Mojżesz Majmonides,

rabbi Mosze ben Majmon,

Rambam, Abu Imran

Musa Ibn Majmun

heb.

ןומיימ ןב השמ יבר

ar.

هللااا دبع ناااب نومي م ناااب ىسوم

يليئارإسلااا

يبطرقلااا

يليئارإسلااا

يبطرقلااا

1135

1204

Mosze ben Majmon - Majmonides (1138-1204): rabin,

lekarz i filozof

Znany również jako Rambam (przydomek powstały z akronimu

pierwszych liter pełnego imienia Rabbi Moses ben Maimon)

Majmonides przyszedł na świat 30 marca 1138 roku w

Kordobie, w Hiszpanii, w szanowanej rodzinie o tradycjach

rabinicznych. Jego matka zmarła podczas porodu. Ojciec

Majmon, nauczyciel w szkole rabinicznej i sędzia w Kordobie,

zapewnił synowi szerokie żydowskie i ogólne wykształcenie, z

matematyką, astronomią i filozofią włącznie. W 1148r. rodzina

Majmonidesa opuściła Kordobę, spędziła pewien czas w

Hiszpanii, następnie w Prowansji, by w końcu w 1160 roku

osiąść w północnoafrykańskim mieście Fez. Majmonides w tym

czasie kontynuował studia i zaczynał prace literackie.

W Fezie studiował pod opieką rabina Judy Hakohena ibn

Susana i odebrał wykształcenie medyczne pod okiem

najlepszych lekarzy muzułmańskich.

Kolejne szykany zmusiły w 1165 roku rodzinę do ucieczki z

Fezu.

Powędrowali wówczas do Ziemi Świętej, lądując w porcie Akra.

Po odkryciu, że lokalna społeczność żydowska żyje w skrajnym

ubóstwie i uciemiężeniu pod władzą chrześcijańskich

Krzyżowców, rodzina Majmonidesa przeniosła się ponownie -

tym razem do Egiptu, gdzie w końcu osiedli w Fostat, kairskim

Starym Mieście. Niedługo po przybyciu tam, jeszcze w 1166

roku, zmarł ojciec Majmonidesa, Majmon. Wspomagany przez

młodszego brata Dawida, handlarza kamieniami szlachetnymi,

Majmonides mógł kontynuować studia medyczne wolny od

trosk materialnych. Majmonides został w roku 1177 oficjalnym

przywódcą (naggidem) egipskiej społeczności żydowskiej i

lekarzem nadwornym wezyra Al-Fadhila, regenta Egiptu na czas

udziału sułtana Saladyna Wielkiego w wojnach z krzyżowcami.

Majmonides zmarł 13 grudnia 1204 roku i został pochowany w

Tyberiadzie, w Izraelu. Jego jedyny syn, Abraham (1186-1237)

objął po nim funkcje naggida.

Rola Majmonidesa była dla judaizmu

analogiczna do tej, jaką wobec katolicyzmu

odegrał św. Tomasz: dokonał adaptacji

arystotelizmu dla potrzeb religii żydowskiej.

Starał się uzasadnić, że judaizm jest dającym

się oprzeć na podstawach rozumowych

spójnym systemem myśli, choć jego pełne

zrozumienie rezerwował raczej dla elit

intelektualnych aniżeli wierzących mas.

Opracował podobne do św. Tomasza dowody na

istnienie Boga. Uważał, że istota Boga

pozostaje poza zasięgiem intelektu i naszych

nieporadnych wyobrażeń, ale jego działania

mogą być analizowane.

Majmonides był płodnym pisarzem. W okresie gdy szukał schronienia przed

muzułmańskimi prześladowcami, opracował w ukryciu lub podczas

ucieczki, znaczną część swego pierwszego ważnego dzieła, zatytułowanego

Komentarz do Miszny

* [Miszna to zbiór komentarzy rabinicznych opartych na tym, co Żydzi

nazywają prawem ustnym. Została spisana na przełomie II i III stulecia n.e. i

stała się zalążkiem Talmudu.

