ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ

OBSZARÓW WIEJSKICH



Koncepcja zrównoważonego rozwoju
obszarów wiejskich zakłada wspieranie
podejmowania na tych obszarach
zróżnicowanej działalności gospodarczej oraz
kształtowanie jej w sposób zapewniający
zachowanie walorów środowiskowych i
kulturowych, poprawę warunków życia przez
rozwój infrastruktury oraz zapewnienie
mieszkańcom i przedsiębiorcom dostępu do
usług, a także rozwój funkcji kulturowych i
społecznych wsi



Wsparcie udzielane w ramach priorytetu ma
służyć poprawie zagospodarowania
przestrzennego wsi, uatrakcyjnieniu
obszarów wiejskich jako miejsca
zamieszkania oraz prowadzeniu działalności
gospodarczej, tworzeniu nowych miejsc
pracy i ograniczeniu bezrobocia na wsi oraz
tworzeniu nowych źródeł dochodu ludności
wiejskiej. 



Zrównoważony Rozwój Obszarów Wiejskich powinien być
podporządkowany osiągnięciu dwóch celów
kierunkowych, a mianowicie tworzeniu warunków do
zapewnienia pracy i satysfakcjonującego życia ludności
wiejskiej oraz zachowaniu pożądanej jakości środowiska
naturalnego.



Obecnie Zrównoważony Rozwój Obszarów Wiejskich
realizowany jest poprzez Plan Rozwoju Obszarów
Wiejskich (PROW), oraz poprzez Programy Operacyjne w
ramach Narodowego Planu Rozwoju.



Polska stając się członkiem Unii Europejskiej w dniu 1
maja 2004 roku, otrzymała możliwość korzystania z
różnych form wsparcia. Wśród nich szczególny nacisk
Unia kładzie na wspieranie rozwoju rolnictwa i obszarów
wiejskich.



Celem tego planu jest przedstawienie instrumentów
pomocy finansowej Unii Europejskiej służących
Zrównoważonemu Rozwojowi Obszarów Wiejskich. Na
jego realizację w latach 2004-2006 przeznaczono
kwotę 3592,4 mld euro, to jest około 16 mld złotych.



PROW jest dokumentem programowym,
określającym cele, priorytety i zasady wspierania
Zrównoważonego Rozwoju Obszarów Wiejskich.



Celem działań objętych tym programem, jest
wsparcie rozwoju tych obszarów, z uwzględnieniem
ich specyfiki i licznych funkcji, nie tylko rolniczych, ale
również ochrony środowiska i bioróżnorodności, a
także funkcji społecznych i ekonomicznych.



Podstawą realizacji planu jest 9 działań:
- Renty strukturalne
- Wsparcie gospodarstw niskotowarowych
- Wsparcie grup producentów rolnych
- Wsparcie dla obszarów o niekorzystnych
warunkach gospodarowania
- Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych
i poprawy dobrostanu zwierząt
- Dostosowanie gospodarstw do standardów UE
- Zalesianie gruntów rolnych
- Pomoc techniczna
- Uzupełnienie płatności bezpośrednich



W zakresie rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich formułowane
sa nastepujące cele:
- Dostosowanie ilości tempa wzrostu produkcji żywności do
popytu końcowego
- Utrzymanie satysfakcującego poziomu dochodów ludności
rolniczej, co powstrzyma nadmierna migrację



ludności wiejskiej oraz zmniejszy nacisk na rynek pracy
- Powstrzymanie degradacji środowiska naturalnego, co poprawi
jakośc wytwarzanej żywności i jednocześnie



uczyni z obszarów wiejskich atrakcyjne i cenione miejsca
życia .

Te 3 cele należy ze sobą łączyć. Polskie rolnictwo na obecnym

etapie rozwoju charakteryzuje sie dużym potencjałem w
zakresie zasobów ziemi, czystości środowiska różnorodności
biologicznej oraz wielofunkcyjnej produkcji rolnej. Daje to
możliwość szybkiej realizacji celów przy relatywnie niższych
kosztach w stosunku do krajów wysoko rozwiniętych.



Cele strategiczne PROW sa realizowane według dwóch
głównych priorytetów:
- Poprawa konkurencyjności gospodarstw
- Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich



Priorytet 1: Poprawa konkurencyjności gospodarstw
   Gospodarstwa rolne i zakłady przetwórcze podlegaja
wzmożonej presji konkurencji ze strony producentów z
innych krajów Unii, co powoduje utratę ich pozycji na
rynku.
  W ramach tego priorytetu będą realizowane działania:
  - Renty strukturalne
  - Wsparcie gospodarstw niskotowarowych
  - Grupy producentów rolnych



Renty strukturalne
    Podstawowym celem rent jest w polskich warunkach
przyspieszenie procesu wymiany pokoleniowej wśród osób
prowadzących gospodarstwa rolne oraz poprawa ich
rentowności. Ponadto oddziaływanie socjalne tego
instrumentu, gdyż zapewni on dochód starszym rolnikom.



Wspieranie gospodarstw niskotowarowych
   Podstawowym celem wsparcia gospodarstw
niskotowarowych jest świadczenie pomocy finansowej
koniecznej w celu zachowania płynności finansowej tych
gospodarstw o małej skali produkcji.



