Polski przemysł cynku i

Polski przemysł cynku i

ołowiu – stan aktualny i

ołowiu – stan aktualny i

perspektywy

perspektywy

Stefan Demski

Stefan Demski

Cynk to jeden z najważniejszych

Cynk to jeden z najważniejszych

metali doby współczesnej. Znany

metali doby współczesnej. Znany

jest już od ponad 2000 lat. Od VII

jest już od ponad 2000 lat. Od VII

w.n.e. produkowano go w Chinach,

w.n.e. produkowano go w Chinach,

w X w. w Indiach. W Europie na

w X w. w Indiach. W Europie na

większą skalę zaczęto go

większą skalę zaczęto go

otrzymywać z rud tlenkowych na

otrzymywać z rud tlenkowych na

początku XIX w. Natomiast ołów

początku XIX w. Natomiast ołów

znano już około 5000 lat p.n.e w

znano już około 5000 lat p.n.e w

Egipcie oraz na Kaukazie, w

Egipcie oraz na Kaukazie, w

Chinach 3000 lat p.n.e.

Chinach 3000 lat p.n.e.



Przemysł cynkowy w Polsce rozwinął

Przemysł cynkowy w Polsce rozwinął

się w rejonie śląsko - krakowskim na

się w rejonie śląsko - krakowskim na

bazie złóż rud Zn – Pb. Na początku XX

bazie złóż rud Zn – Pb. Na początku XX

w. Polska była czołowym producentem

w. Polska była czołowym producentem

światowym cynku metalicznego, z

światowym cynku metalicznego, z

czasem jednak znaczenie naszego kraju

czasem jednak znaczenie naszego kraju

systematycznie malało. Ołów głównie

systematycznie malało. Ołów głównie

był pozyskiwany ze złóż w niecce

był pozyskiwany ze złóż w niecce

bytomskiej, od trzynastego wieku w

bytomskiej, od trzynastego wieku w

okolicach Bolesławia i Olkusza oraz w

okolicach Bolesławia i Olkusza oraz w

niecce chrzanowskiej czyli obszar

niecce chrzanowskiej czyli obszar

Zawiercia i Ogrodzieńca.

Zawiercia i Ogrodzieńca.



W obszarze śląsko-krakowskim w

W obszarze śląsko-krakowskim w

ostatnim pięćdziesięcioleciu zasoby

ostatnim pięćdziesięcioleciu zasoby

rud cynku i ołowiu ulegały dużym

rud cynku i ołowiu ulegały dużym

zmianom. Z jednej strony było to

zmianom. Z jednej strony było to

wynikiem intensywnych poszukiwań, a

wynikiem intensywnych poszukiwań, a

z drugiej strony, skreśleniem z

z drugiej strony, skreśleniem z

krajowego bilansu zasobów

krajowego bilansu zasobów

tlenkowych rud cynku, gdyż

tlenkowych rud cynku, gdyż

przetwórstwo rud tlenkowych według

przetwórstwo rud tlenkowych według

stosowanych technologii było dużym

stosowanych technologii było dużym

zagrożeniem dla środowiska

zagrożeniem dla środowiska

naturalnego.

naturalnego.

źródło - www.pgi.gov.pl

źródło - www.pgi.gov.pl

Wyszczególnienie

Wyszczególnienie

Ilość

Ilość

złóż

złóż

Zasoby geologiczne

Zasoby geologiczne

Zasoby

Zasoby

przemysłowe

przemysłowe

 

 

bilansowe

bilansowe

 

 

