Układ ruchowy

Sebastian Szczyrba
Klinika Neurologii Dorosłych

Układ ruchowy

•

Wszystkie elementy umożliwiające
wykonanie ruchu dowolnego

▫ Ośrodkowy neuron ruchowy
▫ Obwodowy neuron ruchowy
▫ Mięsień

•

Objawem wspólnym jest osłabienie siły
mięśniowej

Uszkodzenie ośrodkowego neuronu
ruchowego
ZESPÓŁ PIRAMIDOWY

•

Osłabienie siły mięśniowej

▫ Niedowład lub porażenie typu rozlanego

▫ Utrata ruchów delikatnych

•

Zwiększenie napięcia mięśniowego

▫ SPASTYCZNOŚĆ

▫ Wyjątek: przerwanie drogi piramidowej w obrębie pola 4 kory

mózgowej lub piramidy rdzenia przedłużonego

•

Wygórowanie odruchów własnych mięśni +

ew. klonusy

•

Osłabienie lub zniesienie odruchów

skórnych

▫ Brzuszne, podeszwowe, mosznowe

•

Objawy patologiczne + ew. współruchy

▫ Babińskiego, Oppenheima, Gordona, Rossolimo

Zespół piramidowy

Ognisko w pobliżu kory mózgowej

•

Monopareza po stronie przeciwnej

▫Szczególne upośledzenie drobnych,

precyzyjnych ruchów

▫Nigdy nie ma porażenia  zaoszczędzone

włókna pozapiramidowe

•

Mogą współistnieć napady padaczkowe typu

Jacksona

•

Przyczyny: guz, uraz, ognisko naczyniopochodne

Zespół piramidowy

Ognisko w torebce wewnętrznej

•

Hemiplegia spastyczna po stronie
przeciwnej

•

Niedowład ośrodkowy nerwów VII i XII

•

Przyczyny: ognisko naczyniopochodne

▫ Krwotoczne
▫ Niedokrwienne

Zespół piramidowy

Ognisko w pniu mózgu

•

Możliwe występowanie zespołów
naprzemiennych

▫ Hemipareza / -plegia spastyczna po stronie

przeciwnej

▫ Porażenie / niedowład nerwu czaszkowego po

stronie uszkodzenia

 Zespół Webera- n. III; konary mózgu
 Zespół Millarda-Gublera- n. VI i VII; most możliwa

tetraplegia i niedowład n. XII

•

Przyczyny: guz, ognisko naczyniopochodne

▫ Krwotoczne
▫ Niedokrwienne

Zespół piramidowy

Ognisko w rdzeniu kręgowym

•

Odcinek szyjny

▫ Hemipareza / -plegia spastyczna po tej samej

stronie

▫ Przyczyny: SLA, mielopatia szyjna, guz

•

Odcinek piersiowy

▫ Hemipareza / -plegia spastyczna kończyny

dolnej po tej samej stronie (monopareza / -

plegia)

▫ Przyczyny: SLA, SM, guz

Nerwy obwodowe

•

Sploty nerwowe - powstają z

połączenia korzeni rdzeniowych

•

Obwodowe pnie i gałęzie nerwowe –

wychodzą ze splotów nerwowych

•

W większości przypadków charakter

mieszany- czuciowo-ruchowy, zawierają

włókna autonomiczne

•

Nerwom obwodowym

przyporządkowane są określone

mięśnie i obszary unerwienia skóry

Uszkodzenie obwodowego neuronu
ruchowego
ZESPÓŁ WIOTKI

•

Osłabienie siły mięśniowej

▫ Obszar anatomiczny zaopatrywany przez

dany nerw obwodowy (ruchowy lub mieszany)

▫ Niedowład typu ograniczonego

•

Obniżenie lub zniesienie napięcia

mięśniowego

•

Osłabienie lub zniesienie odpowiednich

odruchów

•

Zanik mięśni (widoczny po ok. 3 tyg.)

