W

ydział

P

sychologii

Uniwersytetu Warszawskiego

Farmakologiczne

sposoby usprawniania

pamięci.

Loranty Danuta

Machniak Beata

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

2

Neurony i neuroprzekaźniki

•

Neuron

– rodzaj komórek występujących w układzie nerwowym. Najwięcej neuronów znajduje się

w ośrodkowym układzie nerwowym. Neurony składają się z ciała komórki (perikarion albo soma) oraz

wypustek cytoplazmatycznych: dendryty i akson, za pomocą których wytwarzają połączenia z innymi

neuronami, bądź komórkami efektorowymi (wykonawczymi). Połączenie między komórkami

nerwowymi zwane jest synapsą.

 

•

Ze względu na liczbę wypustek (aksonów i dendrytów), neurony dzieli się na:



jednobiegunowe (np. w podwzgórzu);



pseudojednobiegunowe (zwoje czuciowe nerwów czaszkowych i rdzeniowych);



dwubiegunowe (np. w siatkówce oka, błonie węchowej);

•

wielobiegunowe:



z długim aksonem (np. neurony ruchowe rdzenia kręgowego);



z krótkim aksonem (dendrytem) (np. neurony kojarzeniowe w istocie szarej mózgu i rdzenia

kręgowego).

 

•

Pod względem kierunku przekazywania sygnału neurony dzieli się na:



czuciowe (aferentne, dośrodkowe), biegnące od receptora do ośrodka;



ruchowe (eferentne, odśrodkowe), biegnące od ośrodka do efektora;



kojarzeniowe (pośredniczące), występujące między innymi pomiędzy neuronami czuciowymi i

ruchowymi.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

3

Neurony i neuroprzekaźniki, cd.

•

Neuroprzekaźnik, neurotransmiter, neuromediator to związek chemiczny, którego

cząsteczki przenoszą sygnały pomiędzy neuronami (komórkami nerwowymi)

poprzez synapsy, a także z komórek nerwowych do mięśniowych lub

gruczołowych. Odkryto ich ponad 50.

Oto najważniejsze;

•

Dopamina – wpływa na poziom pobudzenia. Wysoki poziom dopaminy prowadzi

do halucynacji. Uznaje się też, że może być przyczyną schizofrenii. Niski poziom

dopaminy towarzyszy chorobie Parkinsona. Dopamina i noradrenalina działają w

mózgowym systemie nagrody.

•

Serotonina – wpływa na nastrój. Jej wysoki poziom wiąże się z optymizmem.

Prozac nasila jej działanie.

•

Adrenalina – jest prekursorem noradrenaliny, powoduje rozbudzenie fizyczne i

psychiczne, poprawia nastrój.

•

Acetylocholina – reguluje procesy uwagi, uczenia się i pamięci.

•

Enkefaliny i endorfiny – wpływają na odczuwanie bólu, osłabiają stres,

zapewniają spokój.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

4

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

5

Pamięć, a układy
neuroprzekaźnikowe

•

Pamięć jest złożonym procesem, składającym się z wielu zjawisk, oczywiste jest, że

nie istnieje żaden pojedynczy „neuromediator pamięci”.

•

Farmakologia doświadczalna wykazała jednakże, że wiele złożonych patologii

korygować można oddziałując na jeden układ neurotransmisyjny.

•

Tak na. schizofrenię można kontrolować stosując antagonistów receptora

dopaminowego, a wywołanie β – down regulacji receptora adrenergiczneo jest

skorelowane z działaniem przeciwdepresyjnym.

•

Logicznym więc jest próbować selektywnego oddziaływania na pojedyncze systemy

neuroprzekaźnikowe z nadzieją spowodowania korzystnych zmian w pamięci.

•

Stąd też psychofarmakologia interesuje zaangażowanie różnych układów

neuromediacyjnych w procesy pamięci i uczenia.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

6

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

7

Leki a pamięć

•

Ogólnie wiadomo, że każdy lek działający na ośrodkowy układ nerwowy zaburza wiele
funkcji psychicznych. Prawie każda manipulacja farmakologiczna przeprowadzona na
mózgu ma jakiś wpływ na pewne, chociaż nie koniecznie wszystkie, formy pamięci i
uczenia się.

