Pedagogika

Petera Petersena

Jenaplan - Schule

Peter Petersen-czyli kilka

słów o życiu autora

• Urodzony 26 czerwca 1884 r. we wsi Grossenwieche w Niemczech, blisko

granicy z Danią

• Studiował w Lipsku, Kolonii , Kopenhadze i Poznaniu
• Studiował historię kultury, filozofię, nauki teologiczne
• Pracował jako nauczyciel w Jenie, był jednym z pionierów „nowego

wychowania”

• Pracował jako dyrektor szkoły średniej , w której „centralnym punktem

była niemiecka kultura”

• Został doktorem habilitowanym filozofii
• Rok później zdał egzamin na nauczyciela Gimnazjum, uprawniającego go

do nauczania religii, propedeutyki filozofii, historii, języka hebrajskiego i
angielskiego

• W 1923 r. został kierownikiem Katedry Pedagogiki na Uniwersytecie

Jenajskim

• Pisał liczne prace pedagogiczne i filozoficzne
• Zmarł w wieku 68 lat w Jenie

Veto dla herbatyzmu

• Herbatyzm-wyznawcy tej idei za cel wychowania

przyjmowali kształtowanie charakteru moralnego

wychowanka poprzez wychowujące nauczanie,

(indywidualizm i formalne stopnie nauczania)

• Petersen był temu przeciwny i uważał, że jest to

teoria idealistyczna, a nie realistyczna, cel nie

jest bowiem rzeczywistością, lecz jedynie ideą

czegoś, co ma kiedyś zaistnieć

• Peter był realistą, jego zdaniem należało

wychodzić od rzeczywistości jaką dla dziecka

stanowi najpierw rodzina, a następnie szkoła,

czyli grupy społeczne, które oddziałują na dziecko

jak na członka wspólnoty, świadomie i często

nieświadomie

Przesłanki teoretyczne

Jenaplan - Schule

• Odrzucenie herbatyzmu

• Prawdziwym wychowawcą jest grupa społeczna, a nie nauczyciel

• Fundamentem pracy wychowawczej szkoły jest wspólnota

(rodzina, naród), a nie społeczność (grupa wytworzona przez

człowieka, np. :przedstawiciele policji, udziałowcy jakiejś firmy)

• Wychowanie to funkcja, która obejmuje całą rzeczywistość

sprawiając to, co w człowieku nazywamy osobowością,

uduchowieniem, uczłowieczeniem

• Wychowanie musi pozostać w zgodzie z naturalnymi prawami

• Wychowanie na pierwszym miejscu, na drugim zaś nauczanie

• Wspólnota nie podlega przymusowi zewnętrznemu, lecz

jednoczy ludzi(niezależnie od klasy społecznej) we wspólnej

potrzebie życiowej w celu jej zaspokojenia i jest zwartą formą

organizacyjną – ludzie zachowując swoją wolność

podporządkowują się jej dla osiągnięcia pewnych dóbr czy idei

duchowych

Przesłanki teoretyczne-ciąg

dalszy

• Rodzina – pierwsza wspólnota wychowawcza – tu

powstaje jej osobowość i jako „wspólnota miłości” wiąże

wszystkich swych członków w jedną całość

• Szkoła – wspólnota szkolna ogniwem pośrednim między

rodziną a narodem

• Szkoła – wolna – uwalniała młodzież od autorytarnej

postawy nauczycieli, a także nie była podporządkowana

interesom państwa, Kościoła czy gospodarki

• Szkoła – powszechna – dostępna dla dzieci ze

wszystkich klas społecznych,

• Szkoła – narodowa – najważniejszy obok rodziny

element kultury i wspólnoty narodowej

• Szkoła – koedukacyjna

• Nowe wychowanie dążyło do zapewnienia szkole jak

najwięcej cech wspólnoty, a jak najmniej stowarzyszenia

Cechy wspólnoty szkolnej

• 1.Każde dziecko jest wartościowe, jego godność wymaga szacunku i opieki

niezależnie od narodowości, wyznania, płci i pochodzenia.

• 2.Należy akceptować i traktować jako niezbędne przesłanki procesów rozwoju,

wychowania i uczenia się różnice między dziećmi w rozwoju społecznym,

intelektualnym , emocjonalnym oraz fizycznym.

• 3.Dziecko należy widzieć jako całość ,której podstawowe potrzeby i zdolności

(potrzeba emocjonalnego wsparcia, pochwały i uznania, nowych doświadczeń w

uczeniu się, twórczości i wolności, samo- i współodpowiedzialności, doznań

estetycznych, spontanicznego wyrażania jego własnego samopoczucia wymagają

respektowania, wzmocnienia i oczyszczenia.

• 4.Wychowanie rozumie się jako pomoc w procesie samorealizacji , który powinien

prowadzić do budowy osobowości zdolnej do życia we wspólnocie poprzez

nauczanie i kształcenie. Są one pobudzane, podporządkowane i wdrażane przez

jednego nauczyciela, który sam siebie wprowadza w sytuację pedagogiczną.

• 5.Powstawanie osobowości jest możliwe tylko we wspólnocie rozwijających się

osób. Dlatego w szkole dąży się do tworzenia wspólnoty pracy i życia. Która

obejmuje dzieci, nauczycieli i rodziców, stając się miejscem kształcąco-

wychowującego spotkania z ludźmi, ze sobą samym i z rzeczami.

• 6.Wychowanie jako pomoc w tworzeniu osobowości zdolnych do życia we

wspólnocie prowadzi do takiego myślenia i działania, jakie z własnymi

problemami kojarzy problemy innych osób, grup, wspólnot szkolnych i ludzkich.

