Badania laboratoryjne w

Badania laboratoryjne w

schorzeniach wątroby

schorzeniach wątroby

Wątroba

• największy i najważniejszy gruczoł

spełniający szereg różnorodnych czynności
w fizjologicznych procesach ustrojowych

• funkcje wątroby:
- metaboliczna
- detoksykacyjna
- wydalnicza
- magazynowa

Funkcje wątroby



100



300



500



700



900



1100



1300



1500

TESTY LABORATORYJNE



ocena uszkodzenia (błony) hepatocytów - enzymy-

AST, ALT, LDH, mniej GGT



ocena

uszkodzenia

kanalików

żółciowych,

przestrzeni bramno-żółciowej – AP, GGT, cholesterol



ocena funkcji metabolicznej – kwasy żółciowe,

amoniak (synteza,wiązanie, wydalanie – testy

czynnościowe), bilirubina



ocena funkcji syntezy – białko całkowite, albuminy

(proteinogram), wskaźniki krzepnięcia, mocznik,

cholesterol, glukoza

TESTY LABORATORYJNE

AspAT, AlAT,

GTP

ALT, GTP

TESTY LABORATORYJNE

testy

czynnościowe

• kwasy żółciowe
• amoniak
• albuminy
• wsk.

krzepnięcia

Wątroba

Badania
• enzymatycze - AST, ALT, AP, GGT, LDH
• oceniające gospodarkę białkową - białko całkowite,

frakcje białkowe, białka ostrej fazy

• oceniające gospodarkę tłuszczową - trójglicerydy,

cholesterol, kwasy żółciowe

• badanie produktów przemiany materii - bilirubina,

amoniak, urobilinogen, kwas moczowy, kryształy
moczanu amonu i tyrozyny w moczu

• czynnościowe (funkcjonalne)
• hematologiczne - krwinki czerwone, białe, wskaźniki

krzepnięcia

TESTY LABORATORYJNE

OCENA USZKODZENIA (BŁONY)

HEPATOCYTÓW

Aminotransferaza alaninowa
(transferaza glutaminowo-pirogronowa)
- ALAT, ALT, GPT

• enzym wewnątrzkomórkowy, cytoplazmatyczny
• wielonarządowy - wątroba, serce, mięśnie, nerki
• uznawany za specyficzny enzym wątrobowy u psów i

kotów

• okres półtrwania ALT w surowicy - kot ok. 24 godz.,

pies - 4 dni

• wzrost aktywności w surowicy odzwierciedla ilość

uszkodzonych hepatocytów, a nie stopień
zaawansowania zmian

• wzrost aktywności ALT w surowicy następuje w ciągu

12 godz. po uszkodzeniu komórki.

ALT



masywne uszkodzenie wątroby (o.z.w.) - aktywność

ALT może
wzrastać 20 - 40 krotnie w ciągu kilkudziesięciu
godzin



ostre zaburzenia cholestatyczne - 15 - 40 krotny

wzrost
aktywności następuje w ciągu tygodnia (łącznie z AP i
GGT)



przewlekłe zapalenia wątroby i zapalenie wątroby i

dróg
żółciowych - wzrost aktywności 2 – 20 x



stłuszczenie wątroby - 5-10x



białaczki, niedokrwistości - do 5x

47%

przypadków chorobowych -  ALT



marskości wątroby, niektóre nowotwory, zespolenie

wrotno-
oboczne, nadczynność tarczycy aktywność ALT 



glukokortykoidy i l. ppadaczkowe mogą również

indukować syntezę ALT

ALT

• Wartości referencyjne ALT
pies - 3 - 50 IU/l
kot - 20 - 100 IU/l
• Materiał do badań
     surowica
         osocze heparynizowane
         osocze z EDTA

