Indywidualno –

środowiskowe

dopasowanie

Obiektywna

osobowość

napięcia

Obiektywne

środowisko

Subiektywne

środowisko

Subiektywna

osobowość

obiekty

w

ne

dopaso

wanie P-

E

subiekty

wne

dopaso

wanie P-

E

zaburzenia

kontakt

z

rzeczy

wistości

ą

Dokład

ność

samo

oceny

radzeni

e sobie

obrona

Model dopasowania

Model dopasowania

Elementy modelu

Elementy modelu



obiektywne środowisko, obejmujące wszystkie elementy

otaczające jednostkę, niezależnie od jej sposobu percepcji (np.

środowisko fizyczne, środowisko społeczne),



subiektywne środowisko, czyli sposób, w jaki jednostka

postrzega i odczuwa środowiska pracy,



obiektywna osoba, czyli rzeczywiste właściwości osoby, jej

względnie trwałe potrzeby, nawyki, wartości, zdolności itp.



subiektywna osoba, czyli sposób, w jaki jednostka spostrzega

swoje właściwości, indywidualne spostrzeganie obiektywnego

obrazu samego siebie, czy poczucia własnej tożsamości.

Relacje między
elementami



relacja między obiektywnym środowiskiem a

obiektywna osobą, określana jako obiektywne

dopasowanie,



relacja między subiektywnym środowiskiem a

subiektywną osobą, określana jako subiektywne

dopasowanie,



relacja między obiektywnym a subiektywnym

środowiskiem, określana jako kontakt z

rzeczywistością,



relacja między obiektywną a subiektywną osobą,

nazywana dokładnością samooceny

Dobre dopasowanie istnieje wtedy, gdy środowisko

pracy może dostarczyć poszukiwanych przez osobę
środków zaspokojenia potrzeb oraz gdy osoba potrafi
się wykazać potrzebnymi dla środowiska
zdolnościami. Stopień dopasowania może być
obiektywny (dopasowanie jednostki obiektywnej i
obiektywnego środowiska –czyli dopasowanie
niezależne od indywidualnych wzorców percepcji)
lub subiektywny (dopasowanie subiektywnej
jednostki i subiektywnego środowiska –czyli
zgodność percepcji jednostki z jej indywidualno-
środowiskowym dopasowaniem)

Dopasowanie Pani Basi

Obiektywne środowisko



Pani Basia pracuje w dużej firmie jako księgowa z dwudziestoletnim stażem



Pracuje od poniedziałku do piątku od 8-16



W miejscu pracy ma swój gabinet, który dzieli z dwiema młodszymi koleżankami



Pracuje głównie na komputerze, oprócz tego zajmuje się sporządzaniem dokumentacji i kontaktem z
klientami



Zarabia ok. 2000 zł/ miesiąc



Wg szefa, pani Basia jest bardzo cenionym pracownikiem, dlatego ostatnio poprosił ją o służenie w
razie potrzeby radą nowej, świeżo upieczonej księgowej

Subiektywne środowisko



Pani Basia ostatnio sądzi, że szef wymaga od niej za dużo: przyuczania młodszych koleżanek i
obsługiwania większej ilości firm



Na dodatek musi sprawdzać to, co zrobiły młodsze koleżanki, bo „to należy do jej obowiązków – w
końcu jest najstarsza stażem i w razie pomyłki kogokolwiek, to i tak ona będzie za to odpowiadać”



Kontakt z rzeczywistością (rozbieżność)

Dopasowanie Pani Basi
c.d.

Jednostka obiektywna



Dzięki pracy pani Basia zaspokaja zwłaszcza swoją potrzebę osiągnięć, ale nie jest niezależna finansowo



Ma w nawyku przynoszenie nieskończonej pracy do domu oraz związany z tym stres (że nie zdąża ze

wszystkim na czas i poświęca za mało uwagi rodzinie)



Oprócz umiejętności związanych z pracą, posiada też uzdolnienia językowe

Jednostka subiektywna



Uważa, że zarabia za mało w zamian za tak odpowiedzialną pracę i swoje zaangażowanie w nią



Uważa, że praca stresuje ją w bardzo dużym stopniu – za dużo ma na swojej głowie – sama musi

wszystkiego dopilnować



Twierdzi, że nie ma czasu na dodatkowe hobby – kiedyś interesowały ją języki, ale sądzi że już wszystko

zapomniała i nie jest w stanie komunikować się płynnie w obcym języku.



