Wykonała: Izabela Kubiak, gr. I

Zarządzanie kryzysowe

Faza II: Przygotowanie

Jak podaje literatura fachowa, przygotowanie:
„jest prowadzone pod kątem sprostania niekorzystnym skutkom

zagrożeń w takim wymiarze, w jakim to może okazać się
konieczne. System musi być gotowy do natychmiastowego,
skutecznego i efektywnego reagowania w przypadku każdego
zdarzenia powyżej poziomu akceptacji.”

„ obejmuje uruchamianie i rozwijanie struktur biorących udział w

reagowaniu, a także przygotowanie ich do konkretnego
działania. Faza ta zazwyczaj rozpoczyna się w momencie
powstania realnego zagrożenia i trwa do wystąpienia strat lub
może występować równolegle z reagowaniem i polegać na
przygotowaniu się do działania w ograniczaniu wtórnych
skutków. Niekiedy faza ta może trwać bardzo krótko lub może
być zupełnie pominięta.”

Przygotowanie

Pamiętaj: zawsze postępuj zgodnie z planem. Jeśli nie ma

planu: improwizuj, ale tylko w ramach prawa wyższego
szczebla!

1.

Prawo krajowe: „Konstytucja” w ramach art. 15, art.
84, art. 87, art. 91.

2.

Prawo regionalne: „o administracji rządowej
województwa” w ramach art. 15, art. 16, art. 19. „O
samorządzie województwa” w ramach art. 2, art. 4, art.
11, art. 14, art. 18.

3.

Prawo lokalne: „ustawa o samorządzie powiatowym” w
ramach art. 4, art. 5, art. 41, art. 42, art. 72. „Ustawa o
samorządzie terytorialnym” w ramach art. 2, art. 6, art.
7, art. 18, art. 74.

Przygotowanie, a akty prawne

Planując należy przestrzegać podstawowych zasad, tj.

I.

Należy opierać się na funkcjonującej już strukturze sił
gotowych do prowadzenia akcji wynikających z konkretnych
sytuacji. Są to najczęściej organizacje zaangażowane w
działania, tzw. codziennych zagrożeń rutynowych, nazywane
potocznie służbami operacyjnymi.

II.

KAŻDY kryzys, KAŻDE zagrożenie i inne nieprzyjemne
zdarzenia powinny spotykać się z reakcją na NAJNIŻSZYM
poziomie kompetencji władzy i tak szybko, jak to tylko
możliwe.

III.

Należy dostrzegać i uwzględniać realne siły ochotnicze i
sektor prywatny (przemysł, handel, drobną wytwórczość itd. ).
Należy

rozważyć

konieczność

zbudowania

realnego

partnerstwa w systemie gminnego zarządzania kryzysowego.

Planowanie przygotowania



Opracowaniu planu zarządzania kryzysowego;



Opracowywanie planów ochrony cywilnej;



Opracowanie scenariuszy i procedur działań;



Organizacja systemów łączności i komunikacji;



Organizacja systemów monitorowania;



Organizacja i utrzymanie systemów ostrzegania i
alarmowania;



Zabezpieczenie środków;



Stworzenie i utrzymanie zabezpieczenia socjalno-bytowego;



Gromadzenie zapasów;



Szkolenia specjalistyczne i doskonalenie umiejętności;



Informowanie ludności cywilnej.

Przygotowanie opiera się na:



Służby wszystkich szczebli i personel

zarządzania kryzysowego są szkoleni w
ośrodkach związanych z funkcji jakie pełnią,
zgodnie z przyjętymi programami. Są one
wieloletnie i kończą się ćwiczeniami (czasem z
siłami zbrojnymi).



Inwentaryzacja zasobów jest ważnym

przedsięwzięciem fazy przygotowania: zasoby
są zużywane, zbywane i starzeją się, dlatego
podlegają okresowej weryfikacji, rotowaniu i
uzupełnianiu. Zbyt duże rozbieżności stanów
faktycznych z potrzebami wpływają na poziom
gotowości cywilnej.

