POLIPRAGMAZJA

POLIPRAGMAZJA

POLIPRAGMAZJA

POLIPRAGMAZJA

Nadużywanie leków

Nadużywanie leków



jednoczesne stosowanie od 3

jednoczesne stosowanie od 3

do 5 i więcej preparatów,

do 5 i więcej preparatów,



zalecanie większej liczby

zalecanie większej liczby

środków leczniczych niż jest

środków leczniczych niż jest

to klinicznie wskazane,

to klinicznie wskazane,

POLIPRAGMAZJA

POLIPRAGMAZJA



jeden z częstszych błędów w

jeden z częstszych błędów w

postępowaniu leczniczym

postępowaniu leczniczym



prowadzi do znacznego

prowadzi do znacznego

zwiększenia występowania

zwiększenia występowania

niezamierzonych

niezamierzonych

interakcji

interakcji

leków.

leków.

POLIPRAGMAZJA cd.

POLIPRAGMAZJA cd.

główne nieprawidłowości w

główne nieprawidłowości w

leczeniu w starszym wieku: 

leczeniu w starszym wieku: 

1. nadużywanie leków

1. nadużywanie leków

zwiększa zagrożenie :

zwiększa zagrożenie :



wystąpienia objawów

wystąpienia objawów

ubocznych,

ubocznych,



zespołów geriatrycznych

zespołów geriatrycznych

POLIPRAGMAZJA cd.

POLIPRAGMAZJA cd.



ryzyko hospitalizacji

ryzyko hospitalizacji



ryzyko chorobowości i

ryzyko chorobowości i

śmiertelności

śmiertelności



ryzyko przyjęcia do domu opieki

ryzyko przyjęcia do domu opieki



obniża sprawność ruchową,

obniża sprawność ruchową,



podnosi koszty leczenia,

podnosi koszty leczenia,

POLIPRAGMAZJA cd.

POLIPRAGMAZJA cd.

2. nieodpowiednie

2. nieodpowiednie

stosowanie leków:

stosowanie leków:



niesie większe ryzyko niż

niesie większe ryzyko niż

potencjalne korzyści,

potencjalne korzyści,



leczenie niezgodne z

leczenie niezgodne z

obowiązującymi standardami

obowiązującymi standardami

medycznymi,

medycznymi,

NIEPRAWIDŁOWOŚCI

NIEPRAWIDŁOWOŚCI

3. niedostateczne

3. niedostateczne

stosowanie leków

stosowanie leków

 

 



niewłączanie terapii, która

niewłączanie terapii, która

jest zalecana do leczenia lub

jest zalecana do leczenia lub

prewencji określonej choroby

prewencji określonej choroby

czy zespołu chorobowego. 

czy zespołu chorobowego. 

POLIPRAGMAZJA cd.

POLIPRAGMAZJA cd.

częstość nieprawidłowości w

częstość nieprawidłowości w

leczeniu geriatrycznym

leczeniu geriatrycznym



14 – 59%

14 – 59%



polipragmazja

polipragmazja

59%

59%



leczenie niedostateczne

leczenie niedostateczne

55%

55%



leczenie nieodpowiednie 14 - 27

leczenie nieodpowiednie 14 - 27

POLIPRAGMAZJA cd.

POLIPRAGMAZJA cd.

patologia w starszym wieku

patologia w starszym wieku

zazwyczaj

zazwyczaj

:

:



współistnieje z

współistnieje z

wielochorobowością,

wielochorobowością,



nakłada się na zmiany starcze,

nakłada się na zmiany starcze,



towarzyszą jej trudności

towarzyszą jej trudności

diagnostyczne,

diagnostyczne,

POLIPRAGMAZJA cd.

POLIPRAGMAZJA cd.



szybko prowadzi do

szybko prowadzi do

zachwiania homeostazy,

zachwiania homeostazy,



okres zdrowienia wydłuża się,

okres zdrowienia wydłuża się,



obraz kliniczny wielu

obraz kliniczny wielu

schorzeń ulega zmianie pod

schorzeń ulega zmianie pod

wpływem procesu starzenia,

wpływem procesu starzenia,

Optymalna farmakoterapia

Optymalna farmakoterapia

powinna być

powinna być

ukierunkowana na:

ukierunkowana na:



leczenie rozpoznanej choroby,

leczenie rozpoznanej choroby,



eliminację lub zmniejszenie

eliminację lub zmniejszenie

objawów,

objawów,

Optymalna farmakoterapia

Optymalna farmakoterapia

cd.

cd.



poprawę jakości życia,

poprawę jakości życia,



ograniczenie niepożądanych

ograniczenie niepożądanych

efektów terapii,

efektów terapii,

Optymalna

Optymalna

farmakoterapia cd.

farmakoterapia cd.



wolniejsze i ostrożniejsze

wolniejsze i ostrożniejsze

postępowanie terapeutyczne

postępowanie terapeutyczne

– zbyt agresywne leczenie

– zbyt agresywne leczenie

uniemożliwia dostosowanie

uniemożliwia dostosowanie

się organizmu do zmienionej

się organizmu do zmienionej

homeostazy,

homeostazy,

FARMAKINETYKA

FARMAKINETYKA

Zmiany w farmakodynamice u

Zmiany w farmakodynamice u

osób starszych związane są z:

osób starszych związane są z:

1.

