Składniki pokarmowe

w pigułce



Białka



Tłuszcze



Węglowodany



Witaminy



Mikro i makroelementy

Składniki odżywcze

– są

to składniki

pokarmowe

niezbędne do odżywiania

organizmu człowieka,

zwłaszcza

białka

,

węglowodany

,

tłuszcze

,

witaminy

,

składniki

mineralne

.

Składniki odżywcze pełnią różną funkcję w

organizmie:

tłuszcze i węglowodany

–

służą przede

wszystkim
jako

źródło energii

białko i składniki mineralne

–

spełniają rolę

budulcową

witaminy i składniki mineralne

–

ograniczają się
do funkcji

regulujących

Białka stanowią główny

składnik budulcowy

wszystkich tkanek ustroju człowieka. W wyniku
procesów trawiennych podlegają ciągłemu
rozpadowi i odnowie. Wynikiem rozpadu jest
uwalnianie do krwi wolnych aminokwasów,
które są częściowo wykorzystywane do syntezy
nowych białek, a częściowo zostają
wykorzystane jako źródło energii.

Do organizmu człowieka

muszą być dostarczone z

pożywieniem
tzw.

aminokwasy

niezbędne

(egzogenne),

ponieważ ustrój nie potrafi ich syntetyzować.

Dobrym

źródłem

białka są: jaja, mleko i jego

przetwory, sery oraz mięso czerwone - wołowina
, wieprzowina, baranina (najlepiej chude),
mięso białe - drób, ryby (bez skóry), soja,
groch, fasola.

Podstawowe składniki odżywcze

BIAŁKO

Tłuszcze dostarczają

ponad dwukrotnie więcej

energii

niż białka czy

węglowodany i są

nośnikiem witamin,

tzw. rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K.

W skład tłuszczów wchodzą

kwasy tłuszczowe

,

które dzielimy na:

nasycone

nienasycone

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (

NNKT

)

nie są syntetyzowane w ustroju człowieka,
dlatego

muszą być dostarczone z pożywieniem.

Występują

przede wszystkim w olejach roślinnych

oraz rybach. Powinny stanowić przynajmniej
2/3 wszystkich spożywanych tłuszczów.

Podstawowe składniki odżywcze

TŁUSZCZE

Węglowodany

stanowią główne

źródło energii

dla

organizmu człowieka.

Węglowodany dzielą się na:

proste

(tzw. wolne cukry) - wchłaniane w

krótkim

czasie

po spożyciu i dające szybki, krótkotrwały
„zastrzyk” energii

złożone

- wchłaniane zdecydowanie wolniej i

dostarczające energii w dłuższym okresie
czasu.

Dobrym

źródłem

węglowodanów złożonych są:

produkty

zbożowe

-

pieczywo

(najlepiej

gruboziarniste, razowe), makarony, płatki
owsiane,

ryż

(najlepiej

pełnoziarnisty

-

niełuskany), kasze (gryczana, jęczmienna).

Podstawowe składniki odżywcze

WĘGLOWODANY

Witaminy

to związki organiczne, które nie są

źródłem energii
ani strukturalnymi składnikami tkanek, są
jednak niezbędne do zachowania zdrowia oraz
normalnego przebiegu procesów
metabolicznych.

Dzielą się na:

rozpuszczalne w tłuszczach

(A, E, D, i K)

rozpuszczalne w wodzie

(witaminy z grupy B i

witamina C)

Najlepszym

źródłem

witaminy

C

są surowe owoce

(dzika róża, czarna porzeczka, truskawki,
owoce cytrusowe) i warzywa (kapustne),
witamin

A, E, D

: jaja, mleko, masło, ryby

morskie, oleje roślinne, witamin z grupy

B

:

gruboziarniste produkty zbożowe (ciemne
pieczywo, naturalne płatki zbożowe, kasze)
mleko, mięso, ryby, jaja, ciemnozielone rośliny
liściaste oraz strączkowe.

Podstawowe składniki odżywcze

WITAMINY

Składniki mineralne

to pierwiastki

chemiczne spełniające w ustroju
różnorodne funkcje.

W tej grupie można wyróżnić:

makroelementy

, których dzienne

zapotrzebowanie

przekracza 100

mg/osobę

np. wapń, magnez, potas

mikroelementy

, których dzienne

zapotrzebowanie wynosi

poniżej 100

mg/osobę

np. żelazo, cynk, miedź, jod

Podstawowe składniki odżywcze

SKŁADNIKI MINERALNE

Wapń

jest podstawowym

składnikiem kości i zębów.
Źródłem łatwo przyswajalnego
wapnia jest przede wszystkim
mleko i jego przetwory.

Magnez

jest niezbędny do

prawidłowego funkcjonowania
głównie układu nerwowego i
mięśni. Najważniejszym jego
źródłem
są gruboziarniste produkty
zbożowe, a także ciemnozielone
warzywa liściaste, migdały,
orzechy, gorzka czekolada.

Podstawowe składniki odżywcze

SKŁADNIKI MINERALNE

Żelazo

jest niezbędne do budowy

czerwonych krwinek. Niedobór
powoduje niedokrwistość (anemię).
W zależności od stopnia
przyswajalności wyróżnia się dwie
formy żelaza:

żelazo hemowe

(czerwone mięso, żółtko

jaja)

żelazo niehemowe

,

występuje w postaci

trudno przyswajalnej (zielone warzywa
np. natka pietruszki, szpinak).

Jod

jest potrzebny do prawidłowego

funkcjonowania tarczycy. Występuje w
rybach morskich, owocach morza, soli
jodowanej.

Podstawowe składniki odżywcze

SKŁADNIKI MINERALNE