Szkolenia, edukacja i
inwentaryzacja

Przygotowując się do sytuacji kryzysowej należy pamiętać o zadbaniu o

„łańcuch ciągłości zarządzania”, który powinien mieć przynajmniej
trzy ogniwa, tj. osobę zasadniczą na stanowisku, osobę zastępującą w
pierwszej kolejności i osobę zastępującą w drugiej kolejności.

Opracowując plan zarządzania kryzysowego (w Polsce opracowywany od

góry), należy pamiętać o zachowaniu kolejności etapów jego
sporządzania:

I.

Plan zasadniczy – dokument-matka, poprzedzony wytycznymi,
zarządzeniami, wykazami i wstępną instrukcją.

II.

Aneksy- ich liczba odpowiada liczbie funkcji kryzysowych.

III.

Załączniki – procedury, listy, wykazy, zestawienia, analizy itd.

Przygotowanie

Osoba

zastępująca w

II kolejności

Jeden z

zastępców i

zastępujący

Szef, czyli

osoba

zasadnicza



Funkcje kryzysowe przedstawione w Polsce:

1.

Zarządzanie i koordynacja;

2.

Informowanie publiczne;

3.

Transport;

4.

Łączność;

5.

Wyżywienie i rolnictwo;

6.

Poszukiwanie i ratownictwo;

7.

Roboty publiczne (zasoby pracy);

8.

Porządek wewnętrzny;

9.

Finanse;

10.

Wymiana zagraniczna;

11.

Produkcja przemysłowa;

12.

Zdrowie i opieka społeczna;

13.

Zasoby energetyczne;

14.

Budownictwo;

15.

Dostawy energii;

16.

Ochrona ludności;

17.

Walka z pożarami;

18.

Zasoby mieszkaniowe;

19.

Służba meteo;

20.

Stosunki międzynarodowe;

21.

Ochrona psychospołeczna;

22.

Ubezpieczenia społeczne.

Funkcje kryzysowe

Obszary cywilnego planowania kryzysowego są jednocześnie
funkcjami kryzysowymi. Ich liczba zależy od wielu czynników, w
tym uwarunkowań geopolitycznych, modelu organizacyjnego
państwa, zasobów, charakteru zagrożeń i innych.

Bardzo ważne dla realizacji przygotowań są prace

organizacyjne, obejmujące:

I. Ustalenie metod działalności kryzysowej dla

poszczególnych funkcji kryzysowych;

II. Ujednolicenie standardów dla wszystkich metod i

przeszkolenie kadr;

III. Specjalizacja metodyk i ustalenie zasad współpracy;
IV. Przeprowadzenie zmian personalnych (zawsze, gdy

jest to konieczne);

V. Wdrożenie metodyk (ustalenie rzeczywistych korzyści,

określenie poziomu akceptacji nowych rozwiązań i
weryfikacja zmian – ćwiczenie lub katastrofa).

Przygotowanie cywilne



Przydziela organizacjom i osobom fizycznym obowiązki
wykonania określonych zadań w określonym miejscu i
czasie, w sytuacji, gdy wypadek wymaga podjęcia
czynności wykraczających poza zakres rutynowego
działania którejś służby zarządzania kryzysowego;



Ustala zależności kierowania i współdziałania między
instytucjami i pokazuje, jak działania reagowania będą
koordynowane;



Opisuje, jak ludzie i ich mienie będą chronieni w sytuacji
kryzysowej;



Określa wyposażenie, personel, urządzenia, zaopatrzenie
i inne zasady dostępne w ramach danej społeczności lub
w ramach porozumienia z innymi społecznościami i
możliwe do wykorzystania podczas działań reagowania i
odbudowy;



Określa metody zapobiegania wtórnym stratom podczas
operacji reagowania i odbudowy;

Plan zarządzania kryzysowego

System zarządzania kryzysowego w
Polsce



Jako dokument publiczny podaje podstawy prawne, ustala cele i
określa przyjęte założenia.



