Zgoda pacjenta



Art. 19 ust. 1 pkt 3 ustawy o

Art. 19 ust. 1 pkt 3 ustawy o

zakładach opieki zdrowotnej „Pacjent

zakładach opieki zdrowotnej „Pacjent

ma prawo do wyrażenia zgody na

ma prawo do wyrażenia zgody na

udzielenie określonych świadczeń

udzielenie określonych świadczeń

zdrowotnych lub odmowy, po

zdrowotnych lub odmowy, po

uzyskaniu odpowiedniej informacji”

uzyskaniu odpowiedniej informacji”

Zgoda pacjenta na dokonywanie

Zgoda pacjenta na dokonywanie

zabiegów na sobie jest niezbędna z uwagi

zabiegów na sobie jest niezbędna z uwagi

na godność pacjenta i jego prawo do

na godność pacjenta i jego prawo do

samodecydowania, a także ze względu na

samodecydowania, a także ze względu na

zakaz naruszania integralności cielesnej

zakaz naruszania integralności cielesnej

człowieka bez jego zgody, pod groźbą

człowieka bez jego zgody, pod groźbą

odpowiedzialności karnej.

odpowiedzialności karnej.

Aby zgoda taka mogła być udzielona

Aby zgoda taka mogła być udzielona

świadomie, niezbędne jest

świadomie, niezbędne jest

poinformowanie pacjenta o

poinformowanie pacjenta o

proponowanym sposobie wykonania

proponowanym sposobie wykonania

zabiegu, jak i o innych możliwościach

zabiegu, jak i o innych możliwościach

leczenia oraz o dających się przewidzieć

leczenia oraz o dających się przewidzieć

wynikach i następstwach, w tym także o

wynikach i następstwach, w tym także o

ryzyku ewentualnych powikłań

ryzyku ewentualnych powikłań

Kodeks Etyki Lekarskiej stanowi, że
obowiązkiem lekarza jest respektowanie
prawa pacjenta do świadomego udziału w
podejmowaniu podstawowych decyzji
lekarskich dotyczących jego zdrowia.
Dodaje przy tym, że informacja udzielona
pacjentowi powinna być sformułowana w
sposób dla niego zrozumiały (Art. 13
KEL) . Bez takiej informacji zgoda
pacjenta, który nie posiada zazwyczaj
wystarczającej wiedzy medycznej o
swojej chorobie, nie będzie świadoma



W przypadku wykonywania operacji albo
zastosowania metody leczenia lub
diagnostyki stwarzającej podwyższone
ryzyko dla chorego lekarz musi uzyskać
zgodę pacjenta na piśmie. Przedtem ma
obowiązek udzielić pacjentowi informacji, o
których była wyżej mowa. Obowiązki te
zostały przewidziane w

art. 34 ust. 1 i 2

ustawy o zawodzie lekarza.

Wprowadzając

zatem informacje o wynikach i następstwach
operacji oraz o możliwych powikłaniach do
formularza zgody na zabieg, szpital i lekarz
uzyskują potwierdzenie na piśmie faktu, że
tych informacji udzielili

.

.

Nie uciekają w ten sposób od

Nie uciekają w ten sposób od

odpowiedzialności za należyte wykonanie

odpowiedzialności za należyte wykonanie

zabiegu, lecz zabezpieczają się przed

zabiegu, lecz zabezpieczają się przed

zarzutem nieudzielania odpowiednich

zarzutem nieudzielania odpowiednich

informacji. Sfrustrowany pacjent, u którego

informacji. Sfrustrowany pacjent, u którego

wystąpią powikłania pooperacyjne, może

wystąpią powikłania pooperacyjne, może

przecież twierdzić, że nie był świadomy

przecież twierdzić, że nie był świadomy

możliwości ich wystąpienia, że gdyby o

możliwości ich wystąpienia, że gdyby o

nich wiedział, to nie wyraziłby zgody na

nich wiedział, to nie wyraziłby zgody na

zabieg. A to prowadzi do zarzutu nadużycia

zabieg. A to prowadzi do zarzutu nadużycia

zaufania pacjenta oraz do przerzucenia

zaufania pacjenta oraz do przerzucenia

odpowiedzialności za negatywne skutki

odpowiedzialności za negatywne skutki

operacji na lekarza i szpital.

operacji na lekarza i szpital.

Zasady wykonywania zawodu lekarza

Art. 30.

Lekarz ma obowiązek udzielać pomocy
lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka
w jej udzieleniu mogłaby spowodować
niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego
uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju
zdrowia, oraz w innych przypadkach nie
cierpiących zwłoki.

Art. 31.

Art. 31.

Lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub

Lekarz ma obowiązek udzielać pacjentowi lub

jego ustawowemu przedstawicielowi

jego ustawowemu przedstawicielowi

przystępnej informacji o jego stanie zdrowia,

przystępnej informacji o jego stanie zdrowia,

rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych

rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych

metodach diagnostycznych, leczniczych,

metodach diagnostycznych, leczniczych,

dających się przewidzieć następstwach ich

dających się przewidzieć następstwach ich

zastosowania albo zaniechania, wynikach

zastosowania albo zaniechania, wynikach

leczenia oraz rokowaniu.

leczenia oraz rokowaniu.

Art. 32.

Art. 32.

Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić

Lekarz może przeprowadzić badanie lub udzielić

innych świadczeń zdrowotnych, z zastrzeżeniem

innych świadczeń zdrowotnych, z zastrzeżeniem

wyjątków przewidzianych w ustawie, po

wyjątków przewidzianych w ustawie, po

wyrażeniu zgody przez pacjenta.

wyrażeniu zgody przez pacjenta.

Jeżeli pacjent jest małoletni lub niezdolny do

Jeżeli pacjent jest małoletni lub niezdolny do

świadomego wyrażenia zgody, wymagana jest

świadomego wyrażenia zgody, wymagana jest

zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a gdy

zgoda jego przedstawiciela ustawowego, a gdy

pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego lub

pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego lub

porozumienie się z nim jest niemożliwe - zgoda

porozumienie się z nim jest niemożliwe - zgoda

sądu opiekuńczego.

sądu opiekuńczego.

Jeżeli zachodzi potrzeba przeprowadzenia

Jeżeli zachodzi potrzeba przeprowadzenia

badania osoby, o której mowa w ust. 2, zgodę

badania osoby, o której mowa w ust. 2, zgodę

na przeprowadzenie badania może wyrazić

na przeprowadzenie badania może wyrazić

także opiekun faktyczny.

także opiekun faktyczny.

W przypadku osoby całkowicie

W przypadku osoby całkowicie

ubezwłasnowolnionej zgodę wyraża

ubezwłasnowolnionej zgodę wyraża

przedstawiciel ustawowy tej osoby. Jeżeli osoba

przedstawiciel ustawowy tej osoby. Jeżeli osoba

taka jest w stanie z rozeznaniem wypowiedzieć

taka jest w stanie z rozeznaniem wypowiedzieć

opinię w sprawie badania, konieczne jest

opinię w sprawie badania, konieczne jest

ponadto uzyskanie zgody tej osoby.

ponadto uzyskanie zgody tej osoby.

Jeżeli pacjent ukończył 16 lat, wymagana jest

Jeżeli pacjent ukończył 16 lat, wymagana jest

także jego zgoda.

także jego zgoda.

Jeżeli jednak małoletni, który ukończył 16 lat,

Jeżeli jednak małoletni, który ukończył 16 lat,

osoba ubezwłasnowolniona albo pacjent chory

osoba ubezwłasnowolniona albo pacjent chory

psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz

psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz

dysponujący dostatecznym rozeznaniem,

dysponujący dostatecznym rozeznaniem,

sprzeciwia się czynnościom medycznym, poza

sprzeciwia się czynnościom medycznym, poza

zgodą jego przedstawiciela ustawowego lub

zgodą jego przedstawiciela ustawowego lub

opiekuna faktycznego albo w przypadku

opiekuna faktycznego albo w przypadku

niewyrażenia przez nich zgody wymagana jest

niewyrażenia przez nich zgody wymagana jest

zgoda sądu opiekuńczego.

zgoda sądu opiekuńczego.