1.

absorpcją leku (wchłanianie)

absorpcją leku (wchłanianie)

- nie zmienia się z wiekiem

- nie zmienia się z wiekiem

znacząco,

znacząco,

Czynniki pogarszające

Czynniki pogarszające

wchłanianie

wchłanianie

:

:



zwolnienie szybkości

zwolnienie szybkości

absorpcji (większość leków

absorpcji (większość leków

podawanych doustnie),

podawanych doustnie),

Czynniki pogarszające

Czynniki pogarszające

wchłanianie cd

wchłanianie cd

:

:



wyższe pH soku żołądkowego

wyższe pH soku żołądkowego

(atroficzne zapalenie błony

(atroficzne zapalenie błony

śluzowej żołądka, stosowanie

śluzowej żołądka, stosowanie

leków hamujących

leków hamujących

wydzielanie kwasu solnego),

wydzielanie kwasu solnego),

Czynniki pogarszające

Czynniki pogarszające

wchłanianie cd

wchłanianie cd

:

:



zmniejszenie liczby komórek

zmniejszenie liczby komórek

śluzówki,

śluzówki,



mniejsza powierzchnia

mniejsza powierzchnia

absorpcji,

absorpcji,



zmniejszenie przepływu

zmniejszenie przepływu

trzewnego,

trzewnego,

Czynniki pogarszające

Czynniki pogarszające

wchłanianie cd

wchłanianie cd

:

:



są

są

równoważone przez

równoważone przez

:

:



dłuższy czas pasażu

dłuższy czas pasażu

żołądkowo-jelitowego

żołądkowo-jelitowego

(wolniejsze opróżnianie

(wolniejsze opróżnianie

żołądka, wolniejsza

żołądka, wolniejsza

perystaltyka jelit),

perystaltyka jelit),

Czynniki pogarszające

Czynniki pogarszające

wchłanianie cd.

wchłanianie cd.

:

:

2. dystrybucją leku -

2. dystrybucją leku -

spadek:

spadek:

ilości wody,

ilości wody,

suchej masy organizmu,

suchej masy organizmu,

wzrost ilości tłuszczu

wzrost ilości tłuszczu

Zmiany w farmakodynamice

Zmiany w farmakodynamice

cd.

cd.



wzrasta proporcja tłuszczu,

wzrasta proporcja tłuszczu,



u mężczyzn z 18 do 36%

u mężczyzn z 18 do 36%



u kobiet z 33 do 45%,

u kobiet z 33 do 45%,



zmniejszenie beztłuszczowej

zmniejszenie beztłuszczowej

masy ciała,

masy ciała,



u mężczyzn

u mężczyzn

o 19%

o 19%



u kobiet

u kobiet

o 12%,

o 12%,

Zmiany w farmakodynamice u

Zmiany w farmakodynamice u

osób starszych związane są z:

osób starszych związane są z:

cd.

cd.



spada objętość dystrybucji dla

spada objętość dystrybucji dla

leków rozpuszczalnych w wodzie

leków rozpuszczalnych w wodzie

(hydrofilnych ) – wzrost stężenia

(hydrofilnych ) – wzrost stężenia

leku,

leku,



wzrasta objętość dystrybucji dla

wzrasta objętość dystrybucji dla

leków rozpuszczalnych w

leków rozpuszczalnych w

tłuszczach,

tłuszczach,

Zmiany w farmakodynamice

Zmiany w farmakodynamice

cd.

cd.

3.

3.

eliminacją nerkową

eliminacją nerkową

–

–

redukcja

redukcja

4. metabolizmem

4. metabolizmem

wątrobowym

wątrobowym

spadek

spadek

masy wątroby - redukcja,

masy wątroby - redukcja,

Reakcje niepożądane

Reakcje niepożądane



hamowanie metabolizmu

hamowanie metabolizmu

jednego leku przez drugi,

jednego leku przez drugi,



wystąpienie skutku toksycznego,

wystąpienie skutku toksycznego,

√

pogarszanie niewydolności

pogarszanie niewydolności

skurczowej serca,

skurczowej serca,

√

zaburzenia rytmu w chorobie

zaburzenia rytmu w chorobie

wieńcowej,

wieńcowej,

Reakcje niepożądane cd.