Ponieważ zarządzanie kryzysowe jest niezbywalnym obowiązkiem
władz wszystkich szczebli plan zarządzania kryzysowego opracowuje
się na wszystkich szczeblach zarządzania. Ponieważ jednak zadania
władz różnych szczebli są różne, więc i treść planów zrządzania
kryzysowego na różnych szczeblach zarządzania jest inna.



Cechy dobrego planu:

I.

Oparcie planu na bazie różnorodności założeń rzeczywistych.

II.

Plan MUSI uwzględniać inwentarz rzeczywistych miejscowych
zasobów.

III.

Plan musi być oparty na rzeczywistej strukturze organizacyjnej.

IV.

Język planu musi być prosty.

V.

Cały dokument powinien być spójny i skoordynowany, a
poszczególne jego części muszą wynikać jedna z drugiej.

Plan zarządzania kryzysowego

Po pierwsze - plan zarządzania kryzysowego określa zakres działań

przygotowawczych, niezbędnych do tego, by był on czymś więcej niż
jeszcze jednym zbędnym dokumentem. W szczególności od tego planu
zależą szkolenia i ćwiczenia. Szkolenie umożliwia personelowi zarządzania
kryzysowego zapoznanie się z obowiązkami i osiągnąć umiejętności
niezbędne do wykonywania przydzielonych zadań. Ćwiczenia umożliwiają
sprawdzenie planu, list powiadamiania i zasobów, a także procedur
reagowania oraz pozwalają ocenić umiejętności personelu reagowania.

Po drugie - ułatwia reagowanie i odbudowę krótkookresową. Działania

reagowania są wrażliwe na czas, z niewielką tolerancją dla opóźnień lub
korekt w trakcie działania. Niektóre działania łagodzenia skutków
katastrofy, takie jak przygotowanie ukryć dla ewakuowanych, również
muszą być szybko realizowane. Wcześniejsze ich realizowanie znacznie to
ułatwia.

Po trzecie - plan który jest dostatecznie elastyczny i który można

wykorzystać w przypadku dowolnego zagrożenia, w tym wcześniej nie
przewidzianego, zapewnia społeczności bazę dla zarządzania
kryzysowego. Na tej podstawie społeczność może z ufnością
kontynuować działania zapobiegania długookresowego, ukierunkowane
na konkretne zagrożenia. Może także przeznaczyć więcej środków na
przedsięwzięcia przygotowawcze oparte na ocenie ryzyka (np. na
specjalistyczne szkolenie i wyposażenie służb zarządzania kryzysowego).
Jakakolwiek będzie to inicjatywa, plan dla wszystkich zagrożeń pozwala
zacząć działania z pozycji względnie bezpiecznej.

Znaczenie planów zarządzania
kryzysowego

I.

Badania:



przegląd prawa, planów, porozumień o wzajemnej
pomocy i poradników;



analiza zagrożeń (ryzyka) i wrażliwości na nie;



określenie bazy zasobów przydatnych do reagowania;



uwzględnienie specjalnych właściwości środowiska.

II.

Opracowanie.

III.

Wprowadzenie do użytku.

IV.

Aktualizacja:



proces działań naprawczych;



proces przeglądu planu;



dokumenty wdrożeniowe.

Ogólne etapy opracowywania i
doskonalenia planu zarządzania
kryzysowego

Analizując zagrożenia danego regionu należy:



określić zagrożenia;



opracować charakterystykę zagrożeń i ich

konsekwencji;



porównać zagrożenia i ustalić ich wagę dla

lokalnej społeczności;



stworzyć i stosować scenariusze w celu

stworzenia rozwiązań planistycznych dla
konkretnych zagrożeń oraz oszacowania
odpowiednich zasobów;



wykorzystywać

wszelką

dostępną

dokumentację.

