Drobnoustroje



Drobnoustroje można podzielić na
grupy w zależności od rodzaju
interakcji z organizmem ludzkim

Drobnoustroje komensale



Kolonizują zwykle powierzchnie
ciała, nie wyrządzając żadnej
szkody; często określa się je jako
prawidłową florę organizmu.



Pałeczka okrężnicy Escherichia Coli
jest przykładem drobnoustroju
komensalowego.

Drobnoustroje patogenne



Działają szkodliwie na organizm
gospodarza albo przez bezpośrednią
inwazję i uszkodzenie tkanek (np.
Shigella) albo wytwarzając
szkodliwe produkty toksyczne (np.
Clostridium)

Drobnoustroje

oportunistyczne



Zwykle występują w środowisku, ale
także są składnikami prawidłowej flory
organizmu.



Dla zdrowych osób są nieszkodliwe,
mogą powodować jednak ciężkie
schorzenia u chorych z upośledzoną
odpornością lub jeżeli przedostaną się
do przestrzeni, gdzie prawidłowo nie
występują (np. na skutek urazu lub
zabiegu chirurgicznego)

Drobnoustroje wywołujące

choroby odzwierzęce



Wywołują zwykle choroby u
kręgowców innych niż ludzie, ale
można się nimi zarazić na skutek
kontaktu z zakażonymi zwierzętami
lub produktami pochodzenia
zwierzęcego

Chorobotwórczość



Chorobotwórczość to zdolność
jednego organizmu (zwanego
patogenem) do wywoływania
choroby u innego organizmu.

Zakażenie



Zakażenie, infekcja, zespół
objawów patologicznych powstałych
na skutek działania na ustrój
czynników chorobotwórczych
(bakterie, wirusy), po
przezwyciężeniu naturalnych,
swoistych i nieswoistych, barier
immunologicznych.

Objawy zakażenia



Objawy zakażenia mogą być
charakterystyczne dla zarazka, który
spowodował zakażenie i wówczas określa się
je jako swoiste. W większości przypadków
różne zarazki wywołują takie same, nieswoiste
objawy.



Ze względów klinicznych duże znaczenie ma
podział objawów zakażenia na miejscowe i
ogólne. Do pierwszych należą:
zaczerwienienie, obrzęk, miejscowe
podniesienie temperatury ciała, bolesność i
upośledzenie czynności.

10

Zakażenie pierwotne

Występuje gdy określony drobnoustrój wniknął do
organizmu żywiciela po raz pierwszy.

Zakażenie ponowne
(reinfekcja)

Ponowne wtargnięcie tego samego drobnoustroju
do organizmu, w którym zakażenie pierwotne
jeszcze nie wygasło.

Nadkażenie (superinfekcja)

Ponowne

zakażenie

dużymi

dawkami

drobnoustrojów,

przy

istniejących

jeszcze

objawach i skutkach pierwotnego zakażenia.
Superinfekcja często pojawia się w przebiegu
gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis).

11

Zakażenie wtórne

(towarzyszące)

Zakażenie nowym drobnoustrojem w

czasie trwania innej choroby

podstawowej. Często dochodzi do nich

w przypadku zakażeń wirusowych po

których dochodzi do zakażeń

bakteryjnych np. grypa po

gronkowcowym zapaleniu płuc ponadto

zakażenia grzybicze po zakażeniach

bakteryjnych (aspergiloza w następstwie

gruźlicy).

Zakażenie mieszane
(wielobakteryjne,
wielodrobnoustrojowe)



Co najmniej dwa gatunki biorą udział w
zakażeniu danego organizmu. Możliwa
jest również sytuacja, gdy w zakażeniu
mieszanym biorą udział drobnoustroje
należące do tego samego gatunku ale do
różnych typów antygenowych
(serotypów), bakteriofagowe (fagotypy,
lizotypy)

13

Zakażenie utajone (latentne)

Powstaje w sytuacji, gdy po przebyciu choroby

jawnej (objawowej) drobnoustrój pozostaje w

organizmie gospodarza. Przykładem są tu: pałeczki

Brucella, Frascinella, Listeria monocytogenes itp.

Zakażenie poronne

Zakażenie charakteryzujące się słabymi, ledwo
zaznaczonymi objawami.

Zakażenie wrodzone

Zakażenie, do rozwoju którego dochodzi w czasie
życia płodowego, przez łożysko (zakażenie
przezłożyskowe, transplacentarne) lub w czasie
porodu.

14

Zakażenie pozaszpitalne

Zakażenie nabyte zwykle jako pierwotne poza
zakładem opieki zdrowotnej.

Zakażenie szpitalne

Zakażenie, które nastąpiło w szpitalu i ujawniło się
co najmniej po 48 godzinach od przyjęcia do szpitala
lub po jego opuszczeniu. Aby zakażenie można było
uznać za szpitalne powinno być spowodowane przez
czynnik chorobotwórczy, pochodzący od innego
chorego, pracowników szpitala lub endogenny
czynnik biologiczny. Zakażenia szpitalne dzielimy
na:

•Egzogenne – drobnoustrój pochodzi od innego
pacjenta lub personelu a także z rezerwuarów
szpitalnych;

•Endogenne – drobnoustrój stanowi własną florę
pacjenta już w momencie przyjścia do szpitala lub
drobnoustrój, którego nosicielem stałym lub
przejściowym stał się pacjent w czasie pobytu w
szpitalu

15

Antroponoza

Choroba zakaźna człowieka

Zoonoza

Choroba zakaźna zwierząt. Termin ten jest
również używany w stosunku do chorób
zakaźnych zwierząt mogących się przenosić na
ludzi.