Reakcje niepożądane cd.

√

pogorszenie przepływów w

pogorszenie przepływów w

miażdżycy zarostowej,

miażdżycy zarostowej,

√

zaostrzenie astmy,

zaostrzenie astmy,

przewlekłej obturacyjnej

przewlekłej obturacyjnej

choroby płuc, depresji,

choroby płuc, depresji,

Reakcje niepożądane cd.

Reakcje niepożądane cd.

√

arytmia, blok serca, zaparcia,

arytmia, blok serca, zaparcia,

√

pogorszenie oddawania moczu,

pogorszenie oddawania moczu,

√

zaburzenia snu,

zaburzenia snu,

ryzyko wystąpienia objawów

ryzyko wystąpienia objawów

niepożądanych rośne wraz z

niepożądanych rośne wraz z

liczbą stosowanych leków

liczbą stosowanych leków

,

,

Przyczyny niepowodzeń

Przyczyny niepowodzeń

leczenia u osób w

leczenia u osób w

podeszłym wieku

podeszłym wieku

1. związane z osobą pacjenta

1. związane z osobą pacjenta



utrata zdolności adaptacji do

utrata zdolności adaptacji do

zmian środowiska zewnętrznego,

zmian środowiska zewnętrznego,



zaburzenia słuchu,

zaburzenia słuchu,



niesprawność fizyczna,

niesprawność fizyczna,



trudności w zapamiętywaniu,

trudności w zapamiętywaniu,

Przyczyny niepowodzeń

Przyczyny niepowodzeń

leczenia u osób w

leczenia u osób w

podeszłym wieku

podeszłym wieku

2. związane z osobą lekarza,

2. związane z osobą lekarza,

pielęgniarki

pielęgniarki



nieznajomość procesu starzenia,



zmieniony obraz choroby,



nieprzemyślana terapia,



nieprawidłowy dobór leku,

Przyczyny niepowodzeń

Przyczyny niepowodzeń

leczenia u osób w

leczenia u osób w

podeszłym wieku cd.

podeszłym wieku cd.

związane z osobą lekarza,

związane z osobą lekarza,

pielęgniarki cd.

pielęgniarki cd.



niedokładne wyjaśnienie
zaleceń,



przepisanie leku niedostępnego,



brak nadzoru nad
przyjmowaniem leku,

Przyczyny niepowodzeń

Przyczyny niepowodzeń

leczenia u osób w

leczenia u osób w

podeszłym wieku cd.

podeszłym wieku cd.

3. związane z

3. związane z

funkcjonowaniem organizmu

funkcjonowaniem organizmu



zmniejszenie ilości wody w

zmniejszenie ilości wody w

komórkach,

komórkach,



kumulowanie się leków

kumulowanie się leków

rozpuszczalnych w tłuszczach,

rozpuszczalnych w tłuszczach,

powolne ich uwalnianie -

powolne ich uwalnianie -

przedłużony okres działania,

przedłużony okres działania,

Przyczyny niepowodzeń

Przyczyny niepowodzeń

leczenia u osób w

leczenia u osób w

podeszłym wieku cd.

podeszłym wieku cd.



niesprawność układów

niesprawność układów

eliminujących lub

eliminujących lub

katabolizujących leki,

katabolizujących leki,



zmieniona interakcja leków,

zmieniona interakcja leków,



zaburzona gospodarka

zaburzona gospodarka

wodno – elektrolitowa,

wodno – elektrolitowa,

Przyczyny niepowodzeń

Przyczyny niepowodzeń

leczenia u osób w

leczenia u osób w

podeszłym wieku cd.

podeszłym wieku cd.



stopniowe zmniejszanie się

stopniowe zmniejszanie się

stężenia albumin,

stężenia albumin,



pogorszenie przesączania

pogorszenie przesączania

kłębkowego i wchłaniania

kłębkowego i wchłaniania

cewkowego,

cewkowego,

Przyczyny niepowodzeń

Przyczyny niepowodzeń

leczenia u osób w

leczenia u osób w

podeszłym wieku cd.

podeszłym wieku cd.



zmniejszenie liczby komórek

zmniejszenie liczby komórek

i liczby receptorów

i liczby receptorów

tkankowych wiążących leki na

tkankowych wiążących leki na

powierzchni komórki i -

powierzchni komórki i -

zwiększanie niekorzystnych

zwiększanie niekorzystnych

interakcji lekowych,

interakcji lekowych,

Przyczyny niepowodzeń

Przyczyny niepowodzeń

leczenia u osób w

leczenia u osób w

podeszłym wieku cd.

podeszłym wieku cd.



zmniejszenie przepływu krwi przez

zmniejszenie przepływu krwi przez

wątrobę i zdolności

wątrobę i zdolności

detoksykacyjnych,

detoksykacyjnych,



pogorszenie aktywnego transportu

pogorszenie aktywnego transportu

związków chemicznych przez błonę

związków chemicznych przez błonę

śluzową,

śluzową,



pogorszenie utlenowania komórek,

pogorszenie utlenowania komórek,

PRZYCZYNY cd.

