DIAGNOSTYKA HORMONALNA

DIAGNOSTYKA HORMONALNA

Klinika Immunologii Transplantologii i Chorób

Klinika Immunologii Transplantologii i Chorób

Wewnętrznych

Wewnętrznych

mgr Marzena Garlińska

mgr Marzena Garlińska

LABORATORYJNA DIAGNOSTYKA

LABORATORYJNA DIAGNOSTYKA

ZABURZEŃ WYDZIELANIA

ZABURZEŃ WYDZIELANIA

WEWNĘTRZNEGO OPIERA SIĘ O:

WEWNĘTRZNEGO OPIERA SIĘ O:



Oznaczanie stężenia hormonu w surowicy lub jego

Oznaczanie stężenia hormonu w surowicy lub jego

metabolitu w moczu

metabolitu w moczu



Testy czynnościowe po stymulacji lub hamowaniu

Testy czynnościowe po stymulacji lub hamowaniu

czynności endokrynnej

czynności endokrynnej

WYDZIELANIE HORMONÓW I OŚ

WYDZIELANIE HORMONÓW I OŚ

UJEMNEGO SPRZĘŻENIA

UJEMNEGO SPRZĘŻENIA

ZWROTNEGO

ZWROTNEGO



Oś

Oś

podwzgórze

podwzgórze

przysadka

przysadka

gruczoł obwodowy (tarczyca, nadnercza, jajniki, jądra)

gruczoł obwodowy (tarczyca, nadnercza, jajniki, jądra)

Hormony wydzielane:

Hormony wydzielane:

Podwzgórze- TRH tyreoliberyna, CRH kortykoliberyna, GH-RH

Podwzgórze- TRH tyreoliberyna, CRH kortykoliberyna, GH-RH

somatoliberyna GH-IH somatostatyna, GnRH gonadoliberyna,

somatoliberyna GH-IH somatostatyna, GnRH gonadoliberyna,

prolaktostatyna PIH (dopamina), ADH wazopresyna, oksytocyna

prolaktostatyna PIH (dopamina), ADH wazopresyna, oksytocyna

Przysadka- TSH tyreotropina, ACTH kortykotropina, GH hormon wzrostu, LH

Przysadka- TSH tyreotropina, ACTH kortykotropina, GH hormon wzrostu, LH

hormon luteinizujący, FSH hormon folikulotropowy,

hormon luteinizujący, FSH hormon folikulotropowy,

Gruczoł obwodowy- T4 tyrozyna, T3 trojodotyrozyna, kalcytonina (tarczyca),

Gruczoł obwodowy- T4 tyrozyna, T3 trojodotyrozyna, kalcytonina (tarczyca),

Kortyzol, który jest glikokortykosteroidem, aldosteron- mineralokortykoid

Kortyzol, który jest glikokortykosteroidem, aldosteron- mineralokortykoid

,androgeny-DHEA, DHEAS (kora nadnerczy), estrogeny progesteron,

,androgeny-DHEA, DHEAS (kora nadnerczy), estrogeny progesteron,

testosteron (jajnik, jądra)

testosteron (jajnik, jądra)

