plik


Prawo.mp.pl Strona 1 z 2 Aspekty prawne transplantacji 02.02.2009 sdzia Mariusz {elichowski Sd Rejonowy w Kielcach Medycyna Praktyczna 2009/01 Transplantacja regulowana jest w prawie polskim w podstawowym zakresie w ustawie z dnia 1 lipca 2005 roku o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komrek, tkanek i narzdw[1] (ni|ej ustawa).[2] Zgodnie bowiem z jej art. 1 okre[la ona m.in. zasady przeszczepiania komrek (w tym komrek krwiotwrczych szpiku, krwi obwodowej oraz krwi ppowinowej), tkanek i narzdw pochodzcych od |ywego dawcy lub ze zwBok ludzkich. Przepisw ustawy nie stosuje si natomiast do: 1) pobierania, przeszczepiania komrek rozrodczych, gonad, tkanek zarodkowych i pBodowych oraz narzdw rozrodczych lub ich cz[ci 2) pobierania, przechowywania i dystrybucji krwi do celw jej przetaczania, oddzielenia jej skBadnikw lub przetworzenia w leki. Dopuszczalna przez prawo W [wietle powoBanej ustawy transplantacja  co do zasady  jest dopuszczaln przez prawo interwencj medyczn, jednak|e na zasadach w niej uregulowanych. Konieczno[ reglamentacji prawnej tej interwencji staje si zrozumiaBa, je|eli wezmie si pod uwag fakt, |e tylko z punktu widzenia biorcy przeszczepu ma ona charakter leczniczy. Z perspektywy za[ dawcy przeszczepu (|ywego dawcy) interwencja ta przybiera ju| jednak posta nieterapeutyczn, a w pewnych przypadkach wrcz upo[ledzajc jego stan zdrowia. {ywy dawca Dawc przeszczepu za |ycia  co do zasady  mo|e by ka|dy peBnoletni i nieubezwBasnowolniony czBowiek (bez wzgldu na pBe).[3] {ywym dawc mo|e by rwnie| kobieta ci|arna, ale tylko w zakresie komrek i tkanek. W przypadku gdy zachodzi bezpo[rednie niebezpieczeDstwo utraty |ycia, a niebezpieczeDstwa takiego nie mo|na unikn w inny sposb ni| przez dokonanie przeszczepu szpiku lub komrek krwiotwrczych krwi obwodowej, dawc na rzecz rodzeDstwa mo|e by rwnie| maBoletni, je|eli nie spowoduje to dajcego si przewidzie upo[ledzenia sprawno[ci jego organizmu. {ywym dawc nie mo|e by natomiast dziecko w okresie prenatalnym. Przeszczep ze zwBok ludzkich W przypadku dawcw przeszczepu po [mierci ustawa wprowadza tylko jedno zasadnicze ograniczenie. Zgodnie bowiem z art. 9 ust. 1 "Pobranie komrek, tkanek lub narzdw do przeszczepienia jest dopuszczalne po stwierdzeniu trwaBego nieodwracalnego ustania czynno[ci mzgu ([mierci mzgu)." Dawc przeszczepu po [mierci mo|e by wic tylko ten czBowiek, u ktrego stwierdzono [mier mzgu. Stwierdza to komisja zBo|ona z trzech lekarzy posiadajcych specjalizacj, w tym co najmniej jednego specjalisty w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii oraz jednego specjalisty w dziedzinie neurologii lub neurochirurgii na podstawie kryteriw ogBaszanych przez Ministra Zdrowia w Dzienniku Urzdowym RP "Monitor Polski".[4] Przeszczep od zwierzcia Ustawa dopuszcza przeszczepienie ludziom w celach leczniczych komrek, tkanek lub narzdw pochodzcych od zwierzt. Przeszczepienie takie wymaga uzyskania pozytywnej opinii Krajowej Rady Transplantacyjnej. Przy przeszczepie od zwierzcia stosuje si ponadto przepisy dotyczce eksperymentw medycznych zawarte w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty.[5] Biorcy przeszczepu Biorc przeszczepu od |ywego dawcy  co do zasady  mo|e by tylko krewny w linii prostej, rodzeDstwo, osoba przysposobiona lub maB|onek (nie dotyczy to pobrania szpiku i innych regenerujcych si komrek lub tkanek). Inne osoby mog by biorcami tylko wwczas, je|eli uzasadniaj to szczeglne wzgldy osobiste i za zezwoleniem sdu rejonowego. W przypadku przeszczepu ze zwBok ludzkich ustawa nie wprowadza ograniczeD wzgldem ich biorcw. Zgoda na pobranie przeszczepu Ustawa odrbnie reguluje pobieranie przeszczepw ze zwBok ludzkich i od |ywych ludzi. W obu jednak|e przypadkach uzale|nia legalno[ transplantacji od poszanowania prawa dawcy przeszczepu do samostanowienia (tj. wymaga uzyskania jego zgody na pobranie od niego narzdu lub tkanki do przeszczepienia). Brak zgody dawcy czyni tak interwencj bezprawn. Przy czym w przypadku pobrania przeszczepu ze zwBok ludzkich wymagana jest tylko tzw. zgoda dorozumiana dawcy. Zachodzi ona wwczas, gdy zmarBy dawca nie wyraziB za |ycia sprzeciwu na pobranie przeszczepu. Zgodnie bowiem z art. 5 ust. 1 ustawy "Pobrania komrek, tkanek lub narzdw ze zwBok ludzkich w celu ich przeszczepienia mo|na dokona, je|eli osoba zmarBa nie wyraziBa za |ycia sprzeciwu."[6] W przypadku pobrania przeszczepu od |ywego dawcy brak jego sprzeciwu nie jest ju| jednak|e wystarczajcy. Konieczne jest bowiem uzyskanie pisemnej zgody dawcy na pobranie od niego przeszczepu. Przy czym zgoda ta nie mo|e by wyra|ona in blanco, lecz musi dotyczy okre[lonego biorcy (wymg okre[lenia biorcy przeszczepu nie dotyczy pobrania szpiku lub innej regenerujcej si komrki i tkanki). Bez zgody rodziny Legalno[ transplantacji nie jest uzale|niona od zgody czBonkw rodziny dawcy na pobranie od niego przeszczepu. W tym zakresie prawo nie honoruje bowiem wizw rodzinnych. Sprzeciw rodziny zmarBego dawcy na pobranie przeszczepu z jego zwBok nie wi|e zatem prawnie lekarza, je|eli sam zmarBy dawca za |ycia go nie wyraziB. Niemniej w praktyce stanowisko czBonkw rodziny zmarBego jest uwzgldniane o tyle, |e taki dawca zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy ma prawo wyrazi za |ycia sprzeciw na pobranie przeszczepu z jego zwBok nie tylko w formie wpisu w specjalnie utworzonym w tym celu centralnym rejestrze sprzeciww[7] (prowadzonym przez Poltransplant), lecz tak|e w formie o[wiadczenia pisemnego zaopatrzonego we wBasnorczny podpis oraz o[wiadczenia ustnego zBo|onego w obecno[ci co najmniej dwch [wiadkw, pisemnie przez nich potwierdzonego. Najcz[ciej zmarBy za[ skBada takie ustne o[wiadczenie w obecno[ci czBonkw swojej rodziny. Std w praktyce transplantacyjnej sprzeciw dawcy bywa zastpowany w niektrych przypadkach zgod czBonkw jego rodziny (potocznie si mwi, |e rodzina wyraziBa zgod na przeszczep). Lekarz pobierajcy ze zwBok ludzkich przeszczep obowizany jest zapewni nadanie zwBokom nale|ytego wygldu. Zgoda przedstawicieli ustawowych Zgod czBonkw rodziny, w znaczeniu prawnym, uwzgldnia si natomiast w przypadku dawcw maBoletnich lub ubezwBasnowolnionych, jednak|e tylko wwczas gdy peBni oni wzgldem nich funkcj przedstawicieli ustawowych. W praktyce przedstawicielami ustawowymi dzieci s najcz[ciej ich rodzice, ale mog nimi by rwnie| dalsi krewni (np. dziadek i babcia) peBnicy funkcj ich opiekunw prawnych. Sprzeciw (na pobranie ze zwBok) lub zgoda (na pobranie od |ywego dawcy) przedstawiciela ustawowego wi|e lekarza. W przypadku maBoletniego powy|ej lat 16 sprzeciw mo|e wyrazi rwnie| ten maBoletni. Natomiast zgoda maBoletniego, ktry ukoDczyB lat 13, potrzebna jest na pobranie od niego za |ycia szpiku kostnego. Gdy maBoletni jest |ywym dawc, oprcz zgody jego przedstawiciela ustawowego na http://prawo.mp.pl/publikacje/prawomedyczne/show.html?id=42224&print=1 