Napisał je po arabsku i objaśnił w nim wiele pojęć i terminów, występujących w

Misznie, skłaniając się czasami ku własnej filozoficznej

interpretacji judaizmu. W części objaśniającej traktat

Sanhedrin,

Majmonides

przedstawił 13 podstawowych zasad judaizmu. W religii tej nigdy nie

sformułowano żadnego wyznania wiary Jednakże na podstawie owych

trzynastu tytułów wiary zaczęto stopniowo precyzować założenia judaizmu

Majmonides dążył do ustalenia logicznego porządku wszech rzeczy — zarówno

materialnych, jak i duchowych. Odrzucał ślepą wiarę i w każdej sprawie

wymagał argumentacji opartej na dowodach, które można by uznać za

rozsądne i logiczne. Te wrodzone skłonności doprowadziły do powstania jego

największego dzieła —

Miszne Tora

* [

Miszne Tora

to hebrajski termin, zaczerpnięty z Księgi 5 Mojżeszowej 17:18 i

oznaczający odpis lub powtórzenie Prawa.]

W czasach Majmonidesa Żydzi uważali, iż Tora, czyli Prawo, to nie tylko

słowa utrwalone przez Mojżesza, ale też cała ich interpretacja,

dokonana w ciągu stuleci przez rabinów. Poglądy te zawarto w

Talmudzie, a także w tysiącach wytycznych i pism na jego temat.

Majmonides uznał, że wobec ogromu tych wszystkich nie

usystematyzowanych informacji, przeciętny Żyd miał trudności z

podejurowaniem decyzji w sprawach życia codziennego. Większość

jego rodaków nie mogła sobie pozwolić na długotrwałe studiowanie

literatury rabinicznej, spisanej przeważnie w trudnej aramejszczyźnie.

Wobec tego Majmonides postanowił opracować te informacje pod

kątem praktycznych decyzji i opublikować je w postaci 14 ksiąg,

uporządkowanych tematycznie. Dzieło swe napisał płynną

hebrajszczyzną, posługując się mistrzowsko jasnym stylem.

Miszne Tora

okazała się tak przydatna, że niektórzy żydowscy

przywódcy mieli obawy, by nie wyparła Talmudu. Ale nawet jej

przeciwnicy przyznawali, iż dzieło to zaskakuje bogactwem wiedzy. Ten

starannie usystematyzowany zbiór przepisów stanowił iście rewolucyjne

osiągnięcie, gdyż ożywił zasady judaizmu, których przeciętny człowiek

nie umiał już ani przytoczyć, ani się ich nauczyć.

Następnie Majmonides napisał inne ważne dzieło —

Przewodnik dla

zakłopotanych

. Coraz więcej Żydów zaznajamiało się z poglądami

Arystotelesa oraz innych filozofów, których pisma tłumaczono z greki

na język arabski. Niektóre osoby były jednak zakłopotane, ponieważ t

rudno im było pogodzić filozofię z dosłowną wykładnią określeń

biblijnych. W

Przewodniku dla zakłopotanych

Majmonides, który

ogromnie podziwiał Arystotelesa, próbował wyjaśnić istotę Biblii i

judaizmu w sposób zgodny z myślą i logiką, właściwą filozofom

(porównaj 1 Koryntian 2:1-5, 11-16).

Oprócz tych najważniejszych dzieł oraz wielu publikacji religijnych,

spod pióra Majmonidesa wyszły też miarodajne opracowania z zakresu

medycyny i astronomii. Nie można przy tym pominąć jeszcze innego

aspektu jego bujnej twórczości. Encyclopaedia Judaica podaje:

„Listy

Majmonidesa mają przełomowe znaczenie w epistolografii. Jest on

Pierwszym żydowskim autorem, którego korespondencja w znacznej

części się zachowała.