PRZYSADKA PODWZGÓRZE

PRZYSADKA PODWZGÓRZE

HORMON ANTYDIURETYCZNY ADH wazopresyna

HORMON ANTYDIURETYCZNY ADH wazopresyna



Produkowany przez podwzgórze,

Produkowany przez podwzgórze,



Wpływa na osmolalność osocza, regulacja wchłaniania zwrotnego

Wpływa na osmolalność osocza, regulacja wchłaniania zwrotnego

wody w kanalikach zbiorczych w nerce-zdolność zagęszczania

wody w kanalikach zbiorczych w nerce-zdolność zagęszczania

moczu

moczu



Spadek ADH, niewrażliwość na ADH- moczówka prosta

Spadek ADH, niewrażliwość na ADH- moczówka prosta

(pochodzenia neurogennego, centralnego), diagnostyka: stężenie

(pochodzenia neurogennego, centralnego), diagnostyka: stężenie

sodu w surowicy, osmolalność osocza testy czynnościowe

sodu w surowicy, osmolalność osocza testy czynnościowe



Warunki pobrania krwi na oznaczenie ADH w osoczu: pacjent w

Warunki pobrania krwi na oznaczenie ADH w osoczu: pacjent w

pozycji leżącej, zmrożone probówki i transportowane w lodzie do

pozycji leżącej, zmrożone probówki i transportowane w lodzie do

laboratorium, krew odwirowana w ciągu 15 min i zamrożona -20

laboratorium, krew odwirowana w ciągu 15 min i zamrożona -20



SIADH zespół niewłaściwego wydzielania wazopresyny (nadmiar

SIADH zespół niewłaściwego wydzielania wazopresyny (nadmiar

ADH): hiponatremia, hipomolalność osocza ,wysoka molalność

ADH): hiponatremia, hipomolalność osocza ,wysoka molalność

moczu

moczu

PROLAKTYNA PRL

PROLAKTYNA PRL



Działanie laktogenne, modulujące czynność gonad

Działanie laktogenne, modulujące czynność gonad



Wydzielanie w rytmie około dobowym (najwyższe stężenia w

Wydzielanie w rytmie około dobowym (najwyższe stężenia w

nocy)

nocy)



Wartość referencyjna 13

Wartość referencyjna 13

μ

μ

g/l dla kobiet, 5

g/l dla kobiet, 5

μ

μ

g/l dla mężczyzn

g/l dla mężczyzn



Fizjologiczny wzrost: w czasie snu, po wysiłku fizycznym, w

Fizjologiczny wzrost: w czasie snu, po wysiłku fizycznym, w

ciąży i okresie poporodowym

ciąży i okresie poporodowym



Patologiczny wzrost: gruczolak przysadki prolactinoma

Patologiczny wzrost: gruczolak przysadki prolactinoma

(PRL>250ng/ml), niedobór dopaminy- inhibitor prolaktyny,

(PRL>250ng/ml), niedobór dopaminy- inhibitor prolaktyny,

wysokie stężenie TRH

wysokie stężenie TRH



Oznaczanie prolaktyny na czczo, po 10, 20, 30 min po

Oznaczanie prolaktyny na czczo, po 10, 20, 30 min po

dożylnym podaniu TRH- fizjologicznie następuje wzrost o

dożylnym podaniu TRH- fizjologicznie następuje wzrost o

ponad 200 %, test z metoklopramidem (6-krotny wzrost w

ponad 200 %, test z metoklopramidem (6-krotny wzrost w

fizjologii)

fizjologii)