•

Badania nad modulacją pamięci przez leki mają ponad 70 – letnią historię. Rozpoczęła
ją praca Lashleya zamieszczona w powstałym wówczas czasopiśmie Psychology.
Dotyczyła ona wpływu strychniny i kofeiny na szybkość z jaką szczury uczyły się
znajdować prawidłową drogę w labiryncie, na końcu której dostawały nagrodę.
Zwierzęta poddane działaniu strychniny popełniały mniej błędów niż szczury kontrolne.

•

Czy z doświadczenia tego można było wywnioskować, że strychnina jest lekiem
poprawiającym pamięć, lekiem promnestycznym? Dzisiaj wniosek taki byłby
kwestionowany. Wynik doświadczenia dowiódł jedynie, że strychnina poprawia
wykonanie zadania związanego z nabywaniem pewnej wiedzy. Nie mówi nam jednak o
tym, co leży u podstaw tej poprawy.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

8

Leki prokognitywne i ich odbiorcy

•

W praktyce klinicznej sytuacja jest inna niż w badaniach laboratoryjnych nad pamięcią. Lekarz i
pacjent poszukują leków wzmacniających funkcje poznawcze – leków prokognitywnych (cognitive
enhancers) – bez zwracania uwagi czy działają one poprzez modulację uwagi, zwiększenie
motywacji, zmniejszenie lęku czy faktycznie poprawiając pamięć, a jeżeli nawet tak czynią, czy
dzieje się to poprzez ułatwienie neurotransmisji w obwodach związanych z pamięcią, czy przez
zmiany plastyczności synaps, czy też przez lepsze odżywienie tkanki mózgowej, antagonizowanie
lokalnych niedotlenień itp.

•

Największe zapotrzebowanie na leki prokognitywne występuje w stale wzrastającej grupie
cierpiących na otępienie starcze, chorobę Alzheimera i na demencję typu Alzheimera
(SDAT). Deficyty kognitywne występują też w innych przypadkach patologicznych, takich jak np.
depresja czy alkoholizm. Również stany po wylewach oraz uszkodzeniach głowy, a także
padaczka, łączą się także z zaburzeniami pamięci. Ważną, a stosunkowo zaniedbaną grupą
pacjentów nadającą się do leczenia lekami prokognitywnymi są niedorozwinięci umyslowo.

•

Jeszcze inną grupą odbiorców leków prokognitywnych są osoby, które z racji sytuacji zawodowych
lub życiowych muszą wspiąć się na szczyty sprawności umysłowej. Są to np. studenci w czasie
egzaminów czy piloci w czasie wykonywania lotów bojowych. Czy jednak specjalne leki dla
tej grupy będą wprowadzone na rynek jest sprawą wątpliwą. Przynajmniej niektóre z nich, jak np.
stosowane w tym celu amfetaminy, są lekami uzależniającymi. Wiemy jednak z doświadczenia, że
można podnieść poziom funkcji kognitywnych chociażby za pomocą kofeiny zawartej w kawie czy
herbacie, nikotyny w papierosie, a starsi pamiętają lata sześćdziesiąte, kiedy masowo używano,
zwłaszcza w środowiskach inteligencji technicznej i przemysłowej, tabletek kwasu glutaminowego
dla poprawienia funkcji umysłowych, np. w czasie narad.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

9

Kofeina, nikotyna, amfetamina…

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

10

Kofeina

•

Kofeina jest alkaloidem ksantynowym, który jest składnikiem wielu roślin, takich jak

ziarna kawy i kakaowca, owoców guarany oraz orzeszków kola. Jest dodawana do wielu

napojów

i wchodzi w skład wielu leków, przepisywanych na receptę oraz dostępnych bez recepty

•

Kofeina jest wchłaniana z przewodu pokarmowego i trafia do krwi po ok. 30 – 45

minutach po jej spożyciu. Następnie jest metabolizowana i wydalana przez nerki. Średni

czas półtrwania kofeiny w organizmie wynosi 4 godziny (wahając się od 2 do 10 godzin).

Metabolizm kofeiny jest  wolniejszy u kobiet w ciąży, dlatego u ciężarnych kobiet

utrzymuje się ona w organizmie dłużej.