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, zgoda osób

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, zgoda osób

wymienionych w ust. 1, 2 i 4 może być wyrażona

wymienionych w ust. 1, 2 i 4 może być wyrażona

ustnie albo nawet poprzez takie ich zachowanie,

ustnie albo nawet poprzez takie ich zachowanie,

które w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje

które w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje

na wolę poddania się proponowanym przez

na wolę poddania się proponowanym przez

lekarza czynnościom medycznym

lekarza czynnościom medycznym

Jeżeli pacjent, o którym mowa w ust. 2, nie ma

Jeżeli pacjent, o którym mowa w ust. 2, nie ma

przedstawiciela ustawowego ani opiekuna

przedstawiciela ustawowego ani opiekuna

faktycznego albo porozumienie się z tymi osobami

faktycznego albo porozumienie się z tymi osobami

jest niemożliwe, lekarz po przeprowadzeniu

jest niemożliwe, lekarz po przeprowadzeniu

badania może przystąpić do udzielania dalszych

badania może przystąpić do udzielania dalszych

świadczeń zdrowotnych dopiero po uzyskaniu

świadczeń zdrowotnych dopiero po uzyskaniu

zgody sądu opiekuńczego, chyba że co innego

zgody sądu opiekuńczego, chyba że co innego

wynika z przepisów ustawy.

wynika z przepisów ustawy.

Do czynności, o których mowa w ust. 1, stosuje

Do czynności, o których mowa w ust. 1, stosuje

się odpowiednio przepis art. 34 ust. 7.

się odpowiednio przepis art. 34 ust. 7.

Sądem opiekuńczym właściwym miejscowo dla

Sądem opiekuńczym właściwym miejscowo dla

udzielania zgody na wykonywanie czynności

udzielania zgody na wykonywanie czynności

medycznych jest sąd, w którego okręgu czynności

medycznych jest sąd, w którego okręgu czynności

te mają być wykonane.

te mają być wykonane.



 

 

Art. 33.

Art. 33.

Badanie lub udzielenie pacjentowi innego

Badanie lub udzielenie pacjentowi innego

świadczenia zdrowotnego bez jego zgody jest

świadczenia zdrowotnego bez jego zgody jest

dopuszczalne, jeżeli wymaga on niezwłocznej

dopuszczalne, jeżeli wymaga on niezwłocznej

pomocy lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia

pomocy lekarskiej, a ze względu na stan zdrowia

lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma

lub wiek nie może wyrazić zgody i nie ma

możliwości porozumienia się z jego

możliwości porozumienia się z jego

przedstawicielem ustawowym lub opiekunem

przedstawicielem ustawowym lub opiekunem

faktycznym.

faktycznym.

Decyzję o podjęciu czynności medycznych

Decyzję o podjęciu czynności medycznych

w okolicznościach, o których mowa w ust. 1,

w okolicznościach, o których mowa w ust. 1,

lekarz powinien w miarę możliwości skonsultować

lekarz powinien w miarę możliwości skonsultować

z innym lekarzem.

z innym lekarzem.

Okoliczności, o których mowa w ust. 1 i 2, lekarz

Okoliczności, o których mowa w ust. 1 i 2, lekarz

odnotowuje w dokumentacji medycznej pacjenta

odnotowuje w dokumentacji medycznej pacjenta

Art. 34

Lekarz może wykonać zabieg operacyjny albo

Lekarz może wykonać zabieg operacyjny albo

zastosować metodę leczenia lub diagnostyki

zastosować metodę leczenia lub diagnostyki

stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta,

stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta,

po uzyskaniu jego pisemnej zgody.

po uzyskaniu jego pisemnej zgody.

Przed wyrażeniem zgody przez pacjenta

Przed wyrażeniem zgody przez pacjenta

w sytuacji, o której mowa w ust. 1, lekarz ma

w sytuacji, o której mowa w ust. 1, lekarz ma

obowiązek udzielenia mu informacji zgodnie

obowiązek udzielenia mu informacji zgodnie

z art. 31.

z art. 31.

Lekarz może wykonać zabieg lub zastosować

Lekarz może wykonać zabieg lub zastosować

metodę, o której mowa w ust. 1, wobec

metodę, o której mowa w ust. 1, wobec

pacjenta małoletniego, ubezwłasnowolnionego

pacjenta małoletniego, ubezwłasnowolnionego

bądź niezdolnego do świadomego wyrażenia

bądź niezdolnego do świadomego wyrażenia

pisemnej zgody, po uzyskaniu zgody jego

pisemnej zgody, po uzyskaniu zgody jego

przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie

przedstawiciela ustawowego, a gdy pacjent nie

ma przedstawiciela lub gdy porozumienie się

ma przedstawiciela lub gdy porozumienie się

z nim jest niemożliwe - po uzyskaniu zgody

z nim jest niemożliwe - po uzyskaniu zgody

sądu opiekuńczego.

sądu opiekuńczego.

Jeżeli pacjent ukończył 16 lat, wymagana jest

Jeżeli pacjent ukończył 16 lat, wymagana jest

także jego pisemna zgoda.

także jego pisemna zgoda.

W sytuacji, o której mowa w ust. 1, stosuje się

W sytuacji, o której mowa w ust. 1, stosuje się

odpowiednio przepis art. 32 ust. 6.

odpowiednio przepis art. 32 ust. 6.

Jeżeli przedstawiciel ustawowy pacjenta

Jeżeli przedstawiciel ustawowy pacjenta

małoletniego, ubezwłasnowolnionego bądź

małoletniego, ubezwłasnowolnionego bądź

niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody

niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody

nie zgadza się na wykonanie przez lekarza

nie zgadza się na wykonanie przez lekarza

czynności wymienionych w ust. 1,

czynności wymienionych w ust. 1,

a niezbędnych dla usunięcia niebezpieczeństwa

a niezbędnych dla usunięcia niebezpieczeństwa

utraty przez pacjenta życia lub ciężkiego

utraty przez pacjenta życia lub ciężkiego

uszkodzenia ciała bądź ciężkiego rozstroju

uszkodzenia ciała bądź ciężkiego rozstroju

zdrowia, lekarz może wykonać takie czynności

zdrowia, lekarz może wykonać takie czynności

po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego

po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego

Lekarz może wykonać czynności, o których

Lekarz może wykonać czynności, o których

mowa w ust. 1, bez zgody przedstawiciela

mowa w ust. 1, bez zgody przedstawiciela

ustawowego pacjenta bądź zgody właściwego

ustawowego pacjenta bądź zgody właściwego

sądu opiekuńczego, gdy zwłoka spowodowana

sądu opiekuńczego, gdy zwłoka spowodowana

postępowaniem w sprawie uzyskania zgody

postępowaniem w sprawie uzyskania zgody

groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty

groziłaby pacjentowi niebezpieczeństwem utraty

życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego

życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego

rozstroju zdrowia. W takim przypadku lekarz ma

rozstroju zdrowia. W takim przypadku lekarz ma

obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii

obowiązek, o ile jest to możliwe, zasięgnąć opinii

drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej

drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej

specjalności. O wykonywanych czynnościach

specjalności. O wykonywanych czynnościach

lekarz niezwłocznie zawiadamia przedstawiciela

lekarz niezwłocznie zawiadamia przedstawiciela

ustawowego, opiekuna faktycznego lub sąd

ustawowego, opiekuna faktycznego lub sąd

opiekuńczy.

opiekuńczy.

O okolicznościach, o których mowa w ust. 3-7,

O okolicznościach, o których mowa w ust. 3-7,

lekarz dokonuje odpowiedniej adnotacji

lekarz dokonuje odpowiedniej adnotacji

w dokumentacji medycznej pacjenta.

w dokumentacji medycznej pacjenta.

 

 

Odpowiedzialno

ść w

działalności

medycznej

Odpowiedzialność prawna to

Odpowiedzialność prawna to

obowiązek ponoszenia przewidzianych

obowiązek ponoszenia przewidzianych

przez prawo niekorzystnych, często

przez prawo niekorzystnych, często

dotkliwych skutków zachowania się

dotkliwych skutków zachowania się

własnego (lekarza) lub osób, za które

własnego (lekarza) lub osób, za które

odpowiadamy (zakład opieki

odpowiadamy (zakład opieki

zdrowotnej jako pracodawca

zdrowotnej jako pracodawca

).

