Zmiany fizjologiczne i
patologiczne u osób
trzeciego wieku- działania
rehabilitacyjne.

Zmiany fizjologiczne

Zmiany fizjologiczne, określane jako starzenie się

występują wtedy, gdy kończą się procesy wzrostowe

organizmu. Dotyczą one całego ustroju ludzkiego.

Jednak tempo przebiegu procesów starzenia się go

cechuje znaczne zróżnicowanie. Im osoby są starsze,

tym bardziej różnią się od siebie cechami

morfologicznymi i funkcjonalnymi, a osoby będące w

tym samym wieku kalendarzowym mogą

zdecydowanie różnić się wiekiem biologicznym, co

jest związane ze zróżnicowaniem populacyjnym i

osobniczym. Wszystkie te zmiany mają znaczący

wpływ na wydolność wysiłkową organizmu, a więc na

poszczególne układy. Wydolność fizyczna u osób

około 50 roku życia wynosi 80-90% pułapu

tlenowego(max ilość tlenu, jaką ustrój może

pochłonąć w jednostce czasu)a u osoby w wieku 70

lat już 50 %. 

Układ krążenia.
Serce u ludzi starszych jest zwykle znaczeni mniejsze niż prawidłowe, a

naczynia wieńcowa są znacznie zwężone. Ilość krwi wytłaczanej przez serce

zarówno podczas jednego skurczu, jak i w ciągu jednej minuty, już w wieku

60 lat jest dwukrotnie mniejsza niż w wieku 20 lat, co pociąga za sobą

znaczne upośledzenie funkcji zaopatrywania komórek w tlen i

odprowadzania szkodliwych metabolitów tj. mleczany. Między 20 a 60

rokiem życia zwiększa się także ponad dwukrotnie opór w obwodowych

naczyniach krwionośnych, ze względu na upośledzenie sprężystości ich

ścian. Spowodowane to jest odkładaniem się złogów wapnia, cholesterolu

oraz występowania zmian szklistych. Powoduje to zmniejszenie możliwości

adaptacyjnych układu krążenia do warunków powstałych podczas

wykonywania pracy. Np. w czasie wysiłków submaksymalnych zwiększa się

zużycie zużycie tlenu, jednakże u ludzi starszych, często występują kłopoty

z utrzymywaniem rytmu pedałowania na ergometrze rowerowym. Jest to

spowodowane upośledzeniem mięśniowego przepływu krwi, co powoduje

powstanie deficytu tlenowego.
W okresie między 40 a 60 rokiem życia zmniejsza się ilość krwi średnio o 7%

u mężczyzn i 8% u kobiet.
Z wiekiem dochodzi do zmniejszenia się wysiłkowej, indywidualnie

maksymalnej częstości skurczów serca, co przypisuje się zmianom aktywacji

układu współczulnego oraz zmniejszeniu się wrażliwości struktur mięśnia

sercowego na aminy ketocholowe. np. u osób starszych i nie trenujących

tętno nie powinno przekraczać 170 HR/min minus wiek.
Ze względu na zwiększone opory naczyniowe w krążeniu płucnym u ludzi

starszych w momencie wysiłku wzrasta istotnie skurczowe i średnie

ciśnienie w tętnicy płucnej. Poza tym wzrost oporu naczyniowego znacznie

zwiększa pracę serca. W wyniku starzenia się ścian komór serca i naczyń

krwionośnych u ludzi starszych podczas wysiłku fizycznego dochodzi do

wzrostu ciśnienia w komorach serca i tętnicach.

Układ oddechowy
W starszym wieku sprawność układu oddechowego

jest zachwiana, występują zmiany w czynności płuc,

określane jako rozedma, a także ograniczenia

ruchomości klatki piersiowej(zwapnienia żeber i

zmiany zesztywniające kręgosłup).  Następuje zanik

pęcherzyków płucnych, a to pogarsza dyfuzję gazów

przez zmieniony nabłonek, elastyczność tkanki

płucnej zmniejsza się, płuca słabiej rozszerzają się i

kurczą na skutek czego krew jest niedostatecznie

utleniona. U osób starszych zauważa się stopniowe

ograniczenie pojemności życiowej płuc z

następowym zaburzeniem wentylacji.
Pojemność życiowa płuc w siódmej dekadzie życia

jest o 20-25 % mniejsza niż w połowie trzeciej. Poza

tym maksymalna wentylacja minutowa w wieku 70

lat spada do 65 % wartości szczytowej.

 

Układ mięśniowy.
Z wiekiem zanikają jednostki motoryczne oraz zmniejsza

się liczba włókien mięśniowych zwłaszcza włókien szybko

kurczliwych. Redukcji włókien mięśniowych zmniejszaniu

się masy mięśniowej towarzyszy zwiększanie się w

mięśniach tłuszczów i kolagenu.
Procesy starzenia nie wpływają na zmniejszenie potencjału

aerobowego mięśni szkieletowych.
U osób starszych dochodzi do upośledzenia zaopatrzenia

włókien mięśniowych w substraty energetyczne w skutek

zmniejszenia się sieci naczyń włosowatych oraz

zwiększonej zawartości w mięśniach włókien

kolagenowych.
U osób starszych obserwuje się stałe zmniejszanie

wytrzymałości statycznej i dynamicznej mięśni oraz ogólnej

siły mięśniowej. Spadek siły i masy mięsni jest bardziej

widoczny u kobiet. W wieku 30 lat mięśnie stanowią około

45 % masy ciała, lecz w wieku 70 lat ich udział spada do 27

% .Spadek siły( ok. 1% na rok) w wyniku starzenia się

organizmu człowieka ma miejsce przede wszystkim z

powodu postępującej atrofii mięśni oraz zmian

zachodzących w nerwach obwodowych.
Ciekawostka: Stwierdzono, że w wyniku treningu siłowego