pozabilansowe

pozabilansowe

Razem

Razem

A+B+C1

A+B+C1

C2

C2

I.  ZASOBY  OGÓŁEM

I.  ZASOBY  OGÓŁEM

21

21

174,06

174,06

3,09

3,09

6,75

6,75

94,12

94,12

1,86

1,86

4,17

4,17

79,94

79,94

1,23

1,23

2,58

2,58

148,87

148,87

1,25

1,25

3,69

3,69

27,89

27,89

0,45

0,45

1,17

1,17

W tym - zasoby złóż zagospodarowanych

W tym - zasoby złóż zagospodarowanych

Razem

Razem

3

3

34,95

34,95

0,54

0,54

1,43

1,43

34,95

34,95

0,54

0,54

1,43

1,43

-

-

-

-

-

-

10,48

10,48

0,17

0,17

0,33

0,33

27,89

27,89

0,45

0,45

1,17

1,17

Złoża zakładów czynnych

Złoża zakładów czynnych

3

3

34,95

34,95

0,54

0,54

1,43

1,43

34,95

34,95

0,54

0,54

1,43

1,43

-

-

-

-

10,48

10,48

0,17

0,17

0,33

0,33

27,89

27,89

0,45

0,45

1,17

1,17

W tym –zasoby złóż nie zagospodarowanych

W tym –zasoby złóż nie zagospodarowanych

Razem

Razem

14

14

139,11

139,11

2,56

2,56

5,32

5,32

59,17

59,17

1,32

1,32

2,74

2,74

79,94

79,94

1,32

1,32

2,58

2,58

95,00

95,00

0,70

0,70

1,87

1,87

-

-

-

-

-

-

Złoża rozpoznane

Złoża rozpoznane

szczegółowo

szczegółowo

6

6

63,70

63,70

1,35

1,35

2,86

2,86

59,17

59,17

1,32

1,32

2,74

2,74

4,53

4,53

0,03

0,03

0,12

0,12

27,27

27,27

0,26

0,26

0,63

0,63

-

-

-

-

-

-

Złoża rozpoznane

Złoża rozpoznane

wstępnie

wstępnie

8

8

75,41

75,41

1,20

1,20

2,47

2,47

-

-

-

-

-

-

75,41

75,41

1,20

1,20

2,47

2,47

67,73

67,73

0,44

0,44

1,24

1,24

-

-

-

-

-

-

W tym – złoża, w których eksploatacji zaniechano

W tym – złoża, w których eksploatacji zaniechano

Razem

Razem

4

4

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

43,38

43,38

0,37

0,37

1,48

1,48

-

-

-

-

-

-

źródło - www.pgi.gov.pl

źródło - www.pgi.gov.pl

Krajowa produkcja górnicza cynku i ołowiu nie jest

Krajowa produkcja górnicza cynku i ołowiu nie jest

wystarczająca dla potrzeb przemysłu przetwórczego.

wystarczająca dla potrzeb przemysłu przetwórczego.

Zapotrzebowanie pokrywane jest również importem

Zapotrzebowanie pokrywane jest również importem

koncentratów. Znaczna część produkcji cynku i ołowiu

koncentratów. Znaczna część produkcji cynku i ołowiu

przeznaczana jest na eksport

przeznaczana jest na eksport

Zakłady Górnicze “Trzebionka” S.A w Trzebini

Zakłady Górnicze “Trzebionka” S.A w Trzebini

wydobywają rudy cynku i ołowiu oraz produkują

wydobywają rudy cynku i ołowiu oraz produkują

koncentraty tych metali.

koncentraty tych metali.



Przedmiotem eksploatacji są złoża

Przedmiotem eksploatacji są złoża

rudy cynku i ołowiu typu Mississipi

rudy cynku i ołowiu typu Mississipi

Valley występujące w triasowych

Valley występujące w triasowych

dolomitach. Tworzą je płytowe

dolomitach. Tworzą je płytowe

ciała rudne o złożonej budowie

ciała rudne o złożonej budowie

wewnętrznej i miąższości 3-20 m

wewnętrznej i miąższości 3-20 m

(średnio 4 do 6m).Ciała te występują

(średnio 4 do 6m).Ciała te występują

w trzech warstwach zwanych

w trzech warstwach zwanych

horyzontami rudnymi.

horyzontami rudnymi.



Głównymi minerałami rudnymi są

Głównymi minerałami rudnymi są

sfaleryt i galena. Towarzyszą im

sfaleryt i galena. Towarzyszą im

siarczki żelaza, cerusyt, smitsonit,

siarczki żelaza, cerusyt, smitsonit,

hemimorfit i inne. Skałą uboczną dla

hemimorfit i inne. Skałą uboczną dla

kruszców jest dolomit. Jakość rudy

kruszców jest dolomit. Jakość rudy

określić można jako niską: zawiera

określić można jako niską: zawiera

ona około 3,3% cynku i około 1,2%

ona około 3,3% cynku i około 1,2%

ołowiu.

ołowiu.



Rudy po kolejnym procesie rozdrobnienia

Rudy po kolejnym procesie rozdrobnienia

poddawane są dwustopniowemu procesowi

poddawane są dwustopniowemu procesowi

wzbogacania (grawitacyjne i flotacyjne). W

wzbogacania (grawitacyjne i flotacyjne). W

jego wyniku otrzymuje się koncentraty

jego wyniku otrzymuje się koncentraty

selektywne: cynku ( blenda flotacyjna o

selektywne: cynku ( blenda flotacyjna o

zawartości Zn ok. 60%), ołowiu (galena

zawartości Zn ok. 60%), ołowiu (galena

flotacyjna i galena osadowa o zawartości Pb

flotacyjna i galena osadowa o zawartości Pb

odpowiednio ok. 73% i 79%) i koncentrat

odpowiednio ok. 73% i 79%) i koncentrat

kolektywny zwierający zarówno cynk jak i ołów.

kolektywny zwierający zarówno cynk jak i ołów.