).

Odpowiedzialność prawna to
odpowiedzialność za powstałą szkodę. W
zależności od tego, jaka gałąź prawa
przewiduje dane konsekwencje, mówimy
o:

- odpowiedzialności karnej,

- odpowiedzialności dyscyplinarnej,

- odpowiedzialności cywilnej

- lub innej, np. politycznej, konstytucyjnej.

Odpowiedzialność
cywilna

Zasady odpowiedzialności

Zasady odpowiedzialności

cywilnej określają przepisy

cywilnej określają przepisy

prawa.

prawa.

Odpowiedzialność cywilna

Odpowiedzialność cywilna

jest nieograniczoną

jest nieograniczoną

odpowiedzialnością

odpowiedzialnością

majątkową dłużnika

majątkową dłużnika

Dłużnik

Dłużnik

osoba zobowiązana do spełnienia

osoba zobowiązana do spełnienia

świadczenia w ramach stosunku

świadczenia w ramach stosunku

prawnego na rzecz wierzyciela (tj.

prawnego na rzecz wierzyciela (tj.

drugiej strony zobowiązania)

drugiej strony zobowiązania)

odpowiada za dług całym swoim

odpowiada za dług całym swoim

majątkiem obecnym i przyszłym

majątkiem obecnym i przyszłym

Funkcja kompensacyjna

-wyrównanie uszczerbku

doznanego przez

poszkodowanego

Art. 415. Kto z winy swej wyrządził

drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej

naprawienia

Źródłem odpowiedzialności cywilnej

lekarza według kodeksu cywilnego mogą

być: 

- niewykonanie lub nienależyte wykonanie

zobowiązania istniejącego między stronami

(tzw. odpowiedzialność kontraktowa,

przewidziana w art. 471 k.c., który mówi, że

"dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody

wynikłej z niewykonania lub nienależytego

wykonania zobowiązania, chyba że

niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest

następstwem okoliczności, za które dłużnik

odpowiedzialności nie ponosi"),

- czyny niedozwolone

- czyny niedozwolone

(tzw.

(tzw.

odpowiedzialność

odpowiedzialność

deliktowa

deliktowa

,

,

art. 415 k.c.: "Kto z winy swej

art. 415 k.c.: "Kto z winy swej

wyrządził drugiemu szkodę,

wyrządził drugiemu szkodę,

obowiązany jest do jej naprawienia").

obowiązany jest do jej naprawienia").



Nie należy z góry przesądzać, która z

Nie należy z góry przesądzać, która z

powyższych odpowiedzialności odpowiada

powyższych odpowiedzialności odpowiada

danemu przypadkowi. Czasem bowiem

danemu przypadkowi. Czasem bowiem

fakt wyrządzenia szkody przemawia za

fakt wyrządzenia szkody przemawia za

odpowiedzialnością deliktową lekarza, a z

odpowiedzialnością deliktową lekarza, a z

porozumienia stron i ogólnych przepisów o

porozumienia stron i ogólnych przepisów o

działalności lekarza wysnuć można

działalności lekarza wysnuć można

podstawę odpowiedzialności kontraktowej.

podstawę odpowiedzialności kontraktowej.

 

 

Odpowiedzialność deliktowa zaś ma
miejsce tylko wtedy, gdy czyn
wyrządzający szkodę następuje
niezależnie od istniejącego czy też
nieistniejącego stosunku
zobowiązaniowego. Dopiero wskutek
powstałej szkody rodzi się zobowiązanie,
którego treścią jest uprawnienie
poszkodowanego do uzyskania
odszkodowania i odpowiadający temu
uprawnieniu obowiązek naprawienia
wyrządzonej szkody. Jest to tak zwane
zobowiązanie z czynu niedozwolonego

Sytuacje, w których odpowiedzialność

Sytuacje, w których odpowiedzialność

lekarza ma wyłącznie deliktowy

lekarza ma wyłącznie deliktowy

charakter

charakter

: 

: 



gdy pomiędzy lekarzem a

gdy pomiędzy lekarzem a

poszkodowanym nie istniał

poszkodowanym nie istniał

jakikolwiek stosunek pracy, 

jakikolwiek stosunek pracy, 



gdy lekarz narusza dobra osobiste

gdy lekarz narusza dobra osobiste

pacjenta (np. wyjawienie tajemnicy

pacjenta (np. wyjawienie tajemnicy

lekarskiej), 

lekarskiej), 



zdrowia pacjenta), 

zdrowia pacjenta), 



gdy osoby bliskie pacjentowi wysuwają

gdy osoby bliskie pacjentowi wysuwają

roszczenia wobec niego na podstawie art.

roszczenia wobec niego na podstawie art.

446 k.c. 

446 k.c. 

„

„

Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub

Jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub

wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć

wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć

poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia

poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia

szkody powinien zwrócić koszty leczenia i

szkody powinien zwrócić koszty leczenia i

pogrzebu temu, kto je poniósł § 3. Sąd może

pogrzebu temu, kto je poniósł § 3. Sąd może

ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny

ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny

zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli

zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli

wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne

wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne

pogorszenie ich sytuacji życiowej.”

pogorszenie ich sytuacji życiowej.”

Zgodnie z tym artykułem z roszczeniami

Zgodnie z tym artykułem z roszczeniami

odszkodowawczymi wobec lekarza mogą

odszkodowawczymi wobec lekarza mogą

wystąpić osoby poszkodowane pośrednio, tj. takie

wystąpić osoby poszkodowane pośrednio, tj. takie

względem których ciążył na zmarłym ustawowy

względem których ciążył na zmarłym ustawowy

obowiązek alimentacyjny:

obowiązek alimentacyjny:

„

„

Osoba, względem której ciążył na zmarłym

Osoba, względem której ciążył na zmarłym

ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać

ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać

od zobowiązanego do naprawienia szkody renty

od zobowiązanego do naprawienia szkody renty

obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego

obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego

oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych

oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych

zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania

zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania

obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty

obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty

mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły

mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły

dobrowolnie i stale dostarczał środków

dobrowolnie i stale dostarczał środków

utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że

utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że

wymagają tego zasady współżycia społecznego.”

wymagają tego zasady współżycia społecznego.”

„

„

Sąd może ponadto przyznać najbliższym

Sąd może ponadto przyznać najbliższym

członkom rodziny zmarłego stosowne

członkom rodziny zmarłego stosowne

odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci

odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci

nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji

nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji

życiowej

życiowej

.”

.”



gdy lekarz wydaje fałszywe lub błędne w

gdy lekarz wydaje fałszywe lub błędne w

treści świadectwo (np. dotyczące stanu

treści świadectwo (np. dotyczące stanu

zdrowia pacjenta)

zdrowia pacjenta)



gdy lekarz zaniedba obowiązki nadzoru nad
osobą, której nie można przypisać winy



odmowa pomocy przez lekarza, gdy jest do
tego zobowiązany



działanie bez zgody pacjenta lub poza jej
zakresem

Jeśli chodzi o odpowiedzialność
kontraktową lekarza, to panuje pogląd, że
wchodzi ona w grę w odniesieniu do
lekarza wykonującego praktykę prywatną,
ponieważ istnieje umowa między nim a
pacjentem. Na lekarzu ciążą obowiązki
wynikające z istoty zawodu oraz
dodatkowe obowiązki umowne.

Lekarz zatrudniony w zakładzie
leczniczym służby zdrowia nie zawiera z
pacjentem żadnej umowy, bowiem nie
działa w imieniu własnym, lecz wykonuje
zadania zakładu w ramach umowy o
pracę. Wobec tego jego odpowiedzialność
ma charakter wyłącznie deliktowy.
Podobnie, gdy pacjent leczy się w
spółdzielni lekarskiej bądź prywatnym
szpitalu, gdyż lekarz nie jest
kontrahentem pacjenta, a jedynie
wykonawcą zleceń zakładu. 