nawet w wieku 90 lat możliwy jest przyrost siły

izometrycznej, znaczne zwolnienie tempa utraty masy

mięśniowej oraz poprawa możliwości lokomocyjnych

pacjenta

Układ kostno-stawowy.
Między 6 a 8 dekadą życia występuje

redukcja tkanki kostnej, która z reguły jest

przyspieszona u kobiet po menopauzie

skutek utraty białkowych białkowych

mineralnych składników kości. Stąd zjawisko

osteoporozy występuje wcześniej u kobiet i

systematycznie narasta w miarę procesów

starzenia się. Poza tym zauważa się zjawisko

osteomalacji oraz zmian zwyrodnieniowych.
Stopniowe ścieranie się chrząstki stawowej

doprowadza do ograniczenia ruchomości w

stawach a także występowania w nich bólu.

      

Układ nerwowy
Wraz z wiekiem naczynia mózgowe

tracą sprawność z powodu narastania

zmian miażdżycowych, co powoduje

niedokrwienie mózgu manifestujące

się bólami i zawrotami głowy.
Skóra
Wraz z wiekiem zanikają i

dezaktywują się gruczoły potowe w

skórze. Zmniejszone wydzielanie potu

może prowadzić do przegrzania

organizmu, a co za tym idzie może

zagrażać życiu.

Działania rehabilitacyjne

Zaliczamy do nich:
- gimnastykę prozdrowotną,
- zajęcia usprawniająco-
rehabilitacyjne,
- tenis stołowy i ziemny,
- gry i zabawy świetlicowe,
- bowling,
- pływanie,

- masaż ,
- gry i zabawy w plenerze,
- edukacja prozdrowotna,
- nordic walking.

Gimnastyka prozdrowotna

Gimnastyka prozdrowotna jest to
kompleksowy program
aktywności ruchowej mający na
celu ogólną poprawę sprawności
fizycznej, zwolnienie procesów
inwolucyjnych (starzenia się)
organizmu, a co za tym idzie
także przemiana wewnętrzna.

Program ten skierowany jest
zarówno do osób mało
aktywnych ruchowo, o różnych
predyspozycjach zdrowotnych,
jak i do osób, które do tej pory
doświadczyły na sobie
korzystnych efektów regularnej
aktywności ruchowej.

Cele gimnastyki
prozdrowotnej

Cele:
Ogólne usprawnienie organizmu
Zwolnienie procesów inwolucyjnych (starzenia się)

organizmu
Profilaktyka pierwotna i wtórna – zapobieganie poprzez

odpowiednio dobrane ćwiczenia fizyczne wystąpieniu

niektórych chorób oraz możliwie zminimalizowanie skutków

niektórych chorób już istniejących ( żylaki podudzi,

reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie

stawów kręgosłupa, choroby układu oddechowego, układu

krążenia, otyłość, cukrzyca, osteoporoza, choroba

zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa)
Zmniejszenie ryzyka wystąpienia upadków i urazów,

poprzez ćwiczenia równoważno – koordynacyjne oraz

siłowe – wzmacniające mięśnie posturalne
Kształtowanie poszczególnych zdolności motorycznych:

wytrzymałości, gibkości, siły, koordynacji ruchowej (w tym

szczególnie równowagi i szybkości reakcji)
Zwiększenie wydolności fizycznej
Nauczanie świadomej kontroli napięcia mięśniowego

Nauczanie prawidłowego oddychania:

usprawnienie czynności oddechowej

przepony oraz ukazanie jej roli w procesie

oddychania, pogłębienie wydechu,
Zmniejszenie sztywności klatki piersiowej
Wzmocnienie siły pomocniczych mięśni

oddechowych
Zwiększenie ruchomości wszystkich stawów,

w tym także kręgosłupa
Ćwiczenia czynne stóp i manipulacyjne rąk
Nauczanie korygowania własnej postawy
Muzykoterapia
Poprawa samopoczucia

Częstotliwość zajęć: program obejmuje

zajęcia 2 razy w tygodniu ( ewentualnie 1

raz w tyg.) 
Czas trwania zajęć: 60 min
Intensywność nieprzekraczalna to 40% -

50% maksymalnych możliwości wysiłkowych
Rodzaj wysiłku zróżnicowany:

interwałowy, aerobowy, gibkościowy,

obwodowy, relaksacyjny
Przyrządy i przybory: maty, krzesła lub

ławeczki, gumy Thera Band niebieskie, piłki

(śr. 65 cm), obciążniki na nadgarstki i stopy,

hantelki 0,5 kg, gumowe piłki, piłki

tenisowe, ringo, szarfy, woreczki, piłki

lekarskie 1kg, laski gimnastyczne oraz

przyrządy nietypowe ( gazety, ręczniki itp.)

Masaż

Wykonywany jest w zależności
od zalecenia lekarza. U osób
starszych należy pamiętać o
przeciwwskazaniach, które mogą
dość inwazyjnie wpłynąć na ich
organizmy (rozrusznik serca,
przewlekła niewydolność żylna,
itp.).
Jeśli nie ma przeciwwskazań
można wykonywać masaże:

- klasyczny,
- relaksacyjny,
- leczniczy,
- segmentarny,
- limfatyczny,
- itp..

Edukacja prozdrowotna

Odnosi się do warunków życia
(higieny, odżywiania, sportu,
itp.).

pacjent jest uświadamiany o

zagrożeniach czyhających na
niego w podeszłym wieku,
instruuje się pacjenta co
powinien robić, jeść jak ćwiczyć,
by zapobiec, lub zmniejszyć
niektóre zmiany patologiczne.
Pacjent przez to ma duży wpływ
na stan swojego zdrowia.

Ko

ni

ec