•

Zdolność kofeiny do poprawy czujności oraz przedłużania zdolności koncentracji uwagi

jest dobrze potwierdzona. Podstawowy mechanizm działania pobudzającego na

ośrodkowy układ nerwowy polega stymulacji receptorów adenozyny. Adenozyna jest

substancją naturalnie występującą w organizmie, która pośredniczy w regulacji

aktywności mózgu wpływając na stan snu i czuwania (może być traktowana jako

„sygnał zmęczenia”). Kofeina blokuje specyficzne dla adenozyny receptory w tkance

nerwowej, w tym również w mózgu, podtrzymując w ten sposób stan czuwania. W tym

mechanizmie kofeina przedłuża wydolność umysłową i psychiczną i opóźnia pojawienie

się zmęczenia. Zablokowanie receptorów adenozynowych może również spowodować

skurcz naczyń krwionośnych, tym samym wpływając na napięcie naczyń

zlokalizowanych w mózgu i zmniejszać objawy migreny oraz bólów głowy o innej

etiologii. Ten fakt tłumaczy zawartość kofeiny w wielu preparatach o działaniu

przeciwbólowym.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

11

Nikotyna

•

Nikotyna jest silnie uzależniającym narkotykiem - charakterystyka opisująca
uzależnienie od nikotyny jest podobna do tej opisującej uzależnienie od heroiny czy
kokainy.

•

Nikotyna jest silnym agonistą receptorów N-acetylocholinowych. W niskich dawkach
(1-3 mg) wykazuje działanie stymulujące, co jest głównym powodem, dla którego
palenie tytoniu sprawia przyjemność. Nikotyna działa na organizm człowieka na
wiele różnych sposobów, gdyż wiąże się trwale i blokuje działanie kilkudziesięciu
różnego rodzaju enzymów. W małych dawkach działa ona stymulująco, powodując
wzmożone wydzielanie adrenaliny, co powoduje wszystkie związane z tym objawy
(zanik bólu i głodu, przyspieszone bicie serca, rozszerzone źrenice itp).

•

Nikotyna działa również na ilość dopaminy w mózgu. Jest to kolejny powód, dla
którego nikotyna jest uzależniająca. Ludzie palą, aby utrzymać wysoki poziom
dopaminy w mózgu. Ciekawostką jest, że większość (75-90%) ludzi chorych na
schizofrenię pali papierosy., u których niski poziom dopaminy spowodowany jest
lekami przeciwpsychotyczny.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

12

Amfetamina

•

Amfetaminy to cała grupa środków psychostymulujących pochodnych
fenylopropylanu. Środki te, w odróżnieniu od kokainy powodują długotrwałe
pobudzenie. W ciągu ostatnich stu lat były one wykorzystywane w różnorodny
sposób: od zastosowań leczniczych w medycynie, poprzez stosowanie ich jako
środki odchudzające przez osoby otyłe; były również powszechne wśród
sportowców jako tzw. koks (doping) w sporcie; obecnie pozostają przede
wszystkim środkami odurzającymi stosowanymi przez narkomanów.

•

Amfetamina jest jednym z bardziej rozpowszechnionych spośród nielegalnie
rozprowadzanych środków psychotropowych. Uwalnia neuroprzekaźniki z
zakończeń nerwowych i blokuje ich wychwyt zwrotny. Enancjomer R(-) silniej
uwalnia noradrenalinę, enancjomer S(+) uwalnia głównie dopaminę, oba
enancjomery najsłabiej uwalniają serotoninę. Wskutek tego zwiększa się
aktywność układu nerwowego i w efekcie pobudzany jest cały organizm.
Amfetamina najczęściej przyjmowana jest w formie siarczanu amfetaminy,
rzadziej w postaci fosforanu, winianu czy higroskopijnego chlorowodorku.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

13

Układ cholinergiczny

•

Układ cholinergiczny jest to ta część układu nerwowego, w którym na zakończeniach włókien

nerwowych jako chemiczny nośnik informacji wydzielana jest acetylocholina.

•

Pamięć zaczyna nam się „rozsypywać” wtedy, gdy giną neurony cholinergiczne. Upośledzenie

poznawcze, osłabienie pamięci wymagające poważniejszej interwencji, można rozpoznać po

tym,

że zaczyna utrudniać normalne funkcjonowanie. Trudno bagatelizować zapominanie imion

osób znanych od lat czy nieustanne gubienie własnych rzeczy. Dochodzi do upośledzenia

pamięci długotrwałej, pojawiają się problemy z przywoływaniem faktów.

