2010-05-04

1

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

„

„

Problem wyboru metody analizy kosztów

Problem wyboru metody analizy kosztów

––

Podstawowym problemem wyboru metody analizy kosztów jest ustalenie, które koszty powinny

Podstawowym problemem wyboru metody analizy kosztów jest ustalenie, które koszty powinny
być uwzględnione w wybranym rodzaju analizy;

być uwzględnione w wybranym rodzaju analizy;

Konsekwencje (…)

Konsekwencje (…)

ƒƒ

Konieczne jest ustalenie tzw. „kosztów istotnych”,

Konieczne jest ustalenie tzw. „kosztów istotnych”,

„

„

Metody analizy kosztów

Metody analizy kosztów

––

W analizach ekonomicznych sektora zdrowia wykorzystuje się szereg metod analizy

W analizach ekonomicznych sektora zdrowia wykorzystuje się szereg metod analizy
kosztów, wśród nich znajdują się:

kosztów, wśród nich znajdują się:

1)

1) Analiza kosztów alternatywnych,

Analiza kosztów alternatywnych,

))

y

y ,

y

y ,

2)

2) Analiza uwzględniająca koszty opieki medycznej ponoszone w przyszłości,

Analiza uwzględniająca koszty opieki medycznej ponoszone w przyszłości,

3)

3) Analiza kosztów ogólnych,

Analiza kosztów ogólnych,

4)

4) Analiza kosztów związanych z zakupem majątku trwałego,

Analiza kosztów związanych z zakupem majątku trwałego,

5)

5) Analiza kosztów choroby,

Analiza kosztów choroby,

6)

6) Analiza kosztów jakości,

Analiza kosztów jakości,

11

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

„

„

Analiza kosztów alternatywnych

Analiza kosztów alternatywnych

ƒƒ

W analizach ekonomicznych sektora zdrowia kategorią kosztów odgrywającą znaczącą rolę jest analiza

W analizach ekonomicznych sektora zdrowia kategorią kosztów odgrywającą znaczącą rolę jest analiza
kosztów alternatywnych;

kosztów alternatywnych;

––

Niedoskonałości rynku usług medycznych powodują, że ceny rynkowe mogą nie odzwierciedlać

Niedoskonałości rynku usług medycznych powodują, że ceny rynkowe mogą nie odzwierciedlać
wielkości kosztów alternatywnych;

wielkości kosztów alternatywnych;

wielkości kosztów alternatywnych;

wielkości kosztów alternatywnych;

„

„

Przesłanki uzasadniające korektę cen rynkowych

Przesłanki uzasadniające korektę cen rynkowych

––

Decyzję o skorygowaniu dostępnych cen rynkowych, w taki sposób aby odzwierciedlały

Decyzję o skorygowaniu dostępnych cen rynkowych, w taki sposób aby odzwierciedlały
rzeczywiste koszty alternatywne należy podjąć w dwóch przypadkach:

rzeczywiste koszty alternatywne należy podjąć w dwóch przypadkach:

1)

1) gdy nieskorygowanie cen rynkowych spowodowałoby powstanie istotnych błędów w wynikach

gdy nieskorygowanie cen rynkowych spowodowałoby powstanie istotnych błędów w wynikach
prowadzonej analizy,

prowadzonej analizy,

2)

2) i/lub gdy istnieje obiektywny sposób korygowania cen rynkowych;

i/lub gdy istnieje obiektywny sposób korygowania cen rynkowych;

2)

2) i/lub gdy istnieje obiektywny sposób korygowania cen rynkowych;

i/lub gdy istnieje obiektywny sposób korygowania cen rynkowych;

22

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Opracowanie: dr Tomasz Skica

2010-05-04

2

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

„

„

Analiza uwzględniająca koszty opieki medycznej ponoszone w przyszłości

Analiza uwzględniająca koszty opieki medycznej ponoszone w przyszłości

––

Niezwykle istotnym problemem korygowania kosztów opieki medycznej jest uwzględnienie

Niezwykle istotnym problemem korygowania kosztów opieki medycznej jest uwzględnienie
kosztów opieki medycznej ponoszonych:

kosztów opieki medycznej ponoszonych:

a)

a)

w przyszłości,

w przyszłości,

b)

b) lub znacznej odległości w czasie pomiędzy poniesionymi kosztami a uzyskaniem efektu terapeutycznego;

lub znacznej odległości w czasie pomiędzy poniesionymi kosztami a uzyskaniem efektu terapeutycznego;

))

j

g

p

ę y p

y

y

p

y

g ;

j

g

p

ę y p

y

y

p

y

g ;

Konsekwencje!