•

Drżenia pęczkowe (bardzo rzadko-

raczej przy uszkodzeniu rogów

przednich rdzenia)

Cechy uszkodzenia nerwu
obwodowego

•

Porażenie wiotkie

•

Zaburzenia czucia (wszystkie rodzaje;

dotyczą anatomicznego obszaru

unerwienia skóry)

•

Ewentualne parestezje i ból

•

Zmniejszenie wydzielania potu lub brak

potliwości

•

Bolesność uciskowa w miejscu

uszkodzenia (uszkodzenie

mechaniczne)

•

Bolesność zajętego nerwu przy jego

naciąganiu

Badania pomocnicze w

uszkodzeniach nerwów

obwodowych

•

Podstawą jest dokładne badanie
kliniczne

•

Elektromiografia

•

Elektroneurografia

•

Test potliwości (rzadziej wykonywany)

Rodzaje uszkodzenia nerwu

obwodowego

•

Neuropraxis

•

Axonotmesis

•

Neurotmesis

Rodzaje uszkodzenia nerwu

obwodowego

(2)

•

Neuropraxis

▫Zaburzenie czynności bez przerwania

elementów przewodzących

▫Ustępuje całkowicie w ciągu kilku dni

▫Czucie niezaburzone lub tylko

upośledzenie czucia dotyku

▫Nie ma zaniku mięśni ani potencjałów

fibrylacyjnych w EMG

▫Np. w wyniku ucisku nerwu podczas snu

Rodzaje uszkodzenia nerwu

obwodowego

(3)

•

Axonotmesis

▫Przerwanie ciągłości aksonów bez

przerwania osłonki

▫Pełnoobjawowe uszkodzenie nerwu

obwodowego (porażenie i zanik mięśni,

zaburzenia czucia)

▫Regeneracja nerwu przy korzystnych

warunkach anatomicznych

▫Np. w zespole cieśni nadgarstka

Rodzaje uszkodzenia nerwu

obwodowego

(4)

•

Neurotmesis

▫ Przerwanie aksonów i osłonek nerwów
▫ Tworzą się nerwiaki (nieuporządkowany

rozrost regenerujących aksonów przy braku
odpowiedniej struktury przewodzącej) 

dolegliwości bólowe

▫ W wyniku ostrego przerwania lub naderwania

nerwów obwodowych oraz przy ciężkim
naciągnięciu splotu

▫ Leczenie chirurgiczne

Zespół
PIRAMIDOWY

•

Osłabienie siły
mięśniowej

▫ Niedowład lub porażenie

typu rozlanego

•

Zwiększenie napięcia
mięśniowego

•

Wygórowanie
odruchów własnych
mięśni

•

Osłabienie lub
zniesienie odruchów
skórnych

•

Objawy patologiczne

•

Osłabienie siły

mięśniowej

▫ Niedowład typu

ograniczonego

•

Obniżenie lub

zniesienie napięcia

mięśniowego

•

Osłabienie lub

zniesienie

odpowiednich

odruchów

•

Zanik mięśni

•

Ew. drżenia pęczkowe

Zespół
WIOTKI

Zespoły rdzeniowe

•

Najczęściej w wywiadzie:

▫Zaburzenia chodu (powoli narastające)
▫Zaburzenia mikcji
▫Zaburzenia czucia kończyn dolnych lub

dolnej połowy ciała

▫Bóle opasujące, uczucie zaciskania

tułowia

▫Ograniczone bóle pleców
▫Objaw Lhermitte’a

Zespół całkowitej poprzecznej przerwy
rdzenia

•

Przyczyny: urazy, zapalenia

•

Wstrząs rdzeniowy: porażenie wiotkie,

zniesienie wszystkich rodzajów czucia,

zahamowanie czynności pęcherza

moczowego i jelita grubego, zniesienie

potencji, zaburzenia troficzne,

zahamowanie wydzielania potu

•

Pas przeczulicy na granicy uszkodzenia

•

Automatyzmy rdzeniowe

•

Spastyczny niedowład z ustawieniem

zgięciowym kończyn

•

Powrót czynności pęcherza i odbytnicy

(automatyczne opróżnianie)

Zespół połowiczego uszkodzenia
rdzenia (Brown-Sequarda)

•

Przyczyny: uraz mechaniczny (np. rana kłuta)

•

Po stronie uszkodzenia i poniżej: niedowład

spastyczny, zniesienie wszystkich rodzajów

czucia (sznury tylne)

•

Po stronie uszkodzenia na jego

wysokości:wąski pas przeczulicy (korzeń

czuciowy)

•

Po stronie przeciwnej i poniżej: zniesienie

czucia bólu i temperatury (skrzyżowana

droga rdzeniowo-wzgórzowa)