•

Upośledzenie pracy układu cholinergicznego prowadzi do zakłócenia procesów uwagi i

procesów przywoływania śladów pamięciowych. Ponieważ przyczyną bezpośrednią jest

znaczne zmniejszenie liczby neuronów cholinergicznych, trzeba wzmocnić wydajność

pozostałych neuronów z tej grupy, nasilić transmisję cholinergiczną. W początkowych i

średnio nasilonych fazach choroby Alzheimera największe zastosowanie mają leki, których

zadaniem jest wzmocnienie aktywności układu cholinergicznego. Transmisja cholinergiczna

związana jest z działaniem cząsteczek acetylocholiny na receptory. W regulacji siły tego

działania, najistotniejszą rolę odgrywają enzymy niszczące acetylocholinę - cholinesterazy,

które regulują stężenie acetylocholiny w sąsiedztwie receptora, a więc siłę przekazywania

sygnału. Cholinesterazy rozbijają acetylocholinę na kwas octowy i cholinę. "U zdrowej osoby

silne zablokowanie cholinesteraz prowadzi do śmierci - na tej zasadzie działają gazy bojowe

typu sarin. Jeśli jednak neuronów jest mało, jak w chorobie Alzheimera, i transmisja

cholinergiczna maleje na przykład do kilkunastu procent, to zablokowanie cholinesteraz jest

korzystne, ponieważ zwiększa działanie sygnału cholinergicznego. Taka jest też podstawowa

zasada działania najważniejszej grupy leków spowalniających rozwój choroby Alzheimera -

inhibitorów cholinesterazy.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

14

Układ cholinergiczny, cd.

•

Inhibitory cholinesterazy różnią się między sobą swoistością działania. Istnieją bowiem
dwie cholinesterazy: acetylocholinesteraza (AChE), związana z neuronami, której
fizjologiczną funkcją jest niszczenie acetylocholiny, oraz butyrylocholinesteraza
(BuChE), enzym niszczący wszystkie estry, służący głównie do odtruwania organizmu
(wiele trucizn roślinnych jest estrami), ale przy okazji niszczący także acetylocholinę,
która również jest estrem.

•

Donezepil blokuje wyłącznie acetylocholinesterazę, natomiast nie działa na
butyrylocholinesterazę. Riwastygmina działa natomiast na oba enzymy i wobec tego,
zdaniem specjalistów, jest skuteczniejsza od donezepilu, zwłaszcza w bardziej
zaawansowanych stadiach choroby, gdy z powodu wyginięcia znacznej ilości
neuronów cholinergicznych zawartość AChE w mózgu spada, a BuChE przejmuje rolę
głównego regulatora aktywności acetylocholiny. BuChE wydaje się inicjować
powstawanie nieprawidłowych form białek powodujących tworzenie blaszek starczych
i splątków wewnątrzneuronalnych - tworów mających silne działanie neurotoksyczne,
odpowiedzialnych za śmierć neuronów cholinergicznych. Stąd blokowanie BuChE
może mieć dodatkowe działanie - zmniejszenie tempa tworzenia się niebezpiecznych,
tak charakterystycznych dla choroby Alzheimera, tworów białkowych w mózgu.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

15

Układ gabergiczny

•

Przypuszcza się, że hamujące działanie układu gabergicznego na procesy
kognitywne jest związane z oddziaływaniem na układ cholinergiczny. Zarówno
uwalnianie acetylocholiny
z zakończeń nerwowych, jak swoisty wychwyt choliny przez neurony, są pod
kontrolą kompleksu receptora GABA/benzodiazepinowego. Podanie muscimolu do
przodomózgowia hamuje te receptory, a obwodowe podania muscimolu i
diazepamu zmniejszają obrót acetylocholiny w korze mózgowej. Sarter i wsp. na
podstawie wykazania dużego stężenia receptora benzodiazepinowego w
substantia innominata, obszaru dającego również projekcje cholinergiczne do
nowej kory, sądzą, że to jest właśnie główne miejsce interakcji układu
cholinergicznego i gabergicznego w obwodach związanych z regulacją pamięci.

