Filozofowie

W XVIII wieku, zwanym wiekiem

oświecenia filozofowie głosili, że rozum

ludzki może nie tylko poznawać prawa

rządzące przyrodą, lecz także prawa

określające zasady życia społecznego. W

większości krajów rządzili królowie, a w

sprawowaniu władzy pomagała im

szlachta. Ten feudalny porządek wspierał

Kościół, głosząc, że władza króla i

nierówności pomiędzy ludźmi wzięły się z

woli Boga. Jednak filozofowie

przeciwstawiali się temu. Wskazywali na

liczne przesądy i próbowali poszukiwać

wzorów, według których można zbudować

lepsze społeczeństwo. Ich zdaniem

prawdziwa władza powinna powstać w

wyniku zgody wszystkich obywateli. Taką

zgodę nazywali

umową społeczną

.

Spośród wielu filozofów

oświeceniowych najbardziej znani

byli:

John Locke

Głosił, że podstawę porządku
społecznego jest prawo własności, a
porządek polityczny zależy powstaje w
wyniku umowy rozumnych jednostek.

Charles de Montesquieu

Uważał, że fundamentem wolności

obywateli powinien być rozdział trzech

najważniejszych władz: prawodawczej,

czyli parlamentu, który uchwala prawa i

ustawy, władzy wykonawczej, czyli rządu

zajmującego się bieżącymi sprawami

państwa oraz władzy sądowniczej. Tę

teorię nazywa się teorią trójpodziału

władz.

Jean Jacques Rousseau

Głosił teorię, w myśl której jedynym

źródłem legalnej władzy politycznej jest

wola ludu.

Anglia-Ameryka

W Ameryce Pn. były bardzo żyzne

ziemie i angielscy koloniści zaczęli się

tam osiedlać. Po ok.100 latach powstały

miasta m.in. Nowy Jork. Indianie

mieszkający tam zostali stopniowo

wyparci z tych terenów, a Anglicy

podzielili je na 13 kolonii, zwanych

stanami. Każda z nich miała własne

prawa i samorząd, jednak najwyższa

władza należała do króla i rządu w

Londynie. W miarę wzrostu liczby

ludności i zamożności kolonie w coraz

większym stopniu stawały się świadome

swej odrębności od Anglii, co

prowadziło do częstych sporów i

nieporozumień.

Narastające konflikty zaostrzyły się,

gdy w wyniku kosztownych wojen,

rząd w Londynie zaczął odczuwać

brak pieniędzy. Aby temu zaradzić,

obłożył kolonie wysokimi podatkami i

nakazał płacić specjalne cła na

sprowadzane do nich towary.

Spowodowało to protesty kolonistów.

Kiedy król wysłał do Ameryki statek z

herbatą i obłożył ją cłem, mieszkańcy

kolonii przebrali się za Indian. W

nocy weszli na statek i wyrzucili z

niego herbatę do morza. To

wydarzenie zapoczątkowało bunt.

Delegaci zbuntowanych stanów

zebrali się na kongresie w Filadelfii,

gdzie 4 lipca 1776 roku ogłosili

Deklarację Niepodległości Stanów

Zjednoczonych.

Uważamy za oczywiste następujące prawdy: że wszyscy

ludzie stworzeni zostali jako równi sobie, że Stwórca

wyposażył ich w pewne niepozbywalne prawa, że wśród

nich są prawo do życia, do wolności i do poszukiwania

szczęścia. Że dla zabezpieczenia wymienionych praw

ustanowione zostały między nimi rządy, wywodzące swe

sprawiedliwe uprawnienia ze zgody rządzących. Że ilekroć

jakaś forma rządu zaczyna gwałcić te zasady, naród ma

prawo do jej zmiany lub do zniesienia i do ustanowienia

nowego rządu, opartego na takich podstawach i

organizującego swe władze w takiej formie, jaka

społeczeństwu wydawać się będzie najbardziej właściwa

dla zapewnienia jego bezpieczeństwa i szczęśliwości.

Na czele wojsk amerykańskich stanął

Jerzy Waszyngton. Do Ameryki

ściągali ochotnicy z wielu

europejskich krajów, m. in. z Polski-

Tadeusz Kościuszko i Kazimierz

Pułaski. Po zwycięstwie w wojnie i

zawarciu pokoju w 1783 roku

niepodległe stany utworzyły nowe

państwo-USA. Organizację jego władz

określono w spisanej i uroczyście

ogłoszonej w 1787 roku konstytucji.

Był to pierwszy taki dokument w

historii i obowiązuje on do dziś.

Francja

W drugiej połowie XVIII wieku

społeczeństwo we Francji stawało się

coraz bardziej niezadowolone z praw.

Krajem rządził król i urzędnicy, a

szlachcice mieli liczne przywileje. Jednak

najmniej ich mieli mieszczanie, a

szczególnie najzamożniejsi z nich, zwani

burżuazją. Ludność we Francji dzieliła się

na trzy stany: szlachta, duchowieństwo,

mieszczanie. Dwa najbogatsze obejmowały

4 procent społeczeństwa, a trzeci-96

procent.