Odpowiedzialność lekarza

Odpowiedzialność lekarza

zatrudnionego w PZOZ

zatrudnionego w PZOZ



Odpowiedzialność lekarza

Odpowiedzialność lekarza

prowadzącego praktykę na własny

prowadzącego praktykę na własny

rachunek

rachunek



Odpowiedzialność lekarza w zespole

Odpowiedzialność lekarza w zespole

Zasady odpowiedzialności

Zasady odpowiedzialności

lekarza

lekarza

Lekarz zatrudniony w publicznym

Lekarz zatrudniony w publicznym

zakładzie opieki zdrowotnej

zakładzie opieki zdrowotnej

, -

, -

jego

jego

odpowiedzialność zależy od formy zatrudnienia,

odpowiedzialność zależy od formy zatrudnienia,

bowiem lekarz zatrudniony na podstawie

bowiem lekarz zatrudniony na podstawie

kodeksu pracy (umowa o pracę, powołanie,

kodeksu pracy (umowa o pracę, powołanie,

mianowanie) jest pracownikiem zakładu.

mianowanie) jest pracownikiem zakładu.

Zgodnie z postanowieniami kodeksu pracy za

Zgodnie z postanowieniami kodeksu pracy za

pracownika odpowiedzialność ponosi

pracownika odpowiedzialność ponosi

pracodawca, czyli w tym wypadku zakład opieki

pracodawca, czyli w tym wypadku zakład opieki

zdrowotnej. Jednakże zakład naprawiający

zdrowotnej. Jednakże zakład naprawiający

szkodę pacjenta ma tzw. roszczenie regresowe

szkodę pacjenta ma tzw. roszczenie regresowe

w stosunku do lekarza, który spowodował

w stosunku do lekarza, który spowodował

powstanie przedmiotowej szkody. Roszczenie to

powstanie przedmiotowej szkody. Roszczenie to

jest oparte na postanowieniach kodeksu pracy.

jest oparte na postanowieniach kodeksu pracy.

Art. 114.

Pracownik, który wskutek niewykonania lub
nienależytego wykonania obowiązków
pracowniczych ze swej winy wyrządził
pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność
materialną według zasad określonych w
przepisach niniejszego rozdziału

Art. 120.

Art. 120.

W razie wyrządzenia przez pracownika, przy

W razie wyrządzenia przez pracownika, przy

wykonywaniu przez niego obowiązków

wykonywaniu przez niego obowiązków

pracowniczych, szkody osobie trzeciej,

pracowniczych, szkody osobie trzeciej,

zobowiązany do naprawienia szkody jest

zobowiązany do naprawienia szkody jest

wyłącznie pracodawca.

wyłącznie pracodawca.

Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę

Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę

wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi

wyrządzoną osobie trzeciej, pracownik ponosi

odpowiedzialność przewidzianą w przepisach

odpowiedzialność przewidzianą w przepisach

niniejszego rozdziału

niniejszego rozdziału

Art. 119.

Art. 119.

Odszkodowanie ustala się w wysokości

Odszkodowanie ustala się w wysokości

wyrządzonej szkody, jednak nie może ono

wyrządzonej szkody, jednak nie może ono

przewyższać kwoty trzymiesięcznego

przewyższać kwoty trzymiesięcznego

wynagrodzenia przysługującego pracownikowi

wynagrodzenia przysługującego pracownikowi

w dniu wyrządzenia szkody.

w dniu wyrządzenia szkody.

Jednakże jeżeli lekarz ze swojej winy wyrządził

Jednakże jeżeli lekarz ze swojej winy wyrządził

pacjentowi szkodę, może ponosić

pacjentowi szkodę, może ponosić

odpowiedzialność deliktową opartą na art.415

odpowiedzialność deliktową opartą na art.415

k.c., wówczas na podstawie art. 122 k.p. może

k.c., wówczas na podstawie art. 122 k.p. może

być zobowiązany do jej naprawienia w pełnej

być zobowiązany do jej naprawienia w pełnej

wysokości.

wysokości.

Odpowiedzialność lekarza zatrudnionego w

Odpowiedzialność lekarza zatrudnionego w

zakładzie opieki zdrowotnej na podstawie

zakładzie opieki zdrowotnej na podstawie

umów cywilnoprawnych /umowa-zlecenie,

umów cywilnoprawnych /umowa-zlecenie,

umowa o dzieło, umowa o świadczenie

umowa o dzieło, umowa o świadczenie

usług, kontrakt/

usług, kontrakt/

. Wówczas lekarz nie jest

. Wówczas lekarz nie jest

pracownikiem zakładu i w razie wyrządzenia

pracownikiem zakładu i w razie wyrządzenia

szkody pacjentowi, odpowiedzialność zakładu i

szkody pacjentowi, odpowiedzialność zakładu i

lekarza jest solidarna. Solidarna to wcale nie

lekarza jest solidarna. Solidarna to wcale nie

oznacza, że w częściach czy też po połowie, jak

oznacza, że w częściach czy też po połowie, jak

tłumaczy to większość lekarzy.

tłumaczy to większość lekarzy.

Solidarna odpowiedzialność to jedna z

Solidarna odpowiedzialność to jedna z

najprzykrzejszych odpowiedzialności, bowiem

najprzykrzejszych odpowiedzialności, bowiem

mówiąc inaczej: "jeden odpowiada za

mówiąc inaczej: "jeden odpowiada za

wszystkich, wszyscy za jednego" - stanowi o

wszystkich, wszyscy za jednego" - stanowi o

tym art. 366 § 1 k.c.

tym art. 366 § 1 k.c.

Art. 366.

Art. 366.

§ 1. Kilku dłużników (zakład i lekarz) może być

§ 1. Kilku dłużników (zakład i lekarz) może być

zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel

zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel

(pacjent) może żądać całości lub części

(pacjent) może żądać całości lub części

świadczenia od wszystkich dłużników (zakładu i

świadczenia od wszystkich dłużników (zakładu i

lekarza) łącznie, od kilku z nich lub od każdego

lekarza) łącznie, od kilku z nich lub od każdego

z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez

z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez

któregokolwiek z dłużników (zakładu lub

któregokolwiek z dłużników (zakładu lub

lekarza) zwalnia pozostałych (solidarność

lekarza) zwalnia pozostałych (solidarność

dłużników).

dłużników).

Przy czym wybór dłużnika jest w rękach

Przy czym wybór dłużnika jest w rękach

pacjenta, jako wierzyciela określonego

pacjenta, jako wierzyciela określonego

zobowiązania

zobowiązania

Lekarze wspólnicy spółki cywilnej

za

wyrządzoną szkodę odpowiadają solidarnie.
Odpowiedzialność może mieć formę
odpowiedzialności deliktowej lub kontraktowej.

Lekarze wspólnicy spółki
partnerskiej

, działającej na podstawie

postanowień kodeksu spółek prawa
handlowego, odpowiadają każdy za siebie i za
swój personel. Lekarz partner nie ponosi
odpowiedzialności za szkody powstałe przy
wykonywaniu wolnego zawodu w ramach takiej
spółki.

Odpowiedzialność za szkody, jeżeli

Odpowiedzialność za szkody, jeżeli

lekarz powierza wykonanie swoich

lekarz powierza wykonanie swoich

obowiązków innej osobie.

obowiązków innej osobie.

Art. 429.

Kto powierza wykonanie czynności drugiemu,

ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną

przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej

mu czynności, chyba że nie ponosi winy w

wyborze albo że wykonanie czynności powierzył

osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w

zakresie swej działalności zawodowej trudnią

się wykonywaniem takich czynności.

Art. 430.

Kto na własny rachunek powierza wykonanie
czynności osobie, która przy wykonywaniu tej
czynności podlega jego kierownictwu i ma
obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten
jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z
winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej
jej czynności

.

.

Tak więc lekarz - specjalista nie

Tak więc lekarz - specjalista nie

ponosi odpowiedzialności za szkody,

ponosi odpowiedzialności za szkody,

gdy jego zastępcą jest inny

gdy jego zastępcą jest inny

specjalista z tej samej dziedziny o

specjalista z tej samej dziedziny o

równorzędnych kwalifikacjach, bo

równorzędnych kwalifikacjach, bo

odpowiada on osobie opisanej w art.

odpowiada on osobie opisanej w art.

429 k.c.

429 k.c.

Jednocześnie wynika z tego, że

Jednocześnie wynika z tego, że

zastępowanie lekarza przez

zastępowanie lekarza przez

kogokolwiek innego, powoduje

kogokolwiek innego, powoduje

pociągnięcie go do

pociągnięcie go do

odpowiedzialności. 

odpowiedzialności. 