(…) Swymi listami przemawiał do umysłów i serc adresatów,

urozmaicając i dostosowując do nich styl Wypowiedzi”

Pierwszą znaczącą pracą naukową był

"Siradż", napisany po arabsku komentarz do

Miszny, ukończony w 1168 r. W komentarzu

tym wyjaśnione zostały zasady leżące u

podstaw prawodawstwa Miszny i w zwięzły

sposób zostało określone obowiązujące

prawo. Dzieło zostało przetłumaczone na

hebrajski za życia Majmonidesa. Komentarz

do "Miszny" poprzedzony jest obszernym

wstępem zawierającym: opis ustnego

przekazywania prawa od czasów Mojżesza,

podstawowe zasady doktrynalne judaizmu,

wstęp do wypowiedzi mędrców, w którym

Majmonides wyłożył swój system etyczny.

Powtórzenie Tory

, inny tytuł

Silna dłoń

(

Miszne

Tora, Jad Ha-Chazaka

) (1180), którego częścią

jest

Księga przykazań

(

Sefer ha-Micwot

) - wielka

kodyfikacja prawa żydowskiego, wyodrębniająca

i omawiające 613 przykazań prawa

Mojżeszowego. Była ona podstawą wszystkich

późniejszych komentarzy do prawa żydowskiego.

Pisane eleganckim, ale zrozumiałym hebrajskim,

14-tomowe dzieło zawiera logiczny wywód

dotyczący rozwoju od podstawowych religijnych,

filozoficznych i psychologicznych koncepcji (ks.

1), przez życie codzienne (ks. 2), kalendarz

żydowski (ks. 3), życie małżeńskie (ks. 4), różne

praktyki religijne (ks. 5-10), aż do prawa

cywilnego i kryminalnego na różnych poziomach

trudności (ks. 11-14).

Każda księga podzielona jest na poszczególne

tematy, umieszczone w osobnych

podrozdziałach (w sumie 1000). Miszna Tora

zawiera też wiedzę filozoficzną (ks. 6, 8)

naukową i medyczną (ks. 9). Dzięki

błyskotliwemu literackiemu stylowi,

zrozumiałemu językowi i systematyczności sumy

całości wiedzy rabinicznej, praca została szybko

przyjęta w całym żydowskim świecie

"Przewodnik błędzących" (tytuł hebrajski "More

Newuchim"). Majmonides, odrzucał dosłowne

rozumienie tekstów biblijnych, proponował

wyjaśnianie ich za pomocą metafor, analogii i

porównań. Skonstruował kompletny system

filozoficzny. Mimo, że określa się go jako jednego z

przedstawicieli arystotelizmu w filozofii żydowskiej,

nie przyjmował on filozofii Arystotelesa w całości,

odrzucając np. koncepcje wieczności

wszechświata. Dążąc do racjonalistycznego

uzasadnienia zasad judaizmu miał jednak

specyficzny stosunek np. do cudów, które uważał

za "zjawiska naturalne".

Fakt ten wyjaśnia niezaprzeczalny wpływa, jaki

Majmonides wywarł na filozofów chrześcijańskich

w nadchodzącym stuleciu, szczególnie zaś na św.

Tomasza z Akwinu. Według doktora żydowskiego

nauka Prawa Bożego i filozofia to dwie -

posiadające różny charakter - formy wiedzy;

muszą też respektować naturę metafizyki ci,

którzy oczekują od niej racjonalnego potwierdzenia

wiary religijnej. W przeciwieństwie do Ibn Gabirola

Majmonides utrzymuje, że czyste inteligencje nie

posiadają materii oraz że materia ciał niebieskich

różni się od materii ciał ziemskich.

W trzynastu Artykułach Wiary, Majmonides wyraźnie nakreślił

wierzenia, z których część opiera się na Piśmie Swiętym. Niemniej

punkt siódmy oraz dziewiąty zaprzeczają podstawom biblijnej nauki,

że

Jezus jest Mesjaszem. Biorąc pod uwagę odstępcze doktryny

chrześcijaństwa, na przykład dogmat o Trójcy, oraz rażącą obłudę,

widoczną w krwawych masakrach dokonywanych podczas krucjat,

trudno się dziwić, że Majmonides nie roztrząsał głębokiej kwestii

mesjańskiego posłannictwa Jezusa (Mateusza 7:21-23; 2 Piotra 2:1-2).

