Podstawowa

opieka zdrowotna

w realizacji zdrowia

publicznego

Podstawowa opieka
zdrowotna

Podstawowa opieka zdrowotna (POZ, lekarz pierwszego
kontaktu) - to nazwa zasadniczego elementu opieki zdrowotnej w
Polsce.
Jednostka podstawowej opieki zdrowotnej (dawniej przychodnia
rejonowa) to zakład lecznictwa, sprawujący kompleksową opiekę
nad populacją. Oznacza to leczenie oraz profilaktykę chorób,
rehabilitację, a także orzekanie o stanie zdrowia. W tym
przypadku, przychodnia udzielająca świadczeń zdrowotnych
wobec pacjentów staje się świadczeniodawcą POZ. Lekarzami
przyjmującymi w POZ mogą być zarówno lekarze rodzinni, jak i
zespoły internista plus pediatra. POZ jest również zobowiązany
do zapewnienia swoim pacjentom opieki pielęgniarki
środowiskowej oraz położnej.

Pod względem organizacyjnym POZ może działać
jako:

niepubliczny zakład opieki zdrowotnej (NZOZ) - firma prywatna

samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (SPZOZ) -
jednostki państwowe lub podległe samorządom

indywidualna praktyka lekarska - prywatna praktyka lekarska
lub pielęgniarska

grupowa praktyka lekarska - grupa prywatnych praktyk
lekarskich lub pielęgniarskich
Przychodnie POZ są niezależnymi firmami (poza SPZOZ), jednak
usługi świadczone przez nie są bezpłatne dla osób
ubezpieczonych w sytuacji, gdy POZ ma podpisany kontrakt z
Narodowym Funduszem Zdrowia.

Zasady korzystania z

Podstawowej Opieki

Zdrowotnej (POZ)

Świadczenia podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) są
wykonywane od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-18.00,
z wyłączeniem sobót, niedziel i innych dni ustawowo wolnych od
pracy. W uzasadnionych przypadkach istnieje również możliwość
wezwania lekarza rodzinnego na wizytę domową.

Zmiany lekarza, pielęgniarki i położnej można dokonać
bezpłatnie dwa razy w roku kalendarzowym. W przypadku
każdej kolejnej zmiany pacjent musi wnieść opłatę w wysokości
80zł, chyba że było to w następstwie zmiany miejsca
zamieszkania, zaprzestania udzielania świadczeń przez wybraną
placówkę oraz innych przyczyn niezależnych od pacjenta. W
celu dokonania zmiany należy wypełnić u nowo wybranego
lekarza/pielęgniarki/położnej POZ druk deklaracji

.

pacjent może rejestrować się do lekarza POZ osobiście,
telefonicznie lub za pośrednictwem osób trzecich; 

w przypadkach uzasadnionych medycznie porada udzielana jest w
dniu zgłoszenia;

w schorzeniach przewlekłych, z wyłączeniem stanów zaostrzenia w
przebiegu tych schorzeń, świadczenia udzielane są w terminie
uzgodnionym z pacjentem;

na realizację zleceń pozostających w kompetencjach pielęgniarki
POZ, lekarz POZ wydaje skierowanie do pielęgniarki POZ, do której
zadeklarowany jest pacjent;

lekarz POZ, kierując pacjenta do lekarza specjalisty lub do szpitala,
zobowiązany jest do wykonania i dołączenia do skierowania wyników
niezbędnych badań diagnostycznych zgodnie z rozpoznanym
schorzeniem, aktualną wiedzą i praktyką medyczną, w celu
potwierdzenia wstępnego rozpoznania;

Zasady obowiązujące w

poradniach POZ:

lekarz rodzinny może wystawić zadeklarowanym pacjentom
skierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne w warunkach
ambulatoryjnych i domowych, z wyjątkiem skierowań na zabiegi
fizjoterapeutyczne związane z leczeniem wad postawy oraz
dysfunkcji narządu ruchu, których przyczyną są te wady;

lekarz POZ może wystawić pacjentowi skierowanie do poradni
rehabilitacyjnej lub ortopedycznej;

lekarz POZ uczestniczy w realizacji profilaktycznych programów
zdrowotnych finansowanych przez Fundusz (program profilaktyki
chorób układu krążenia, program profilaktyki chorób odtytoniowych
(w tym POCHP) - etap podstawowy;

lekarz POZ konsultuje merytorycznie i ustala zasadność realizacji
wniosków zadeklarowanych do niego pacjentów o zlecenie
świadczenia transportu "dalekiego" w POZ;

ubezpieczony ma prawo do bezpłatnych świadczeń z zakresu
podstawowej opieki zdrowotnej poza miejscem zamieszkania w
przypadkach nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu
zdrowia.