Proces i metody analizy
zagrożeń

Plan zarządzania kryzysowego powinien zostać sprawdzony pod kątem zgodności z

istniejącymi wymaganiami prawnymi i standardami władz centralnych i
wojewódzkich, a także pod kątem jego przydatności praktycznej. Następnie
należy zaplanować i przeprowadzić ćwiczenie z udziałem przedstawicieli każdej z
zainteresowanych organizacji, które powinno służyć do określenia sposobu
praktycznego wprowadzenia planu do użytku.

OPINIOWANIE PLANU



należy zapytać wyższy szczebel władzy o zasady opiniowania planu. Proces
opiniowania pozwala właściwym organizacjom, na podstawie ich doświadczeń,
proponować ulepszenia do planu. Powiatowe plany zarządzania kryzysowego winny
być opiniowane w województwach.

SPRAWDZENIE PLANU



w celu sprawdzenia nowego lub poprawionego planu zarządzania kryzysowego
wykorzystuje się ćwiczenia zarządzania kryzysowego. Ćwiczenia to najlepszy sposób
sprawdzenia, bez katastrofy, czy plan zarządzania kryzysowego został opracowany
prawidłowo.

Wprowadzenie do użytku planu
zarządzania kryzysowego

Aktualizacja planu powinna być przeprowadzana przez zewnętrznych ekspertów przy

wykorzystaniu specjalistów wewnątrz. Plan zarządzania kryzysowego to żywy dokument. Z
upływem czasu pojawiają się nowe problemy, sytuacje się zmieniają, braki stają się widoczne,
wymagania władz ulegają zmianie. Zatem sam plan musi zostać zmieniony, aby był aktualny i
użyteczny.

PROCES DZIAŁAŃ NAPRAWCZYCH



polega on na wychwytywaniu informacji z ćwiczeń, ocen po katastrofie, przeglądów
administracyjnych itp. które mogą wskazywać, że w planie istnieją braki. Następnie zbiera się
zespół planistyczny, by problem przedyskutować oraz zdecydować o jego naprawie. Działania
naprawcze mogą obejmować weryfikację założeń planistycznych i koncepcji działania, zmianę
przydziału zadań lub modyfikację instrukcji wdrożeniowych (standartowych procedur
operacyjnych). Mogą także obejmować szkolenie przypominające o rozwiązaniach przyjętych w
planie. Końcowym składnikiem działań naprawczych jest śledzenie wykonania zaleconych działań.

PROCES PRZEGLĄDU PLANU



przegląd planu zarządzania kryzysowego powinien być dokonywany okresowo, co najmniej raz w

roku. Przegląd i proces działań naprawczych powinny umożliwiać wykrycie istniejących

problemów i dostarczyć informacji niezbędnych zespołowi planistycznemu do dokonania

właściwych zmian w planie.

DOKUMENTY WDROŻENIOWE



należy zapewnić, by organizacje, którym powierzono zadania zarządzania kryzysowego

opracowały standardowe procedury operacyjne, niezbędne do realizacji przydzielonych im zadań.

Aktualizacja planu zarządzania
kryzysowego

Dziękuję za uwagę.

KONIEC

1.

Ustawa o zarządzaniu kryzysowym z dn. 26-
04-2007 r.

2.

J. Gołębiewski, Zarządzanie kryzysowe w
świetle wymogów bezpieczeństwa, Kraków
2011.

3.

J. Gołębiewski, Podręcznik menadżera
programów kryzysowych, Kraków 2003.

4.

Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa
narodowego pod redakcją gen. dyw. prof. dr
hab. Bolesława Balcerowicza.

5.

Strona Internetowa Rządowego Centrum
Bezpieczeństwa [

http://rcb.gov.pl

] dostęp z

dn. 20-10-2012r.

6.

Materiały dydaktyczne dostępne na portalu
wykładowcy, dr Andrzeja Marjańskiego [

http://www.amarjanski.spoleczna.pl

] dostęp

z dn. 20-10-2012 r.

„Można mieć

nadzieję, że
nic się nie

wydarzy,
ale mimo to

lepiej być

przygotowan

ym”

BIBLIOGRAFI
A