Zespół istoty szarej

•

Przyczyny: jamistość rdzenia, wybroczyny

śródrdzeniowe, guzy wewnątrzrdzeniowe

•

Objawy: obustronne rozszczepienne zaburzenia

czucia na poziomie uszkodzenia,

•

Niedowład wiotki na poziomie uszkodzenia przy

zajęciu rogów przednich

•

Niedowład spastyczny poniżej poziomu

uszkodzenia przy zajęciu dróg piramidowych

Zespół złożonych zmian chorobowych

powrózków tylnych i dróg piramidowych

•

Przyczyny: zwyrodnienie powrózków

bocznych (myelosis funicularis) w

przebiegu niedokrwistości złośliwej

•

Objawy: niedoczulica typu sznurowego

poniżej poziomu uszkodzenia.

•

Zaburzenia czucia ułożenia w kończynach

dolnych z ataksją

•

Niedowład spastyczny kończyn dolnych

Zespół stożka rdzeniowego

•

Uszkodzenie segmentow rdzenia S3 - Co

•

Przyczyny: guzy wewnątrzrdzeniowe
pierwotne i przerzutowe, zaburzenia
krążenia krwi

•

Objawy: wiotkie porażenie pęcherza
moczowego (stałe wyciekanie moczu
kroplami), nietrzymanie kału, impotencja,
zaburzenia czucia powierzchniowego o typie
spodni do jazdy konnej (S3-S5), brak
odruchów odbytniczych

Zespół ogona końskiego

•

Uszkodzenie nici korzeniowych poniżej stożka

rdzeniowego (od L4)

•

Przyczyny: guzy wewnątrzkanałowe (wysciółczaki,

tłuszczaki, centralna protruzja jądra miażdżystego)

•

Objawy: obustronne bóle o typie rwy kulszowej, zaburzenia

czucia powierzchniowego od L4, niedowłady wiotkie

odpowiednich mięśni, zniesienie odruchów kolanowych i

skokowych, nietrzymanie moczu i stolca, zaburzenia

potencji

Zespół uszkodzenia korzenia
nerwowego
RADIKULOPATIA

•

Ból promieniujący wzdłuż

odpowiedniego dermatomu

•

Nadwrażliwość bólowa

▫ Przeważa nad zaburzeniami czucia

▫ Zaburzenia czucia wyrażone w różnym

stopniu

•

Osłabienie siły odpowiednich mięśni

typu wiotkiego

▫ Przy dużych uszkodzeniach zaniki

•

Osłabienie lub zniesienie odruchów

głębokich z odpowiedniego poziomu

•

Zachowanie czynności autonomicznych

Uszkodzenie nerwu obwodowego
NEUROPATIA

•

Objawy dotyczą obszaru

zaopatrywanego przez dany nerw

▫ Osłabienie siły mięśniowej

▫ Parestezje i zaburzenia czucia

▫ Zaburzenia troficzne

▫ Zniesienie odruchów głębokich

▫ Bolesność uciskowa nerwu

•

Polineuropatie

▫ Cechy uszkodzenia wielu nerwów

▫ Różne przyczyny

▫ Często rozpoczynają się dystalnie

Zaburzenia złącza nerwowo-
mięśniowego

•

Miastenia i zespoły miasteniczne

▫Zmienność objawów w ciągu doby
▫Etiologia autoimmunologiczna

•

Miotonie

▫Nadmiar acetylocholiny w płytce

motorycznej lub nadwrażliwość receptorów
na ACh

Choroby mięśniowe

•

Dystrofie

▫ Zaburzenia białka strukturalnego dystrofiny
▫ Duchenne’a, Beckera

•

Miopatie

▫ Endokrynologiczne, polekowe, metaboliczne

•

Zapalenie skórno-mięśniowe i wielomięśniowe

▫ Zaliczane do grupy kolagenoz

•

Diagnostyka obejmuje EMG, badania przeciwciał

krwi, biopsję mięśni

Inne schorzenia powodujące zaburzenia
ruchowe

•

Stwardnienie zanikowe boczne (SLA)

▫Jednoczesne uszkodzenie ośrodkowego

neuronu ruchowego i komórek ruchowych
rogu przedniego rdzenia kręgowego

•

Rdzeniowy zanik mięśni

▫Uszkodzenie motoneuronów rogów

przednich rdzenia kręgowego