Nocna i świąteczna opieka lekarska w POZ

Po godzinach pracy placówek POZ usługi medyczne zapewniane są w formie nocnej i
świątecznej opieki ambulatoryjnej oraz wyjazdowej opieki lekarskiej. Ze świadczeń
nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej należy korzystać w przypadku nagłego
zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia, a także w związku z potrzebą
zachowania ciągłości leczenia (iniekcje i zabiegi zlecone przez lekarza, realizowane w
POZ).

Świadczenie te udzielane są od poniedziałku do piątku w godzinach 18.00-8.00 dnia
następnego oraz całodobowo w soboty, niedziele i inne dni ustawowo wolne od pracy.

Placówka POZ może sprawować tego rodzaju opiekę we własnym zakresie lub
korzystać z usług innej, wybranej przychodni. Informacja o tym, która placówka
medyczna udziela pacjentom świadczeń nocnej i świątecznej opieki lekarskiej i
pielęgniarskiej, powinna być wywieszona w przychodni.

Świadczenia nocnej i świątecznej opieki lekarskiej i pielęgniarskiej w POZ nie mają
zastosowania w przypadkach stanów bezpośredniego zagrożenia życia, w
szczególności w sytuacji: utraty przytomności,  upadków z wysokości, złamań,
wypadków komunikacyjnych, nagłych zaburzeń świadomości, urazów wypadkowych
powstałych w sytuacjach nagłych, nagłej duszności, porażenia prądem elektrycznym,
porodu oraz dolegliwości związanych  z ciążą.

Medycyna  rodzinna: 

Lekarz rodzinny  jest pierwszym i podstawowym ogniwem opieki 
medycznej w wielu systemach opieki zdrowotnej, 
tworząc tak zwaną Podstawową opiekę zdrowotną.
Jest współczesną gałęzią medycyny integrującą nauki kliniczne,
biologiczne z naukami o prawidłowościach zachowań, z
uwzględnieniem wieku pacjentów, ich płci i zagrażających im
chorób.
Medycyna rodzinna zajmuje się problematyką leczenia
najczęstszych schorzeń poszczególnych działów medycyny.

Istotą medycyny rodzinnej jest ciągła opieka nad pacjentem w
chorobie i zdrowiu przy zastosowaniu szerokiej, nie nazbyt
specjalistycznej wiedzy medycznej
W drugiej połowie lat 70 w wyniku ustaleń Konferencji WHO w
Ałma – Acie zwrócono uwagę na rolę podstawowej opieki
zdrowotnej w systemie ochrony zdrowia .
Od 1962 wprowadzono specjalizację z medycyny ogólnej .
Od 1993 roku wprowadzono w Polsce specjalizację z medycyny
rodzinnej, która zastąpiła wcześniejszą – medycynę ogólną.

Jednym z najbardziej 
istotnych elementów reformy polskiej służby
zdrowia była zmiana starego systemu podstawowej 
opieki zdrowotnej na nowoczesny model sprawdzony 
w wysokorozwiniętych
 krajach zachodnich oparty  o instytucję lekarza rodzinnego.
 Instytucja  ta jest fundamentalnym elementem systemu
ochrony zdrowia. Lekarz rodzinny realizując swoje zadania
współpracuje bezpośrednio z pielęgniarkami środowiskowymi
oraz położnymi.  

Placówki podstawowej  opieki zdrowotnej są często miejscem 
pierwszego  i jedynego kontaktu pacjenta z systemem  ochrony
zdrowia, a w większości wypadków 
stanowią jedyną dla pacjenta
 drogę wejścia 
na dalsze szczeble organizacyjne systemu. Lekarz 
rodzinny jest osobą uprawnioną do wystawiania  skierowań 
uprawniających pacjenta do bezpłatnego  korzystania z
większości usług systemu ochrony zdrowia. Bez skierowania od
swojego lekarza rodzinnego pacjent może udać się do
następujących specjalistów: ginekolog, dermatolog, psychiatra,
okulista. Może także korzystać z innych usług systemu w
wypadku bezpośredniego i nagłego zagrożenia zdrowia i życia.

