1

Mechanizmy obronne organizmów

– poziom rozszerzony

KLUCZ ODPOWIEDZI

Zadanie 1. (2 pkt)

Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 17.

Zadanie 2. (2 pkt)

Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 18.

Zadanie 3. (1 pkt)

Źródło: CKE 2010 (PR), zad. 23.

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

8

Zadanie 17. (2 pkt)

Wyróżnia się dwa rodzaje odporności: wrodzoną (nieswoistą) i nabytą (swoistą).
a) Podaj, w którym z tych rodzajów odporności następuje wytworzenie w organizmie

pamięci o patogenie.

Nabyta (swoista)

b) Wśród podanych niżej sposobów obrony organizmu przed patogenami (A-D)

zaznacz ten, który jest odpowiedzią swoistą.
A. Wytwarzanie interferonu przez komórki zaatakowane przez wirusy.

B. Fagocytowanie patogenów przez granulocyty obojętnochłonne i kwasochłonne.

C. Wytwarzanie przeciwciał przez limfocyty B, które zetknęły się z patogenami.

D. Obecność w płynach ciała np. łzach, mleku, ślinie lizozymu uszkadzającego bakterie.

Zadanie 18. (2 pkt)

Wśród zaburzeń w funkcjonowaniu układu odpornościowego można wyróżnić trzy grupy:
I. niewydolność układu odpornościowego (niedobory immunologiczne),

II. niewłaściwie skierowana reakcja (autoimmunoagresja),

III. nadmierna aktywność układu odpornościowego (nadwrażliwość).
Podaj, do których z wymienionych grup zaburzeń (I-III) należą:

a) alergie

III

,

b) AIDS

I

.

Zadanie 19. (2 pkt)

Działanie hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny) polega na pobudzaniu

aktywności metabolicznej tkanek ustroju, co wyraża się zwiększonym zużyciem tlenu,

glukozy i tłuszczów na poziomie komórkowym. Pobudzają one również wchłanianie

węglowodanów oraz regulują metabolizm cholesterolu. Pobudzają też kurczliwość włókien

mięśniowych.

Do lekarza zgłosiła się bardzo szczupła kobieta skarżąca się na utrzymującą się od dłuższego

czasu podwyższoną temperaturę ciała, nerwowość, drżenie rąk, kołatanie serca.

Podczas badania stwierdzono tętno ponad 100 uderzeń/min., podwyższone ciśnienie tętnicze,

obniżony poziom cholesterolu we krwi, niskie stężenie TSH (tyreotropiny) oraz wysoki

poziom hormonów tarczycy.
a) Podaj, czy opisane objawy wskazują na niedoczynność tarczycy czy na nadczynność

tarczycy.

Nadczynność tarczycy.

b) Wyjaśnij, dlaczego, w opisanym przypadku, we krwi występuje niskie stężenie

tyreotropiny.

We krwi chorej utrzymuje się wysokie stężenie hormonów tarczycy,

co prowadzi do hamowania wydzielania TSH (przez przysadkę mózgową).

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

8

Zadanie 17. (2 pkt)

Wyróżnia się dwa rodzaje odporności: wrodzoną (nieswoistą) i nabytą (swoistą).
a) Podaj, w którym z tych rodzajów odporności następuje wytworzenie w organizmie

pamięci o patogenie.

Nabyta (swoista)

b) Wśród podanych niżej sposobów obrony organizmu przed patogenami (A-D)

zaznacz ten, który jest odpowiedzią swoistą.
A. Wytwarzanie interferonu przez komórki zaatakowane przez wirusy.

B. Fagocytowanie patogenów przez granulocyty obojętnochłonne i kwasochłonne.

C. Wytwarzanie przeciwciał przez limfocyty B, które zetknęły się z patogenami.

D. Obecność w płynach ciała np. łzach, mleku, ślinie lizozymu uszkadzającego bakterie.

Zadanie 18. (2 pkt)

Wśród zaburzeń w funkcjonowaniu układu odpornościowego można wyróżnić trzy grupy:
I. niewydolność układu odpornościowego (niedobory immunologiczne),

II. niewłaściwie skierowana reakcja (autoimmunoagresja),

III. nadmierna aktywność układu odpornościowego (nadwrażliwość).
Podaj, do których z wymienionych grup zaburzeń (I-III) należą:

a) alergie

III

,

b) AIDS

I

.