•

Faktycznie okazuje się, że antagoniści i częściowi kontrantagoniści receptora
benzodiazepinowego znacznie ułatwiają uczenie się w wielu układach
doświadczalnych
u zwierząt normalnych, starych i z uszkodzeniami jądra podstawnego. β- Karboliny
nasilają stan czuwania i przypuszcza się, że na tej zasadzie poprawiają uczenie.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

16

Antagoniści receptora gabergicznego

•

Pewną nadzieję jako leki w leczeniu demencji budzą β- karboliny, antagoniści lub
częściowi kontrantagoniści receptora benzodiazepinowego. Mają one złożone
działanie, a każdy jego aspekt może poprawić funkcjonowanie pamięci: działanie
przeciwstawne do agonistów receptora benzodiazepinowego będzie podnosić
poziom czuwania, a zwiększanie wychwytu choliny do zakończeń nerwów
cholinergicznych oraz zwiększenie uwalniania acetylocholiny przez osłabienie
tonicznego hamującego wpływu GABA na neurony cholinergiczne poprawi
bezpośrednio funkcje kognitywne.

•

Badania na zdrowych ochotnikach wykazały prokognitywne własności β- karboliny
ZK 93 426, której działanie opisano przedtem w kilku modelach doświadczalnych
na zwierzętach, w tym modelu wpajania u kurcząt.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

17

Leki rozszerzające naczynia krwionośne
w mózgu i osłaniające przed
niedotlenieniem

•

Ponieważ wiele deficytów kognitywnych w starości może łączyć się z
niedostatecznym ukrwieniem i niedotlenieniem tkanki mózgowej, leki
rozszerzające naczynia krwionośne, ułatwiające przepływ krwi, i
zapobiegające uszkodzeniom w wyniku hipoksji są intensywnie badane.
Warto wśród nich zwrócić uwagę na antagonistów kanałów wapniowych
oraz pochodne teofiliny. Szczególnie interesujące są wyniki badań nad
nimodipiną, inhibitorem zależnego od napięcia kanału wapniowego typu
L, która ma szczególną predylekcję do rozszerzania naczyń
krwionośnych w mózgu. Stosowano ją z dobrymi wynikami w różnych
przypadkach zaburzeń krążenia mózgowego, m. in. w wylewach
podoponowych. Sugerowano też, że działanie nimodipiny może
zapobiegać negatywnym efektom wzrastającego w starości stężenia
wapnia w neuronach hipokampalnych i zapobiegać wielu zmianom
starczym, m. in. poprawiając pamięć.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

18

Suplementy poprawiające efektywność
pracy umysłowej

•

W dzisiejszym świecie żyjemy w ciągłym stresie
wciąż w pośpiechu więc nie ma się co dziwić, że
czasem zdarza nam się nie panować nad
myslami i zachowaniem koncentracji. Na rynku
istnieje wiele preparatów poprawiających
ogólną pamięć mózgu czyli m.in. Zdolność
koncentracji i zapamiętywania. Skuteczność
suplementów może znacznie różnić się
pomiędzy osobami: np. wspomaganie się
magnezem jednej osoby może bardzo pomóc ,
zaś drugiej niekoniecznie bo nie musi ona mieć
niedoboru magnezu.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

19

Miłorzęb japoński -Ginko Biloba

•

Cennymi środkami na poprawę koncentracji są środki
zawierające miłorząb japoński, chociaż budzi on
także kontrowersje ze względu na silne działanie. I
często słyszy się , że powinny być traktowane jako
leki, a nie jako suplementy! Zwolennicy wyciągu m.j.
uważają, że rozjaśnia on umysł i poprawia sprawność
intelektualną. Jego dobroczynne działanie to zasługa
obecnych w jego liściach substancji- terpenów i
flawonidów, które zmniejszają lepkość krwi i
rozszerzają naczynia krwionośne, usprawniając tym
samym krążenie. Dzięki temu nasz mózg otrzymuje
większe ilości tlenu, przez co może efektywniej
pracować i sprawniej zapamiętywać nowe informacje.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

20

Żeń-szeń

Przemęczony organizm nie zawsze radzi sobie z naszym tempem życia-

zawodzi nas pamięć, spada koncentracja, uczymy się wolniej.

•

W stanach nadmiernego wyczerpania psychicznego (i fizycznego)

•

W czasie rekonwalescencji;

•

W momentach zmniejszonej koncentracji

•

Oraz zmniejszonej witalności , zwłaszcza osób w starszym wieku

Poleca się dobrze nam znany wyciąg z żeń-szenia.

Wszechstronne działanie na organizm człowieka obejmuje m.in.