Roczna produkcja koncentratów wynosi:

Roczna produkcja koncentratów wynosi:

blenda flotacyjna

blenda flotacyjna

około 100.000

około 100.000

ton

ton

galena (łącznie)

galena (łącznie)

około 40.000

około 40.000

ton

ton

koncentrat kolektywny

koncentrat kolektywny

około 7.000

około 7.000

ton

ton

Głównymi odbiorcami koncentratów

Głównymi odbiorcami koncentratów

są krajowe huty w Szopienicach,

są krajowe huty w Szopienicach,

Miasteczku Śląskim i Bukownie. Po

Miasteczku Śląskim i Bukownie. Po

zaopatrzeniu krajowych odbiorców

zaopatrzeniu krajowych odbiorców

pozostała część produkcji

pozostała część produkcji

kierowana jest na eksport, co

kierowana jest na eksport, co

stanowi w przypadku koncentratu

stanowi w przypadku koncentratu

cynku około 25% produkcji,

cynku około 25% produkcji,

natomiast w przypadku

natomiast w przypadku

koncentratów ołowiu – 90-100%.

koncentratów ołowiu – 90-100%.

Zakłady Górniczo-Hutnicze

Zakłady Górniczo-Hutnicze

"Bolesław" S.A.

"Bolesław" S.A.

„

„

Pomorzany”

Pomorzany”



Rok założenia 1974

Rok założenia 1974



Wielkość obszaru górniczego; 17,5

Wielkość obszaru górniczego; 17,5

km

km

2

2



Głębokość eksploatacji; 80-120m

Głębokość eksploatacji; 80-120m



Średnie wydobycie dobowe; 9600 ton

Średnie wydobycie dobowe; 9600 ton



Wielkość zasobów przemysłowe; 23,7 mln ton

Wielkość zasobów przemysłowe; 23,7 mln ton



Miąższość złoża; 2-25m

Miąższość złoża; 2-25m



Średnia zawartość metali w urobku; Zn-4,6%,

Średnia zawartość metali w urobku; Zn-4,6%,

Pb-1,8%

Pb-1,8%



Systemy eksploatacji; filarowo-komorowe,

Systemy eksploatacji; filarowo-komorowe,

zabierkowe

zabierkowe



Zagrożenia: wodne – stopień I, II, III

Zagrożenia: wodne – stopień I, II, III



Stopy ocynkownicze mają

Stopy ocynkownicze mają

zastosowanie w przemyśle

zastosowanie w przemyśle

hutniczym, samochodowym,

hutniczym, samochodowym,

przetwórczym do procesu

przetwórczym do procesu

cynkowania ciągłego.

cynkowania ciągłego.

Podstawowymi rynkami

Podstawowymi rynkami

zbytu są: Polska, Węgry,

zbytu są: Polska, Węgry,

Słowacja

Słowacja

.

.



Stopy ocynkownicze z

Stopy ocynkownicze z

niklem - WEGAL -

niklem - WEGAL -

przeznaczone do

przeznaczone do

cynkowania

cynkowania

zanurzeniowego

zanurzeniowego

konstrukcji stalowych.

konstrukcji stalowych.

Głównym rynkiem zbytu

Głównym rynkiem zbytu

jest Polska.

jest Polska.



Cynk elektrolityczny ma

Cynk elektrolityczny ma

szerokie zastosowanie w

szerokie zastosowanie w

przemyśle samochodowym,

przemyśle samochodowym,

przetwórczym, budownictwie i

przetwórczym, budownictwie i

wielu innych. Głównymi

wielu innych. Głównymi

odbiorcami oprócz Polski są:

odbiorcami oprócz Polski są:

Niemcy, Czechy, Słowacja,

Niemcy, Czechy, Słowacja,

Austria, Francja.

Austria, Francja.



Stopy ciśnieniowe ZAMAK

Stopy ciśnieniowe ZAMAK

mają zastosowanie w

mają zastosowanie w

przemyśle samochodowym

przemyśle samochodowym

oraz w produkcji artykułów

oraz w produkcji artykułów

gospodarstwa domowego. Ma

gospodarstwa domowego. Ma

wszechstronne zastosowanie

wszechstronne zastosowanie

w przemyśle chemicznym i

w przemyśle chemicznym i

przetwórczym.

przetwórczym.

Produkcja górnicza cynku i ołowiu

Produkcja górnicza cynku i ołowiu

w Polsce

w Polsce



Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce

Wydobycie rud cynku i ołowiu w Polsce

w 2004 r. wyniosło 4

w 2004 r. wyniosło 4

897 tys. t rudy, zawierającej 173 tys. t cynku i 76 tys. t ołowiu.

897 tys. t rudy, zawierającej 173 tys. t cynku i 76 tys. t ołowiu.