Konsekwencje!

ƒƒ

W tym przypadku należy dokonać oceny zasadności wprowadzania korekty i ustalenia stopy dyskontowania

W tym przypadku należy dokonać oceny zasadności wprowadzania korekty i ustalenia stopy dyskontowania
lub współczynnika dyskontowania wartości tych kosztów i efektów;

lub współczynnika dyskontowania wartości tych kosztów i efektów;

„

„

Czym jest dyskontowanie?

Czym jest dyskontowanie?

Czym jest dyskontowanie?

Czym jest dyskontowanie?

––

Dyskontowanie polega na ustaleniu wartości teraźniejszej kosztów ponoszonych w przyszłości

Dyskontowanie polega na ustaleniu wartości teraźniejszej kosztów ponoszonych w przyszłości
przez wprowadzenie odpowiedniej korekty;

przez wprowadzenie odpowiedniej korekty;

ƒƒ

Wybór miernika korygującego zależy od momentu przyjętego do analizy;

Wybór miernika korygującego zależy od momentu przyjętego do analizy;

33

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

Punkt wyjściowy w procesie dyskontowania

Rodzaj stosowanego wskaźnika

• Jeżeli punktem wyjściowym jest występowanie kosztów w

końcu każdego badanego roku

• Jako wskaźnik korygujący przyjmuje się stopę dyskontowania

(r)

l k

k k d

k

• Jako wskaźnik korygujący należy przyjąć współczynnik

Wzór:

Wzór: Teraźniejsza wartość przyszłych kosztów (korzyści)

Teraźniejsza wartość przyszłych kosztów (korzyści)

• Jeżeli koszty pojawiają się na początku każdego roku

Jako wskaźnik korygujący należy przyjąć współczynnik
dyskontujący (WD);

(

)

∑

∑

=

=

∗

=

+

=

n

i

i

i

n

i

i

i

WD

PW

TW

r

i

PW

TW

1

1

TW

TW

teraźniejsza wartość przyszłych kosztów (korzyści);

teraźniejsza wartość przyszłych kosztów (korzyści);

PW

PW

ii

koszty (korzyści) ponoszone (uzyskane) w i

koszty (korzyści) ponoszone (uzyskane) w i--tym roku;

tym roku;

rr

stopa dyskontowa;

stopa dyskontowa;

nn

liczba lat w których ponoszone są koszty (uzyskane korzyści)

liczba lat w których ponoszone są koszty (uzyskane korzyści)

WD

WD

ii

współczynnik dyskontujący w i

współczynnik dyskontujący w i--tym roku;

tym roku;

Wzór:

Wzór: Współczynnik dyskontujący

Współczynnik dyskontujący

(

)

i

i

r

WD

+

=

1

1

2010-05-04

3

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

„

„

Jakie czynniki decydują o potrzebie dyskonta?

Jakie czynniki decydują o potrzebie dyskonta?

––

Na podjęcie decyzji o konieczności dyskontowania wartości przyszłych kosztów opieki medycznej

Na podjęcie decyzji o konieczności dyskontowania wartości przyszłych kosztów opieki medycznej
może mieć wpływ:

może mieć wpływ:

a)

a) dostęp do odpowiednich danych*

dostęp do odpowiednich danych*

b)

b) i/lub wielkość finansowania dodatkowej opieki medycznej w trakcie przedłużonych lat życia w wyniku

i/lub wielkość finansowania dodatkowej opieki medycznej w trakcie przedłużonych lat życia w wyniku

))

/

j p

y

j

p

y

y

y

/

j p

y

j

p

y

y

y

zastosowanej procedury;

zastosowanej procedury;

Zapamiętaj!

Zapamiętaj!