Wyłączenia odpowiedzialności lekarza

Wyłączenia odpowiedzialności lekarza

zlecającego wykonanie czynności

zlecającego wykonanie czynności

swemu podwładnemu, nie przewiduje

swemu podwładnemu, nie przewiduje

z kolei art. 430 k.c. Lekarz ponosi

z kolei art. 430 k.c. Lekarz ponosi

odpowiedzialność nawet w przypadku

odpowiedzialność nawet w przypadku

braku winy w wyborze, a więc będąc

braku winy w wyborze, a więc będąc

całkowicie niewinnym. W obu

całkowicie niewinnym. W obu

wypadkach, tj. szkody popełnionej

wypadkach, tj. szkody popełnionej

przez zastępcę i podwładnego,

przez zastępcę i podwładnego,

odpowiedzialność powierzającego

odpowiedzialność powierzającego

jest solidarna z bezpośrednim

jest solidarna z bezpośrednim

sprawcą szkody, lecz może on mieć

sprawcą szkody, lecz może on mieć

roszczenie zwrotne do sprawcy.

roszczenie zwrotne do sprawcy.

Art. 441 § 1 k.c. przewiduje

Art. 441 § 1 k.c. przewiduje

odpowiedzialność solidarną członków

odpowiedzialność solidarną członków

zespołu operacyjnego. Wina lekarza

zespołu operacyjnego. Wina lekarza

kierującego zespołem polega nie

kierującego zespołem polega nie

tylko na działaniu niezgodnym z

tylko na działaniu niezgodnym z

zasadami wiedzy medycznej, ale

zasadami wiedzy medycznej, ale

także na zaniedbaniach

także na zaniedbaniach

organizacyjnych i braku kontroli nad

organizacyjnych i braku kontroli nad

członkami zespołu

członkami zespołu

Art. 441.

Art. 441.

§ 1. Jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność

§ 1. Jeżeli kilka osób ponosi odpowiedzialność

za szkodę wyrządzoną czynem

za szkodę wyrządzoną czynem

niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest

niedozwolonym, ich odpowiedzialność jest

solidarna.

solidarna.

§ 2. Jeżeli szkoda była wynikiem działania lub

§ 2. Jeżeli szkoda była wynikiem działania lub

zaniechania kilku osób, ten, kto szkodę

zaniechania kilku osób, ten, kto szkodę

naprawił, może żądać od pozostałych zwrotu

naprawił, może żądać od pozostałych zwrotu

odpowiedniej części zależnie od okoliczności,

odpowiedniej części zależnie od okoliczności,

a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od

a zwłaszcza od winy danej osoby oraz od

stopnia, w jakim przyczyniła się do powstania

stopnia, w jakim przyczyniła się do powstania

szkody.

szkody.

§ 3. Ten, kto naprawił szkodę, za którą jest

§ 3. Ten, kto naprawił szkodę, za którą jest

odpowiedzialny mimo braku winy, ma

odpowiedzialny mimo braku winy, ma

zwrotne roszczenie do sprawcy, jeżeli szkoda

zwrotne roszczenie do sprawcy, jeżeli szkoda

powstała z winy sprawcy.

powstała z winy sprawcy.

Charakter odpowiedzialności

Charakter odpowiedzialności

cywilnej lekarza

cywilnej lekarza

Zobowiązanie lekarza wobec pacjenta

Zobowiązanie lekarza wobec pacjenta

wydaje się być zobowiązaniem

wydaje się być zobowiązaniem

starannego działania, a nie rezultatu.

starannego działania, a nie rezultatu.

Lekarz jest zobowiązany uczynić

Lekarz jest zobowiązany uczynić

wszystko, aby osiągnąć zamierzony

wszystko, aby osiągnąć zamierzony

rezultat, który nie zawsze jest pewny:

rezultat, który nie zawsze jest pewny:



stopień zaawansowania choroby

stopień zaawansowania choroby



reakcję organizmu

reakcję organizmu

Zobowiązaniem lekarza nigdy nie może
być wyleczenie

Zobowiązanie bezpieczeństwa

Zobowiązanie bezpieczeństwa

zapewnieniu , że choremu nie zdarzy się

zapewnieniu , że choremu nie zdarzy się

jakiś wypadek, związany bezpośrednio z

jakiś wypadek, związany bezpośrednio z

procesem leczenia

procesem leczenia

Odpowiedzialność cywilna zachodzi w

Odpowiedzialność cywilna zachodzi w

zasadzie tylko wówczas, gdy powstała

zasadzie tylko wówczas, gdy powstała

szkoda. Bez szkody nie ma

szkoda. Bez szkody nie ma

odpowiedzialności cywilnej.

odpowiedzialności cywilnej.

Odpowiedzialność cywilna polega na

Odpowiedzialność cywilna polega na

obowiązku naprawienia szkody, która jest

obowiązku naprawienia szkody, która jest

niezbędną przesłanką zarówno

niezbędną przesłanką zarówno

odpowiedzialności kontraktowej, jak i

odpowiedzialności kontraktowej, jak i

deliktowej.

deliktowej.

Przesłanki odpowiedzialności

Przesłanki odpowiedzialności

lekarza

lekarza

Kodeks cywilny nie zawiera definicji

Kodeks cywilny nie zawiera definicji

szkody. Jednak przez szkodę należy

szkody. Jednak przez szkodę należy

rozumieć uszczerbek, jakiego

rozumieć uszczerbek, jakiego

poszkodowany - pacjent - doznał

poszkodowany - pacjent - doznał

wbrew swej woli

wbrew swej woli

Szkodą wynikłą z nienależytego lub

Szkodą wynikłą z nienależytego lub

błędnego postępowania może być

błędnego postępowania może być

utrata życia, cierpienia fizyczne,

utrata życia, cierpienia fizyczne,

zainfekowanie chorobą zakaźną,

zainfekowanie chorobą zakaźną,

utrata zdolności do pracy, dochodów

utrata zdolności do pracy, dochodów

etc

etc

Szkoda może być:

Szkoda może być:



materialna (uszczerbek majątkowy)

materialna (uszczerbek majątkowy)



na mieniu

na mieniu



na osobie

na osobie



niematerialna (krzywda tzw. moralna)

niematerialna (krzywda tzw. moralna)



dotyczy dóbr osobistych

dotyczy dóbr osobistych

Szkodą majątkową może być:

Szkodą majątkową może być:



uszkodzenie ciała lub rostrój zdrowia,

uszkodzenie ciała lub rostrój zdrowia,



straty wynikłe z całkowitej lub częściowej utraty zdolności

straty wynikłe z całkowitej lub częściowej utraty zdolności

do pracy zarobkowej,

do pracy zarobkowej,



ze zwiększenia się potrzeb poszkodowanego lub

ze zwiększenia się potrzeb poszkodowanego lub

zmniejszenia jego widoków powodzenia w przyszłości,

zmniejszenia jego widoków powodzenia w przyszłości,



koszty leczenia,

koszty leczenia,



koszty związane z koniecznością przekwalifikowania do

koszty związane z koniecznością przekwalifikowania do

innego zawodu,

innego zawodu,



utarta dochodów , których na skutek uszkodzenia ciała

utarta dochodów , których na skutek uszkodzenia ciała

lub roztroju zdrowia poszkodowany nie mógł osiągnąć.

lub roztroju zdrowia poszkodowany nie mógł osiągnąć.



w razie śmierci poszkodowanego szkodą są straty, które

w razie śmierci poszkodowanego szkodą są straty, które

wskutek tego ponoszą osoby trzecie, takie jak koszty

wskutek tego ponoszą osoby trzecie, takie jak koszty

pogrzebu, uszczerbek majątkowy wynikły z utraty

pogrzebu, uszczerbek majątkowy wynikły z utraty

środków utrzymania, pogorszenie sytuacji życiowej.

środków utrzymania, pogorszenie sytuacji życiowej.

Szkoda majątkowa może być

Szkoda majątkowa może być

wynikiem wadliwego leczenia lub

wynikiem wadliwego leczenia lub

leczenia bez zgody pacjenta.

leczenia bez zgody pacjenta.



