1

Ruch

– poziom rozszerzony

Zadanie 1. (1 pkt)

Źródło: CKE 2005 (PR), zad. 47.

10

Egzamin maturalny z biologii

Arkusz II

Zadanie 47. (1 pkt)

Schemat ilustruje wyniki doświadczenia, w którym dwie jednakowe gałązki wierzby

umieszczono w tych samych sprzyjających warunkach wilgotności i temperatury. Gałązki

w stosunku do siebie znajdują się w położeniu odwrotnym.

Sformułuj wniosek dotyczący reakcji gałązek wierzby na bodziec kierunkowy w tym

doświadczeniu.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 48. (2 pkt)

W ludzkim DNA odkryto tzw. sekwencje repetytywne, czyli odcinki DNA o określonej

sekwencji, powtarzające się wielokrotnie w genomie. Liczba powtórzeń tych sekwencji jest

różna u różnych ludzi, a prawdopodobieństwo przypadkowego wystąpienia tej samej liczby

powtórzeń u osób niespokrewnionych jest znikomo małe.

Podaj dwie sytuacje, w których można (powinno się) skorzystać z badań DNA,

i uzasadnij znaczenie społeczne stosowania tej metody w określonych przez ciebie

sytuacjach.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

8

Zadanie 17. (2 pkt)

Wyróżnia się dwa rodzaje odporności: wrodzoną (nieswoistą) i nabytą (swoistą).
a) Podaj, w którym z tych rodzajów odporności następuje wytworzenie w organizmie

pamięci o patogenie.

.........................................................

b) Wśród podanych niżej sposobów obrony organizmu przed patogenami (A-D)

zaznacz ten, który jest odpowiedzią swoistą.
A. Wytwarzanie interferonu przez komórki zaatakowane przez wirusy.

B. Fagocytowanie patogenów przez granulocyty obojętnochłonne i kwasochłonne.

C. Wytwarzanie przeciwciał przez limfocyty B, które zetknęły się z patogenami.

D. Obecność w płynach ciała np. łzach, mleku, ślinie lizozymu uszkadzającego bakterie.

Zadanie 18. (2 pkt)

Wśród zaburzeń w funkcjonowaniu układu odpornościowego można wyróżnić trzy grupy:
I. niewydolność układu odpornościowego (niedobory immunologiczne),

II. niewłaściwie skierowana reakcja (autoimmunoagresja),

III. nadmierna aktywność układu odpornościowego (nadwrażliwość).
Podaj, do których z wymienionych grup zaburzeń (I-III) należą:

a) alergie ........... ,
b) AIDS ............. .

Zadanie 19. (2 pkt)

Działanie hormonów tarczycy (tyroksyny i trójjodotyroniny) polega na pobudzaniu

aktywności metabolicznej tkanek ustroju, co wyraża się zwiększonym zużyciem tlenu,

glukozy i tłuszczów na poziomie komórkowym. Pobudzają one również wchłanianie

węglowodanów oraz regulują metabolizm cholesterolu. Pobudzają też kurczliwość włókien

mięśniowych.

Do lekarza zgłosiła się bardzo szczupła kobieta skarżąca się na utrzymującą się od dłuższego

czasu podwyższoną temperaturę ciała, nerwowość, drżenie rąk, kołatanie serca.

Podczas badania stwierdzono tętno ponad 100 uderzeń/min., podwyższone ciśnienie tętnicze,

obniżony poziom cholesterolu we krwi, niskie stężenie TSH (tyreotropiny) oraz wysoki

poziom hormonów tarczycy.
a) Podaj, czy opisane objawy wskazują na niedoczynność tarczycy czy na nadczynność

tarczycy.

..............................................................

b) Wyjaśnij, dlaczego, w opisanym przypadku, we krwi występuje niskie stężenie

tyreotropiny.

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

2

Zadanie 2. (2 pkt)

Źródło: CKE 11.2006 (PR), zad. 2.

Zadanie 3. (3 pkt)

Źródło: CKE 05.2006 (PR), zad. 41.

2

Próbny egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

Zadanie 1. (1 pkt)

Na schemacie przedstawiono różne poziomy organizacji budowy w świecie ożywionym.