* W większości prowadzonych analiz za wielkość stopy dyskontowej przyjmuje się 5% a w USA nawet 3%;

* W większości prowadzonych analiz za wielkość stopy dyskontowej przyjmuje się 5% a w USA nawet 3%;

Stopa dyskontowa może być także obliczona na podstawie przewidywanych stóp inflacji w całej gospodarce

Stopa dyskontowa może być także obliczona na podstawie przewidywanych stóp inflacji w całej gospodarce
lub w sektorze zdrowia;

lub w sektorze zdrowia;

55

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

„

„

Analiza kosztów ogólnych

Analiza kosztów ogólnych

––

Koszty ogólne odnosi się do zasobów i dóbr wykorzystywanych przy realizacji różnych procedur

Koszty ogólne odnosi się do zasobów i dóbr wykorzystywanych przy realizacji różnych procedur
medycznych w tej samej placówce medycznej;

medycznych w tej samej placówce medycznej;

ƒƒ

Z tego powodu koszty wspólne powinny być uwzględniane w wycenie konkretnego procesu

Z tego powodu koszty wspólne powinny być uwzględniane w wycenie konkretnego procesu
terapeutycznego;

terapeutycznego;

p

y

g ;

p

y

g ;

Uzasadnienie

Uzasadnienie

ƒƒ

Do realizacji zadań stawianych przed opieką medyczną wykorzystywane są wspólne zasoby niezależne od

Do realizacji zadań stawianych przed opieką medyczną wykorzystywane są wspólne zasoby niezależne od
podejmowanych działań, stąd z ekonomicznego punktu widzenia powinny być one ujmowane w analizie kosztów

podejmowanych działań, stąd z ekonomicznego punktu widzenia powinny być one ujmowane w analizie kosztów
ogólnych;

ogólnych;

„

„

Metody rozdziału kosztów ogólnych

Metody rozdziału kosztów ogólnych

––

Przeprowadzając szczegółową analizę kosztów można zastosować jedną z czterech metod

Przeprowadzając szczegółową analizę kosztów można zastosować jedną z czterech metod
rozdziału kosztów ogólnych;

rozdziału kosztów ogólnych;

1) Bezpośredni rozdział kosztów,

1) Bezpośredni rozdział kosztów,
2)

2) Alokacja zasobów zmniejszających się skokowo;

Alokacja zasobów zmniejszających się skokowo;

3) Powtarzalna alokacja kosztów zmniejszających się skokowo;

3) Powtarzalna alokacja kosztów zmniejszających się skokowo;
4) Alokacja symultaniczna;

4) Alokacja symultaniczna;

66

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Opracowanie: dr Tomasz Skica

2010-05-04

4

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

„

„

Bezpośredni rozdział kosztów (1)

Bezpośredni rozdział kosztów (1)

––

Wg tej metody podstawą rozdzielenia kosztów jest współczynnik, którego wartość zależy od

Wg tej metody podstawą rozdzielenia kosztów jest współczynnik, którego wartość zależy od
podstawy alokacyjnej wyrażającej stopień zużycia danej usługi lub majątku ogólnego;

podstawy alokacyjnej wyrażającej stopień zużycia danej usługi lub majątku ogólnego;

Zapamiętaj!

Zapamiętaj!

––

Każdy koszt ogólny przypisuje się bezpośrednio danemu programowi lub oddziałom, dla których wylicza się

Każdy koszt ogólny przypisuje się bezpośrednio danemu programowi lub oddziałom, dla których wylicza się
koszty działalności;

koszty działalności;

„

„

Wartość rozdzielonych kosztów

Wartość rozdzielonych kosztów

––

Wartość rozdzielonych kosztów otrzymuje się jako iloczyn udziału kosztów danego programu

Wartość rozdzielonych kosztów otrzymuje się jako iloczyn udziału kosztów danego programu
( dd i ł )

k

t h

ól

h

ż

t ść

d t

l k

j j

( dd i ł )

k

t h

ól

h

ż

t ść

d t

l k

j j

(oddziału) w kosztach ogólnych pomnożony przez wartość podstawy alokacyjnej;

(oddziału) w kosztach ogólnych pomnożony przez wartość podstawy alokacyjnej;

Wady bezpośredniego rozdziału kosztów

Wady bezpośredniego rozdziału kosztów

––

Wadą tej metody jest zaniżenie wartości kosztów dla wszystkich programów lub oddziałów jako całości;

Wadą tej metody jest zaniżenie wartości kosztów dla wszystkich programów lub oddziałów jako całości;

77

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Opracowanie: dr Tomasz Skica

„

„

Bezpośredni rozdział kosztów (1)

Bezpośredni rozdział kosztów (1)

St i ń

ż i

j tk t

ł

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

Podstawa Alokacyjna

wyraża

Współczynnik

rozdziału kosztów

A

B

C

Koszty ogólne:

0,2

0,1

0,5

Schemat:

Schemat: Analiza kosztów ogólnych w przypisaniu do oddziałów

Analiza kosztów ogólnych w przypisaniu do oddziałów

Stopień zużycia majątku trwałego

C

D

,

0,2

Σ = 1

A

B

O. Pediatryczny

O. Wewnętrzny

C

B

O. Reumatologiczny

O. Położniczy

Wartość rozdzielonych kosztów ogólnych

(0,2 x koszty ogólne) x podstawa alokacyjna

(0,1 x koszty ogólne) x podstawa alokacyjna

A

B

88

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Opracowanie: dr Tomasz Skica

0,2

0,1

0,5

0,2

Udziały poszczególnych oddziałów szpitala w łącznej

wartości kosztów ogólnych

(0,5 x koszty ogólne) x podstawa alokacyjna

(0,2 x koszty ogólne) x podstawa alokacyjna

B

C

D

Suma kosztów ogólnych szpitala

2010-05-04

5

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

„

„

Alokacja zasobów zmniejszających się skokowo (2)

Alokacja zasobów zmniejszających się skokowo (2)

––

Polega na przypisywaniu kosztów w sposób skokowy od jednostki nadrzędnej do jednostki

Polega na przypisywaniu kosztów w sposób skokowy od jednostki nadrzędnej do jednostki
niższego szczebla;

niższego szczebla;

K

ól

Koszty ogólne

1

2

3

4

99

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Oddział

Reumatologiczny

Oddział

Chirurgiczny

Oddział

Wewnętrzny

Oddział

Pediatryczny

Maksymalny udział w łącznej

wartości kosztów ogólnych

Minimalny udział w łącznej
wartości kosztów ogólnych

4

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

„

„

Powtarzana alokacja kosztów zmniejszających się skokowo (3)

Powtarzana alokacja kosztów zmniejszających się skokowo (3)

––

Podobnie jak metoda (2) polega na przypisaniu kosztów w sposób skokowy z tą różnicą, że

Podobnie jak metoda (2) polega na przypisaniu kosztów w sposób skokowy z tą różnicą, że
powtarzana jest tak długo, dopóki nie zostaną wyeliminowane koszty nieprzypisane żadnemu

powtarzana jest tak długo, dopóki nie zostaną wyeliminowane koszty nieprzypisane żadnemu
programowi;

programowi;

A Program zdrowotny

A

A

A

A

B

B

B

C

C

B Program zdrowotny

C Program zdrowotny

A O.R. (0,2) + O. CH. (0,3) + O.W. (0,3) + O.P. (0,2)

B O.R. (0,3) + O. CH. (0,5) + O.W. (0,5) ---------------

C --------------- O. CH. (0,5) + O.W. (0,5) ---------------

„

„

Alokacja symultaniczna (4)

Alokacja symultaniczna (4)

––

Należy do metod matematycznych wykorzystujących układy równań liniowych, których

Należy do metod matematycznych wykorzystujących układy równań liniowych, których
rozwiązania stanowią rozdzielenie kosztów ogólnych;

rozwiązania stanowią rozdzielenie kosztów ogólnych;

10

10

Oddział

Reumatologiczny

Oddział

Chirurgiczny

Oddział

Wewnętrzny

Oddział

Pediatryczny

2010-05-04

6

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

„

„

Analiza kosztów związanych z zakupem majątku trwałego

Analiza kosztów związanych z zakupem majątku trwałego

ƒƒ

Określa się je mianem kosztów kapitałowych;

Określa się je mianem kosztów kapitałowych;

––

Odzwierciedlają wartość zakupionego majątku trwałego niezbędnego do realizacji określonych

Odzwierciedlają wartość zakupionego majątku trwałego niezbędnego do realizacji określonych
zadań;

zadań;

Zapamiętaj!

Zapamiętaj!

ƒƒ

Koszty związane z zakupem majątku trwałego obejmują: wyposażenie, budynki i ziemię;

Koszty związane z zakupem majątku trwałego obejmują: wyposażenie, budynki i ziemię;

„

„

Składowe kosztów kapitałowych

Składowe kosztów kapitałowych

––

W klasyfikacji kosztów związanych z zakupem majątku trwałego (tj. kosztów kapitałowych)

W klasyfikacji kosztów związanych z zakupem majątku trwałego (tj. kosztów kapitałowych)
wyróżnia się dwie jego składowe obejmujące:

wyróżnia się dwie jego składowe obejmujące:

11

Koszt alternatywny kapitału ulokowanego w dobra trwałe;

Koszt alternatywny kapitału ulokowanego w dobra trwałe;

1.

1.