Szkoda niemajątkowa

Szkoda niemajątkowa

wiąże się

wiąże się

najczęściej ze szkodą na osobie ( nie jest

najczęściej ze szkodą na osobie ( nie jest

to związek konieczny) Krzywdą są

to związek konieczny) Krzywdą są

bowiem cierpienia fizyczne i moralne

bowiem cierpienia fizyczne i moralne

powstałe na skutek wadliwego zabiegu

powstałe na skutek wadliwego zabiegu

lub nawet zabiegu prawidłowego, lecz na

lub nawet zabiegu prawidłowego, lecz na

który nie pacjent nie wyraził zgody.

który nie pacjent nie wyraził zgody.

Naprawienie szkody może nastąpić

Naprawienie szkody może nastąpić

poprzez

poprzez

:

:

przywrócenie rzeczy do stanu

przywrócenie rzeczy do stanu

poprzedniego;

poprzedniego;

zapłatę odszkodowania

zapłatę odszkodowania

Pacjent może także zażądać

Pacjent może także zażądać

zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,

zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,

czyli za cierpienia fizyczne i moralne

czyli za cierpienia fizyczne i moralne

poniesione wskutek błędnego

poniesione wskutek błędnego

postępowania lekarza oraz te, które

postępowania lekarza oraz te, które

będzie odczuwał w przyszłości. 

będzie odczuwał w przyszłości. 

Obowiązek odszkodowania obejmuje

Obowiązek odszkodowania obejmuje

zarówno konieczność naprawienia

zarówno konieczność naprawienia

rzeczywistej straty, jak i utraconych

rzeczywistej straty, jak i utraconych

korzyści, które pacjent mógłby uzyskać

korzyści, które pacjent mógłby uzyskać

gdyby nie wyrządzono mu szkody.

gdyby nie wyrządzono mu szkody.

Ustalenie jej wysokości polega na

Ustalenie jej wysokości polega na

porównaniu stanu, w jakim znajdowałby

porównaniu stanu, w jakim znajdowałby

się pacjent, gdyby nie wadliwe

się pacjent, gdyby nie wadliwe

postępowanie lekarza, a stanem, jaki

postępowanie lekarza, a stanem, jaki

powstał w wyniku tego postępowania.

powstał w wyniku tego postępowania.

Wysokość szkody

Wysokość szkody

Sprawcy można postawić zarzut obiektywnej i

Sprawcy można postawić zarzut obiektywnej i

subiektywnej niewłaściwości zachowania.

subiektywnej niewłaściwości zachowania.

Obiektywnym elementem j

Obiektywnym elementem j

est naruszenie

est naruszenie

przepisów lub reguł wynikających z

przepisów lub reguł wynikających z

dotychczasowej wiedzy medycznej, niewykonanie

dotychczasowej wiedzy medycznej, niewykonanie

bądź nienależyte wykonanie zobowiązań (gdy

bądź nienależyte wykonanie zobowiązań (gdy

istnieje umowa) i działanie wbrew woli pacjenta

istnieje umowa) i działanie wbrew woli pacjenta

czy bez wyraźnej zgody lub domniemanej zgody,

czy bez wyraźnej zgody lub domniemanej zgody,

jak również nie udzielenie pomocy lekarskiej,

jak również nie udzielenie pomocy lekarskiej,

jeżeli zwłoka w jej udzieleniu mogłaby

jeżeli zwłoka w jej udzieleniu mogłaby

spowodować utratę zdrowia lub kalectwo

spowodować utratę zdrowia lub kalectwo

Pojęcie winy

Pojęcie winy

Subiektywny element winy

Subiektywny element winy

opiera się o

opiera się o

ujemną ocenę postępowania lekarza,

ujemną ocenę postępowania lekarza,

niezgodnego z jego obowiązkami. Wyróżnia

niezgodnego z jego obowiązkami. Wyróżnia

się: 

się: 

- winę dotyczącą techniki medycznej

- winę dotyczącą techniki medycznej

(niewiedza, nieostrożność w postępowaniu), 

(niewiedza, nieostrożność w postępowaniu), 

- winę nie dotyczącą techniki medycznej

- winę nie dotyczącą techniki medycznej

(brak nadzoru, odmowa udzielenia pomocy,

(brak nadzoru, odmowa udzielenia pomocy,

przeprowadzenie zabiegu bez zgody

przeprowadzenie zabiegu bez zgody

pacjenta, podjęcie zabiegu o zbyt dużym

pacjenta, podjęcie zabiegu o zbyt dużym

ryzyku w porównaniu do zamierzonych

ryzyku w porównaniu do zamierzonych

korzyści ). 

korzyści ). 

KEL nakłada na lekarza obowiązek

KEL nakłada na lekarza obowiązek

przeprowadzenia wszelkich

przeprowadzenia wszelkich

postępowań diagnostycznych,

postępowań diagnostycznych,

leczniczych i zapobiegawczych z

leczniczych i zapobiegawczych z

należytą starannością, poświęcając

należytą starannością, poświęcając

im niezbędny czas.

im niezbędny czas.

Lekarz więc odpowiada za niedołożenie

Lekarz więc odpowiada za niedołożenie

tej staranności, za wszelką winę

tej staranności, za wszelką winę

nieumyślną, a tym bardziej za

nieumyślną, a tym bardziej za

umyślną.

umyślną.

Lekarz ponosi odpowiedzialność za wszelką

Lekarz ponosi odpowiedzialność za wszelką

winę nieumyślną i umyślną, co jest

winę nieumyślną i umyślną, co jest

konsekwencją traktowania go jako

konsekwencją traktowania go jako

"dobrego fachowca" i stawiania mu

"dobrego fachowca" i stawiania mu

wysokich wymagań. Inne stanowisko

wysokich wymagań. Inne stanowisko

oznaczałoby złagodzenie odpowiedzialności

oznaczałoby złagodzenie odpowiedzialności

lekarza, do czego nie ma żadnych podstaw

lekarza, do czego nie ma żadnych podstaw

prawnych. Praktykujący lekarz bowiem

prawnych. Praktykujący lekarz bowiem

powinien posiadać pewien poziom

powinien posiadać pewien poziom

fachowości, wykazywać się wysoką

fachowości, wykazywać się wysoką

starannością, a także uzupełniać i

starannością, a także uzupełniać i

doskonalić swą wiedzę i umiejętności

doskonalić swą wiedzę i umiejętności

zawodowe. Brak wiedzy, jak i pozostałych

zawodowe. Brak wiedzy, jak i pozostałych

elementów, stanowi także winę lekarza. 

elementów, stanowi także winę lekarza. 



Ciężar dowodu winy lekarza spoczywa formalnie

Ciężar dowodu winy lekarza spoczywa formalnie

- w świetle kodeksu cywilnego - na

- w świetle kodeksu cywilnego - na

dochodzącym roszczeń pacjencie.

dochodzącym roszczeń pacjencie.

(Odpowiedzialność deliktowa)

(Odpowiedzialność deliktowa)

Pacjent musi tę winę udowodnić, bowiem

Pacjent musi tę winę udowodnić, bowiem

zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu

zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu

spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi

spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi

skutki prawne.

skutki prawne.

Z uwagi jednak na konieczność posiadania

Z uwagi jednak na konieczność posiadania

wiedzy fachowej dla dokonania oceny

wiedzy fachowej dla dokonania oceny

postępowania lekarza w praktyce w procesach

postępowania lekarza w praktyce w procesach

lekarskich ciężar tego dowodu przejmuje na

lekarskich ciężar tego dowodu przejmuje na

siebie sąd, który powołuje biegłych spośród

siebie sąd, który powołuje biegłych spośród

specjalistów.

specjalistów.



Odpowiedzialność oparta jest na zasadzie

Odpowiedzialność oparta jest na zasadzie

ryzyka, a ciężar przeprowadzenia dowodu

ryzyka, a ciężar przeprowadzenia dowodu

niewinności spoczywa na lekarzu. Pacjent

niewinności spoczywa na lekarzu. Pacjent

zgłasza, że według niego, kontrakt nie

zgłasza, że według niego, kontrakt nie

został wykonany, istnieje domniemanie

został wykonany, istnieje domniemanie

winy i to lekarz, musi przeprowadzić

winy i to lekarz, musi przeprowadzić

dowód swo.iej niewinności. Specyfika

dowód swo.iej niewinności. Specyfika

zawodu lekarza powoduje, że w wielu

zawodu lekarza powoduje, że w wielu

przypadkach trudno jednoznacznie

przypadkach trudno jednoznacznie

określić reżim prawny zdarzenia. Wiele

określić reżim prawny zdarzenia. Wiele

zdarzeń będzie miało zarówno charakter

zdarzeń będzie miało zarówno charakter

odpowiedzialności deliktowej jak i

odpowiedzialności deliktowej jak i

kontraktowej.

kontraktowej.

