Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski

Konferencja

Turystyka w rozwoju regionalnym i lokalnym.

19 czerwca 2006 r., Sala Obrad Rady Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa

Leszek Strzembicki

Akademia Ekonomiczna Krakowie

ROLA TURYSTYKI W ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH.

Konsekwencje rozwoju turystyki wiejskiej

I. Korzyści

• Zasilanie lokalnej gospodarki dopływem środków finansowych.

• Dodatkowe dochody dla ludności rolniczej, głównie ze świadczenia usług noclegowych i żywieniowych. Dodatkowe dochody dla ludności nierolniczej, ze świadczenia różnego typu usług turystycznych.

• Utrzymanie istniejących miejsc pracy zwłaszcza w sieci usług i drobnej wytwórczości wskutek wystąpienia nowego popytu osób wypoczywających na obszarach wiejskich.

• Nowe miejsca pracy powstają wówczas, kiedy turystyka w pełni się rozwinie:
  w hotelarstwie, gastronomii, handlu detalicznym, komunikacji, informacji
  i przewodnictwie turystycznym, itp.

• Wielozawodowość rodzin wiejskich - polegająca na wykonywaniu więcej niż jednego typu pracy w celach zarobkowych; pozwala lepiej przetrwać sytuacje kryzysowe.

• Większa aktywność ludności wiejskiej, zwłaszcza kobiet; kobiety wiejskie, dzięki swej inwencji, pomysłowości, odpowiedzialności za gospodarstwo domowe, chęci pracy zespołowej - stanowią siłę motoryczną rozwoju turystyki wiejskiej.

• Szanse młodzieży wiejskiej na podejmowanie w miejscu zamieszkania różnorodnych zajęć pozarolniczych. Satysfakcja z korzyści materialnych, własnych i całej rodziny, będących efektem świadczenia usług turystycznych - może sprawić, że młodzież wiejska przestanie traktować pozostanie na wsi jako życiową porażkę i będzie przewodzić przemianom na wsi.

• Stymulowanie popytu na dobra i usługi nie związane bezpośrednio z turystyką rodzi szybki rozwój gospodarki danego obszaru recepcyjnego (efekt mnożnikowy).

• Inicjowanie nowych przedsięwzięć gospodarczych (sukcesy w turystyce pozwalają uwierzyć mieszkańcom wsi we własne siły i podejmować nowe rodzaje działalności gospodarczej).

• Pomaganie w zróżnicowaniu lokalnej przedsiębiorczości.

• Renesans rzemiosła i sztuki ludowej.

• Zasoby turystyczne mogą być wykorzystywane przez lokalnych mieszkańców.

• Turystyka kształtuje postawę społeczną, stymuluje zaangażowanie, scala lokalną społeczność, rodzi liderów.

• Turystyka sprzyja odnowie obiektów zabytkowych, nadaniu im nowych funkcji, przynoszeniu dochodów.

• Turystyka mobilizuje społeczności lokalne do modernizacji i rozbudowy wiejskiej infrastruktury.

• Turystyka może przyczynić się do poprawy stanu środowiska naturalnego, krajobrazu, tworzyć nowy ład przestrzenny.

• Turystyka daje początek działaniom, które pomagają zrozumieć potrzebę ochrony środowiska, estetyki, czystości, itp.

II. Wyzwania

• Turystyka wymaga nakładów na rozwój infrastruktury.

• Rozpoczęcie i rozwój usług turystycznych, marketing produktu turystycznego wymagają pieniędzy.

• Usługi turystyczne to duży wysiłek i konieczność stałych szkoleń.

• Turystyka wymaga zbiorowego zaangażowania i współpracy.

• Cała społeczności winny odnosić równomierne korzyści ekonomiczne z rozwoju turystyki.

• Walory przyrodnicze, historyczne lub kulturowe wymagają konserwacji i ochrony.

• Turystyka cechuje się dużą sezonowością.

III. Zagrożenia

• Przeciążenie i zatłoczenie miejscowości, wzmożony ruch drogowy,

nasilenie hałasu, zaśmiecanie i zanieczyszczanie - mogą znacznie obniżyć atrakcyjność terenów wiejskich.

