Rozdział 7.

Analiza kosztów

Michał Nowicki



Stanowi podstawę wielu decyzji
menedżerskich. Dokładna znajomość
kosztów jest warunkiem określenia
faktycznego poziomu zyskowności
przedsiębiorstwa.



Decyzje mające na celu maksymalizację
zysku zależą od wyników projekcji kosztów
występujących przy innych możliwych
wielkościach produkcji.

Analiza kosztów

Kierownicy działu produkcji muszą więc

często zadawać sobie następujące pytania:



Jaki będzie koszt zwiększenia produkcji o
25%?



Jaki wpływ na koszty będzie miała podwyżka
cen czynników wytwórczych?



Jakich zmian można dokonać w procesie
produkcji, aby obniżyć koszty, a
przynajmniej nie dopuścić do ich wzrostu?

Analiza kosztów c.d.



Koszty alternatywne



Koszty stałe

Przy podejmowaniu decyzji menedżerskich
najistotniejsze znaczenie mają dwie kategorie
kosztów:



Nazywany jest również kosztem utraconych
możliwości.



Koncepcja kosztu alternatywnego opiera się
przede wszystkim na porównaniu
względnych argumentów za i przeciw danej
decyzji.



Jest mierzony wielkością utraconych
korzyści, jakie mógłby przynieść najlepszy z
alternatywnych wariantów działania.

Koszt alternatywny



Są to koszty których wysokość nie zmienia
się w zależności od przyjętego wariantu
działania (np. przy zmianie rozmiarów
produkcji).



Koszty stałe nie są istotne przy ocenie
względnych za i przeciw poszczególnych
wariantów działania.

Koszty stałe



Istnieją dwie definicje zysku:



Zysk księgowy – jest różnicą między uzyskanym
przychodem a wydatkami, które w związku z min
ponieśliśmy.



Zysk ekonomiczny – jest różnicą między utargiem a
wszystkimi kosztami ekonomicznymi, obejmującymi
m.in. koszt alternatywny. W Szczególności powstaje
on w wyniku uwzględnienia kosztów kapitału i
zarządzania.

Zysk ekonomiczny jest ważniejszym wskaźnikiem

dla prowadzenia przedsiębiorstwa, niż zysk
księgowy.

Zysk ekonomiczny



Są poniesionym wydatkiem, którego nie
można odzyskać.

Koszty utopione

(historyczne)

Funkcja kosztów – określa całkowite koszty

wytwarzania przedsiębiorstwa dla każdej
wielkości produkcji. Powinna być zawsze
traktowana jako funkcja zakładająca
najniższe możliwe koszty.

Zapisuje są ją jako C=C(Q)

Koszty produkcji



Koszty produkcji można analizować w
krótkim i długim okresie.



Przy podejmowaniu decyzji dotyczących
rozmiarów produkcji w krótkim okresie
należy uwzględniać koszty stałe i koszty
zmienne.

Koszty produkcji w krótkim

okresie



Koszty stałe – powstają w wyniku ponoszenia
przez przedsiębiorstwo wydatków na stałe
czynniki produkcji np. opłaty leasingowe za
wynajem fabryki, koszty wyposażenia, podatki.
Wydatki te są niezależne od wolumenu produkcji.



Koszty zmienne – są pieniężnym wyrazem
wydatków przedsiębiorstwa na czynniki
produkcji, których zużycie można zmieniać np.
wynagrodzenie za nadgodziny, liczba
dokonywanych napraw. Całkowite koszty
zmienne rosną wraz ze wzrostem produkcji.

Koszty stałe i koszty
zmienne

Koszty całkowite są sumą kosztów stałych i
zmiennych



P. k. c. składają się z kosztów stałych i
kosztów zmiennych.



P. k. z. to całkowite koszty zmienne
podzielone przez wolumen produkcji.

Przeciętne koszty całkowite i

przeciętne koszty zmienne



Jest to przyrost kosztów całkowitych
wynikający ze zwiększenia produkcji o
jednostkę.



Koszt krańcowy wzrasta z powodu wzrostu
kosztów zmiennych.