Antropozoonoza (choroba
odzwierzęca)

Jest to choroba zakaźna człowieka i zwierząt.
Rozwój

choroby

w

organizmie człowieka

następuje zazwyczaj w wyniku bezpośredniego
kontaktu z chorym zwierzęciem lub nosicielem
albo produktami pochodzenia zwierzęcego.

16

Intoksykacja (toksemia)

Są to zmiany chorobowe w organizmie zachodzące
w wyniku działania toksycznych metabolitów
drobnoustrojów lub/i substancji biogennych (np.
interleukiny). Mianem tym określa się także sama
obecność jadów (toksyn) w krwiobiegu.

Zapalenie

Proces, mogący stanowić następstwo zakażenia, w
przebiegu którego dochodzi do obumierania
komórek, tkanek, narządów lub tez do zaburzania
ich funkcji na skutek działania czynników
szkodliwych. Procesowi zapalnemu towarzyszą
objawy miejscowe takie jak ból, zaczerwienienie,
podwyższona temperatura obrzęk i inne. Proces
zapalny może dotyczyć niekiedy całego organizmu.

17

Zapalenie tkanki łącznej
(cellulitis)

Jest to rozlane, ropne zakażenie, występujące
głownie w tkance łącznej podskórnej, w przebiegu
którego miedzy warstwami tkanki łącznej gromadzi
się wysięk.

Kontaminacja

Jest

to

termin

oznaczający

„zakażenie”

odniesiony do środowiska (wody, powietrza,
gleby

itp.)

a

także

przedmiotów

oraz

pożywienia. Oznacza on także zanieczyszczenie
np. ściekami komunalnymi.

18

Zjadliwość (wirulencja)

Jest to cecha, za pomocą której ilościowo charakteryzuje

się chorobotwórczość drobnoustroju (drobnoustrój

zjadliwy - wirulentny lub niezjadliwy – awirulentny). Na

pojecie to składają się trzy czynniki:

Zakaźność

Zdolność drobnoustroju do wniknięcia w tkanki
gospodarza, zapoczątkowania zakażenia i utrzymania się
w nich.

Inwazyjność

Jest to zdolność drobnoustroju do przenikania przez bariery
obronne gospodarza, rozprzestrzeniania się i rozmnażania się
w organizmie gospodarza. Warunkują ją właściwości
morfologiczne i metabolizm drobnoustroju

Toksycznoś
ć

Zdolność drobnoustroju do wytwarzania toksyn (jadów)
powodujących uszkodzenia tkanek i występowanie objawów
chorobowych

19

Kwarantanna

Odosobnienie i poddanie obserwacji
lekarskiej zdrowych ludzi, którzy zetknęli
się z chorymi lub przyjechali z terenów
endemicznych

(epidemicznych),

na

których panują choroby wysoko zakaźne.

Czas kwarantanny nie może być krótszy
od średniego okresu wylęgania danej
choroby.

Izolacja



Odosobnienie i poddanie obserwacji
lekarskiej oraz leczeniu osoby
chorej, na chorobę zakaźną.

Nosicielstwo



nosicielstwo to stan w którym u
nosiciela (człowieka lub zwierzęcia) po
przechorowaniu choroby zakaźnej lub
w wyniku bezobjawowego zakażenia
utrzymuje się obecność czynnika
zakaźnego mimo braku objawów
chorobowych.

22

Choroba pasożytnicza

(parazytoza)

Jest to choroba zakaźna, w której uczestniczą
drobnoustroje zaliczane do grupy pasożytów
(pierwotniaki, robaki płaskie i obłe)

Dochodzenie

epidemiologiczne



Ma ono na celu rozpoznanie ogniska
epidemicznego, ustalenie czynnika
etiologicznego, źródła i wrót
zakażenia oraz wykrycie i przecięcie
dróg transmisji a w rezultacie jego
wygaszenie.

Choroba oportunistyczna



Choroba

zakaźna

wywołana

przez

drobnoustroje oportunistyczne, czyli takie
które z reguły nie są patogenne dla ludzi.



Najczęściej

wywołują

zakażenia

u

pacjentów z obniżoną odpornością (np.
AIDS)

lub

cierpiący

na

choroby

wyniszczające (nowotwory).

Rezerwuar



Rezerwuar - elementy przyrody
ożywionej i nieożywionej
zakażone/skażone patogenami, z
których istnieje możliwość
przeniesienia zakazenia na rośliny,
zwierzęta lub ludzi.



Rezerwuar jest dla danych zarazków
środowiskiem, w którym się
rozmnaża.

Epidemia



Epidemia (z gr. epi- nawiedzający +

demos ludzi) – występowanie w

określonym czasie i na określonym

terenie przypadków zachorowań,

zachowań lub innych zjawisk

związanych ze zdrowiem w liczbie

istotnie większej niż oczekiwana.



Epidemie o niewielkiej liczbie

przypadków zachorowań ograniczone

do określonego obszaru i czasu określa

się terminem ognisko epidemiczne.

Epidemia wg polskiego

prawa



"wystąpienie na danym obszarze
zakażeń lub zachorowań na chorobę
zakaźną w liczbie wyraźnie większej
niż we wcześniejszym okresie albo
wystąpienie zakażeń lub chorób
zakaźnych dotychczas
niewystępujących"

Endemia



Pod pojęciem endemii kryje się
występowanie stałej i niezmiennej,
określonej liczby nowych
zachorowań na określoną chorobę
na danym obszarze przez wiele lat.

Pandemia



Terminem pandemia określa się
taką epidemię danej choroby, która
w tym samym czasie obejmuje
bardzo rozległe obszary: kraje,
kontynenty, a nawet cały świat.

H1N1/ wrzesień 2009