• Zagrożenia społeczno- kulturowe (destabilizacja lokalnych społeczności).

• Wzrost kosztów utrzymania wskutek wzrostu cen może być dotkliwy dla mieszkańców nie uzyskujących dochodów z turystyki.

• Przedsiębiorcy z zewnątrz mogą nie uwzględniać lokalnych preferencji, zwyczajów; korzystać mogą z usług dostawców i siły roboczej z zewnątrz; są nielojalni
  w przypadku dekoniunktury na rynku turystycznym.

• Zagrożenia masowym budownictwem letniskowym.

POTRZEBY I PREFERENCJE TURYSTÓW ZAINTERESOWANYCH WYPOCZYNKIEM NA TERENACH WIEJSKICH

• wysokiej jakości środowisko naturalne i krajobraz

• relaks i spokój

• bliskość natury i przestrzeni

• wolność od tłumu, hałasu, mechanizacji

• serdeczny i osobisty kontakt z gospodarzami

• ciekawe zajęcia i rozrywki (specyficzne oferty bazujące na lokalnych zasobach, zapewnienie realizacji zainteresowań hobbystycznych)

• zakwaterowanie i wyżywienie odpowiadające standardom domowym

ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY

W TURYSTYCE WIEJSKIEJ - SZANSA NA SUKCES

DZIAŁANIA WARUNKUJĄCE

1. Zrównoważone wykorzystywanie zasobów (ochrona i pozwalające na przetrwanie wykorzystanie zasobów obszarów wiejskich: naturalnych, społecznych i kulturalnych są najważniejsze - nadają bowiem sens długoterminowym działaniom gospodarczym)

2. Zmniejszenie nadmiernego wykorzystania i zniszczeń (pozwoli na uniknięcie kosztów likwidacji długotrwałych szkód ekologicznych oraz przyczyni się do poprawy jakości usług turystycznych)

3. Utrzymanie różnorodności (utrzymanie i promowanie różnorodności w ofercie turystycznej regionu jest istotne dla długiego funkcjonowania turystyki zrównoważonej oraz tworzy podwaliny profesjonalnego rozwoju turystyki)

4. Integracja turystyki i planowania (rozwój turystyki, który jest zintegrowany z regionalnymi i gminnymi planami rozwoju turystyki i całej gospodarki oraz podejmuje ocenę jego ekologicznych skutków - przyczynia się do umocnienia jej pozycji
   w dłuższych okresach)

5. Wspieranie lokalnej gospodarki (turystyka , która wspiera szeroki zakres form lokalnej gospodarki (rolnictwa, rzemiosła, różnorodnych usług) i która ocenia ekologiczne koszty i korzyści działalności stwarza warunki długotrwałego rozwoju, zapewnia materialną stabilność warunków życia lokalnych społeczności oraz unika szkód ekologicznych)

6. Zaangażowanie społeczności lokalnych (pełne zaangażowanie społeczności lokalnych w działalność turystyczną nie tylko przynosi korzyści społeczne i ekologiczne dla terenów wiejskich, ale również przyczynia się do podniesienia jakości turystyki)

7. Konsultowanie się z wszystkim zainteresowanymi stronami (konsultacje pomiędzy podmiotami sfery turystyki a lokalnymi społecznościami, organizacjami i instytucjami ma istotne znaczenia dla ich współdziałania i bieżącego rozwiązywania możliwych konfliktów spowodowanych sprzecznością interesów)

8. Szkolenia (szkolenia osób prowadzących działalność turystyczną bądź nią zainteresowanych oraz przedstawicieli organizacji i samorządów lokalnych odpowiedzialnych za rozwój turystyki na obszarach wiejskich pozwolą na zwiększenia stopnia zatrudnienia ludności lokalnej w turystyce i komplementarnych usługach oraz podniosą jakość produktu turystycznego)

9. Odpowiedzialny marketing turystyki (marketing, który dostarcza turystom pełnej
   i rzeczowej informacji, przyczynia się do większego poszanowania przyrody, środowiska społecznego i kulturowego wiejskich rejonów recepcyjnych, zwiększa satysfakcję turystów i poprawia ekonomiczne efekty działalności)

10. Prowadzenie badań systematyczne badania i monitorowanie zjawisk występujących w turystyce na obszarach wiejskich, poprzez gromadzenie danych i ich analizę, ma duże znaczenie dla skuteczności działań marketingowych i rozwiązywania problemów oraz przynosi korzyści dla obszarów recepcyjnych, obiektów turystycznych i samych nabywców usług turystycznych).