Król Ludwik XVI dążył do zwiększenia

podatków, ale chciał uzyskać na to zgodę

wszystkich obywateli. W1789 roku zwołał

do Paryża trzy Stany Generalne. Głosowali

osobno, zawsze dwa najbogatsze stany

zgadzały się z propozycją króla, więc

mieszczanie byli przegłosowani.

Postanowili opuścić Stany Generalne i

założyli własne zgromadzenie nazwane

narodowym, w sali do gry w piłkę, bo

tylko ta była otwarta. Zadaniem

zgromadzenia było uchwalenie

konstytucji. Do zgromadzenia przyłączyło

się wielu arystokratów i duchownych,

którzy także uważali, że dotychczasowy

ustrój Francji jest niesprawiedliwy. Król

w tajemnicy zaczął ściągać pod Paryż

wojska, aby rozprawić się ze

zgromadzeniem, jednak lud Paryża

otwarcie wystąpił przeciwko władzy

królewskiej.

14 lipca 1789 roku uzbrojone tłumy

paryżan zdobyły Bastylię, twierdzę

zamienioną w surowe więzienie,

symbol despotycznych rządów.

Rozpoczęła się rewolucja francuska,

która obaliła całkowicie dawny

porządek panujący od setek lat.

Dzień 14 lipca jest do dzisiaj

obchodzony we Francji jako święto

narodowe. Ludwik XVI został

zmuszony do uznania Zgromadzenia

Narodowego.Pamiątką tego

wydarzenia są francuskie barwy

narodowe- na znak zgody ludu i

króla dodano do kolorów Paryża-

niebieskiego i czerwonego-niebieski.

Po zdobyciu Bastylii Zgromadzenie

Narodowe przystąpiło do pracy nad

reformą ustroju Francji. Zniesiono

przywileje arystokracji i duchowieństwa.

Uwolniono lud od wielu obowiązków i

świadczeń. Nowe prawa zebrano w

Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela.

Głosiła ona, że każdy człowiek z natury jest

wolny, równy wobec innych ludzi, ma
prawo do własności i do swobodnego

wyrażania swoich poglądów. W 1791 roku

uchwalono konstytucję. W jej myśl Francja

stała się monarchią konstytucyjną. Tak jak

dawniej na czele państwa miał stać król,

lecz teraz jego władzę ograniczono i

poddano kontroli prawa. Źródłem władzy

była wola ludu, a o najważniejszych

sprawach decydowali przedstawiciele

rządu.

Ludwik XVI zgodził się podporządkować

zmianom, jednak w rzeczywistości był im

przeciwny. Postanowił uciec za granicę,

gdzie już zaczęli gromadzić się zwolennicy

monarchii. Król został jednak schwytany i

uwięziony, co wzbudziło oburzenie na

dworach europejskich. Wkrótce wybuchła

wojna pomiędzy Francją, a mocarstwami

europejskimi. Król budził coraz większą

niechęć wśród zwolenników rewolucji.

Podejrzewali go o to, że spiskuje z

wrogami Francji. Dlatego w 1793 roku

osądzili go za zdradę i skazali na karę

śmierci.

Powstała republika. Krwawa wojna z

koalicja mocarstw europejskich rozgrzała z

wielką siłą. Jednak wojska królów i cesarzy

nie były w stanie pokonać armii złożonej z

obywateli broniących swej wolności.

Marsylianka, jedna z pieśni ochotników

stała się hymnem francuskim.

Stopniowo władzę w republice zdobyła

grupa jakobinów-zdecydowana na

wszystko obrońców nowego porządku, z

Maksymilianem Robespierrem na czele. Za

każde podejrzenie o sprzyjanie wrogom

państwa skazywali na śmierć. Egzekucje

wykonywano publicznie za pomocą

specjalnego przyrządu (zwanego od

nazwiska twórcy J.I. Guillotine-gilotyną),

którego ostrze spadało na szyję skazańca.

Podejrzani byli wszyscy arystokraci

oraz ci przedstawiciele ludu, którzy

odważyli się krytykować władze.

Po pewnym czasie bardziej

umiarkowani zwolennicy rewolucji

obalili jakobinów, a ich przywódców

zgilotynowano.

Pytania

1.Co to jest umowa społeczna?

2. Wymień trzech najbardziej znanych

filozofów?

3. Jak doszło do utworzenia 13 koloni w

Ameryce i kto nimi rządził?

4.Dlaczego koloniści zbuntowali się

przeciwko Anglii, co zapoczątkowało ten

bunt?

5. Jakie postanowienia zawierała ustalona

w1787 roku Konstytucja USA?

6. N a jakie stany dzieliło się

społeczeństwo Francji?

7. Co to były Stany Generalne i kto je

zwoływał?

8. Co to było Zgromadzenie Narodowe?

9. Kto został wybrany na ostatniego

króla Polski?

10. Jakie państwa dokonały I, II, III

rozbioru Polski?

11. W jakim celu kiedy obradował

sejm zwany wielkim lub

czteroletnim?

12. Opowiedz o powstaniu

Kościuszkowskim.

Koniec

Wykonała: Marta Oleksa VIc