Huta Cynku "Miasteczko Śląskie"

Huta Cynku "Miasteczko Śląskie"

Spółka Akcyjna

Spółka Akcyjna

→

→

czołowy, krajowy

czołowy, krajowy

producent cynku i ołowiu

producent cynku i ołowiu

→

→

oferta

oferta

handlowa

handlowa

–

Cynk

Cynk

odlewany w płytach o wadze ok. 25 kg i wymiarach

odlewany w płytach o wadze ok. 25 kg i wymiarach

480 x 240 x 40 mm, formowany jest w pakiety po 44

480 x 240 x 40 mm, formowany jest w pakiety po 44

sztuki o wadze ok. 1 t (jednostka handlowa).

sztuki o wadze ok. 1 t (jednostka handlowa).

–

Anody kulowe

Anody kulowe

na bazie cynku Z1 w formie kul o

na bazie cynku Z1 w formie kul o

średnicy 50 mm.

średnicy 50 mm.

–

Stopy ocynkownicze

Stopy ocynkownicze

na bazie cynku Z1 o zawartości

na bazie cynku Z1 o zawartości

aluminium do 0,6 % w formie bloków ok. 1 tony.

aluminium do 0,6 % w formie bloków ok. 1 tony.

–

Ołów odlewany

Ołów odlewany

jest w gąski o ciężarze około 40 kg i

jest w gąski o ciężarze około 40 kg i

wymiarach 600mm x 120mm x140mm układany w

wymiarach 600mm x 120mm x140mm układany w

pakiety po 25 sztuk o wadze około 1 t (jednostka

pakiety po 25 sztuk o wadze około 1 t (jednostka

handlowa).

handlowa).

–

Kadm rafinowany

Kadm rafinowany

o czystości 99,95 % odlewany w

o czystości 99,95 % odlewany w

formie bloków ok. 1 tony.

formie bloków ok. 1 tony.

–

Kwas siarkowy

Kwas siarkowy

Trendy i perspektywy rozwoju

Trendy i perspektywy rozwoju

krajowego rynku cynku i ołowiu

krajowego rynku cynku i ołowiu

Przyszłe zużycie koncentratów Zn

Podaży

Kondycji krajowego hutnictwa

Możliwości opłacalnego zakupu

Koncentratów za granicą

Podstawowym czynnikiem decydującym

Podstawowym czynnikiem decydującym

o być albo nie być górnictwa rud Zn - Pb

o być albo nie być górnictwa rud Zn - Pb

rejonu Olkuskiego jest stałe nadążanie

rejonu Olkuskiego jest stałe nadążanie

za zmianami i wahaniami cen tych

za zmianami i wahaniami cen tych

surowców na Londyńskiej Giełdzie

surowców na Londyńskiej Giełdzie

Metali. W perspektywie lat 2007-2008

Metali. W perspektywie lat 2007-2008

przewiduje się zakończenie wydobycia

przewiduje się zakończenie wydobycia

we wszystkich krajowych kopalniach: ZG

we wszystkich krajowych kopalniach: ZG

Trzebionka w 2006 natomiast

Trzebionka w 2006 natomiast

„Pomorzany” w 2007-2010.

„Pomorzany” w 2007-2010.

NOTOWANIA NA LONDYŃSKIEJ GIEŁDZIE METALI

NOTOWANIA NA LONDYŃSKIEJ GIEŁDZIE METALI

- 2004 r.

- 2004 r.

USD/t

USD/t

średnia

średnia

roku

roku

najwyższa

najwyższa

w roku

w roku

najniższa

najniższa

w roku

w roku

Pb

Pb

888,33

888,33

1 056,00

1 056,00

696,50

696,50

Zn

Zn

1 047,83

1 047,83

1 270,00

1 270,00

943,00

943,00



Źródła:

Źródła:

www.trzebionka.com.pl

www.trzebionka.com.pl

www.zgh.com.pl

www.zgh.com.pl

www.hcm.com.pl

www.hcm.com.pl

Surowce metaliczne – „

Surowce metaliczne – „

Produkcja, rynek cynku i ołowiu oraz

Produkcja, rynek cynku i ołowiu oraz

perspektywy rozwoju

perspektywy rozwoju

” Tadeusz Smakowski, Ewa Lewicka

” Tadeusz Smakowski, Ewa Lewicka

www.pgi.gov.pl/surowce

www.pgi.gov.pl/surowce

mineralne

mineralne

Bilans Gospodarki Surowcami Mineralnymi 1998-2002

Bilans Gospodarki Surowcami Mineralnymi 1998-2002

www.Kghm.pl/gielda

www.Kghm.pl/gielda

www.lme.co.uk

www.lme.co.uk