Objawy ze strony układu oddechowego

Objawy ze strony układu oddechowego

w zaawansowanej chorobie

w zaawansowanej chorobie

nowotworowej

nowotworowej

Objawy ze strony układu oddechowego

stanowią znaczący problem u chorych z

zaawansowaną chorobą nowotworową i powodują

znaczne obniżenia jakości życia chorego i jego

rodziny.

Jest to obszar stosunkowo , mało poznany,

w porównaniu do innych działów medycyny

paliatywnej np. bólu nowotworowego.

Niewielka liczba przeprowadzonych

dotychczas kontrolowanych badań klinicznych

u chorych z dusznością w zaawansowanej fazie

choroby nowotworowej, utrudnia opracowanie

zasad postępowania w leczeniu duszności.

Fizjologia oddychania

Fizjologia oddychania

Centralnym organem, odpowiedzialnym prawidłowe
oddychanie jest ośrodek oddechowy, zlokalizowany

w rdzeniu przedłużonym i moście. Tu przekazywane są

informacje z receptorów wrażliwych na rozciąganie,
rozmieszczonych w drogach oddechowych i

z receptorów „J” miąższu płucnego.

Istotną rolę w regulacji procesu oddychania

odgrywają chemoreceptory ośrodkowe, umiejscowione
w rdzeniu przedłużonym, wrażliwe na bardzo niewielkie
zmiany w pH krwi i płynu mózgowo – rdzeniowego a co
za tym idzie również w prężności dwutlenku węgla.

Duszność

Duszność

• Słowo „dyspnoe”, które oznacza

duszność, pochodzi z języka

greckiego: „dys” – oznacza złe,

„pnoe”- oddychanie.

• Duszność to subiektywne uczucie

trudności w oddychaniu, które

zmusza chorego do zwiększenia

wentylacji lub ograniczenia

aktywności.

• Częstość występowania duszności

w zaawansowanej fazie choroby

nowotworowej wynosi 48-69%,

wzrasta wraz z postępem choroby

i występuje u 70% chorych w

ostatnich 6 tygodniach życia.

Duszność występuje najczęściej , bo

u 78% chorych z rozpoznaniem raka

płuc.

Do nowotworów, które obok raka

płuca, najczęściej powodują duszność
należą :

• zmiany przerzutowe do płuc,

występujące w przebiegu raka jelita
grubego, gruczołu piersiowego i
gruczołu krokowego

• Duszność jest jednym z 5 objawów,

które posiadają niezalezne znaczenie
prognostyczne obok anoreksji,
suchości w jamie ustnej, dysfagii i
utraty wagi ciała.

• Duszność jest najczęściej

występującym nasilonym objawem w
ostatnich dniach życia chorego.

Przyczyny duszności w zaawansowanej

Przyczyny duszności w zaawansowanej

chorobie nowotworowej:

chorobie nowotworowej:

Spowodowane nowotworem:

1. Zamknięcie przez guz: górnych dróg

oddechowych( mechaniczne,
neurogenne), dolnych dróg oddechowych
( niedodma płata lub całego płuca, stan
zapalny), śródpiersia ( zespół żyły
głównej górnej)

2. Wysięk opłucnowy.
3. Zapalenie ( naciek) opłucnej.
4. Limfangioza płuca

5. Przerzuty do płuc.
6. Przetoka tchawiczo - przełykowa
7. Zachłystowe

zapalenie płuc

8. Porażenie strun głosowych: ( wysoka

kompresja rdzenia kregowego, osłabienie
siły mięśniowej)

9. Wysięk do worka osierdzowego
10. Przerzuty do żeber
11. Wodobrzusze

2. Spowodowane zniedołężnieniem

( osłabieniem):

• Niedokrwistość
• Zapalenie płuc
• Zator tętnicy płucnej

3. Spowodowane leczeniem:

• Chirurgicznym ( stan po pulmonektomii

( usunięcie całego płuca)

• Radioterapia – zwłóknienie tkanki płucnej

• Chemioterapia
• ( zwłóknienie tkanki płucnej wywołane

bleomycyną

4. Spowodowane innymi czynnikami:
•

Niepokój

•

Astma oskrzelowa

•

Przewlekła choroba obturacyjna dróg
oddechowych

•

Odma opłucnowa

•

Zwłóknienie płuc

• Niewydolność wieńcowa
• Wada zastawki mitralnej
• Wady serca sinicze
• Stwardnienie zanikowe boczne rdzenia kręgowego
• Deformacja ściany klatki piersiowej
• Otyłość
• Wpływ leków osłabiających siłę mięśniową

Leczenie duszności

Leczenie duszności

• Nasilona duszność jest tak przykrym

objawem, że chorzy i personel
opiekujący się pacjentem, muszą
dysponować jakakolwiek terapią,
która przyniesie ulgę.