Dokładność samooceny (rozbieżność)

Obiektywne dopasowanie

Obiektywne środowisko



Pani Basia pracuje w dużej firmie jako

księgowa z dwudziestoletnim stażem



Pracuje od poniedziałku do piątku od

8-16



W miejscu pracy ma swój gabinet,

który dzieli z dwiema młodszymi

koleżankami



Pracuje głównie na komputerze,

oprócz tego zajmuje się

sporządzaniem dokumentacji i

kontaktem z klientami



Zarabia ok. 2000 zł/ miesiąc



Wg szefa, pani Basia jest bardzo

cenionym pracownikiem, dlatego

ostatnio poprosił ją o służenie w razie

potrzeby radą nowej, świeżo

upieczonej księgowej

Jednostka obiektywna



Dzięki pracy pani Basia
zaspokaja zwłaszcza swoją
potrzebę osiągnięć, ale nie
jest niezależna finansowo



Ma w nawyku przynoszenie
nieskończonej pracy do domu
oraz związany z tym stres (że
nie zdąża ze wszystkim na
czas i poświęca za mało uwagi
rodzinie)



Oprócz umiejętności
związanych z pracą, posiada
też uzdolnienia językowe

Subiektywne
dopasowanie

Subiektywne środowisko



Pani Basia ostatnio sądzi, że
szef wymaga od niej za dużo:
przyuczania młodszych
koleżanek i obsługiwania
większej ilości firm



Na dodatek musi sprawdzać
to, co zrobiły młodsze
koleżanki, bo „to należy do jej
obowiązków – w końcu jest
najstarsza stażem i w razie
pomyłki kogokolwiek, to i tak
ona będzie za to odpowiadać”

Jednostka subiektywna



Uważa, że zarabia za mało w
zamian za tak odpowiedzialną
pracę i swoje zaangażowanie w
nią



Uważa, że praca stresuje ją w
bardzo dużym stopniu – za dużo
ma na swojej głowie – sama
musi wszystkiego dopilnować



Twierdzi, że nie ma czasu na
dodatkowe hobby – kiedyś
interesowały ją języki, ale sądzi
że już wszystko zapomniała i
nie jest w stanie komunikować
się płynnie w obcym języku.

Dopasowanie Pani Basi
c.d.



Subiektywne (nie)dopasowanie P-E

obrona



Obiektywne (nie)dopasowanie P-E

radzenie sobie

panowanie adaptacja
nad środowiskiem

Brak dopasowania a stres



Stres pojawia się, gdy uzdolnienia i

możliwości pracownika nie są odpowiednie

do wymagań i potrzeb pracy oraz gdy

praca nie zaspokaja motywacji jednostki.



Stres zawodowy, wynikający z

niedopasowania w środowisku pracy, może

powodować napięcia psychologiczne

(niezadowolenie z pracy, lęk, zaburzenia

snu), fizjologiczne (podwyższone ciśnienie

krwi, zwiększony poziom cholesterolu itp.),

behawioralne (np. nadużywanie substancji

psychoaktywnych )

Implikacje dla redukcji stresu
i poradnictwa zawodowego



Indywidualne podejście do każdego pracownika

(uwzględnianie zależności między systemem potrzeb i

wartości jednostki a środowiskiem pracy).



Dopasowanie motywacji jednostki i wartości gratyfikacyjnych

pracy



Zwiększenie kontroli pracowników nad wykonywaną przez

nich pracą (możliwość dopasowania pracy do indywidualnych

preferencji).



Branie pod uwagę tego iż system celów i wartości danej

osoby może ulegać zmianie na różnych etapach kariery

zawodowej (dobieranie odpowiednich prac z punktu widzenia

związanych z nimi dalszych losów kariery zawodowej).

A jednak nie idealne
dopasowanie?



Wielu autorów uważa że dokładne

dopasowanie środowiskowych wymagań

i wartości gratyfikacyjnych z motywami i

zdolnościami jednostki prowadzić może

do nudy i braku możliwości rozwoju.



Stwierdzono ponadto, iż niewielkim

rozbieżnościom może towarzyszyć

poczucie przyjemności równe lub

większe od poczucia przyjemności na

poziomie idealnego dopasowania.

Rozwój teorii



Współcześnie badania przeprowadzane są w dwóch
równoległych nurtach: complementary i supplementary



Zgodnie z założeniami teorii P-E fit stosunek pracownika
do pracy jest najlepszy kiedy zasoby dostarczane przez
środowisko pracy pokrywają się z potrzebami jednostki,
nowsze badania pokazują jednak że jednostka lepiej
funkcjonuje kiedy tych zasobów jest „za dużo” wzgl. jej
potrzeb (od przybytku głowa nie boli;) ).



Część badaczy uważa iż indywidualno- środowiskowe
dopasowanie jest złożonym konstruktem na który
składają się co najmniej trzy pozycje : person-
oraganization fit, person-job fit i needs- supplies fit

Bibliografia



Harrison, R.V.(1987). Indywidualno- środowiskowe

dopasowanie a stres w pracy. W: C.L. Cooper, R. Payne (red.),

Stres w pracy. Warszawa: PWN. s. 260-305



Edwards, J.R., Cable, D.M., Williamson, I.O., Schurer-

Lambert, L., Shipp, A.J. (2006). The Phenomenology of Fit:

Linking the Person and Environment to the Subjective

Experience of Person–Environment Fit. Journal of Applied

Psychology, 4, 802-827.



Cable, D.M., Edwards, J.R. (2004). Complementary and

Supplementary Fit:A Theoretical and Empirical Integration.

Journal of Applied Psychology, 5, 822-834.



Hinkle, R.K., Choi, N.(2009). Measuring Person–Environment

Fit: A further validation of the perceived fit scale.

International Journal of Selection and Assessment,3, 324-

328.