2010-10-29 Prawo.mp.pl Strona 2 z 2 pobranie przeszczepu wymagane jest tak|e zezwolenie sdu opiekuDczego. Szczeglne przypadki sprzeciwu Je|eli zachodzi uzasadnione podejrzenie, |e zgon nastpiB w wyniku czynu zabronionego stanowicego przestpstwo, pobrania komrek, tkanek i narzdw mo|na dokona po uzyskaniu od wBa[ciwego prokuratora informacji, |e nie wyra|a sprzeciwu wobec zamiaru pobrania komrek, tkanek i narzdw, a gdy postpowanie jest prowadzone przeciwko nieletniemu  stanowiska sdu rodzinnego. Zasada niekomercyjno[ci Ustawa przyjmuje, |e za pobranie od dawcy przeszczepu nie mo|na |da ani przyjmowa zapBaty lub innej korzy[ci majtkowej. Przy czym za zapBat lub inn korzy[ majtkow nie uznaje si zwrotu kosztw pobrania, przechowywania, przetwarzania, sterylizacji, dystrybucji i przeszczepiania komrek, tkanek lub narzdw pobranych od dawcy. Zwrotu kosztw dokonuje zakBad opieki zdrowotnej, ktremu dostarczono w celu przeszczepienia komrki, tkanki lub narzdy.[8] Naruszenie zakazu komercyjnego podej[cia do transplantacji stanowi przestpstwo zagro|one nie tylko kar grzywny i kar ograniczenia wolno[ci, ale rwnie| kar pozbawienia wolno[ci (art. 43 44 ustawy). Przypisy: 1. Dz.U. z 2005 r. Nr 169, poz. 1411 2. Poprzednio (tj. do dn. 1.01.2006 r.) problematyk t regulowaBa ustawa z dnia 26 pazdziernika 1995 r. o pobieraniu i przeszczepianiu komrek, tkanek i narzdw (Dz.U. Nr 138, poz. 682 ze zm). 3. Zob. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 kwietnia 2006 r. w sprawie wymagaD dla kandydata na dawc komrek, tkanek lub narzdu (Dz.U. Nr 79, poz. 556). 4. Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 17 lipca 2007 r. w sprawie kryteriw i sposobu stwierdzenia trwaBego nieodwracalnego ustania czynno[ci mzgu (M.P. Nr 46, poz. 547) 5. Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Tekst jednolity Dz.U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1943 ze zm.) 6. W kwestii kontrowersji zwizanych z interpretacj zacytowanego przepisu zob. M. {elichowski: Pobranie komrek, tkanek i narzdw: zgoda jest reguB, sprzeciw wyjtkiem. Rzeczpospolita; 25.09.2007: C7 7. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2006 r. w sprawie sposobu prowadzenia centralnego rejestru sprzeciww oraz sposobu ustalania istnienia wpisu w tym rejestrze (Dz.U. Nr 228, poz. 1671) 8. Zob. Rozporzdzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 pazdziernika 2007 r. w sprawie sposobu ustalania kosztw czynno[ci zwizanych z pobieraniem, przechowywaniem, przetwarzaniem, sterylizacj i dystrybucj komrek, tkanek i narzdw oraz sposobu zwrotu tych kosztw (Dz.U. Nr 207, poz. 1503). Dodawanie komentarzy mo|liwe tylko dla zalogowanych u|ytkownikw. [zaloguj] Redakcja Odpowiedzialno[ cywilna Copyright 1996 - 2010 Medycyna Praktyczna http://prawo.mp.pl/publikacje/prawomedyczne/show.html?id=42224&print=1 2010-10-29

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Aspekty prawne wprowadzanie inwestycji
Kielesinska Aspekty prawne?zpieczenstwa
TRASPORT KOSMICZNY ASPEKTY PRAWNE
ASPEKTY PRAWNE ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ ZA ZAKAŻENIA
Transplantacja aspekty etyczne
Śmierć w pojedynku; historyczne aspekty prawne i sądowo lekarskie
aspekty prawne dotyczące inwestowania w elektrownie wiatrowe w polsce
Aspekty prawne ogólnej organizacji obrony narodowej
Aspekty prawne i legislacyjne konstruowania umow (1) (2) (1)
Aspekty prawne przemocy domowej

więcej podobnych podstron