochrony ptaków.
Art.27a
2. Nadzór nad obszarem Natura 2000
lub proponowanym obszarem mającym
znaczenie dla Wspólnoty, znajdującym
się na liście, o której mowa w art. 27
ust. 3 pkt 1, sprawuje właściwy
regionalny dyrektor ochrony
środowiska lub na obszarach
morskich dyrektor urzędu
morskiego, z zastrzeżeniem art. 32
ust. 5.
Art. 33.
1. Zabrania się, z zastrzeżeniem art. 34, podejmowania działań
mogących, osobno lub w połączeniu z innymi
działaniami, znacząco negatywnie oddziaływać na cele
ochrony obszaru Natura 2000, w tym w szczególności:
1) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków
roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura
2000 lub
2) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został
wyznaczony obszar Natura 2000, lub
3) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego
powiązania z innymi obszarami.
Art. 34.
1. Jeżeli przemawiają za tym konieczne wymogi nadrzędnego
interesu publicznego, w tym wymogi o charakterze społecznym
lub gospodarczym, i wobec braku rozwiązań alternatywnych,
właściwy miejscowo regionalny dyrektor ochrony środowiska, a na
obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu morskiego, może
zezwolić na realizację planu lub przedsięwzięcia, które mogą mieć
negatywny wpływ na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i
zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura
2000, zapewniając wykonanie kompensacji przyrodniczej
niezbędnej do zapewnienia spójności i właściwego funkcjonowania
sieci obszarów Natura 2000, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Jeżeli na obszarze Natura 2000 występuje siedlisko lub gatunek o
znaczeniu priorytetowym, zezwolenie, o którym mowa w ust. 1,
może zostać udzielone wyłącznie w celu:
1) ochrony zdrowia i życia ludzi;
2) zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego;
3) uzyskania korzystnych następstw o pierwszorzędnym
znaczeniu dla środowiska przyrodniczego;
4) wynikającym z koniecznych wymogów nadrzędnego interesu
publicznego, po uzyskaniu opinii Komisji Europejskiej.
Art. 35.
1. Wydając zezwolenie, o którym mowa w art. 34 ust.
1, wojewoda lub dyrektor urzędu morskiego ustala
zakres, miejsce, termin i sposób wykonania
kompensacji przyrodniczej.
2. Koszty kompensacji przyrodniczej ponosi podmiot
realizujący plan lub przedsięwzięcie.
3. Wojewoda lub dyrektor urzędu morskiego
nadzoruje wykonanie kompensacji przyrodniczej.
4. Wojewoda lub dyrektor urzędu morskiego informuje
ministra właściwego do spraw środowiska o
zezwoleniach, o których mowa w art. 34, o ich
wykorzystaniu oraz o skutkach realizacji planu lub
przedsięwzięcia i wykonanej kompensacji
przyrodniczej.
Art. 35a. W przypadku planowanych przedsięwzięć, które mogą
znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 i nie są
bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie
wynikają z tej ochrony, zezwolenie, o którym mowa w art. 34 ust.
1, zastępuje się decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach
zgody na realizację przedsięwzięcia, w rozumieniu ustawy z dnia
27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska; do decyzji
stosuje się odpowiednio art. 34 i 35.
ROZPORZ
DZENIE RADY MINISTRÓW
z dnia 9 listopada 2004 r.
w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych
uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem
przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na
środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573
Art. 36.
1. Na obszarach Natura 2000, z zastrzeżeniem ust. 2, nie
podlega ograniczeniu działalność związana z utrzymaniem
urządzeń i obiektów służących bezpieczeństwu
przeciwpowodziowemu oraz działalność
gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka i rybacka, a także amatorski
połów ryb, jeżeli nie zagrażają one zachowaniu siedlisk
przyrodniczych oraz siedlisk roślin lub zwierząt ani nie wpływają
w sposób istotny negatywnie na gatunki roślin i zwierząt, dla
których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.
2. Prowadzenie działalności, o której mowa w ust. 1, na
obszarach Natura 2000 wchodzących w skład parków
narodowych i rezerwatów przyrody, jest dozwolone wyłącznie
w zakresie, w jakim nie narusza to zakazów obowiązujących
na tych obszarach.
3. Jeżeli działalność gospodarcza, rolna, leśna, łowiecka lub
rybacka wymaga dostosowania do wymogów ochrony obszaru
Natura 2000, na którym nie mają zastosowania programy
wsparcia z tytułu obniżenia dochodowości, wojewoda może
zawrzeć umowę z właścicielem lub posiadaczem obszaru, z
wyjątkiem zarządców nieruchomości Skarbu Państwa, która
zawiera wykaz niezbędnych działań, sposoby i terminy ich
wykonania oraz warunki i terminy rozliczenia należności za
wykonane czynności, a także wartość rekompensaty za
utracone dochody wynikające z wprowadzonych ograniczeń.
Art. 37. Jeżeli działania na obszarze Natura 2000
zostały podjęte bez przeprowadzenia postępowania
w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, o
którym mowa w art. 33 ust. 3, wojewoda, a na
obszarach morskich dyrektor właściwego urzędu
morskiego, nakazuje ich natychmiastowe
wstrzymanie i podjęcie w wyznaczonym terminie
niezbędnych czynności w celu przywrócenia
poprzedniego stanu danego obszaru, jego części lub
chronionych na nim gatunków.
Art. 39. Koszty związane z wdrożeniem i
funkcjonowaniem sieci obszarów Natura 2000 w
zakresie nieobjętym finansowaniem przez
Wspólnotę Europejską są finansowane z budżetu
państwa z części, której dysponentem jest minister
właściwy do spraw środowiska, oraz z funduszy
celowych.