Lekarz  rodzinny 

 wg Leewenhorsta:

 

Jest to lekarz zapewniający podstawową i ciągłą
opiekę zarówno poszczególnym osobom, rodzinom
jak i danej społeczności lokalnej nie zależnie od płci,
wieku, rodzaju choroby. Sprawuje on opiekę nad
swoimi chorymi w swoim gabinecie lub domu
pacjenta. W swoim postępowaniu bierze pod uwagę
czynniki psychologiczne i społeczne. Podejmuje
wstępną decyzję w każdym problemie zdrowotnym.
Przedłużony kontakt z pacjentem przyczynia się w
dużej mierze do zbudowania z nim mocnej więzi a
dalej do określenia optymalnej strategii działań na
rzecz promocji zdrowia.

Lekarz 

rodzinny 

wg Hunta:

Lekarz podejmuje się ciągłej odpowiedzialności za
prowadzenie lub organizowanie opieki medycznej
nad pacjentem, opieki obejmującej zapobieganie i
leczenie każdej choroby lub każdej szkody
dotyczącej jakiejkolwiek części ciała, jak i psychiki.
Ciągła odpowiedzialność to obowiązek znajomości
sytuacji pacjenta także wtedy, gdy czasowo opieka
jest prowadzona przez poradnię specjalistyczną czy
szpital.
Prowadzenie opieki medycznej to odpowiedzialność
osobista lekarza za efekty tej opieki, a organizowanie
opieki medycznej to wykorzystanie porad i
konsultacji innych na własne potrzeby.

Model lekarza
rodzinnego

: 

Charakteryzuje podejście holistyczne,  czyli:

Udzielanie pomocy medycznej na równi ze wsparciem
psychologicznym,

Traktowanie dolegliwości pacjenta jako jednego z
elementów sytuacji życiowej,

Postrzeganie pacjenta i jego rodziny zarówno w
aspekcie profilaktycznym, diagnostycznym,
terapeutycznym, jak i rehabilitacyjnym.

Zadania Lekarza POZ (rodzinnego)

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) planuje i realizuje opiekę lekarską nad
pacjentem, uwzględniając miejsce udzielania świadczenia w warunkach
ambulatoryjnych i domowych. Podstawowym zadaniem lekarza POZ/lekarza
rodzinnego jest koordynowanie udzielania świadczeń podstawowej opieki
zdrowotnej.
W ramach udzielanych świadczeń lekarz POZ współpracuje z:
1. Pielęgniarką podstawowej opieki zdrowotnej, wybraną przez pacjenta zgodnie z
ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych (Dz.U. Nr 210 poz.2135). Pacjent dokonuje wyboru lekarza i
pielęgniarki składając deklarację wyboru - jest to rodzaj świadomej zgody pacjenta
na proponowaną współpracę,
2. Innymi świadczeniodawcami, zgodnie z potrzebami pacjentów; dotyczy to
ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych oraz rehabilitacyjnych, a także
transportu sanitarnego czy też współpracy z oddziałami szpitalnymi gdy zachodzi
potrzeba hospitalizacji,
3. Przedstawicielami organizacji i instytucji działających na rzecz zdrowia; lekarz
POZ powinien uzmysłowić i wskazać pacjentowi/rodzinie możliwości uzyskania
niezbędnego w danym rodzaju schorzenia wsparcia: emocjonalnego, finansowego,
rzeczowego czy też informacyjnego.
Wyznaczone zadania lekarz POZ realizuje w kilku obszarach, których celem jest:
zachowanie zdrowia, profilaktyka, rozpoznanie i leczenie chorób oraz usprawnianie
pacjenta.

Istotne obszary działania lekarza POZ:

I. W zakresie działań mających na celu zachowanie zdrowia
pacjenta lekarz POZ:

prowadzi edukację zdrowotną;

uczestniczy w realizacji programów zdrowotnych, działając na
rzecz podtrzymania i zachowania zdrowia w społeczności lokalnej;

rozpoznaje środowisko pacjenta

II. W zakresie działań mających na celu profilaktykę chorób lekarz
POZ:

identyfikuje czynniki ryzyka oraz zagrożenia zdrowotne pacjenta,
podejmuje działania ukierunkowane na ich ograniczenie;
szczególnie istotną rolą lekarza jest oddziaływanie na akceptację
przez pacjenta stanu zdrowia i wynikających z tego stanu
ograniczeń,

prowadzi systematyczną i okresową ocenę stanu zdrowia w
ramach badań przesiewowych zgodnie z odrębnymi przepisami.