HORMON WZROSTU GH

HORMON WZROSTU GH



Wydzielanie zależne od wieku płci hormonów gonadalnych

Wydzielanie zależne od wieku płci hormonów gonadalnych



Fizjologicznie GH wzrasta we śnie po wysiłku fizycznym a

Fizjologicznie GH wzrasta we śnie po wysiłku fizycznym a

maleje po posiłku

maleje po posiłku



Zwiększone wydzielanie GH występuje w czasie głodzenia, w

Zwiększone wydzielanie GH występuje w czasie głodzenia, w

przewlekłej niewydolności nerek, marskości wątroby,

przewlekłej niewydolności nerek, marskości wątroby,

ektopowym wydzielaniu GH, w okresie wzrostu- gigantyzm ,

ektopowym wydzielaniu GH, w okresie wzrostu- gigantyzm ,

u dorosłych akromegalia

u dorosłych akromegalia



Zmniejszone wydzielanie hormonu: wrodzony lub nabyty

Zmniejszone wydzielanie hormonu: wrodzony lub nabyty

niedobór GH, otyłość, guzy przysadki, zespół Cushinga,

niedobór GH, otyłość, guzy przysadki, zespół Cushinga,

pierwotna niedoczynność tarczycy, w okresie dojrzewania

pierwotna niedoczynność tarczycy, w okresie dojrzewania

powoduje karłowatość

powoduje karłowatość



Oznacza się stymulację GHRH lub test obciążenia argininą i

Oznacza się stymulację GHRH lub test obciążenia argininą i

hipoglikemia poinsulinowa- niedobór gdy 2 z 3 testów są +,

hipoglikemia poinsulinowa- niedobór gdy 2 z 3 testów są +,

nadmiar GH- test tolerancji glukozy z oznaczeniem GH

nadmiar GH- test tolerancji glukozy z oznaczeniem GH

DIAGNOSTYKA CZYNNOŚCI KORY

DIAGNOSTYKA CZYNNOŚCI KORY

NADNERCZY

NADNERCZY



Glikokortykosteroidy: kortyzol (pasmowata)

Glikokortykosteroidy: kortyzol (pasmowata)



Mineralokortykosteroidy: aldosteron (kłębkowata)

Mineralokortykosteroidy: aldosteron (kłębkowata)

Kora

Kora



Androgeny: DHEA, DHEAS (siatkowata)

Androgeny: DHEA, DHEAS (siatkowata)



Rdzeń: adrenalina i noradrenalina

Rdzeń: adrenalina i noradrenalina

KORTYZOL

KORTYZOL



Wpływa na gospodarkę węglowodanową , lipidową,

Wpływa na gospodarkę węglowodanową , lipidową,

białkową, wapniowo-fosforanową, wodno-elektrolitową,

białkową, wapniowo-fosforanową, wodno-elektrolitową,

układ krwiotwórczy i odpornościowy

układ krwiotwórczy i odpornościowy



Dobowy rytm wydzielania (zwiększenie w godz porannych i

Dobowy rytm wydzielania (zwiększenie w godz porannych i

spadek w godz wieczornych)- brak rytmu dobowego

spadek w godz wieczornych)- brak rytmu dobowego

występuje w nadczynności kory nadnerczy

występuje w nadczynności kory nadnerczy



W surowicy występuje jako frakcja związana 90% i wolna

W surowicy występuje jako frakcja związana 90% i wolna

około 10 % (aktywna)

około 10 % (aktywna)



Stężenie kortyzolu w surowicy: godz 8.00 5-25 ug/ml

Stężenie kortyzolu w surowicy: godz 8.00 5-25 ug/ml

godz 24.00 0-5 ug/ml

godz 24.00 0-5 ug/ml

PRZYCZYNY HIPERKORTYZOLEMI

PRZYCZYNY HIPERKORTYZOLEMI



Nadmierna produkcja kortyzolu przez gruczolaka i rak

Nadmierna produkcja kortyzolu przez gruczolaka i rak

kory nadnerczy – zespół Cushinga

kory nadnerczy – zespół Cushinga



Nadmierna produkcja ACTH przez gruczolaka przysadki,

Nadmierna produkcja ACTH przez gruczolaka przysadki,

przerost nadnerczy – choroba Cushinga

przerost nadnerczy – choroba Cushinga



Egzogenne podawanie kortyzolu- jatrogenne

Egzogenne podawanie kortyzolu- jatrogenne



Otyłość

Otyłość

W HIPERKORTYZOLEMI STWIERDZA SIĘ:

W HIPERKORTYZOLEMI STWIERDZA SIĘ:



Podwyższone stężenie kortyzolu

Podwyższone stężenie kortyzolu



Zniesienie dobowego rytmu wydzielania

Zniesienie dobowego rytmu wydzielania



Wzrost wydalania wolnego kortyzolu w DZM

Wzrost wydalania wolnego kortyzolu w DZM

OBNIŻONE STĘŻENIE

OBNIŻONE STĘŻENIE

KORTYZOLU

KORTYZOLU



Niewydolność kory nadnerczy

Niewydolność kory nadnerczy



Marskość wątroby

Marskość wątroby



Nadczynność tarczycy

Nadczynność tarczycy



Terapia androgenami

Terapia androgenami

DIAGNOSTYKA OSI

DIAGNOSTYKA OSI

PODWZGÓRZOWO-

PODWZGÓRZOWO-

PRZYSADKOWO -NADNERCZOWEJ

PRZYSADKOWO -NADNERCZOWEJ



Test z dexometazonem (róznicowanie zespołu i choroby

Test z dexometazonem (róznicowanie zespołu i choroby

Cushinga, hamowanie wydzielania CRH, ACTH),

Cushinga, hamowanie wydzielania CRH, ACTH),

fizjologicznie: podanie dexomet

fizjologicznie: podanie dexomet

glikokortykosteroidów

glikokortykosteroidów



Test stymulujący z CRH (różnicuje ektopowe i przysadkowe

Test stymulujący z CRH (różnicuje ektopowe i przysadkowe

wydzielanie ACTH)

wydzielanie ACTH)



Oznaczanie stężenia ACTH we krwi w godz rannych i

Oznaczanie stężenia ACTH we krwi w godz rannych i

wieczornych

wieczornych

NADCZYNNOŚĆ I

NADCZYNNOŚĆ I

NIEDOCZYNNOŚĆ KORY

NIEDOCZYNNOŚĆ KORY

NADNERCZY

NADNERCZY



Prawidłowe stężenie Na+ w surowicy

Prawidłowe stężenie Na+ w surowicy



K+ w surowicy

K+ w surowicy



Hiperwolemia

Hiperwolemia



Zespół Cushinga- na poziomie nadnerczy

Zespół Cushinga- na poziomie nadnerczy



Choroba Cushinga- na poziomie przysadkowo-

Choroba Cushinga- na poziomie przysadkowo-

podwzgórzowym

podwzgórzowym



Na+

Na+



K+

K+



Hipowolemia

Hipowolemia



Pierwotna niedoczynność kory –Choroba Addisona

Pierwotna niedoczynność kory –Choroba Addisona



Wtórna niedoczynność kory

Wtórna niedoczynność kory

DIAGNOSTYKA CHORÓB

DIAGNOSTYKA CHORÓB

TARCZYCY

TARCZYCY



Synteza T4, T3, kalcytoniny

Synteza T4, T3, kalcytoniny



Białka transportujące hormony tarczycy: TBG globulina wiążąca

Białka transportujące hormony tarczycy: TBG globulina wiążąca

tyroksynę ,TBPA prealbumina wiążąca tyroksynę, TBA albumina

tyroksynę ,TBPA prealbumina wiążąca tyroksynę, TBA albumina

wiążąca tyroksynę, hormony związane z białkami są nieaktywne

wiążąca tyroksynę, hormony związane z białkami są nieaktywne

(magazyny hormonów)

(magazyny hormonów)



Frakcje wolne fT3, fT4 -aktywność biologiczna

Frakcje wolne fT3, fT4 -aktywność biologiczna



Wartości referencyjne: TSH 0,49-4,67uIU/ml

Wartości referencyjne: TSH 0,49-4,67uIU/ml

fT3 1,45-3,48 pg/ml

fT3 1,45-3,48 pg/ml

fT4 080-1,90 ng/ml

fT4 080-1,90 ng/ml



Dobowy rytm wydzielania (szczyt między godz. 0.00 a 3.00, min

Dobowy rytm wydzielania (szczyt między godz. 0.00 a 3.00, min

między 15.00 a 17.00)

między 15.00 a 17.00)



Zalecane badania: stężenie TSH, całkowite T3 i T4 oraz frakcje

Zalecane badania: stężenie TSH, całkowite T3 i T4 oraz frakcje

wolne, oznaczanie autoprzeciwciał p/ tarczycowych, testy stymulacji

wolne, oznaczanie autoprzeciwciał p/ tarczycowych, testy stymulacji

wydzielania TSH po TRH, stężenie kalcytoniny i cholesterolu

wydzielania TSH po TRH, stężenie kalcytoniny i cholesterolu

CD.

CD.