Hemoliza i lipemia zmienia wynik

Aminotransferaza asparaginianowa (AST)



potwierdzenie wątrobowego pochodzenia ALT



okres półtrwania krótki ok. 17 h /ALT 60 h/ - dlatego
najczęściej aktywność AST jest niższa niż ALT



lokalizacja enzymu głównie w mitochondriach (70 %) -
pozwala na ocenę głębszych uszkodzeń

np. zapalenie martwicowe wątroby- psy – 30 x, koty 50 x



marskość 



ostre zapalenie wątroby 



przewlekłe zapalenie wątroby 



toksyczne uszkodzenia wątroby   



większe znaczenie u kotów-  AST niż ALT

- stłuszczenie wątroby
- zapalenie wątroby i dróg żółciowych,

- choroby rozrostowe, nowotwory





AST po glikokortykoidach, przeciwdrgawkowych mniejszy

niż ALT

AST

•Wartości referencyjne
pies 1 - 37 IU/l
kot 6 - 44 IU/l
•Materiał do badań
surowica musi być pozbawiona hemolizy, lipemii
osocze heparynizowane
osocze z EDTA
Przechowywanie surowicy do 12 godzin w temp
pokojowej i do 7 dni w zamrożeniu (-20 ºC)

TESTY LABORATORYJNE

OCENA USZKODZENIA KANALIKÓW

ŻÓŁCIOWYCH

PRZESTRZENI BRAMNO-ŻÓŁCIOWEJ

Fosfataza alkaliczna (ALP, ALKP)



synteza jest stymulowana przez kwasy żółciowe

i prostaglandyny



duża czułość 80%, swoistość 50% z GTP 90%



uszkodzenia

błon

plazmatycznych

przy

gromadzeniu się miedzi



stłuszczenie wątroby



pierwotne i wtórne nowotwory



zespolenie wrotno - czcze



martwica wątroby endogenna (choroby przewlekłe)
i egzogenna (kortykosteroidy)



leki przeciwdrgawkowe - wzrost aktywności ALP
nawet 30 krotny po 3-4 tyg.



cholestaza- wzrost 15 krotny

Obniżenie aktywności AP



niedoczynność tarczycy



nerczyca



niedożywienie



opóźniony wzrost (przy niedoborze hormonu
wzrostu)

ALP

• Wartości referencyjne
pies 20 - 155 IU/l
kot 23 – 107 IU/l
• Materiał do badań
surowica
osocze
Wersenian i cytrynian sodu obniżają wynik
Hemoliza i lipemia zmieniają wynik
Przechowywanie surowicy do 12 godzin

temp.pokojowej

i do 7 dni w zamrożeniu ( -20 °C)

Transferaza gammaglutamylowa (GGT)

• komórki nabłonkowe kanałów żółciowych i

hepatocytów

• gorzej różnicuje uszkodzenie miąższu od

cholestazy, potwierdza wątrobowe pochodzenie
ALP, ale utrzymuje się dłużej niż pozostałe enzymy
(ale

 mniejszy)

 10-15 krotny



wewnątrzwątrobowa lub pozawątrobowa
cholestaza



indukcja glikokortykoidami



ostre zapalenie wątroby i dróg żółciowych



toksyczne uszkodzenie wątroby – wzrost
mniejszy

GGT

 kilkukrotny (do 5 x)


marskość wątroby



pierwotne i przerzutowe nowotwory wątroby



ostre i przewlekłe zapalenie trzustki



polekowe uszkodzenia wątroby



podawanie leków przeciwdrgawkowych i
uspakajających

 niewielki

wirusowe zapalenie wątroby, zastoinowa

niewydolność krążenia, cukrzyca, zespół
złego wchłaniania



pies - GGT mniej czuły ale bardziej swoisty



kot - GGT bardziej czuły ale mniej swoisty

enzym niż

ALP



kot - choroby wątroby z zastojem żółci -

aktywność

GGT niejednokrotnie wyższa w niż ALP



kot - ostre stłuszczenie wątroby - aktywność

GTP może

być niezmieniona przy znacznym wzroście

ALP

•Wartości referencyjne
pies 5 – 25 IU/l
kot do 5 IU/l

•Materiał do badań:
surowica
osocze heparynizowane
osocze z EDTA
Materiał do badań powinien być wolny od hemolizy i
lipemii.
Przechowywanie surowicy do 12 godzin w temp.
pokojowej i do 14 dni w zamrożeniu (-20 °C)
 

