Gotowość do nauki

Gotowość do nauki

czytania i pisania

czytania i pisania

Zdaniem A. Brzezińskiej, występujące w literaturze
definicje można podzielić na dwie grupy:

• pierwsza z nich obejmuje określenia typowe dla
podejścia lingwistycznego, charakteryzujące proces
czytania jako dekodowanie grafemów na fonemy, w
którym za istotne uważa się tworzenie prawidłowej
formy dźwiękowej na podstawie zapisu danego
symbolu graficznego.

• druga, grupa o charakterze poznawczo-
psychologicznym, podkreśla znaczenie rozumienia
odczytywanego tekstu.

Przedstawiciel stanowiska lingwistycznego,
D. Elkonin przez czytanie rozumie tworzenie
dźwiękowej formy słowa, czyli dźwięków w
określonym następstwie czasowym, na podstawie
jego obrazu graficznego. Według niego jednostką
dobrze czytającą będzie ta, która nauczy się
prawidłowego tworzenia formy dźwiękowej na
podstawie symbolu graficznego.
Rozumienie tekstu nie jest dla tego autora
kluczowym wskaźnikiem prawidłowo opanowanej
umiejętności czytania.
Podobnie do procesu czytania i pisania podchodzą
inni przedstawiciele tego nurtu.

Reprezentanci stanowiska pedagogiczno-
psychologicznego

traktują czytanie i pisanie

jako proces myślowy, w którym osoba
czytająca rozpoznaje znaczenia i dokonuje
analizy tych znaczeń i myśli zawartych w
tekście. Nie jest on prostą, mechaniczną
czynnością, ale skomplikowanym ciągiem
operacji

myślowych,

obejmującym

wszystkie rodzaje myślenia: ocenianie,
wydawanie

sądów,

wnioskowanie

i

rozwiązywanie problemów.

M. Tinker i C. McCullough podali uogólnioną
definicję, według której

„czytanie polega na

rozpoznawaniu

drukowanych

bądź

pisanych symboli, służących jako bodźce
do przywołania znaczeń nagromadzonych
dzięki

wcześniejszym

doświadczeniom

życiowym i tworzeniu nowych znaczeń
drogą manipulowania pojęciami, które
czytelnikowi są już znane

”.

Za podstawowe elementy procesu czytania uważa
się rozumienie tekstu i technikę czytania. Aby
odczytać tekst, czytający musi:

• znać symbole i ich funkcje;

• umieć odbierać symbole w postaci określonych
mniejszych lub większych całości (wyrazów, zdań,
tekstów),

czyli

dokonywać

syntezy

znaków

tworzących odczytywany tekst;

•

umieć

właściwie

zinterpretować

sens

przeczytanego tekstu, czyli go zrozumieć;

• umieć zastosować zrozumianą treść do aktualnych
celów i potrzeb.

• techniczny, obejmujący umiejętności cząstkowe,
takie jak: rozpoznawanie, kojarzenie i różnicowanie
grafemów i fonemów, a także ich odtwarzanie
werbalne manualne w odpowiednim czasie.
Istotą tego poziomu jest kojarzenie znaków
graficznych z fonicznymi (i odwrotnie), czyli technika
czytania i pisania;

Trzy aspekty istoty czytania

Trzy aspekty istoty czytania

i pisania wg. A. Brzezińskiej

i pisania wg. A. Brzezińskiej

• semantyczny, zawierający takie umiejętności
cząstkowe, jak: kojarzenie rozpoznanych znaków
z posiadanym doświadczeniem oraz dosłowne
rozumienie treści słów i zdań.
Istota tego aspektu opiera się na rozumieniu
znaczeń zawartych bezpośrednio w tekście oraz
poszczególnych fragmentów w kontekście całości;

Trzy aspekty istoty czytania

Trzy aspekty istoty czytania

i pisania

i pisania

•krytyczno-twórczy,

bazujący

na

umiejętnościach cząstkowych polegających na
zdolności ustosunkowania się czytającego do
tekstu, ocenie treści w oparciu o własne
doświadczenia oraz na interpretacji zakładającej
rozumienie nie tylko dosłowne, ale i przenośne, a
co za tym idzie - korzystania z przeczytanych
treści.
Jego istotą jest refleksyjny i krytyczny stosunek do
czytanego tekstu, czyli czytanie krytyczne i
twórcze.

Trzy aspekty istoty czytania

Trzy aspekty istoty czytania

i pisania

i pisania

"Gotowość do czytania i pisania to taki stan w
rozwoju dziecka, który jest rezultatem
dojrzewania oraz dotychczasowego treningu
wychowawczego przede wszystkim na terenie
rodziny, który czyni go wrażliwym na znaki,
ich

istotę

i

znaczenie

w

procesie

komunikowania się ludzi, a jednocześnie
gotowym

do

odnoszenia

korzyści

ze

wskazówek

otoczenia

dotyczących

opanowania umiejętności czytania i pisania„

A. Brzezińska, Gotowość dzieci w wieku przedszkolnym do czytania i
pisania, Wyd. Naukowe UAM, Poznań 1987,

Zdaniem J. S. Brunera: „gotowość nie
jest stanem, na który wystarczy czekać,
ale trzeba ją wykształcić lub stworzyć jej
sprzyjające warunki rozwoju (...); tak
rozumiana

gotowość

polega

na

opanowaniu prostszych umiejętności,
które następnie umożliwią opanowanie
wyższych umiejętności”

Dziecko gotowe do nauki czytania i pisania, zdaniem
J.Taylor

charakteryzuje

się

występowaniem

następujących symptomów:

•uświadamia sobie, co to jest czytanie i czym różni się
od opowiadania czegoś,

•potrafi również wskazać różnicę między „obrazkiem” a
„słowem”;

•wie jak się czyta w jego ojczystym języku (kierunek
czytania);

•wie, w jakim celu ludzie uczą się czytać i pisać;

•ma bogaty zasób słownictwa, potrafi swobodnie
wypowiadać się w różnych sytuacjach;

•potrafi prawidłowo różnicować kolory, kształty i
dźwięki.

Stan gotowości do nauki czytania i pisania

Stan gotowości do nauki czytania i pisania

można ująć w trzech aspektach:

można ująć w trzech aspektach:

• gotowość psychomotoryczna (wiem jak), której istnienie jest

warunkiem opanowania techniki czytania i pisania.

• gotowość słownikowo-pojęciowa (mam możliwości), która wiąże się

z zasobem doświadczenia psychologicznego i językowego.

• gotowość emocjonalno-motywacyjna (chcę), której istotą jest

odkrywanie istnienia mowy pisanej, zasad nią rządzących i

rozumienia jej znaczenia w procesie porozumiewania się ludzi oraz

przekazu doświadczenia kulturowego.

Ukształtowanie się u dziecka wszystkich umiejętności,
świadczących o wysokim poziomie jego gotowości do
rozpoczęcia nauki czytania i pisania, będzie zachodziło
dopiero wtedy, gdy zostaną spełnione pewne warunki do
których zalicza się:
- prawidłową wymowę,
- określoną lateralizację, wysoką sprawność ręki
dominującej zarówno w zakresie szybkości, jak i precyzji
ruchów,
- prawidłowy poziom percepcji wzrokowej oraz słuchowej,
- właściwą koordynację wzrokowo - słuchowo - ruchową,
- zdolność koncentracji uwagi na dłuższy czas,
- odpowiednią pojemność tzw. pamięci świeżej.

• Gotowość do nauki czytania i pisania

to nie to samo co gotowość szkolna