Stężenie TSH jako badanie pierwszego wyboru

Stężenie TSH jako badanie pierwszego wyboru



Podwyższone TSH- oznaczamy fT4

Podwyższone TSH- oznaczamy fT4

fT4 pierwotna niedoczynność tarczycy

fT4 pierwotna niedoczynność tarczycy

prawidłowa fT4 subkliniczna niedoczynność tarczycy

prawidłowa fT4 subkliniczna niedoczynność tarczycy

fT4 wtórna nadczynność tarczycy

fT4 wtórna nadczynność tarczycy



Obniżone TSH – oznaczamy fT4

Obniżone TSH – oznaczamy fT4

fT4 w normie –oznaczamy fT3

fT4 w normie –oznaczamy fT3

prawidłowa fT3 leczenie hormonami tarczycy

prawidłowa fT3 leczenie hormonami tarczycy

fT3 wczesna faza nadczynności

fT3 wczesna faza nadczynności

fT3 zespół niskiej T3

fT3 zespół niskiej T3

fT4 wtórna niedoczynność tarczycy

fT4 wtórna niedoczynność tarczycy

fT4 nadczynność tarczycy

fT4 nadczynność tarczycy

PRZECIWCIAŁA P/TARCZYCOWE

PRZECIWCIAŁA P/TARCZYCOWE



Przeciwciała antytyreoglobulinowe anty-Tg

Przeciwciała antytyreoglobulinowe anty-Tg

mają charakter poliklonalny, nie wiążą komplementu, klasa

mają charakter poliklonalny, nie wiążą komplementu, klasa

IgG, działanie cytotoksyczne, wykrywane w zapaleniu

IgG, działanie cytotoksyczne, wykrywane w zapaleniu

tarczycy typu Hashimoto, Gravesa-Basedowa, podostrym

tarczycy typu Hashimoto, Gravesa-Basedowa, podostrym

zapaleniu i raku tarczycy

zapaleniu i raku tarczycy



Przeciwciała antyperoksydazowe anty-TPO

Przeciwciała antyperoksydazowe anty-TPO

jw. ale wiążą komplement i działają poprzez aktywację

jw. ale wiążą komplement i działają poprzez aktywację

komplementu, występują w Gravesa-Basedowa, Hashimoto,

komplementu, występują w Gravesa-Basedowa, Hashimoto,

poporodowym zapaleniu tarczycy

poporodowym zapaleniu tarczycy



Przeciwciała przeciwko receptorom TSH TRAb (p/c

Przeciwciała przeciwko receptorom TSH TRAb (p/c

stymulujące tarczycę, czynnik etiologiczny Gravesa-

stymulujące tarczycę, czynnik etiologiczny Gravesa-

Basedowa niedoczynność gruczołu

Basedowa niedoczynność gruczołu

występowanie jw.

występowanie jw.

DIGNOSTYKA RÓŻNICOWA

DIGNOSTYKA RÓŻNICOWA

ZABURZEŃ CZYNNOŚCI

ZABURZEŃ CZYNNOŚCI

TARCZYCY

TARCZYCY

Zmiany funkcji

Zmiany funkcji

tarczycy

tarczycy

TSH

TSH

fT3

fT3

fT4

fT4

Niedoczynność

Niedoczynność

hipotyreoza

hipotyreoza

pierwotna

pierwotna

Niedoczynność

Niedoczynność

wtórna

wtórna

Nadczynność

Nadczynność

hipertyreoza

hipertyreoza

pierwotna

pierwotna

Nadczynność

Nadczynność

wtórna

wtórna

Badanie czynności endokrynnej

Badanie czynności endokrynnej

tarczycy polega na oznaczeniu

tarczycy polega na oznaczeniu

stężenia TSH po TRH.

stężenia TSH po TRH.

wydzielania TSH- niedoczynność

wydzielania TSH- niedoczynność

tarczycy pochodzenia

tarczycy pochodzenia

podwzgórzowego, natomiast brak

podwzgórzowego, natomiast brak

reakcji sugeruje postać

reakcji sugeruje postać

przysadkową.

przysadkową.