III. W zakresie działań mających na celu rozpoznanie chorób lekarz
POZ:

planuje i koordynuje postępowanie diagnostyczne, stosownie do
stanu zdrowia pacjenta;

informuje pacjenta i/lub jego rodzinę o możliwościach
postępowania diagnostycznego w odniesieniu do aktualnego
stanu zdrowia oraz wskazuje podmioty właściwe do jego
przeprowadzenia;

przeprowadza badanie podmiotowe i badanie przedmiotowe
pacjenta zgodnie z aktualną wiedzą medyczną oraz z
wykorzystaniem technik dostępnych w warunkach podstawowej
opieki zdrowotnej;

wykonuje testy lub zleca wykonanie badań dodatkowych, a w
szczególności laboratoryjnych i obrazowych;

kieruje pacjenta na konsultacje specjalistyczne lub do jednostek
lecznictwa zamkniętego w celu dalszej diagnostyki i leczenia, w
przypadku gdy uzna to za konieczne;

dokonuje interpretacji wyników badań i konsultacji wykonanych
przez innych świadczeniodawców;

orzeka o stanie zdrowia pacjenta w oparciu o osobiste badanie i
dokumentację medyczną.

IV. W zakresie działań mających na celu leczenie chorób lekarz
POZ:

planuje i uzgadnia z pacjentem postępowanie terapeutyczne,
stosownie do jego problemów zdrowotnych oraz zgodnie z
aktualną wiedzą medyczną;

planuje i uzgadnia z pacjentem działania edukacyjne mające na
celu ograniczenie lub wyeliminowanie stanu będącego
przyczyną choroby pacjenta;

zleca i monitoruje leczenie farmakologiczne;

wykonuje zabiegi i procedury medyczne lub kieruje pacjenta do
ich wykonania u innych świadczeniodawców;

kieruje do oddziałów lecznictwa stacjonarnego, a także do
zakładów pielęgnacyjno-opiekuńczych i opiekuńczo-leczniczych
oraz do oddziałów paliatywno-hospicyjnych;

kieruje do pielęgniarskiej długoterminowej opieki domowej;

kieruje do leczenia uzdrowiskowego;

orzeka o czasowej niezdolności do pracy lub nauki zgodnie z
odrębnymi przepisami;

integruje, koordynuje lub kontynuuje działania lecznicze
podejmowane w odniesieniu do jego pacjenta przez innych
świadczeniodawców w ramach swoich kompetencji zawodowych.



V. W zakresie działań mających na celu usprawnianie
pacjenta lekarz POZ:

•

zleca wykonywanie zabiegów rehabilitacyjnych przez
określonych świadczeniodawców;

•

wykonuje stosownie do posiadanej przez siebie wiedzy i
umiejętności oraz posiadanych kwalifikacji i możliwości
zabiegi i procedury rehabilitacyjne;

•

zleca wydanie pacjentowi przedmiotów ortopedycznych i
środków pomocniczych zgodnie z odrębnymi przepisami.

Co trzeba zrobić by zostać lekarzem rodzinnym?

1. Po pierwsze trzeba skończyć medycynę – Wydział Lekarski na
Akademii Medycznej. Trwa to 12 (dwanaście semestrów) – czyli 6
lat studiów.
2. Po drugie trzeba odbyć lekarski staż podyplomowy. Trwa to
trzynaście miesięcy.
3. Po trzecie trzeba zdać LEP – Lekarski Egzamin Państwowy. Po
pomyślnym wyniku tego egzaminu otrzymuje się Prawo
Wykonywania Zawodu. Można wypisywać recepty i podbijać je
pieczątką ze swoim imieniem i nazwiskiem, innymi słowy można
pracować jako pełnoprawny lekarz.
4. Po czwarte trzeba ukończyć specjalizację z Medycyny
Rodzinnej. Trwa to w przypadku lekarzy po stażu podyplomowym
cztery lata.
5. Po piąte by być dobrym lekarzem trzeba uczyć się całe życie.

Dziękujemy za uwagę

Wykonały:
Babula Martyna
Gumuła Agnieszka