Zwiększenie zdolności adaptacyjnych, wpływ na pracę gruczołów
wydzielania wewnętrznego i poziom niektórych hormonów we krwi,
pobudzenie czynności serca i poprawę ukrwienia mózgu. Zmiany te
natomiast te owocują zwiększeniem odporności na stres i wysiłek fizyczny,
poprawę pamięci, zdolności koncentracji i opróżnienia procesów starzenia.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

21

Lecytyna

•

Lecytyna 1200 mg Forte - suplement diety przeznaczony
szczególnie dla osób obciążonych dużym wysiłkiem
umysłowym i fizycznym oraz osób żyjących w napięciu
nerwowym i narażonych na różne sytuacje stresowe.
Lecytyna jest jednym z najważniejszych fosfolipidów
znajdujących się w każdej komórce organizmu ludzkiego.
Jednym z ważniejszych zadań lecytyny jest wspomaganie
funkcjonowania układu nerwowego. Cholina, jeden ze
składników lecytyny, sprzyja utrzymaniu układu nerwowego
w dobrej kondycji oraz pomaga utrzymać sprawność
umysłową. Włączenie lecytyny do diety sprzyja utrzymaniu
wszystkich procesów myślowych oraz żywotności i
wydajności pracy mózgu. Zapewnienie odpowiedniego
poziomu lecytyny pozwala na szybką regenerację podczas
wzmożonego wysiłku fizycznego.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

22

L-glutamina

•

Glutamina jest skoncentrowana w mózgu w ilości 10-15 razy większej
niż we krwi w postaci kwasu glutaminowego, pełni ona funkcję
modulatora pomiędzy hamującym efektem GABA i stymulującym
efektem L-glutaminy. To naprawdę istotne paliwo dla mózgu i może
stanowić alternatywne źródło energii w przypadku niedoborów glukozy.

•

Właśnie dlatego jest tak pomocna we wspomaganiu koncentracji,
skupienia uwagi, polepszania procesów pamięciowych, ogólnej
sprawności umysłu, czujności, uwagi, a także w poprawie nastroju oraz
utrzymaniu "świeżości myśli". Nie dziwi więc popularność wśród
sportowców siłowych, kulturystów oraz wszystkich tych dyscyplin, które
wymagają diet o niskiej zawartości węglowodanów. Niektórych
negatywnych symptomów stosowania diet niskocukrowych można
uniknąć właśnie dzięki stosowaniu glutaminy.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

23

Sesja

•

Wspomagają pamięć i koncentrację uwagi

•

Usprawniają myślenie

•

Wzmacniają układ nerwowy i odporność na stres

•

Uzupełniają dietę w magnez.

•

Skład: Celuloza mikrokrystaliczna (subst. wypełniająca), mleczan magnezu, lecytyna,
skrobia ziemniaczana, fosforan diwapniowy (subst. wypełniająca), ekstrakt z miłorzębu
japońskiego, poliwinylopirolidon (subst. wypełniająca), kofeina, dwutlenek krzemu (subst.
przeciwzbrylająca),stearynian magnezu (subst. przeciwzbrylająca).

•

Właściwości i zastosowanie: Preparat Sesja przeznaczony jest dla osób uczących się,
pracujących umysłowo, a także osób z zaburzeniami koncentracji i kłopotami z pamięcią.
Ekstrakt z miłorzębu japońskiego poprawia przepływ krwi w naczyniach krwionośnych i
mózgowych, zapobiega niedotlenieniu komórek poprawiając zdolność zapamiętywania i
koncentrację. Lecytyna to niezbędny suplement diety dla osób obciążonych dużym
wysiłkiem umysłowym i fizycznym, osób żyjących w stresie i napięciu nerwowym. Poprawia
zdolność koncentracji, zapamiętywania, redukuje znużenie. Kofeina zwiększa sprawność
myślenia, skraca czas reakcji, znosi uczucie zmęczenia psychicznego oraz senności,
zwiększa zdolność do wysiłku fizycznego. Magnez chroni organizm przed następstwami
stresu, jego przyjmowanie jest niezbędne przez ludzi aktywnych, mających pełną napięcia i
odpowiedzialną pracę.

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

24

Napoje energetyzujące

•

Zadaniem napojów energetyzujących jest pobudzenie naszego organizmu do działania. Nie
dostarczają one dużych ilości energii, ich pobudzające działanie związane jest z obecnością
głównie kofeiny, tauryny oraz witamin z grupy B.

