Cukrzyca -

rodzaje, przyczyny,

profilaktyka

żywieniowa

Agnieszka Jednacz

Krzysztof Korczyński

Przypomnienie

definicji

Cukrzyca

to zespół charakteryzujący

się hiperglikemią, będącą następstwem

zaburzeń w wydzielaniu i/lub działaniu

insuliny, ryzykiem wystąpienia kwasicy

ketonowej albo śpiączki hipermolarnej, a

także przewlekłymi powikłaniami takimi

jak retinopatia, nefropatia, miażdżycy

naczyń wieńcowych i obwodowych oraz

neuropatia obwodowa i wegetatywna.

Rodzaje cukrzycy

• Cukrzyca typu 1 IDDM stanowi 10-15 %

wszystkich przypadków. Klinicznie wymaga
leczenia substytucyjnego insuliną. Występuje
w dzieciństwie i w okresie dojrzewania.
Występuje tu skłonność do kwasicy
ketonowej.

• Cukrzyca typu 2 NIDDM u chorych po 30 roku

życia, zwykle związana jest z otyłością, nie
ma tu tendencji do kwasicy ketonowej.
Insulinoterapia w celu wyrównania
hiperglikemii i zapobiegania powikłaniom.

•

Insulinopatie- rzadkie przypadki cukrzycy

charakteryzujące się klinicznymi objawami

cukrzycy typu 2 wywołane heterozygotycznym

dziedziczeniem zmienionego genu

•

Cukrzyca typu 1 młodocianych typu MODY

•

Cukrzyca związana z chorobami trzustki

•

Cukrzyca związana z chorobami gruczołów

dokrewnych

•

Cukrzyca związana z insulinoopornoscią w

acanthosis nigricans- zespół insulinooporności

typu A i B. Są to rzadkie zespoły spowodowane

znaczną insulinoopornością na poziomie

receptorowym

• Cukrzyca lipodystroficzna- zespół w

którym insulinooporność powiązana
jest z rozległym, symetrycznym lub
prawie całkowitym zanikiem
podskórnej tkanki tłuszczowej

• Cukrzyca wywołana przez substancje

toksyczne dla komórek beta

• Cukrzyca ciężarnych

Dieta cukrzycowa

Trzy główne cele diety cukrzycowej
1. Poprawa kontroli glikemiii

zapobieganie powikłaniom.

2. Eliminowanie czynników ryzyka

chorób układu krążenia.

3. Unikanie epizodów hipoglikemii.

Główne zasady żywieniowe

cukrzycy

• Każdy chory powinien bezwzględnie utrzymywać

prawidłową wagę ciała.

• Wartość energetyczna posiłków powinna być

przystosowana do rzeczywistej masy ciała, wzrostu,

budowy ciała, wieku, płci i aktywności fizycznej.

• Dieta powinna dostarczać podobnej ilości składników

każdego dnia.

• W posiłkach należy zawsze uwzględnić

proporcjonalne ilości węglowodanów, białek i

tłuszczów.

• Ilość dopuszczalnych węglowodanów i tłuszczów

dostosowuje się do zapotrzebowana energetycznego.

• Węglowodany powinny stanowić 50-60 procent

wartości energetycznej diety, białka 15-20 procent

a tłuszcze 20-30 procent. Muszą być dostarczane

witaminy, składniki mineralne, pierwiastki

śladowe. Dieta powinna być urozmaicona, bogata

w błonnik i włókna pokarmowe. Konieczne jest

usunięcie z diety cukru i potraw o wysokiej jego

zawartości oraz unikanie słodkich syropów, ciast,

miodu, napojów słodzonych.

• Ilość białka powinna wynosić 0,7-1,0 g/kg należnej

masy ciała.

• Alkohol należy wykluczyć z diety.

• Niektóre sztuczne środki słodzące są dopuszczalne w

ilościach regulowanych. Należy kontrolować ilościowo

pieczywo, kasze, kluski i zdecydowanie ograniczać

tłuszcze pochodzenia zwierzęcego. Spożywanie

posiłków musi być rozłożone w ciągu dnia w taki

sposób, by harmonizowało z nasileniem działania

insuliny.

• Główne trzy posiłki: pierwsze śniadanie, obiad, kolacja

powinny zawierać produkty dostarczające białko

zwierzęce jak mleko, ser, ryby, jaja. W każdym posiłku

należy spożywać warzywa, owoce- najlepiej surowe.

• Liczbę posiłków należy zwiększyć do 6-7 na dobę,

zmniejszając odpowiednio wartość energetyczną

pojedynczego posiłku. Posiłki spożywać regularnie.

Dieta w różnych typach

cukrzycy

• W cukrzycy typu 1 konieczne jest

przestrzeganie planowanych stałych
pór spożywania posiłków i zwiększenie
ich ilości do 6-7 posiłków na dobę.

• W cukrzycy typu 2 leczonej doustnymi

lekami hipoglikemizującymi częstość
podawanych posiłków jest zwykle
mniejsza np. 3-4 posiłki na dobę.

Podsumowanie

• Leczenie dietetyczne chorych na

cukrzycę powinno być
zindywidualizowane oraz zbliżone do
żywienia osób zdrowych w tym wieku.
powinno stworzyć warunki do osiągnięcia
dobrej kontroli metabolicznej cukrzycy, a
przez to uzyskanie dobrej jakości życia i
jego wydłużenie do wielkości
charakteryzującej społeczność, w której
chory żyje.