PRZYCZYNY cd.



60% chorych powyżej 75r.ż.

60% chorych powyżej 75r.ż.

przyjmuje leki niezgodnie z

przyjmuje leki niezgodnie z

zaleceniami:

zaleceniami:



niezamierzone pominięcie dawki,

niezamierzone pominięcie dawki,



niezamierzone przyjęcie

niezamierzone przyjęcie

dodatkowej dawki leku,

dodatkowej dawki leku,



stosowanie niewłaściwego

stosowanie niewłaściwego

schematu dawkowania leku,

schematu dawkowania leku,

PRZYCZYNY cd.

PRZYCZYNY cd.



/

/

zmniejszenie dawki pomiędzy

zmniejszenie dawki pomiędzy

wizytami, wakacje od

wizytami, wakacje od

przyjmowania leku / święta,

przyjmowania leku / święta,

urlop…./ , całkowite zaprzestanie

urlop…./ , całkowite zaprzestanie

przyjmowania leków, zbyt częste

przyjmowania leków, zbyt częste

stosowanie leków p/bólowych,

stosowanie leków p/bólowych,

nasennych, uspokajających,

nasennych, uspokajających,

(niewidzialna epidemia),

(niewidzialna epidemia),

PRZYCZYNY cd.

PRZYCZYNY cd.



ponadto:

ponadto:



liczba dawek leku,

liczba dawek leku,



długość farmakoterapii,

długość farmakoterapii,



forma leku,

forma leku,



rodzaj opakowania,

rodzaj opakowania,

Jak poprawić

Jak poprawić

przestrzeganie zleceń

przestrzeganie zleceń



zalecenia przekazywać w formie

zalecenia przekazywać w formie

pisemnej,

pisemnej,



Edukacja pacjenta/opiekunów –

Edukacja pacjenta/opiekunów –

nazwy leków i lapidarny opis

nazwy leków i lapidarny opis

działania,

działania,



prosty schemat leczenia – jak

prosty schemat leczenia – jak

najrzadsze dawkowanie,

najrzadsze dawkowanie,



krótka kuracja,

krótka kuracja,

Jak poprawić

Jak poprawić

przestrzeganie zleceń

przestrzeganie zleceń



niski koszt leczenia – leki

niski koszt leczenia – leki

tańsze,

tańsze,



opakowanie ułatwiające

opakowanie ułatwiające

przyjmowanie leku,

przyjmowanie leku,



powiązanie przyjmowania leku

powiązanie przyjmowania leku

z innymi czynnościami –

z innymi czynnościami –

razem ze śniadaniem,

razem ze śniadaniem,

Jak poprawić

Jak poprawić

przestrzeganie zleceń

przestrzeganie zleceń



elementy przypominające –

elementy przypominające –

karteczki,

karteczki,



satysfakcja pacjenta – dobre

satysfakcja pacjenta – dobre

rozumienie zaleceń,

rozumienie zaleceń,



zaangażowanie

zaangażowanie

pacjenta/rodziny,

pacjenta/rodziny,



systematyczna kontrola,

systematyczna kontrola,



pierwszy - to człowiek starszy

pierwszy - to człowiek starszy



ma dużo czasu, chodzi do

ma dużo czasu, chodzi do

lekarzy i regularnie bierze

lekarzy i regularnie bierze

wszystkie zaordynowane leki,

wszystkie zaordynowane leki,



na zdrowie wyda ostatni grosz

na zdrowie wyda ostatni grosz



drugi - dobrze zarabia, jest w

drugi - dobrze zarabia, jest w

średnim wieku, wykształcony,

średnim wieku, wykształcony,



ma stresującą pracę, która często

ma stresującą pracę, która często

wywołuje depresję kryjącą się pod

wywołuje depresję kryjącą się pod

maską bólów serca, głowy, brzucha,

maską bólów serca, głowy, brzucha,



z każdą dolegliwością idzie do

z każdą dolegliwością idzie do

innego specjalisty,

innego specjalisty,



koszty nie są dla niego problemem.

koszty nie są dla niego problemem.