•

Efekt działania na organizm, można porównać do efektu wypicia filiżanki mocnej kawy wraz
ze zjedzeniem kawałka czekolady– czujemy się rozbudzeni oraz bardziej skoncentrowani.
Pobudzające działanie jest jednak krótkotrwałe i szybko powraca uczucie zmęczenia.

•

Funkcją kofeiny jest pobudzenie kory mózgowej, poprawia koncentrację i czujność. Jeśli jest
spożywana w umiarkowanych ilościach, efekt ten zostanie osiągnięty. Jednak u osób
nerwowych, mających stresujący tryb życia, napoje zawierające kofeinę mogą wpływać
niekorzystnie na działanie układu nerwowego. Znanym efektem kofeiny jest podwyższone
ciśnienie krwi oraz zwiększona liczba skurczów serca. Spożycie zbyt dużej ilości napojów
energetyzujących może wywoływać uczucie nerwowości, niepokoju i rozdrażnienia.

•

Tauryna jest aminokwasem wytwarzanym w małych ilościach przez organizm. Poprawia
funkcje poznawcze i pomaga w nauce. Jest aminokwasem szeroko stosowanym w
medycynie- leczeniu nadciśnienia krwi czy niewydolności serca. Działa również jak
przeciwutleniacz oraz pomaga w trawieniu tłuszczów. Tauryna przeciwdziała procesom
utleniania zachodzącym w mięśniach podczas wysiłku, dlatego szybciej się one regenerują i
są gotowe do dalszych działań.

•

Napoje energetyzujące nie są tym samym co napoje izotoniczne !

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

25

Napoje energetyzujące cdn.

Be Power-Gazowany napój energetyczny.

Skład: woda, cukier, kwas cytrynowy -

regulator kwasowości, dwutlenek węgla,
tauryna (0,4%), cytrynian sodu -
regulator kwasowości, aromat, kofeina
(0,03%), inozytol (0,02%), barwniki:
karmel amoniakalno-siarczanowy,
ryboflawina, witaminy: niacyna, kwas
pantotenowy, witamina B6, witamina
B12, substancje konserwujące:
benzoesan sodu, sorbinian potasu.
Niewskazany dla dzieci, kobiet w
ciąży i karmiących. Nie wolno
mieszać z alkoholem!



Wartość odżywcza 100ml napoju:
Wartość energetyczna - 185,5 kJ/43,7
kcal,Białko - <0,1g,Węglowodany -
10,8g,Tłuszcz - <0,1g,Niacyna - 7,92mg
(44%*),Kwas pantotenowy - 1,98mg
(33%*),Witamina B6 - 2,0mg
(100%*),Witamina B12 - 0,2ug (20%*)

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

26

RED BULL Energy Drink ®

— jest

szczególnie wskazany w okresach
wzmożonego wysiłku fizycznego i
psychicznego.Napój energetyczny.
Wysoka zawartość kofeiny (32 mg/100ml).

•

Skład: woda, sacharoza, glukoza,
regulator kwasowości cytrynian sodowy,
dwutlenek węgla, tauryna (0,4%),
glukoronolakton (0,24%), kofeina
(0,03%), inozytol, witaminy (niacyna,
kwas pantotenowy, B6, B12), aromaty,
barwniki (karmel, ryboflawina).

•

Wartość odżywcza w 100ml: wartość
energetyczna 192 kJ (45 kcal), białko 0 g,
węglowodany 11,3 g (w tym cukry 10,7
g), tłuszcze 0 g (w tym nasycone 0 g),
błonnik pokarmowy 0 g, sód 0,08 g,
witaminy: niacyna 8 mg/44% ZDS, kwas
pantotenowy 2 mg/33% ZDS, B6
2mg/100% ZDS, B12 2μg/200% ZDS. %
ZDS = % zalecanego dziennego spożycia

S

kr

ó

co

n

y

t

y

tu

ł

p

re

ze

n

ta

cj

i

–

w

p

is

u

je

m

y

w

s

za

b

lo

n

ie

27

Tiger Energy Drink

•

Skład: woda, sacharoza,
tauryna (400mg/100ml),
kofeina(32mg/100ml),
witaminy + benzoesan
sodu (sub. konserwująca).

•

Wartość odżywcza
(100ml): -białko 0,17g,
węglowodany 11,3g,
tłuszcz 0,1g , 250ml
odpowiada jednej filiżance
kawy