UPOŚLEDZENIE FUNKCJI

METABOLICZNEJ

TESTY LABORATORYJNE

- Bilirubina
- Kwasy żółciowe
- Amoniak

Bilirubina

krew po
wirowaniu

Bilirubina całkowita (TB)

Hiperbilirubinemia

-

potwierdza

wątrobowe

pochodzenie enzymów  żółtaczka - bilirubina pow. 2
mg%



 bilirubiny wolnej – choroby hemolityczne.

( wątroba posiada ogromną zdolność do wiązania
bilirubiny)



 znaczny bilirubiny wolnej - znacznego stopnia

uszkodzenie wątroby.



 bilirubiny związanej - uszkodzenie hepatocytów

i /lub zaburzenia w odpływie żółci. Jeżeli ponad 50%
bilirubiny całkowitej stanowi frakcja związana to
przyczyna leży w zaburzeniach cholestatycznycb.
Procent ten wzrasta, jeżeli zaburzenia odpływu mają
charakter pozawątrobowy i całkowity



 bilirubiny całkowitej - stosowanie leków

przeciwdrgawkowych

Bilirubina i urobilinogen w moczu



zwiększenie poziomu bilirubiny w moczu jest

czułym
wskaźnikiem wczesnych stanów cholestatycznych
jeszcze przed
pojawieniem się hiperbilirubinemii i, potem,
żółtaczki.
• pies – nieznaczna bilirubinuria u zdrowych /niski
próg nerkowy/
• koty - bilirubinuria zawsze patologiczna;



Stężenie urobilinogenu:

- stany zapalne - urobilinogenu
- stany obturacyjne -  urobilinogenu (biegunka,

niewydolność
nerek, niskie pH moczu, złe przechowywanie
moczu)
Mała czułość

Kwasy żółciowe (SBA)

wątroba

Woreczek żółciowy

jelito

Bile Acids

Portal Vein

Przewód żółciowy

95% ulega
resorpcji

Kwasy żółciowe

•

syntetyzowane z cholesterolu w

wątrobie

•

jedno z najbardziej czułych badań

czynnościowych

wątroby

SBA



u zdrowych psów SBA do 12 mol/l (po karmieniu do 12

mol/l

- jeżeli 12 - 25 mol/l powtórzyć)



kwasy żółciowe mierzone po 12 godzinach głodzenia lub

po

głodzeniu i po 2 godzinach po posiłku,



diagnozowanie zespoleń wrotno-czczych (dwie godziny

po karmieniu

wartości SBA często wzrastają więcej niż 10 x)



w nabytych zespoleniach (martwica) stężenie SBA jest

zwykle niższe

niż w zespoleniach wrodzonych



maltańczyk –wysokie stężenie po posiłku bez schorzeń

wątroby



nie wykonywać u psów z żółtaczką. Lipemia i żółtaczka

dają wyniki

fałszywie zaniżone

2
5

0

5
0

100

250

na
czczo

po
karmieniu

niedrożność
przewodu

cholestaza
wewnątrzwątrobo
wa

zespolenie wrotno-
czcze

z.u.w., przyspieszona
motoryka

niewłaściwe głodzenie, obniżenie motoryki,
spontaniczny skurcz woreczka

TESTY LABORATORYJNE

UPOŚLEDZENIE FUNKCJI SYNTEZY

- Białko całkowite
- Albuminy
- Wskaźniki krzepnięcia
- Mocznik
- Cholesterol
- Trójglicerydy

Białka surowicy



albuminy



alfa globuliny – alfa-1-antytrypsyna (AAT),

haptoglobina,
ceruloplazmina



beta globuliny – transferyna, betalipoproteina, LDL



gamma globuliny– przeciwciała i CRP



przewlekłe schorzenia wątroby - poziom białka

całkowitego
nieznacznie obniżony lub bez zmian



„wypadnięcie” funkcji syntezy białek - w

hepatocytach spadek
albumin i globulin z całkowitym obniżeniem
stężenia białka
całkowitego.