UDZIAŁ SAMORZĄDÓW TERYTORIALNYCH W ROZWOJU TURYSTYKI

1. Proces tworzenia produktu turystycznego:

• Inwentaryzacja i waloryzacja środowiska z punktu widzenia możliwości
  i kierunków rozwoju turystyki.

• Opracowanie programu zrównoważonego rozwoju turystyki (poprzedzone odpowiednimi badaniami, studiami i prognozami).

• Uwzględnienie turystyki w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy” oraz w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.

• Zaangażowanie społeczności lokalnej w program rozwoju turystyki, pozwalające na wykorzystanie lokalnych zasobów wiedzy, umiejętności i energii oraz na zainteresowanie miejscowych przedsiębiorców przewidywanymi inwestycjami turystycznymi i paraturystycznymi.

• Stworzenie systemu zachęt do podejmowania inwestycji infrastrukturalnych (głównie dla lokalnych przedsiębiorców) - poprzez odpowiednie instrumenty ekonomiczne, prawne, korzystny „klimat” dla przedsięwzięć turystycznych.

• Przyjęcie założeń odnośnie form udostępniania na cele turystyczne lub komplementarne określonych obiektów i terenów nabywcom (sprzedaż, użytkowanie wieczyste, dzierżawa, użyczenie, leasing, kooperacja, wspólne przedsięwzięcie z lokalnymi samorządami ?)

• Umożliwienie i ułatwienie przekazania (sprzedaży) wyodrębnionych obiektów
  i terenów poprzez:

→ wyszukanie (poprzez jednolitą inwentaryzację) obiektów i terenów nadających się do zagospodarowania na cele turystyczne
i komplementarne, ustalenie kryteriów ich klasyfikacji; kryteria te winny zawierać wszystkie cechy obiektów, istotne z punktu widzenia nabywcy,

→ przygotowanie obiektów i terenów do udostępnienia (sprzedaży), poprzez załatwienie niezbędnych formalności, opracowanie wymaganej dokumentacji, ewentualnie techniczne przygotowanie obiektu,

→ dokonanie segmentacji rynku potencjalnych nabywców (inwestorów); mogą się oni wywodzić z trzech grup:

1. indywidualnych lub grupowych konsumentów dóbr turystycznych, zainteresowanych nabyciem obiektu z zamiarem wykorzystania do własnych potrzeb,

2. inwestorów zainteresowanych nabyciem obiektów w celu prowadzenia działalności gospodarczej w sektorze turystycznym, bądź usługach towarzyszących,

3. przedsiębiorców pragnących łączyć dotychczasową działalność
   z usługami turystycznymi lub paraturystycznymi.

→ odpowiedni marketing (strategiczne i operacyjne planowanie całości przedsięwzięcia, prowadzenie aktualnej bazy danych o obiektach
i terenach udostępnionych do sprzedaży, przygotowanie materiałów ofertowych, pozyskanie nabywców i sprzedaż),

→ koordynowanie planowanych przedsięwzięć z punktu widzenia ich następstw finansowych, planowanie i kontrola realizacji budżetu, rozliczanie realizowanych transakcji.

• Stworzenie systemu norm i zasad korzystania obiektów turystycznych i usług komplementarnych z zasobów środowiska.

2. Funkcjonowanie i rozwój turystyki:

• Wspomaganie działań zmierzających do zróżnicowania ofert turystycznych.

• Uczestnictwo i nadzór nad procesami sterowania jakością usług turystycznych
  i komplementarnych.

• Wspomagania systemu szkoleń osób świadczących usługi turystyczne
  i komplementarne.

• Współudział w działaniach promocyjnych (pomoc w funkcjonowaniu punktów informacji turystycznej, wydawanie broszur ukazujących walory danego regionu, działania z zakresu „public relations”, wspieranie uczestnictwa w targach turystycznych, itp.).

1

---