Współczesne przemiany polskiego przemysłu

Przejście z gospodarki centralnie planowanej na wolny rynek wymaga sporych zmian w strukturze

własności przedsiębiorstw i ich zarządzaniu. Polski przemysł zaczęto prywatyzować po uchwaleniu

ustawy 13 lipca 1990r. Prywatyzacja może być dokonywana:

• Drogą kapitałową (komercjalizacja) - przekształcenie przedsiębiorstwa w jednoosobową spółkę

skarbu państwa i sprzedaż jej akcji (duże przedsiębiorstwa przemysłowe);

• Drogą likwidacji zakładającą sprzedaż bądź przekazanie w odpłatne użytkowanie majątku

przedsiębiorstwa zlikwidowanego, np. decyzją sądu (zakłady bankrutujące lub przedsiębiorstwa

nadmiernie niszczące środowisko)

• Drogą prywatyzacji bezpośredniej, czyli sprzedaży majątku, wniesienie go do spółki lub oddanie

do odpłatnego korzystania w tzw. spółce pracowniczej przez organ założycielski przedsiębiorstwa

(małe i średnie przedsiębiorstwa).

Od 1990r. do 1999r. sprywatyzowano 2489 przedsiębiorstw przemysłowych, w tym: 1178 drogą

kapitałową, 633 zlikwidowano, a 678 sprywatyzowano bezpośrednio. W 2000r. w sektorze

prywatnym pracowało 75% ogólnie zatrudnionych w przemyśle, a dostarczał on 72% sprzedanej

produkcji przemysłowej.

Aby nasza gospodarka, choć trochę zbliżyła się do krajów wysoko rozwiniętych - należy

podejmować działania zmierzające to restrukturyzacji przemysłu, tzn.:

• Dostosowaniu struktury gałęziowej przemysłu do struktury popytu w handlu wewnętrznym i

zagranicznym;

• Rozbudowy nowoczesnych gałęzi, np. przemysłu elektronicznego, precyzyjnego, chemii

organicznej;

• Poprawy jakości wyrobów przez zastosowanie nowoczesnych technologii produkcji i

nowoczesnych maszyn;

• Obniżeniu kosztów wytwarzania, m.in. przez zmniejszenie energochłonności i

materiałochłonności produkcji;

• Zwiększaniu roli zakładów małej i średniej wielkości, w których łatwiej i szybciej wprowadza się

wszelkie innowacje technologiczne;

• Deglomeracji okręgów przemysłowych prowadzącej do zmniejszenia dysproporcji w poziomie

uprzemysłowienia poszczególnych regionów;

• Tworzenia zaplecza badawczo-rozwojowego przemysłu oraz systematycznego podwyższania

kwalifikacji pracowników.

Aktualnie restrukturyzacja największy zasięg osiąga w rejonach koncentracji przemysłu ciężkiego -

GOP -> zmienia się górnictwo, hutnictwo, przemysł koksowniczy i energetyka - zamyka się

nierentowne kopalnie, przestarzałe huty oraz pracujące przy nich elektrownie. Niskie kwalifikacje

miejscowej siły roboczej hamują odpowiedni proces restrukturyzacji, co potęguje brak

odpowiednich funduszy na te cele. Podobne problemy wynikają z restrukturyzacji w innych

regionach. Dlatego też polityka państwa zachęca obcy kapitał do inwestowania w przemysł, np.

poprzez tworzenie Specjalnych Stref Ekonomicznych (SSE). Ich celem jest wspieranie

restrukturyzacji na obszarach zagrożonych kryzysem gospodarczym i bezrobociem strukturalnym.

Tworzone są one na okres 20 lat, państwo określa zasięg strefy, jej planowany profil i zachęty dla

inwestorów (określone zwolnienia podatkowe uzależnione od wysokości inwestycji oraz

otworzonych miejsc pracy - np. 100% zwolnienia z podatku dochodowego przez pierwsze 10 lat i

50% przez następne 20 lat). Pierwsza SSE powstała w Mielcu, obecnie jest ich już kilkanaście, z

czego najwięcej na obszarach okręgów przemysłowych szczególnie dotkniętych recesją (łódzki,

wałbrzyski, mielecki, starachowicki) oraz tam, gdzie wymagane jest przyspieszenie restrukturyzacji

(GOP, Okręg Częstochowski) lub też na obszarach słabo uprzemysłowionych o wysokim

bezrobociu (Warmińsko-Mazurska, Suwalska i Słupska SSE) lub wysokiej infrastrukturze

technicznej - Żarnowiecka i Legnicka SSE.

Odmianą specjalnych stref ekonomicznych są technoparki tworzone na okres 12 lat, ukierunkowane

na przemysł high-technology: Krakowski Park Technologiczny planuje - fabrykę półprzewodników,

centrum nowoczesnych technologii oprogramowań telekomunikacyjnych, w Technoparku Modlin -

rozwój nowoczesnych technologii dla przetwórstwa rolno-spożywczego.

Firmy zagraniczne inwestujące w Polsce: Ford, Opel, Volkswagen, Volvo, PepsiCo, Coca-Cola,

Philip Moris.

Przebieg procesu prywatyzacji i restrukturyzacji zależy od stopnia koncentracji produkcji i

struktury branżowej zakładów przemysłowych zlokalizowanych na danym obszarze, jednak zależy

to od ogólnych tendencji rozwojowych zmierzających do unowocześnienia przemysłu.