UWAGA i PAMIĘĆ

w znaczeniu koncepcji poznawczej

Pojęcie uwagi według

Williama Jamesa

„Uwaga jest objęciem
w posiadanie umysłu,
w czystej i żywej
postaci, jednego z
wielu obiektów lub
biegów myśli,
możliwych do objęcia w
tym samym czasie”

Pojęcie uwagi według

Williama Jamesa

„Uwaga oznacza
wycofanie się z
pewnych rzeczy, w
celu skutecznego
radzenia sobie z
innymi”

Funkcje Uwagi

• Selektywność
• Czujność
• Przeszukiwanie
• Kontrola czynności jednoczesnych
• Przełączenie

Selektywność źródeł informacji

Funkcja uwagi

Zdolność wyboru

jednego:

• bodźca,
• źródła stymulacji,

lub

• ciągu myśli

kosztem innych.

Selektywność źródeł informacji

Funkcja uwagi

Colin Cherry

(1953)

Efekt przyjęcia

towarzyskiego

Czujność

Funkcja uwagi

Czujność to zdolność:
• długotrwałego oczekiwania na pojawienie się

ściśle

określonego

bodźca

zwanego

sygnałem

• ignorowania pozostałych bodźców, tj. szum,

dystraktor

Czujność jest stanem gotowości na wykrycie,
rozpoznanie i reakcję na niezwykle subtelne
zmiany w środowisku (Mackworth)

Czujność

Funkcja uwagi

Teoria detekcji

sygnałów

Reakcja człowieka

na:

• sygnał  trafienie
• szum  błąd

fałszywego
alarmu

Czujność

Funkcja uwagi

Teoria detekcji sygnałów

Brak reakcji na:
• sygnał  błąd ominięcia
• szum  prawidłowe

odrzucenie

Przeszukiwanie pola

percepcyjnego

Funkcja uwagi

Przeszukiwanie polega na
aktywnym, systematycznym
badaniu pola percepcyjnego
w celu wykrycia obiektów
spełniających założone
kryterium.

Efektywność i czas
przeszukiwania pola
percepcyjnego zależy od
obecności dystraktorów.

Przeszukiwanie pola percepcyjnego

Wykryj F oraz /

@ # * & % $ ! @ ! *
? @ ! # * * # * ? <
# * & ^ # % * & % $
< F : } * # + [ / %
; = * % ^ @ ! & * [

Przeszukiwanie pola percepcyjnego

Wykryj literę F

A D K R S D P O W

M

L S W C V M S A L R
G W O A K L S Q P D
M W T U F W Y G J L
A L Q P R C N S K J

a d k r s d p o w m
l s w c v m s a l r
g w o a k l s q p d
m w t u F w y g j l
a l q p r c n s k j

Kontrola czynności

jednoczesnych

Funkcja uwagi

Kontrola czynności
jednoczesnych to
zdolność
wykonywania kilku
czynności w
jednakowym czasie.

Przełączenie uwagi

Funkcja uwagi

Przełączenie uwagi oznacza zdolność

uwagi do przełączania się między

dwoma zadaniami, „obsługiwanymi”

przez niezależne procesy

przetwarzania informacji.

Pamięć

Pamięć jest

zdolnością do:

• przechowywania

informacji i

• późniejszego jej

wykorzystywania.

Proces pamięciowy

Tradycyjne fazy procesu pamięciowego

• Zapamiętywanie
• Przechowywanie
• Odtwarzanie

Zapamiętywanie

Faza procesu pamięciowego

Zapamiętywanie:
• polega na

wprowadzeniu
informacji do jednego
z systemów pamięci

• wymaga:

– zakodowania

informacji i

– utrwalenia zapisu

Przechowywanie

Faza procesu pamięciowego

Przechowywanie
polega na
przeciwdziałaniu:
•zanikowi informacji
lub
•utracie dostępu do
zapamiętanych
informacji

Odpamiętywanie

Faza procesu pamięciowego

Odpamiętywanie:
• polega na wykorzystaniu wcześniej

zapamiętanych informacji

• może dokonywać się przez:

– przypominanie
– rozpoznawanie
– powtórne uczenie się

Rodzaje pamięci

Pamięć przemijająca
• ultrakrótka (sensoryczna)
• operacyjna (krótkotrwała, robocza)

Pamięć długotrwała
• deklaratywna (semantyczna,

epizodyczna)

• niedeklaratywna (proceduralna)

Pamięć sensoryczna

Rodzaj pamięci przemijającej

Pamięć sensoryczna
•przechowuje niewielką
ilość informacji w bardzo
krótkim czasie
•dzielimy ze względu na
modalność:

– wzrokową (pamięć

ikoniczna)

– słuchową (pamięć

echoiczna)

Pamięć krótkotrwała

Short term memory (STM)
• przechowuje niewielkiej

ilości informacje przez
krótki czas (kilka,
kilkanaście sekund)

• cechy STM:

– nietrwałość
– niepojemność

Pamięć robocza

Rodzaj pamięci przemijającej

Centralny system
wykonawczy
• pętla fonologiczna
• szkicownik

wzrokowo-
przestrzenny

• bufor epizodyczny

Pamięć deklaratywna

Rodzaje pamięci długotrwałej

Semantyczna
• odnosi się do

faktów, w skład
których wchodzą:

– pojęcia
– zasady
„Słownik umysłowy”

• funkcjonowanie:

– model sieciowy
– model cech

Epizodyczna
• rozumiana jest jako

pamięć zdarzeń,
bogata w zapisy o:

– czasie,
– miejscu
– sposobie

pozyskania wiedzy

Pamięć niedeklaratywna

Rodzaj pamięci długotrwałej

Pamięć proceduralna
związana jest z
procesem nabywania:
•umiejętności i
nawyków
• nabywania wprawy

– czynności poznawcze
– interakcja zmysłu

równowagi

– koordynacja

motoryczno-wzrokowa

Szczególne rodzaje pamięci

Autobiograficzna
• pamięć wydarzeń,

dotyczących
indywidualnej historii
życia danej jednostki

• przechowany

materiał ma
odniesienie do „Ja”
jako obiektu
doświadczenia

Prospektywna
• pamięć działań,

które mają być
dopiero podjęte,

• zapisy pamięciowe

planowanych
działań, poczynione
w przeszłości,
których treścią jest
przyszłości

Literatura

Nęcka, E. Orzechowski, J. Szymura, B. (2006).
Psychologia poznawcza. (s. 177-228, 319-416).
Warszawa: PWN.

Falkowski, A. Maruszewski, T., Nęcka, E. (2008).
Procesy Poznawcze. W: J. Strelau, D. Doliński (red.),
Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1 (s. 418-
460). Gdańsk: GWP.



Dziękuję za uwagę!