Albuminy (ALB)



białko negatywnej fazy ostre



stężenie albumin jest markerem funkcji wątroby -

poziom albumin

odzwierciedla syntezę białek w wątrobie.



hypoalbuminemia - wykluczyć utratę albumin

przez nerki i

przewód pokarmowy – B/K, osad, inhibitor 

1

-

proteinazy



niskie stężenia – marskość - są zwykle

nieodwracalne



wodobrzusze

-

obniżenie

stężenia

albumin

surowicy



toksyczne uszkodzenie wątroby (niewydolność) –

przebieg ostry

brak spadku (okres półtrwania ok. 15 dni)



przewlekłe zapalenie wątroby - podwyższenie

frakcji beta i

gamma łącznie z spadkiem poziomu albumin - trend

zmiany

białko całkowite TP

•Wartości referencyjne

pies 5,5 – 7,0 g/l

kot 6,0 – 8,0 g/l

•Materiał do badań

surowica

osocze heparynizowane

osocze z EDTA

Materiał do badań powinien być wolny od hemolizy
i lipemii.

Przechowywanie surowicy do 12 godzin w temp
pokojowej i do 14 dni w zamrożeniu (-20 ºC)

albuminy

pies 26 - 33 g/l

kot 21 - 33 g/l

Dolna granica u zwierząt starych

•Materiał do badań

surowica

Materiał do badań powinien być wolny od hemolizy
i lipemii, gdyż znacznie podwyższają wyniki.

Przechowywanie surowicy do 12 godzin w temp
pokojowej i do 7 dni w zamrożeniu –20 st

Czynniki koagulacyjne

głównie syntetyzowane w wątrobie, oprócz VIII



fibrynogen -  o.z.w., marskość, martwica



czas protrombinowy (PT) zależy od II,V,VII,X



czas

kefalinowy

(PTT)

–

zależy

od

wewnątrzpochodnej aktywacji

protrombiny



czas kaolinowo-kefalinowy (APTT) –

zależy od wewnątrzpochodnej aktywacji

protrombiny po

maksymalnej aktywacji czynnika X i XII

Mocznik, triglicerydy, cholesterol, glukoza



w

schorzeniach wątroby obniżenie poziomu

(stłuszczenie –  TG i Chol)



niska

czułość

badania

-



w

mocno

zaawansowanych stanach.



natężenie zmian chorobowych w wątrobie nie

jest jednak

skorelowane z ich stężeniem

HEMATOLOGIA

HEMATOLOGIA

TESTY LABORATORYJNE

- krwinki czerwone
- krwinki białe

Krwinki czerwone

łagodna

i

średnia

anemia

normocytarna

normochromatyczna



zaburzenia krzepnięcia



spadek stężenia haptoglobin w późniejszych

stadiach choroby
wątroby

kolczaste

krwinki

czerwone

lub

„komórki

ostrogowe”



nieregularne erytrocyty tworzone z powodu zmian

w metabolizmie fosfolipidów (zmiana błon
komórkowych) (wykluczyć błędy barwienia).



spadek

retikulocytów

–

norma

1-2%

a.

nieregenaracyjna



nadkrwistość w raku wątroby

Krwinki białe

leukocytoza z neutrofilią

- leptospiroza
- hepatopatia steroidowa
- przerzuty nowotworowe do wątroby

leukopenia - ostre wirusowe zapalenie wątroby