Majmonides napisał o chrześcijaństwie:

„

Czy jest coś, co może budzić większe zgorszenie? (…) Wszyscy

prorocy

mówili o Mesjaszu jako o odkupicielu i wybawcy Izraela (…)

[Natomiast

chrześcijaństwo] mieczem wymordowało Żydów, ocalałych zaś

rozproszyło i upokorzyło, wprowadziło zmiany do Tory, zwiodło

większą

część świata i skłoniło ją do służenia innemu bogu niż Pan”

(Miszne

Tora, „Prawa królów i ich wojny”, rozdział 11).

TRZYNAŚCIE ARTYKUŁÓW WIARY, SFORMUŁOWANYCH PRZEZ

MAJMONIDESA



Bóg jest Stwórcą i Władcą wszystkiego. Tylko On stworzył,

stwarza i będzie stwarzać wszystkie rzeczy.



Bóg jest jeden. Jego jedność nie ma sobie podobnej.



Bóg nie ma ciała. Nie da się do Niego odnieść pojęć

cielesnych.



Bóg jest pierwszy i ostatni.



Należy się modlić tylko do Boga. Nie wolno się modlić do

nikogo i niczego innego.



Wszystkie słowa proroków są prawdziwe.



Proroctwa Mojżesza są absolutnie prawdziwe. Był on

największym ze wszystkich proroków, którzy żyli zarówno

przed nim, jak i po nim.



Cała posiadana dziś przez nas Tora jest tą, którą dano

Mojżeszowi.



Tora nie ulegnie zmianie i Bóg nigdy nie da innej.



Bóg zna wszystkie uczynki i myśli człowieka.



Bóg nagradza przestrzegających Jego przykazań i karze tych,

którzy je przekraczają.



Mesjasz na pewno przyjdzie.



Zmarli na pewno znowu ożyją.

Ale mimo całego szacunku dla Majmonidesa, wielu Żydów woli nie brać

pod uwagę pewnych kwestii, o których mówił bez ogródek. Wraz z

potęgującym się wpływem mistycznej formy judaizmu (kabały), coraz

większą popularność zyskiwała wśród Żydów astrologia. Majmonides

napisał:

„

Kto para się astrologią i planuje pracę lub podróż na czas określony

przez badających niebiosa, podlega chłoście (…) Wszystko to jest

kłamstwem i oszustwem (…) Każdy, kto wierzy w takie rzeczy (…) jest

głupcem pozbawionym rozumu”

(Miszne Tora, „Prawa co do

bałwochwalstwa”, rozdział 11; porównaj 3 Mojżeszową 19:26 oraz 5

Mojżeszową 18:9-13).

Majmonides ostro skrytykował jeszcze inną praktykę:

„

[Rabini] domagają się od poszczególnych osób i gmin ustalonych opłat, a

wykorzystując zupełną głupotę ludzi, wpoili im przekonanie, że jest to

słuszny obowiązek (…) To wszystko nieprawda. Ani w Torze, ani w

wypowiedziach mędrców [Talmudu] nie ma nawet słowa na poparcie

tego poglądu”

(Komentarz do Miszny, Awot 4:5). W przeciwieństwie do

owych rabinów, Majmonides pilnie zarabiał na swe utrzymanie jako lekarz i

nigdy nie przyjmował zapłaty za posługi religijne (porównaj 2 Koryntian

2:17; 1

Tesaloniczan 2:9).

Profesor Yeshaiahu Leibowitz z Uniwersytetu Hebrajskiego w

Jerozolimie oświadczył:

„

W całych dziejach judaizmu — od Patriarchów i Proroków aż do

naszych czasów — nie było postaci bardziej wpływowej od

Majmonidesa”.

W dziele Encyclopaedia Judaica zauważono:

„

Majmonides wywarł niesłychany wpływ na rozwój judaizmu. (…) C.