Koszt krańcowy

Koszty przeciętne i koszty krańcowe przedsiębiorstwa
SMC= krótkookresowy koszt krańcowy
przedsiębiorstwa
SAC = krótkookresowe koszty przeciętne



W długim okresie przedsiębiorstwo może
dostosować nakłady wszystkich czynników
do zmieniających się warunków. Nie
występują wówczas żadne stałe czynniki
bądź koszty – wszystkie koszty są kosztami
zmiennymi. Tak więc nie ma potrzeby
rozróżniania kosztów całkowitych i
zmiennych.



Możliwość kombinacji wielu zmiennych
czynników produkcji powoduje, że nie działa
prawo malejących przychodów.

Koszty w długim okresie



Są to rosnące przychody ze skali produkcji.



To dodatnie efekty produkcyjne notowane
w długim okresie przy zwiększaniu
rozmiarów produkcji, przejawiające się w
spadku przeciętnych kosztów produkcji.

Korzyści skali



Występują one w procesie produkcji, jeśli
łączne koszty wytworzenia różnych
produktów są niższe od sumy kosztów ich
wyprodukowania oddzielnie.



Mikromarketing – jest to proces
różnicowania produktu, w celu dotarcia na
większą liczbę rynków.

Korzyści zakresu

(inaczej: produkcji łącznej)



Wzór na miarę korzyści zakresu (dla dwóch
produktów):

gdzie:



C(Q

1

,Q

2

) - oznacza koszty łącznej produkcji

dóbr w odpowiednich ilościach,



C(Q

1

), C(Q

2

) – koszty wyprodukowania

pojedynczego dobra oddzielnie .

Korzyści zakresu

(inaczej: produkcji łącznej) c.d.



Jest to ilustracja odwrotnej zależności
między kosztami przeciętnymi a
skumulowaną wielkością produkcji. Czyli,
wraz ze wzrostem skumulowanej produkcji
następuje spadek kosztów przeciętnych.



W przypadku kadry menedżerskiej, często
musi ona uczyć się jak „ustawić” proces
produkcji oraz jak zorganizować i zgrać w
czasie różne czynności produkcyjne.

Krzywa uczenia się

Koszt przeciętny zmniejsza się wraz ze
wzrostem produkcji skumulowanej.



Znajomość kosztów istotnych dla
przedsiębiorstwa jest niezbędna do
podejmowania przez menedżerów
optymalnych decyzji.



Przedsiębiorstwo wytwarzające jeden
produkt, powinno wg zasady maksymalizacji
zysku ustalić taki wolumen produkcji, który
zapewni zrównanie utargu krańcowego i
kosztu krańcowego, jeśli produkcja taka jest
opłacalna.

Analiza kosztów i optymalne

decyzje



W przypadku, produkcji wielu wyrobów,
przedsiębiorstwo powinno kontynuować swą
działalność tylko wtedy, kiedy utarg
całkowity jest wyższy od kosztów
całkowitych. Nie ma potrzeby rozdzielenia
wspólnych kosztów między poszczególne
produkty.

Analiza kosztów i optymalne

decyzje c. d.



W przypadku wystąpienia niekorzystnych
warunków ekonomicznych menedżerowie
muszą podjąć decyzję, czy należy zamknąć
przedsiębiorstwo.



Prawidłowa decyzja wymaga starannego
rozważenia wszystkich wchodzących w grę
wariantów decyzyjnych.



Warianty te różnią się w zależności od
horyzontu czasowego przyjmowanego przez
przedsiębiorstwo.

Analiza kosztów i optymalne

decyzje. Zasada zamknięcia



W krótkim okresie przedsiębiorstwo powinno
kontynuować produkcję dopóty, dopóki cena
przewyższa przeciętne koszty zmienne. Zakładając, że
rzeczywiście kontynuuje ono produkcję, maksymalna
wielkość narzutu na pokrycie i jednocześnie
minimalizację strat) zapewnia zrównanie utargu
krańcowego z kosztem krańcowym.



W długim okresie wszystkie czynniki produkcji są
zmienne. Przedsiębiorstwo powinno kontynuować
produkcję tylko wtedy, gdy przewiduje osiąganie
nieujemnego zysku ekonomicznego. Firma przynosząca
trwałe straty ekonomiczne będzie musiała zniknąć z
rynku.

Analiza kosztów i optymalne

decyzje. Zasada zamknięcia c. d.

Dziękuję za uwagę