HORMONY PŁCIOWE

HORMONY PŁCIOWE



Oś podwzgórze-przysadka-jajnik/jądra

Oś podwzgórze-przysadka-jajnik/jądra

GnRH- LH, FSH- hormony steroidowe,

GnRH- LH, FSH- hormony steroidowe,

dojrzewanie

dojrzewanie

oocytów

oocytów

testosteron,

testosteron,

spermatogeneza

spermatogeneza

HORMON LUTEINIZUJĄCY LH

HORMON LUTEINIZUJĄCY LH



Dwie podjednostki alfa ( wspólne dla FSH, TSH, HCG),

Dwie podjednostki alfa ( wspólne dla FSH, TSH, HCG),

jednostka beta swoista dla LH

jednostka beta swoista dla LH



Wskazania do oznaczania u kobiet: niewydolność jajników,

Wskazania do oznaczania u kobiet: niewydolność jajników,

określenie stanu menopauzy, zaburzenia pokwitania,

określenie stanu menopauzy, zaburzenia pokwitania,

oznaczenie środka cyklu przy leczeniu stymulującym

oznaczenie środka cyklu przy leczeniu stymulującym



Wskazania do oznaczenia u mężczyzn: hipogonadyzm,

Wskazania do oznaczenia u mężczyzn: hipogonadyzm,

zaburzenia spermatogenezy, zaburzenia dojrzewania i okresu

zaburzenia spermatogenezy, zaburzenia dojrzewania i okresu

pokwitania

pokwitania



Wartości prawidłowe

Wartości prawidłowe

kobiety faza folikul. 2-6 j/l

kobiety faza folikul. 2-6 j/l

owulacja 6-20 j/l

owulacja 6-20 j/l

faza lutealna 3-8 j/l

faza lutealna 3-8 j/l

po menopauzie > 30 j/l

po menopauzie > 30 j/l

mężczyźni przed pokwit. 0,2-0,8 j/l

mężczyźni przed pokwit. 0,2-0,8 j/l

po pokwit. 0,8-8,3 j/l

po pokwit. 0,8-8,3 j/l

WARTOŚCI I

WARTOŚCI I



Podwyższone

Podwyższone

kobiety: pierwotna niewydolność jajników, przed owulacją

kobiety: pierwotna niewydolność jajników, przed owulacją

wzrost

wzrost

gonadotropin ,wielotorbielowatość

gonadotropin ,wielotorbielowatość

jajników

jajników

mężczyźni: pierwotna niewydolność jąder lub zespół

mężczyźni: pierwotna niewydolność jąder lub zespół

niewrażliwości na

niewrażliwości na

androgeny

androgeny



Obniżone:

Obniżone:

kobiety: wtórna niewydolność jajników, podawanie

kobiety: wtórna niewydolność jajników, podawanie

środków hamujących

środków hamujących

owulację lub steroidów płciowych

owulację lub steroidów płciowych

mężczyźni: wtórna niewydolność jąder, podawanie

mężczyźni: wtórna niewydolność jąder, podawanie

testosteronu

testosteronu

HORMON FOLIKULOTROPOWY

HORMON FOLIKULOTROPOWY

FSH

FSH



Pobudza wzrost i dojrzewanie pęcherzyków Graffa, synteza

Pobudza wzrost i dojrzewanie pęcherzyków Graffa, synteza

estrogenów i wzrost ilości receptorów LH

estrogenów i wzrost ilości receptorów LH



Wartości prawidłowe:

Wartości prawidłowe:

kobiety: faza folikularna 2,8-11,3 mIU.ml

kobiety: faza folikularna 2,8-11,3 mIU.ml

faza lutealna 1,2-9,0 mIU/ml

faza lutealna 1,2-9,0 mIU/ml

owulacja 5,8-21,0 mIU/ml

owulacja 5,8-21,0 mIU/ml

po menopauzie 21,7-153 mIU/ml

po menopauzie 21,7-153 mIU/ml

mężczyźni: 0,7-11,1 mIU/ml

mężczyźni: 0,7-11,1 mIU/ml

WARTOŚCI I

WARTOŚCI I



WZROST kobiety: pierwotna niewydolność jajników

WZROST kobiety: pierwotna niewydolność jajników

mężczyźni: dysfunkcja spermatogenezy,

mężczyźni: dysfunkcja spermatogenezy,

pierwotny

pierwotny

hipogonadyzm

hipogonadyzm



OBNIŻENIE kobiety: wtórna niewydolność jajników,

OBNIŻENIE kobiety: wtórna niewydolność jajników,

zaburzenia

zaburzenia

podwzgórza

podwzgórza

mężczyźni: wtórny hipogonadyzm, wtórna

mężczyźni: wtórny hipogonadyzm, wtórna

niewydolność jąder, zaburzenia podwzgórzowo -

niewydolność jąder, zaburzenia podwzgórzowo -

przysadkowe

przysadkowe

ESTROGENY

ESTROGENY

Hormony sterydowe syntetyzowane przez komórki

Hormony sterydowe syntetyzowane przez komórki

jajnika po stymulacji FSH

jajnika po stymulacji FSH

PROGESTERON

PROGESTERON



Syntetyzowany i wydzielany przez ciałko żółte pod wpływem

Syntetyzowany i wydzielany przez ciałko żółte pod wpływem

LH

LH



Wpływa na endometrium, pobudza gruczoły mleczne hamuje

Wpływa na endometrium, pobudza gruczoły mleczne hamuje

uwalnianie GnRH i LH

uwalnianie GnRH i LH



Wartości prawidłowe: kobiety

Wartości prawidłowe: kobiety

faza folikularna 0,9-2,3 nmol/l

faza folikularna 0,9-2,3 nmol/l

owulacja 2,1-5,2 nmol/l

owulacja 2,1-5,2 nmol/l

faza lutealna 15,0-57,0 nmol/l

faza lutealna 15,0-57,0 nmol/l

menopauza 0,1-4,0 nmol/l

menopauza 0,1-4,0 nmol/l

I trym ciąży 50-130 nmol/l

I trym ciąży 50-130 nmol/l

II trym ciąży 65-250 nmol/l

II trym ciąży 65-250 nmol/l

III trym ciąży 180-490 nmol/l

III trym ciąży 180-490 nmol/l

DIAGNOSTYKA

DIAGNOSTYKA

ENDOKRYNOLOGICZNA

ENDOKRYNOLOGICZNA

W GINEKOLOGII

W GINEKOLOGII



Ilosciowe oznaczanie hormonów i ich metabolitów (PRL,

Ilosciowe oznaczanie hormonów i ich metabolitów (PRL,

FSH, LH, progesteron estradiol, testosteron)

FSH, LH, progesteron estradiol, testosteron)