Lekarz powinien jednak udowodnić, że

Lekarz powinien jednak udowodnić, że

należycie wypełnił swe obowiązki i działał

należycie wypełnił swe obowiązki i działał

zgodnie z zasadami wiedzy medycznej.

zgodnie z zasadami wiedzy medycznej.

Podobny obowiązek ciąży na nim w

Podobny obowiązek ciąży na nim w

wypadku, gdy sąd dopatrzy się

wypadku, gdy sąd dopatrzy się

wszelkiego rodzaju zaniedbań

wszelkiego rodzaju zaniedbań

administracyjnych i innych, nie

administracyjnych i innych, nie

wchodzących w zakres sztuki lekarskiej

wchodzących w zakres sztuki lekarskiej

lub domniemywa niedbalstwo lekarza (np.

lub domniemywa niedbalstwo lekarza (np.

nie zapewnienie bezpieczeństwa

nie zapewnienie bezpieczeństwa

leczenia). 

leczenia). 

Trzecią przesłanką odpowiedzialności

Trzecią przesłanką odpowiedzialności

cywilnej jest istnienie związku

cywilnej jest istnienie związku

przyczynowego między postępowaniem

przyczynowego między postępowaniem

lekarskim (działaniem lub zaniechaniem)

lekarskim (działaniem lub zaniechaniem)

a powstaniem szkody. Rozciąga się on na

a powstaniem szkody. Rozciąga się on na

pozostałe przesłanki odpowiedzialności,

pozostałe przesłanki odpowiedzialności,

ponieważ przyjęcie winy nie decyduje

ponieważ przyjęcie winy nie decyduje

jeszcze o odpowiedzialności lekarza, jeśli

jeszcze o odpowiedzialności lekarza, jeśli

nie można stwierdzić, że błąd lekarza

nie można stwierdzić, że błąd lekarza

doprowadził do danego skutku.

doprowadził do danego skutku.



Art. 361 k.c. postanawia, że zobowiązany
do odszkodowania ponosi
odpowiedzialność tylko za normalne
następstwa działania lub zaniechania, z
którego szkoda wynikła i w tych tylko
granicach naprawienie szkody obejmuje
stratę, którą poszkodowany poniósł i
korzyść, którą mógłby osiągnąć, gdyby
mu szkody nie wyrządzono

Jak widać łańcuch następstw jest

Jak widać łańcuch następstw jest

poważnie ograniczony, co w polskiej

poważnie ograniczony, co w polskiej

cywilistyce nazywa się dyrektywą

cywilistyce nazywa się dyrektywą
adekwatności

związku przyczynowego. Za

związku przyczynowego. Za

normalne skutki uznaje się takie, które

normalne skutki uznaje się takie, które

zwykle w danych okolicznościach

zwykle w danych okolicznościach

następują, np. zakażenie po użyciu

następują, np. zakażenie po użyciu

niesterylnych narzędzi.

niesterylnych narzędzi.

Natomiast odpowiedzialność wyłączają

niemożliwe do przewidzenia komplikacje,

nienormalny przebieg choroby, czy też

inne skutki, nie pozostające w normalnym

związku przyczynowym z postępowaniem.

Należy podkreślić, iż zawinione

zachowanie się lekarza nie musi stanowić

bezpośredniej przyczyny pogorszenia się

zdrowia czy utraty życia pacjenta.

Wystarczy bowiem jedynie pośredni

związek przyczynowy pomiędzy tymi

zjawiskami. Jest rzeczą obojętną, czy

przyczyna jest dalsza czy bliższa, byleby

tylko skutek pozostawał w granicach

"normalności" przewidzianej art. 361 k.c

Ponieważ wykazanie absolutnie pewnego

Ponieważ wykazanie absolutnie pewnego

związku przyczynowego jest prawie

związku przyczynowego jest prawie

nierealne, sądy ograniczają się do

nierealne, sądy ograniczają się do

ustalenia jedynie wysokiego stopnia

ustalenia jedynie wysokiego stopnia

prawdopodobieństwa pomiędzy

prawdopodobieństwa pomiędzy

postępowaniem lekarza a powstałą

postępowaniem lekarza a powstałą

szkodą

szkodą

Wynagrodzenie szkody

Wynagrodzenie szkody

Naprawienie szkody wyrządzonej

Naprawienie szkody wyrządzonej

pacjentowi następuje przez zapłatę

pacjentowi następuje przez zapłatę

odpowiedniej sumy pieniężnej,

odpowiedniej sumy pieniężnej,

zwykle określonej przez sąd w

zwykle określonej przez sąd w

wyroku

wyroku



Otrzymane przez poszkodownego

Otrzymane przez poszkodownego

odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia od

odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia od

nieszczęśliwych wypadków nie może być

nieszczęśliwych wypadków nie może być

brane pod uwagę przy ustaleniu

brane pod uwagę przy ustaleniu

wysokości zadośćuczynienia.

wysokości zadośćuczynienia.



Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę

nie może być symboliczne. Jego wysokość

nie może być symboliczne. Jego wysokość

ma charakter indywidualny.

ma charakter indywidualny.



Uszkodzenie ciała lub rostrój zdrowia, a

Uszkodzenie ciała lub rostrój zdrowia, a

więc naruszenie najcenniejszego dobra

więc naruszenie najcenniejszego dobra

człowieka, jest szczególną krzywdą, która

człowieka, jest szczególną krzywdą, która

wymaga wysokiego zadośćuczynienia

wymaga wysokiego zadośćuczynienia

pieniężnego.

pieniężnego.

Ogólne warunki obowiązkowego

ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej
podmiotu przyjmującego zamówienie na
świadczenia zdrowotne za szkody
wyrządzone przy udzielaniu tych
świadczeń określa rozporządzenie
MINISTRA FINANSÓW z dnia 17 listopada
1998 r

Ubezpieczenie

Ubezpieczenie

odpowiedzialności cywilnej

odpowiedzialności cywilnej

Art. 3.

Art. 3.

(Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej )

(Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej )

Świadczeniem zdrowotnym są działania służące

Świadczeniem zdrowotnym są działania służące

zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i

zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i

poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne

poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne

wynikające z procesu leczenia lub przepisów

wynikające z procesu leczenia lub przepisów

odrębnych regulujących zasady ich

odrębnych regulujących zasady ich

wykonywania, w szczególności związane z:

wykonywania, w szczególności związane z:



1) badaniem i poradą lekarską,

1) badaniem i poradą lekarską,



2) leczeniem,

2) leczeniem,



3) badaniem i terapią psychologiczną,

3) badaniem i terapią psychologiczną,



4) rehabilitacją leczniczą,

4) rehabilitacją leczniczą,



5) opieką nad kobietą ciężarną i jej płodem,

5) opieką nad kobietą ciężarną i jej płodem,

porodem, połogiem oraz nad noworodkiem,

porodem, połogiem oraz nad noworodkiem,



6) opieką nad zdrowym dzieckiem,

6) opieką nad zdrowym dzieckiem,



7) badaniem diagnostycznym, w tym z analityką

7) badaniem diagnostycznym, w tym z analityką

medyczną,

medyczną,



8) pielęgnacją chorych,

8) pielęgnacją chorych,



9) pielęgnacją niepełnosprawnych i opieką nad

9) pielęgnacją niepełnosprawnych i opieką nad

nimi,

nimi,



10) opieką paliatywno-hospicyjną,

10) opieką paliatywno-hospicyjną,



11) orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia,

11) orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia,



12) zapobieganiem powstawaniu urazów i

12) zapobieganiem powstawaniu urazów i

chorób poprzez działania profilaktyczne oraz

chorób poprzez działania profilaktyczne oraz

szczepienia ochronne,

szczepienia ochronne,



13) czynnościami technicznymi z zakresu

13) czynnościami technicznymi z zakresu

protetyki i ortodoncji,

protetyki i ortodoncji,



14) czynnościami z zakresu zaopatrzenia w

14) czynnościami z zakresu zaopatrzenia w

przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze.";

przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze.";