USTAWA
z dnia 3 paz
dziernika 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko
17) znaczącym negatywnym oddziaływaniu na obszar Natura 2000
 rozumie się przez to oddziaływanie na cele ochrony obszaru
Natura 2000, w tym w szczególności działania mogące:
a) pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych lub siedlisk gatunków
roślin i zwierząt, dla których ochrony został wyznaczony obszar
Natura 2000, lub
b) wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został
wyznaczony obszar Natura 2000, lub
c) pogorszyć integralność obszaru Natura 2000 lub jego powiązania z
innymi obszarami.
2. Ilekroć w ustawie jest mowa o oddziaływaniu na środowisko
rozumie się przez to również oddziaływanie na zdrowie ludzi.
Dział V
Ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz na obszar Natura 2000
Rozdział 1
Przedsięwzięcia wymagające oceny
Art. 59.
1. Przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaga realizacja
następujących planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko:
1) planowanego przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na
środowisko; (GRUPA I)
2) planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać
na środowisko, jeżeli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na
środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 ust.1. (GRUPA II)
2. Realizacja planowanego przedsięwzięcia innego niż określone w ust. 1 wymaga
przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura 2000, jeżeli:
1) przedsięwzięcie to może znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000, a nie jest
bezpośrednio związane z ochroną tego obszaru lub nie wynika z tej ochrony;
2) obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na obszar Natura
2000 został stwierdzony na podstawie art. 96 ust. 1. (GRUPA III)
PODSUMOWANIE
Projekty i przedsięwzięcia
istotnie, negatywnie oddziałujące na
obszary Natura 2000
nie powinny być realizowane
Wyjątki wyłącznie po spełnieniu warunków:
" brak rozwiązań alternatywnych
" nadrzędny cel publiczny / zdrowie ludzkie i
bezpieczeństwo publiczne
" Możliwość zastosowania kompensacji
" Komisja Europejska zgadza się
Czy realizowany projekt posiada
NIE
ZGODA
negatywne oddziaływanie
na obszary NATURA 2000?
TAK
NIE
Czy istnieje nadrzędny interes publiczny?
ODRZUCENIE
TAK
NIE Czy na tym
Czy istnieją rozwiązania alternatywne?
terenie znajdują
się gatunki lub
siedliska
TAK
priorytetowe?
ODRZUCENIE
KOMISJA EUROPEJSKA
KE informacja jeśli
nie ma gatunków
ODRZUCENIE ZGODA
priorytetowych
Najczęściej popełniane błędy
" Zła ocena kwalifikacji przedsięwzięcia
" Brak badań ekologicznych gatunków (na kondycję
populacji ma wpływ wiele czynników)
" Zapominanie, że według PRAWA ekonomiczność
przedsięwzięcia nie ma żadnego znaczenia
" Lokalizacja przedsięwzięcia poza obszarami
NATURA 2000 nie znaczy, że nie może mieć ono
wpływu na te obszary np. regulacja rzek, siłownie
wiatrowe, zapory
" Brak weryfikacji oddziaływań kumulatywnych kilku
przedsięwzięć
" Brak rozwiązań alternatywnych lub proponowanie
rozwiązań nierealnych
" Nadużywanie pojęcia nadrzędnego interesu
publicznego
" Brak realnego planu kompensacji przyrodniczej lub
plan kompensacji w innym kierunku działań&
MINUSY
PLUSY
Eliminowanie z góry
Programy rolno-środowiskowe
niektórych inwestycji
= WYŻSZE DOPA
ATY
pożądanych
generujących miejsca
Większa dostępność
pracy
dofinansowań do realizacji
inwestycji proekologicznych
Wyższe koszty
inwestycji i tym
Eliminowanie na starcie wielu
samym odstraszanie
inwestycji społecznie
inwestorów
kontrowersyjnych np. fermy
wielkotowarowe
Mało zrozumiana
idea systemów
A
atwiejsze i stabilne
NATURA 2000
inwestowanie w gałęzie
powoduje EKOFOBI

proekologiczne tj. turystyka,
J�
rolnictwo ekologiczne
WNIOSKI
1. System ochrony NATURA 2000 ma wpływ
na lokalizację niektórych inwestycji
2. Brak w Polsce rzetelnej informacji
publicznej skierowanej do obywateli na
temat obszarów NATURA 2000
3. Istnieje negatywny  PR związany z
ochroną środowiska kreowany nawet
przez same Ministerstwo Środowiska
4. W dobie obecnych przesłanek i polityki
ekologicznej Unii mamy nie za dużo lecz
za mało wytyczonych obszarów
ochronnych
WNIOSKI
1. Brak w Polsce w porówaniu z innymi krajami
wypracowanych metod postępowania z obszarami
NATURA 2000. Przecież w Hiszpanni buduje się
najwięcej autostrad a jest to kraj z największym
udziałem obszarów NATUROWYCH
2. Natura 2000 ma duże plusy związane z
propagowaniem ekologii i dopłat Unijnych których
Polska w chwili obecnej nie potrafi wykorzystać
3. Problemem organizacji ekologicznych oraz Rządu
jest brak wspólnego stanowiska co dalej.
Dodatkowo politycy  uciekają od tematu.
PRZYKA
ADY ANALIZ
ZWI
ZANYCH Z LOKALIZACJ

INWESTYCJI
W ŚWIETLE PRZEPISÓW
PRAWNYCH
OCHRONY ŚRODOWISKA