Zadanie 19. (2 pkt)

Działanie hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny) polega na pobudzaniu

aktywności metabolicznej tkanek ustroju, co wyraża się zwiększonym zużyciem tlenu,

glukozy i tłuszczów na poziomie komórkowym. Pobudzają one również wchłanianie

węglowodanów oraz regulują metabolizm cholesterolu. Pobudzają też kurczliwość włókien

mięśniowych.

Do lekarza zgłosiła się bardzo szczupła kobieta skarżąca się na utrzymującą się od dłuższego

czasu podwyższoną temperaturę ciała, nerwowość, drżenie rąk, kołatanie serca.

Podczas badania stwierdzono tętno ponad 100 uderzeń/min., podwyższone ciśnienie tętnicze,

obniżony poziom cholesterolu we krwi, niskie stężenie TSH (tyreotropiny) oraz wysoki

poziom hormonów tarczycy.
a) Podaj, czy opisane objawy wskazują na niedoczynność tarczycy czy na nadczynność

tarczycy.

Nadczynność tarczycy.

b) Wyjaśnij, dlaczego, w opisanym przypadku, we krwi występuje niskie stężenie

tyreotropiny.

We krwi chorej utrzymuje się wysokie stężenie hormonów tarczycy,

co prowadzi do hamowania wydzielania TSH (przez przysadkę mózgową).

Egzamin maturalny z biologii

Klucz punktowania odpowiedzi – poziom rozszerzony

9

1 p. – za poprawne wyjaśnienie uwzględniające skojarzenie bodźca obojętnego z bodźcem

bezwarunkowym i stwierdzenie, że bodziec obojętny wyzwala reakcję odruchową

lub

wyjaśnienie uwzględniające powstanie odpowiedniego połączenia nerwowego

w ośrodkowym układzie nerwowym, które wyzwala rekcję na bodziec pierwotnie

obojętny

Przykład poprawnej odpowiedzi

•

W klasycznym odruchu warunkowym bodziec pierwotnie obojętny ulega wzmocnieniu

i staje się bodźcem wyzwalającym reakcję odruchową.

•

Wytworzenie klasycznego odruchu warunkowego polega na skojarzeniu bodźca

pierwotnie obojętnego z bodźcem bezwarunkowym w wyniku wielokrotnego powtarzania

czynności.

Zadanie 22.

a)

Tworzenie informacji

Wyjaśnienie na podstawie tekstu przyczyny upośledzenia

prawidłowych funkcji komórek w organizmie człowieka,

po spożyciu muchomora sromotnikowego

0−1

1 p. − za poprawne wyjaśnienie uwzględniające blokadę przez α-amanitynę syntezy białek

lub enzymów regulujących metabolizm komórki

Przykład poprawnej odpowiedzi

α-amanityna łączy się z polimerazą RNA blokując transkrypcję genów, a tym samym

komórka nie może produkować białek (enzymów) regulujących jej metabolizm.

b)

Tworzenie informacji

Wyjaśnienie przyczyny wystąpienia, w pierwszej

kolejności, niewydolności wątroby wskutek zatrucia

α-amanityną

0−1

1 p. − za poprawne wyjaśnienie uwzględniające wątrobę jako pierwszego odbiorcę

toksyn z układu pokarmowego

Przykłady poprawnej odpowiedzi

•

Trucizna, razem z wchłoniętym pokarmem, najpierw dostaje się żyłą wrotną do wątroby

i na komórki wątroby działa największa jej ilość.

•

Wątroba jest pierwszym odbiorcą toksyn z układu pokarmowego, a wskutek blokady

syntezy białek, brak jest enzymów kontrolujących reakcje zobojętniania trucizny.

Zadanie 23.

Tworzenie informacji

Określenie na podstawie tekstu działania

przygotowującego pacjenta do przeszczepu narządu

0−1

1 p. – za poprawne wyjaśnienie określające rodzaj działania, odnoszący się do tekstu

Przykłady poprawnej odpowiedzi

•

Sprawdzenie za pomocą badań genetycznych dopasowania układu zgodności tkankowej

HLA dawcy i biorcy.

•

Podanie leków osłabiających układ odpornościowy pacjenta, np. poprzez redukcję

limfocytów.