Wymaga ono zdolności i gotowości do dialogu, zabiega o prezentowanie ludzkich

wartości, dostarcza szans do swobodnego, twórczego ich wyrażania, do

samodzielnego uczenia się pojedynczego dziecka i wspólnoty dziecięcej. W

swoich postulatach i wymaganiach nawiązuje ono do zdolności i potrzeb dzieci

oraz zmierza do pełni rozwoju całego człowieka.

Założenia organizacyjne

szkoły Petersena w Jenie

• Szkoła – niewielki budynek z czerwonej cegły, otoczony ogródkiem

szkolnym oraz boiskiem do gier i zabaw, obejmował trzy izby dla

trzech grup dzieci, obszerną salę dla robót ręcznych i drugą dla

przyrodoznawstwa, salę gimnastyczną i muzyczno- teatralną

• Zamiast klas utworzono trzy grupy(z ośmiu roczników) uczniów obojga

płci , zróżnicowane wiekowo – tzw. Grupy rodowe

• Pierwsza grupa – klasy 1, 2, 3

• Druga grupa- klasy 4, 5, 6

• Trzecia grupa- klasy 7, 8

• Trzech nauczycieli przypadało na 120 uczniów

• Na stopniu niższym liczba uczniów nie powinna przekraczać 40

• Na stopniu wyższym 30- 35

• Starsze roczniki opiekowały się młodszymi

• Nauczyciel – wychowawca – „kierownik w grupie”

• Oparcie wzajemnych stosunków na szczerości i wzajemnej pomocy

• Gmina szkolna- samowychowująca się wspólnota

• Nauczanie to „służba życia, pomoc dla samopomocy” , a nie

stosowanie metodyki

Podstawowe formy

kształcenia

• Rozmowa : rozmowa w szkole, sprawozdanie

w kole, wykład, wypowiedź, kurs, pouczająca

rozrywka, śniadanie

• Zabawa : wolna, dydaktyczna, w czasie

pauzy, gimnastyczne, widowiska

• Praca : prace grupowe, kursy :

wprowadzające, podstawowe, specjalne,

szkoleniowe, do wyboru

• Uroczystości : poranna, zakończenie

tygodnia, adwentowa, wielkanocna, przyjęcia

nowych uczniów, urodzinowe, pożegnania,

rocznicy szkoły, pedagogiczny rzut oka wstecz

7.00 –

8.00

Poniedzia

łek

Wtorek

Rachunki

3 roczniki

Środa

Czwartek

Piątek

Rachunki

3 roczniki

8.00 - 9.45

Religia

koło

Praca w

grupie

Praca w

grupie

koło

Praca w

grupie

9.45 –

10.20

Pauza:

Ćwiczenia

cielesne,

śniadanie,

zabawy

10.20 –

11.10

Kurs

wprowa-

dzania

Kurs

wprow.

2 rocznik

Kurs

wprow.

3 rocznik

Rachunki

3 rocznik

Koło

11.10 –

12.00

1 rocznik Ćwiczenia

cielesne

Rob.

ręczne

Zakończen

ie

tygodnia

Plan pracy

na tydzień

Grupa

najmłodsza

Poniedzia

łek

Wtorek

Środa

Czwartek Piątek

7.00 –

8.00

Rachunki

Nauka

języka

Nauka

języka

Rachunki

8.00 –

9.00

Re -

li

- gia

Pra -

ca w

gru -

pie

Geometria

9.45 –

10.20

Pauza :

ćwiczenia cielesne

śniadanie

zabawa

10.20 –

11.10

Przyrodo-

Historia

Śpiew

Rachunki

Koło

11.10-

12.00

znastwo Historia

Ćwiczenia

cielesne

Gotowanie

(dziewczęt

a)

11.10 –

13.00

Zakończen

ie

tygodnia

Czas

wolny

Czas

wolny

Czas

wolny

Czas wolny

15.00-

16.30

Stenografi

a

(kurs do

wyboru)

Angielski

(kurs do

wyboru)

Czas wolny Ćwiczenia

cielesne

dziewcząt

14.30-

16.00

Swobodna

praca

warsztato

wa

16.30-

18.00

Praca

warsztato

wa

Muzyka

(kurs do

wyboru)

Ćwiczenia

cielesne

chłopców

Grupa starsza

OPRACOWAŁA : JUSTYNA MOMOT

Źródło : „Dziesięć szkół
alternatywnych” Wincenty Okoń

Podsumowanie

• Petersen nauczał religii, filozofii, historii, języka hebrajskiego i angielskiego,
• Był przeciwnikiem hebratyzmu - uważał, że należy wychodzić od

rzeczywistości jaką dla dziecka stanowi najpierw rodzina, a następnie szkoła,
czyli grupy społeczne, które oddziałują na dziecko jak na członka wspólnoty,

• Wychowawcą jest grupa społeczna, a nie nauczyciel,
• Wychowanie musi pozostać w zgodzie z naturalnymi prawami,
• Wspólnota nie podlega przymusowi zewnętrznemu, lecz jednoczy ludzi we

wspólnej potrzebie życiowej w celu jej zaspokojenia, - tylko w niej możliwe jest
rozwijanie osobowości oraz pomoc w procesie samorealizacji,

• Szacunek i indywidualne podejście do każdego dziecka,
• Dziecko należy wspierać i chwalić,
• Rodzina to pierwsza wspólnota wychowawcza,
• Szkoła jest ogniwem pośrednim między rodziną a narodem- ma być ponadto:

wolna, powszechna, narodowa i koedukacyjna,

• Podstawowymi formami pracy z dzieckiem są: rozmowa, zabawa, praca i

uroczystości;