Podaj nazwy poziomów oznaczonych literami a i b.

a – .................................................................. b – ...................................................................

Zadanie 2. (2 pkt)

Na schemacie przedstawiono budowę tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej

kręgowców.

a) Podaj jedną, widoczną na schemacie, cechę budowy tej tkanki związaną

z wykonywaniem skurczów.

b) Wykaż związek podanej cechy budowy tej tkanki ze zdolnością do wykonywania

skurczów.

a) .................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
b) .................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

Egzamin maturalny z biologii

Arkusz II

7

Zadanie 41. (3 pkt)

Charakterystyczne cechy ptaków wiążą się z ich zdolnością do aktywnego lotu.

Wymień trzy cechy budowy szkieletu ptaków, będące przystosowaniem do lotu oraz

określ, jakie znaczenie adaptacyjne ma każda z wymienionych cech.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

Zadanie 42. (2 pkt)

Przeczytaj uważnie poniższy tekst.

W rozwoju owadów o przeobrażeniu zupełnym występuje charakterystyczna postać

poczwarki. Wyróżnia się trzy typy poczwarek. Poczwarka wolna np. u chrząszcza

przypomina kształtem owada dorosłego. Ma ona wyraźne zawiązki skrzydeł i odnóży, które

swobodnie wystają nad powierzchnię ciała. U poczwarki osłoniętej występującej u motyli

zawiązki skrzydeł i odnóży tak ściśle przylegają do ciała, że ich obecność zaznacza się

jedynie w postaci niewyraźnych konturów, a kształt samej poczwarki jest obły. Poczwarki

tych dwu typów są w pewnym stopniu ruchliwe. Do trzeciego typu zalicza się zupełnie

nieruchomą poczwarkę baryłkowatą, charakterystyczną dla części muchówek. Ciało

tej poczwarki jest nieforemne i baryłkowate. Zawiązki skrzydeł i odnóży są zupełnie

niewidoczne.

Skonstruuj tabelę, w której porównasz trzy cechy wymienionych typów poczwarek

owadów, wpisując informacje podane w tekście.

Nr zadania

38.

39.

40.

41.

42.

Maks.

liczba

pkt 2 2 1 3 2

Wypełnia

egzaminator! Uzyskana liczba pkt

3

Zadanie 4. (1 pkt)

Źródło: CKE 2008 (PR), zad. 21.

Zadanie 5. (1 pkt)

Źródło: CKE 2009 (PR), zad. 11.

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

9

Zadanie 20. (2 pkt)

Warunkami przerwania spoczynku względnego nasion, a następnie ich kiełkowania są:

−

odpowiednia wilgotność podłoża,

−

odpowiednia temperatura,

−

obecność tlenu.

Wyjaśnij, w jaki sposób dwa wybrane przez Ciebie, spośród wyżej wymienionych,

czynniki wpływają na zapoczątkowanie kiełkowania nasion.

1. .................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

2. .................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................

Zadanie

21.

(1 pkt)

Na rysunku przedstawiono wynik pewnego doświadczenia.

Sformułuj problem badawczy do tego doświadczenia.

.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Nr zadania

17.

18.

19.

20.

21.

Maks.

liczba

pkt 2 2 2 2 1

Wypełnia

egzaminator! Uzyskana liczba pkt

Egzamin maturalny z biologii

Poziom rozszerzony

6

Zadanie 10. (3 pkt)

Na schemacie przedstawiono budowę kwiatu tulipana.

a) Podaj nazwy wskazanych na rysunku (A, B, C) elementów budowy kwiatu tulipana.
A. ............................................. B. ............................................. C. ............................................
b) Podaj, czy kwiaty tulipana są wiatro- czy owadopylne. Uzasadnij odpowiedź jednym

argumentem.

.......................................................................................................................................................

Zadanie 11. (1 pkt)

Wykonano doświadczenie, w którym do pożywki agarowej z kallusem dodawano auksyny

i cytokininy zmieszane w różnych proporcjach. Obserwowano przekształcenie się kallusa albo

w korzenie albo w pędy.
Na poniższym schemacie zilustrowano przebieg opisanego doświadczenia.

Sformułuj hipotezę badawczą potwierdzoną wynikami powyższego doświadczenia.

......................................................................................................................................................

A

B

C