Czynniki, które powinny być brane pod

Czynniki, które powinny być brane pod

uwagę przy podejmowaniu decyzji

uwagę przy podejmowaniu decyzji

terapeutycznych:

terapeutycznych:

1. Stopień zaawansowania procesu

chorobowego i stan ogólny chorego

2. Szybkość postępu choroby
3. Obciążenie badaniami dodatkowymi i

leczeniem, a potencjalne korzyści dla
chorego

4. Osobiste cele chorego
5. Przewidywane objawy uboczne

planowanego leczenia

6. Schorzenia współistniejące
7. Możliwości prowadzenia rehabilitacji

O ile to możliwe, leczenie duszności

powinno być oparte o próbę zahamowania
rozwoju procesu nowotworowego i
usunięcia przyczyny objawu.

Leczenie przyczynowe

Leczenie przyczynowe

1. Zamknięcie górnych dróg oddechowych
Może być spowodowane rozwojem

pierwotnego lub przerzutowego guza.
Rozwijajacy się nowotwór może oprócz
duszności powodować utrudnione
połykanie ( dysfagię).jeżeli nie jest
możliwa kontynuacja leczenia
przyczynowego, korzystne efekty można
uzyskać, stosując kortykosterydy.

• Zazwyczaj podaje się deksametazon.

2. Zamknięcie górnych dróg oddechowych

Rak oskrzela może być przyczyną zwężenia lub

zamknięcia jego światła, co często prowadzi do

niedodmy płata lub całego płuca. Najczęściej

stosowanym leczeniem jest paliatywna

radioterapia. Chemioterapia może być stosowana

w przypadku guzów wrażliwych na leczenie

cytostatykami np.. Raka drobnokomórkowego

płuc

3. Zespół żyły górnej głównej
Do najczęściej obserwowanych objawów

należą: przekrwienie i obrzęk twarzy,

górnej części klatki piersiowej i ramio,

rozszerzenie żył na szyi i ścianie klatki

piersiowej, chrypka, duszność, zapaść przy

pochyleniu, ból i zawroty głowy.

Objawy mogą ulec zaostrzeniu przy

unoszeniu ramion ponad głowę ( objaw

Pembertona).

Do najczęstrzych przyczyn zespołu żyły

głównej górnej należy: rak płuca (78%

przypadków), chłoniaki( 15%) oraz

przerzuty innych nowotworów do węzłów

chłonnych śródpiersiowych np.. Raka

gruczołu piersiowego ( 7%).

Chemioterapia odgrywa istotną rolę u

chorych z rozpoznaniem chłoniaka, raka

drobnokomórkowego płuca. Poza tym

wskazane jest leczenie kortykosterydami

( deksaven, deksametaszon).

4. Wysięk opłucnowy
Występuje najczęściej u chorych z

nowotworami płuca i gruczołu piersiowego.

Przeprowadzone badania wskazują, że

średni czas przeżycia od momentu

diagnozy wysięku, wynosi ok.. Jednego

roku w raku gruczołu piersiowego i 6

miesięcy w raku płuca. Leczeniem z

wyboru wysięku jest opłucnowego jest

drenaż jamy opłucnowej, czasem

połaczony z wstrzyknięciem cytostatyku.

5. Lymfangioza płuca
Pojawia się w przypadku zajęcia przez guz

węzłów chłonnych wnęki płuca.Przyczyną
duszności jest utrudnienie odpływu chłonki
z płuc, co powoduje gromadzenie płynu
śródmiąższowego i blokadę dysfuzji tlenu
przez pęcherzyki płucne. W tym przypadku
podajemy deksametazon i morfinę oraz
stosujemy tlenoterapię.

6. Przerzuty do płuc – występują zwykle w

mięsakach kościopochodnych, raku nerki,
tarczycy, gruczołu piersiowego i
krokowego, czerniaku złośliwym.

Postępowanie objawowe polega na

podawaniu opioidów, niekiedy w
skojarzeniu z lekami uspokajającymi
np.. midazolamem

7. Płyn w worku osierdziowym powodem

jest naciek lub podrażnienie osierdzia i
może być przyczyną wystąpienia silnej
duszności i ograniczenia aktywności
chorego.Do najczęstrzych przyczyn
gromadzenia się płynu w osierdziu należą
rak płuca, chłoniaki śródpiersia i rak
gruczołu piersiowego. Czasem konieczne
jest pilne wykonanie nakłucia osierdzia i
ewakuacja płynu.

8. Wodobrzusze – nagromadzenie się płynu

w jamie otrzewnowej powoduje ucisk na
przeponę i pojawienie się duszności.
Nakłucie jamy otrzewnowej przynosi
szybkie ustąpienie duszności i poprawę
samopoczucia chorego.

9. Niedokrwistość – jeżeli niedokrwistość

powoduje niewydolność krążenia lub
wystąpienie duszności podczas wysiłku,
należy rozważyć możliwość przetoczenia
krwi.

10. Zapalenie płuc - infekcje tkanki płucnej

stanowią wskazanie do leczenia antybiotykami,
które podawane są najczęściej droga doustną.

11. Głośny charczący oddech- często występuje u

chorych nieprzytomnych, u których gromadzi się
wydzielina w drogach oddechowych. Mówi się
wówczas o tzw. „oddechu charczącym”, bąź
„oddechu umierających”. Oprócz wyjaśnienia
rodzinie, że pacjent nie cierpi, podajemy
najczęściej Buscolizynę ( hamuje sekrecję w
drzewie oskrzelowym)