Koszt alternatywny kapitału ulokowanego w dobra trwałe;

Koszt alternatywny kapitału ulokowanego w dobra trwałe;

2.

2.

Zmniejszona wartość dobra trwałego z powodu upływu czasu;

Zmniejszona wartość dobra trwałego z powodu upływu czasu;

„

„

Metody pomiaru i wyceny kosztów kapitałowych

Metody pomiaru i wyceny kosztów kapitałowych

––

Jako metody pomiaru i wyceny kosztów kapitałowych można zastosować:

Jako metody pomiaru i wyceny kosztów kapitałowych można zastosować:

ƒƒ

Obliczanie rocznej renty;

Obliczanie rocznej renty;

ƒƒ

Metody obrachunkowe umożliwiające zmniejszenie kosztu w każdym roku obrachunkowym;

Metody obrachunkowe umożliwiające zmniejszenie kosztu w każdym roku obrachunkowym;

ƒƒ

Określenie kosztu alternatywnego na podstawie pełnej wartości w każdym roku;

Określenie kosztu alternatywnego na podstawie pełnej wartości w każdym roku;

11

11

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

„

„

Koszty choroby

Koszty choroby ((cost

cost of

of illness

illness analysis

analysis))

––

Stanowią grupę kosztów, którą wykorzystuje się w analizach ekonomicznych dla wyrażenia:

Stanowią grupę kosztów, którą wykorzystuje się w analizach ekonomicznych dla wyrażenia:

ƒƒ

globalnej wartości kosztów;

globalnej wartości kosztów;

ƒƒ

i/lub ich struktury z uwzględnieniem określonych chorób;

i/lub ich struktury z uwzględnieniem określonych chorób;

Zapamiętaj!

Zapamiętaj!

ƒƒ

Koszty choroby mogą być analizowane z punktu widzenia całego sektora zdrowia, społeczeństwa lub

Koszty choroby mogą być analizowane z punktu widzenia całego sektora zdrowia, społeczeństwa lub
pacjenta;

pacjenta;

„

„

Koszty choroby a ryzyko chorobowe

Koszty choroby a ryzyko chorobowe

A li

k

tó

h

b

żli i

d i i i

i i

h

kł dó d i t t

h

ikó

A li

k

tó

h

b

żli i

d i i i

i i

h

kł dó d i t t

h

ikó

––

Analiza kosztów choroby umożliwia odniesienie poniesionych nakładów do istotnych czynników

Analiza kosztów choroby umożliwia odniesienie poniesionych nakładów do istotnych czynników
ryzyka chorobowego, które może być związane z:

ryzyka chorobowego, które może być związane z:

ƒƒ

rozprzestrzenianiem się danej jednostki chorobowej;

rozprzestrzenianiem się danej jednostki chorobowej;

ƒƒ

lub z zapadalnością na daną chorobę;

lub z zapadalnością na daną chorobę;

12

12

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Opracowanie: dr Tomasz Skica

2010-05-04

7

Wybrane metody analizy kosztów

Wybrane metody analizy kosztów

Tabela:

Tabela: Czynnik ryzyka chorobowego a nazwa analizy kosztów

Czynnik ryzyka chorobowego a nazwa analizy kosztów

Czynnik ryzyka chorobowego

Nazwa analizy kosztów

• Rozprzestrzenianie się danej jednostki chorobowej;

• Analiza kosztów oparta na rozprzestrzenianiu

(„Prevalence – Based Analysis”)

Zalety analizy kosztów choroby

Zalety analizy kosztów choroby

––

Zaletą tej metody analizy jest możliwość porównywania kosztów chorób w różnych przekrojach np.:

Zaletą tej metody analizy jest możliwość porównywania kosztów chorób w różnych przekrojach np.:

ƒƒ

Przestrzennym;

Przestrzennym;

ƒƒ

Czasowym;

Czasowym;

• Zapadalność na daną chorobę;

• Analiza kosztów oparta na częstościach

(„Incidence – Based Analysis”)

C aso y ;

C aso y ;

ƒƒ

Wg czynników demograficznych;

Wg czynników demograficznych;

ƒƒ

Wg prognozowania zmian w kształtowaniu się tej kategorii kosztów;

Wg prognozowania zmian w kształtowaniu się tej kategorii kosztów;

dla ustalenia kierunków przyszłej polityki zdrowotnej;

dla ustalenia kierunków przyszłej polityki zdrowotnej;

13

13

Opracowanie: dr Tomasz Skica

Opracowanie: dr Tomasz Skica