Czynnosciowe testy z uzyciem hormonu (

Czynnosciowe testy z uzyciem hormonu (

z gestagenami,

z gestagenami,

estrogenami, przy zaburzeniach miesiączkowania

estrogenami, przy zaburzeniach miesiączkowania

klomifenem,

klomifenem,

gonadotropinami,

gonadotropinami,

hamowanie dexometazonem – przy podwyższonym

hamowanie dexometazonem – przy podwyższonym

poziomie testosteronu

poziomie testosteronu

MONITOROWANIE ROZWOJU

MONITOROWANIE ROZWOJU

PŁODU

PŁODU



Oznaczanie stężenia AFP

Oznaczanie stężenia AFP



Oznaczanie beta HCG

Oznaczanie beta HCG



Oznaczanie stężenia laktogenu łożyskowego HLP

Oznaczanie stężenia laktogenu łożyskowego HLP



Oznaczanie poziomu oksytocynazy CAP

Oznaczanie poziomu oksytocynazy CAP

BIAŁKOWE HORMONY

BIAŁKOWE HORMONY

ŁOŻYSKOWE

ŁOŻYSKOWE



HCG ludzka gonadotropina kosmówkowa

HCG ludzka gonadotropina kosmówkowa

wczesny hormon w ciąży (wykrywalny w 8-11 dniu po

wczesny hormon w ciąży (wykrywalny w 8-11 dniu po

zapłodnieniu), max osiąga 8-10 tydzień, ma zastosowanie w

zapłodnieniu), max osiąga 8-10 tydzień, ma zastosowanie w

testach ciążowych paskowych, oznaczenie stężenia HCG

testach ciążowych paskowych, oznaczenie stężenia HCG

jest stosowane w: rozpoznanie i monitorowanie leczenia

jest stosowane w: rozpoznanie i monitorowanie leczenia

ciążowej choroby trofoblastycznej oraz w nowotworach

ciążowej choroby trofoblastycznej oraz w nowotworach

zarodkowych jądra i jajnika

zarodkowych jądra i jajnika



Estriol

Estriol

Hormon produkowany w ilości 50-150 mg/dzień

Hormon produkowany w ilości 50-150 mg/dzień

TESTOSTERON

TESTOSTERON



95 % powstaje u mężczyzn w jądrach reszta jest

95 % powstaje u mężczyzn w jądrach reszta jest

pochodzenia nadnerczowego

pochodzenia nadnerczowego



W surowicy jest połączony z białkiem SHBG

W surowicy jest połączony z białkiem SHBG



Postać wolna 1,2-2,5 % aktywna biolog.

Postać wolna 1,2-2,5 % aktywna biolog.



Metabolity wykazują różną siłę działania androgennego

Metabolity wykazują różną siłę działania androgennego



W okresie dojrzewania odpowiada za rozwój

W okresie dojrzewania odpowiada za rozwój

drugorzędowych cech płciowych

drugorzędowych cech płciowych



Dobowy rytm wydzielania

Dobowy rytm wydzielania



Wskazania do oznaczania: hipogonadyzm, rak lub guz kory

Wskazania do oznaczania: hipogonadyzm, rak lub guz kory

nadnerczy, wrodzony przerost kory nadnerczy, zaburzenia

nadnerczy, wrodzony przerost kory nadnerczy, zaburzenia

okresu pokwitania, guzy jądra, zaburzenia erekcji, kontrola

okresu pokwitania, guzy jądra, zaburzenia erekcji, kontrola

w leczeniu raka prostaty, hirsutyzm, guzy jajnika

w leczeniu raka prostaty, hirsutyzm, guzy jajnika

wytwarzające testosteron, przewlekły brak owulacji

wytwarzające testosteron, przewlekły brak owulacji

WARTOŚCI I

WARTOŚCI I



Podwyższone: mężczyźni : podanie egzogennego

Podwyższone: mężczyźni : podanie egzogennego

testosteronu, czynne

testosteronu, czynne

guzy jądra, rak nadnerczy

guzy jądra, rak nadnerczy

kobiety: rak nadnerczy, guzy jajnika

kobiety: rak nadnerczy, guzy jajnika

produkujące testosteron

produkujące testosteron



Obniżone: mężczyźni: pierwotny lub wtórny

Obniżone: mężczyźni: pierwotny lub wtórny

hipogonadyzm, marskość wątroby, anoreksja, ciężkie

hipogonadyzm, marskość wątroby, anoreksja, ciężkie

niedożywienie, narkotyki, podanie syntetycznych

niedożywienie, narkotyki, podanie syntetycznych

androgenów

androgenów

kobiety: pierwotna lub wtórna

kobiety: pierwotna lub wtórna

niewydolność jajników, środki antykoncepcyjne lub

niewydolność jajników, środki antykoncepcyjne lub

estrogeny, marskość wątroby, anoreksja, narkotyki,

estrogeny, marskość wątroby, anoreksja, narkotyki,

niedożywienie

niedożywienie

WARTOŚCI PRAWIDŁOWE

WARTOŚCI PRAWIDŁOWE



TESTOSTERON WOLNY

TESTOSTERON WOLNY

Mężczyźni 80-280 pg/ml

Mężczyźni 80-280 pg/ml

Kobiety 3-13 pg/ml

Kobiety 3-13 pg/ml