Podmiotem podlegającym ubezpieczeniu
OC, zwanym dalej "ubezpieczającym",
jest przyjmujący zamówienie na
świadczenia zdrowotne:



1) niepubliczny zakład opieki zdrowotnej,
w zakresie zadań określonych w statucie
tego zakładu,



2) osoba wykonująca zawód medyczny
w ramach indywidualnej praktyki lub
indywidualnej specjalistycznej praktyki na
zasadach określonych w odrębnych
przepisach,



3) osoba legitymująca się nabyciem
fachowych kwalifikacji do udzielania
świadczeń zdrowotnych w określonym
zakresie lub w określonej dziedzinie
medycyny, która dysponuje lokalem oraz
aparaturą i sprzętem medycznym,
odpowiadającym wymaganiom
przewidzianym dla zakładów opieki
zdrowotnej, oraz spełnia warunki
określone w przepisach o działalności
gospodarczej.

Ubezpieczeniem OC objęta jest

Ubezpieczeniem OC objęta jest

odpowiedzialność cywilna

odpowiedzialność cywilna

ubezpieczającego lub osoby, za którą

ubezpieczającego lub osoby, za którą

ubezpieczający pownosi

ubezpieczający pownosi

odpowiedzialność, za szkody wyrządzone

odpowiedzialność, za szkody wyrządzone

przy udzielaniu świadczeń w zakresie

przy udzielaniu świadczeń w zakresie

udzielonego zamówienia na świadczenia

udzielonego zamówienia na świadczenia

zdrowotne.

zdrowotne.

1. Odszkodowanie ustala się i wypłaca
w granicach odpowiedzialności cywilnej
ubezpieczającego, najwyżej jednak do
ustalonej w umowie sumy gwarancyjnej.
2. Minimalna suma gwarancyjna
w odniesieniu do jednego wypadku, którego
skutki objęte są umową ubezpieczenia,
wynosi:
- 200 tysięcy złotych w odniesieniu do
ubezpieczających, o których mowa w § 3
pkt 1 i 2,
- 50 tysięcy złotych w odniesieniu do
ubezpieczających, o których mowa § 3
pkt 3.

Zakład ubezpieczeń jest obowiązany

Zakład ubezpieczeń jest obowiązany

do:

do:

1) pokrycia kosztów wynagrodzenia

1) pokrycia kosztów wynagrodzenia

rzeczoznawców powołanych przez

rzeczoznawców powołanych przez

ubezpieczającego, za zgodą zakładu

ubezpieczającego, za zgodą zakładu

ubezpieczeń, w celu ustalenia okoliczności

ubezpieczeń, w celu ustalenia okoliczności

i rozmiarów szkody,

i rozmiarów szkody,

2) zwrotu niezbędnych kosztów mających

2) zwrotu niezbędnych kosztów mających

na celu zapobieżenie zwiększeniu się

na celu zapobieżenie zwiększeniu się

szkody i roszczeń, jeżeli uzasadnione są

szkody i roszczeń, jeżeli uzasadnione są

okolicznościami danego wypadku,

okolicznościami danego wypadku,

3) pokrycia kosztów obrony sądowej

3) pokrycia kosztów obrony sądowej

w sporze toczonym za zgodą zakładu

w sporze toczonym za zgodą zakładu

ubezpieczeń,

ubezpieczeń,

4) pokrycia kosztów postępowania

4) pokrycia kosztów postępowania

pojednawczego poniesionych przez

pojednawczego poniesionych przez

ubezpieczającego, prowadzonego za

ubezpieczającego, prowadzonego za

zgodą zakładu ubezpieczeń.

zgodą zakładu ubezpieczeń.

Koszty, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 3

Koszty, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 3

i 4, nie są zaliczane do sumy

i 4, nie są zaliczane do sumy

gwarancyjnej, z tym że ich łączna

gwarancyjnej, z tym że ich łączna

wysokość nie może przekroczyć 15%

wysokość nie może przekroczyć 15%

sumy gwarancyjnej. Zakład ubezpieczeń

sumy gwarancyjnej. Zakład ubezpieczeń

może wyrazić zgodę na pokrycie

może wyrazić zgodę na pokrycie

wyższych kosztów.

wyższych kosztów.

Zgłaszający roszczenie powinien

Zgłaszający roszczenie powinien

przedstawić zakładowi ubezpieczeń

przedstawić zakładowi ubezpieczeń

posiadane dowody dotyczące wypadku

posiadane dowody dotyczące wypadku

ubezpieczeniowego oraz ułatwić

ubezpieczeniowego oraz ułatwić

zakładowi ubezpieczeń ustalenie

zakładowi ubezpieczeń ustalenie

okoliczności związanych z tym

okoliczności związanych z tym

wypadkiem, w tym dotyczących

wypadkiem, w tym dotyczących

powstania i rozmiaru szkody.

powstania i rozmiaru szkody.

Niezwłocznie po zgłoszeniu roszczenia

Niezwłocznie po zgłoszeniu roszczenia

zakład ubezpieczeń przeprowadza

zakład ubezpieczeń przeprowadza

postępowanie w celu ustalenia stanu

postępowanie w celu ustalenia stanu

faktycznego wypadku, zasadności

faktycznego wypadku, zasadności

roszczeń i wysokości odszkodowania oraz

roszczeń i wysokości odszkodowania oraz

informuje ubezpieczającego i osobę

informuje ubezpieczającego i osobę

zgłaszającą roszczenie, jakie dokumenty

zgłaszającą roszczenie, jakie dokumenty

są potrzebne do ustalenia wysokości

są potrzebne do ustalenia wysokości

odszkodowania

odszkodowania

Uprawniony do odszkodowania za szkodę

Uprawniony do odszkodowania za szkodę

wyrządzoną przy udzielaniu świadczeń

wyrządzoną przy udzielaniu świadczeń

zdrowotnych, za którą odpowiedzialność

zdrowotnych, za którą odpowiedzialność

cywilna objęta jest ubezpieczeniem OC,

cywilna objęta jest ubezpieczeniem OC,

może dochodzić roszczenia bezpośrednio

może dochodzić roszczenia bezpośrednio

od zakładu ubezpieczeń.

od zakładu ubezpieczeń.

Zakład ubezpieczeń wypłaca

Zakład ubezpieczeń wypłaca

odszkodowanie na podstawie uznania

odszkodowanie na podstawie uznania

roszczenia uprawnionego do

roszczenia uprawnionego do

odszkodowania, zawartego z nim

odszkodowania, zawartego z nim

porozumienia lub prawomocnego

porozumienia lub prawomocnego

orzeczenia sądu.

orzeczenia sądu.

Zakładowi ubezpieczeń przysługuje

Zakładowi ubezpieczeń przysługuje

uprawnienie do dochodzenia od

uprawnienie do dochodzenia od

ubezpieczającego zwrotu wypłaconego

ubezpieczającego zwrotu wypłaconego

z tytułu ubezpieczenia OC odszkodowania,

z tytułu ubezpieczenia OC odszkodowania,

jeżeli ubezpieczający:

jeżeli ubezpieczający:

1) wyrządził szkodę umyślnie lub w wyniku

1) wyrządził szkodę umyślnie lub w wyniku

rażącego niedbalstwa,

rażącego niedbalstwa,

2) szkoda spowodowana została przez

2) szkoda spowodowana została przez

osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości

osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości

lub pod wpływem środka odurzającego,

lub pod wpływem środka odurzającego,

3) używał aparatury i sprzętu medycznego

3) używał aparatury i sprzętu medycznego

oraz rehabilitacyjnego niezgodnie

oraz rehabilitacyjnego niezgodnie

z przeznaczeniem lub gdy sprzęt ten był

z przeznaczeniem lub gdy sprzęt ten był

użytkowany i zainstalowany niezgodnie

użytkowany i zainstalowany niezgodnie

z obowiązującymi przepisami.

z obowiązującymi przepisami.