Grupy producentów rolnych

Podstawowym celem tego działania jest wsparcie

procesów konsolidacji w ramach grup producentów
rolnych i ich związków, a przez to osiągnięcie poprawy
zorganizowania rynku produktów rolnych



Priorytet 2: Zrównoważony Rozwój
Obszarów Wiejskich obejmuje następujące
działania:
- Wsparcie dla obszarów o niekorzystnych
warunkach gospodarowania (ONW)
- Wspieranie przedsięwzięć
rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu
zwierząt
- Dostosowanie gospodarstw do standardów
UE
- Zalesianie gruntów ornych



Obszary o niekorzystnych warunkach gospodarowania
  W ramach tego działania będzie realizowany ogólny cel
zahamowania depopulacji obszarów o niekorzystnych
warunkach gospodarowania, podtrzymania żywotności oraz
przeciwdziałania degradacji ekologicznej terenów rolniczych. W
Polsce wydzielono 3 typy ONW: obszary górskie, obszary
nizinne, obszary ze specyficznymi naturalnymi utrudnieniami.

Wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawa
dobrostanu zwierząt( tzw. Programy rolnośrodowiskowe). W
ramach tego działania wdrożone będą pakiety:



- Rolnictwo zrównoważone, które ma na celu zbilansowanie
gospodarki nawozowej oraz prowadzenie odpowiedniego
następstwa roślin uprawianych w gospodarstwie (minimum 3)
- Rolnictwo ekologiczne
- Utrzymanie łąk ekstensywnych, które polega na
przywróceniu lub kontynuacji wykaszania łąk o wysokich
walorach przyrodniczych

- Utrzymanie pastwisk ekstensywnych, wiążące się z

przywróceniem lub zachowaniem ekstensywnego wypasu na
cennych przyrodniczo pastwiskach półnaturalnych
- Ochrona gleb i wód, polegająca na stosowaniu wsiewek
poplonowych oraz międzyplonów, co ogranicza erozję, w tym
wymywanie składników pokarmowych z gleb
- Strefy buforowe, polegające na utworzeniu dwu lub
pięciometrowych pasów zadarnionych, na styku wód
powierzchniowych oraz gruntów rolnych w celu ograniczenia
spływów zanieczyszczeń rolnych
- Zachowanie lokalnych ras zwierząt gospodarskich, wiąże
się z utrzymaniem hodowli i chowu ras zwierząt zagrożonych
wyginięciem

Przyszły beneficjent programu musi zobowiązać się do stosowania
zwykłej dobrej praktyki rolniczej oraz przestrzegania wymogów
wynikających z realizacji programu rolnośrodowiskowego przez
okres 5 lat.



Dostosowanie gospodarstw do wymogów UE
 



 Działania realizuje przedsięwzięcia w zakresie trzech standardów:
- Wyposażenie gospodarstw rolnych w urządzenia do przechowywania
nawozów naturalnych

- Dostosowanie gospodarstw produkujących mleko do standardów UE
pod względem zdrowia publicznego

- Dostosowanie ferm kur niosek

Wsparcie ma formę rocznej płatności, podzielonej na dwie raty,
obejmującej pokrycie kosztów inwestycji i nie może przekroczć 25 tys.
EUR rocznie na gospodarstwo. Z działania mogą skorzystać producenci
rolni, których gospodarstwo jest żywotne lub osiągnie żywotność w
momencie zakończenia inwestycji, w gospodarstwie utrzymuje się co
najmniej 5 dużych jednostek przeliczeniowych zwierząt oraz produkcja
azotu w nawozach naturalnych nie przekracza 170 kg/ha.



Zwiększanie lesistości kraju
  Głównym celem programu zalesiania kraju jest:
powiększenie obszarów leśnych poprzez zalesianie gruntów o
niekorzystnej przydatności dla rolnictwa, utrzymanie i
wzmocnienie ekologicznej stabilności obszarów leśnych
poprzez zmniejszenie fragmentacji kompleksów leśnych i
tworzenie korytarzy ekologicznych oraz zwiększanie udziału
lasów w globalnym bilansie węgla. Działanie zapewnia 3
formy wsparcia:
- Wsparcie na zalesienie oraz grodzenie upraw (jednorazowo)
- Premię pielęgnacyjną za utrzymanie nowej uprawy leśnej
(przez okres 5 lat od nasadzenia)
- Premię zalesieniową, stanowiącą ekwiwalent za wyłączenie
gruntów rolnych z uprawy (przez okres 20 lat)



 

Teoretycznie każde państwo członkowskie UE mogłoby samo decydować

o swojej polityce rozwoju obszarów wiejskich i działać zupełnie
niezależnie. Jednak takie podejście nie sprawdziłoby się w praktyce.
Nie wszystkie państwa UE byłoby stać na prowadzenie własnej polityki.
Ponadto wiele kwestii związanych z polityką rozwoju obszarów
wiejskich nie zatrzymuje się na granicach krajowych czy regionalnych
(jest tak w przypadku zanieczyszczeń, które nie znają granic, a ujmując
bardziej ogólnie: zrównoważony rozwój środowiska stał się problemem
w skali europejskiej i międzynarodowej.) Również polityka rozwoju
obszarów wiejskich ma liczne powiązania z innymi obszarami polityki
prowadzonymi w Unii.

Dlatego UE prowadzi wspólną politykę rozwoju obszarów wiejskich, która

jednak pozostawia państwom członkowskim i ich regionom znaczne
możliwości działania.

Polityka jest częściowo finansowana ze środków głównego budżetu UE, a

częściowo z krajowych i regionalnych budżetów państw członkowskich.

Dlaczego potrzebna jest wspólna polityka
rozwoju obszarów wiejskich?