Tchernowitz (…) utrzymuje nawet, że gdyby nie Majmonides,

judaizm rozpadłby się na rozmaite sekty i stronnictwa (…)

Zjednoczenie różnych nurtów było wielkim osiągnięciem

Majmonidesa”

Wprowadzając myśl żydowską na nowe tory, odpowiadające jego

własnym wyobrażeniom o porządku i logice, Majmonides nadał

judaizmowi nowe oblicze. Zarówno uczeni, jak i zwykli ludzie uznali

tę

nową koncepcję za praktyczną i ciekawą. Nawet przeciwnicy

Majmonidesa zaakceptowali w końcu wiele jego poglądów Ale choć

pragnął on, by jego prace uwolniły Żydów od konieczności sięgania

sążniste komentarze, już wkrótce zaczęły się pojawiać obszerne

opracowania na temat jego dzieł.

W Encyclopaedia Judaica czytamy:

”

Majmonides był (…) najwybitniejszym filozofem żydowskim

średniowiecza, a jego ‘Przewodnik dla zakłopotanych’ to

najważniejsze dzieło filozoficzne, napisane przez Żyda”

Wspomniana książka powstała co prawda w języku arabskim, ale

jeszcze za życia Majmonidesa przetłumaczono ją na hebrajski, a

wkrótce też na łacinę, dzięki czemu można ją było studiować w całej

Europie. W rezultacie to niepowtarzalne połączenie filozofii

Arystotelesa

z myślą judaistyczną, szybko przeniknęło do głównego nurtu ideologii

chrześcijańskiej. Ówcześni uczeni chrześcijańscy, na przykład Albert

Wielki i Tomasz z Akwinu, często się powoływali na Majmonidesa.

Wywarł on również wpływ na uczonych islamskich. Jego postawa

filozoficzna znalazła odzwierciedlenie w poglądach późniejszych

filozofów żydowskich, takich jak Baruch Spinoza, którzy całkowicie

zerwali z ortodoksyjnym judaizmem.

Można powiedzieć, że Majmonides to człowiek renesansu,

który wyprzedził swą epokę. Stale kładł nacisk na to, by

wiara szła w parze z rozumem, i zasada ta nic nie straciła

na aktualności. Kierując się nią, ostro potępiał przesądy

religijne. Jednakże zły przykład chrześcijaństwa oraz wpływ

filozofii Arystotelesa często przeszkadzały mu w wyciąganiu

wniosków, całkowicie harmonizujących z prawdą biblijną. I

choć nie wszyscy się zgadzają z epitafium na grobie

Majmonidesa — „Od Mojżesza do Mojżesza nie było nikogo

jak Mojżesz” — to trzeba przyznać, iż rzeczywiście nadał on

nowy kierunek judaizmowi i zmienił jego oblicze

"Od (biblijnego) Mojżesza do Mojżesza

(Majmonidesa) nie urodziła się osoba taka

jak Mojżesz.„

(napis z grobu Majmonidesa)

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
FILOZOFIA MOJŻESZA MAJMONIDESA
Żydzi to bardzo stara GILDA ZŁODZIEJSKA, skodyfik jeszcze przez Talmud, a potem przez Mojżesza Majmo
3 Gorejący krzew Mojżesza
23 Powołanie Mojżeszad
O Passze, Mojżeszu i świętości wykład
Kantyk Mojzesza II Spiewajcie Panu, bo wielka Jego moc D Kusz
8 Istota Judaizmu Majmonides i Wissenschaft des Judentum
Test dla klasy 4 życie Mojżesza
Modlitwa Idz Mojzeszu idz
Pieśń Mojżesza w Pwt 32, 1 43
12 Powołanie Mojżesza
Rok temu moje życie legło w gruzach, Psychomanipulacja, !!! THE SECRET, THE OPUS, THE COMPASS, SEKR
Ponad dwa tysiące lat temu Bóg powierzył Mojżeszowi kamienne tablice z przykazań
8. Istota Judaizmu, Majmonides i Wissenschaft des Judentum
Pięcioksiąg Mojżesza, pliki zamawiane, edukacja
Opracowanie zagadnień na egzamin z judaizmu, 8. Istota Judaizmu - Majmonides i Wissenschaft des Jude
Judaizm przeciwko Mojżeszowi

więcej podobnych podstron

Mojzesz Majmonides

Document Outline