Uniwersalne spojrzenie na

schemat i strukturę

organizacji

Karim Zemirli

1

Spis Treści

1.

Struktura klasyczna

2.

Struktura liniowa

3.

Struktura funkcjonalna

4.

Struktura sztabowo - liniowa

5.

Nowoczesne rozwiązania struktur organizacji

6.

Struktura macierzowa

7.

Struktura projektowa

8.

Struktura sieciowa

9.

Bibliografia

2

Struktura klasyczna

• Wady

– Wydłużanie drogi przepływu informacji
– Skostniałe, powtarzalne działanie
– Koncentracja na wnętrzu organizacji a

nie jej otoczeniu

– Trwały, długookresowy podział zadań
– Przystosowanie pracowników do z góry,

ustalonych zadań na stanowiskach

– Centralizacja władzy

3

Struktura klasyczna

• Wady z punktu widzenia klienta

– Klient nie istnieje w schemacie

organizacyjnym

– Nikt nie zajmuje się procesami

zachodzącymi w płaszczyźnie poziomej
schematu organizacyjnego

– Stosunki klienta z przedsiębiorstwem są

rozczłonkowane

– Kierownik, a nie klient jest ośrodkiem

zainteresowania pracownika

4

Struktura klasyczna

• Zalety

– Jasne uporządkowanie organizacji
– Jasność rozkazodawstwa
– Wyznaczanie każdemu pracownikowi i kierownikowi

jego miejsca w hierarchii

– Jednoznaczne rozdzielenie zadań i uprawnień

zależnych od celu

– Przeniesienie części odpowiedzialności na organizację

i procedury

– Ułatwienie działań przez utrwalenie i

biurokratyzowanie procesów

– Zapewnienie kadrze kierowniczej licznych przywilejów

5

Struktura liniowa

• Przewagę posiadają więzi służbowe uzupełniane

więziami współpracy i pomostowymi. Dla tej
struktury najistotniejsze jest jakość rozkazodawstwa

• Informacje przebiegają w układzie pionowym,

między szczeblami bez pomijania kolejnych w
hierarchii

• Większość spraw rozstrzygana jest na poziomie

komórki organizacyjnej

• Kierownik miał świadomość iż ma wszystko pod

kontrolą jednak z praktycznego punktu widzenia
struktury liniowe nie istniały

6

Model struktury liniowej

7

Struktura funkcjonalna

• W czystej postaci nie istniała
• Przeważają więzi funkcjonalne

hierarchiczne, z których wynika brak
zasady jedności rozkazodawstwa

• Pracownicy najniższego szczebla

mogą mieć po kilku przełożonych co
może stwarzać niejasności

• Nie ma komórek organizacyjnych

8

Model struktury

funkcjonalnej

9

Struktura sztabowo-liniowa

• Łączy zalety struktur liniowych i funkcjonalnych
• Utrzymuje się w nich zasadę jedności

rozkazodawstwa ale równocześnie tworzy się
stanowiska i komórki sztabowe wspomagającę
kadrę kierowniczą

• Wyróżnia się:

– Sztab naczelny
– Sztab centralny
– Sztab na różnych szczeblach
– Hierarchię sztabową

10

Skład sztabów

• W przedsiębiorstwach – asystent,

sekretariat, stanowiska lub komórki
ds.: kontroli jakości, zarządzania
jakością, strategii informatyzacji,
kontrolingu czy higieny pracy

• W bankach – departamenty ds.:

audytu, public relations, rozwoju
kadr, obsługi zarządu banku

• W urzędach – sekretariat zarządu,

sekretariat rady, kancelaria, wydział
prawny

11

Model struktury sztabowo-liniowej ze

sztabem naczelnym

12

Model ze sztabem

centralnym

13

Nowoczesne struktury

organizacyjne

• Heterarchia – pojęcie stojące w opozycji do hierarchii

i pojęcia chaosu

– Jest to system powiązań pomiędzy elementami, system

poziomy dający wszystkim elementom takie same szanse

• Dwie najistotniejsze cechy heterarchii

– Demokracja – wynika z podnoszenia wiedzy uczestników

organizacji. Zacierają się podziały pomiędzy posiadaczami
wiedzy a tymi, którzy jej nie posiadają. Wzrastający dostęp
do szkoleń, doskonalenia kadr charakterystyczny nie tylko
dla krajów wysoko rozwiniętych sprawia iż w organizacjach
pracują coraz lepiej wykształceni ludzie

– Temporalność – czasowość działań

14

Struktura macierzowa

• Wskazuje na możliwość wykorzystywania

dwu lub więcej wymiarów

• Równoczesne i równoprawne

wykorzystywanie dwu wymiarów
powoduje, że nakładają się one na siebie,
tworząc macierz

• Włączanie trzeciego lub czwartego

wymiaru sprawia czasami nazywanie
takich struktur hybrydowymi

15

Model struktury

macierzowej

16

Struktura macierzowa

• Jest próbą połączenia zalet struktur opartych na

funkcjonalnym podziale zadań i podziale według
produktów

• Jest to pierwszy typ w miarę nowoczesnej

struktury uwzględniający szybsze relacje i
lepsze wykorzystanie specjalistów

• Produkt jest traktowany jako efekt końcowy
• Porzucenie klasycznej zasady jedności

kierowania, równoległe wykorzystywanie
różnych kryteriów podziału zadań na tym
samym poziomie

17

18

Tworzenie struktury macierzowej

• W początkowej fazie struktury macierzowej,

gdy istotnego znaczenia nabiera obsługa
danego klienta albo wytwarzanie
konkretnego produktu, do realizacji tego
zadania powołuje się specjalne stanowisko
kierownika podporządkowane bezpośrednio
dyrektorowi lub zarządowi

• Zadaniem takowego kierownika nie jest

wyłącznie wykonanie danego produktu ale
również wygenerowanie konkretnego zysku

19

20

Struktura projektowa

• Jest kontynuacją struktury

macierzowej, nastawiona jest na
grupy pracowników tzw. Task Force
realizujące konkretne projekty

• Zespół tworzony jedynie z własnych

pracowników

21

Model struktury projektowej

22

Menedżerem projektu zostaje

kierownik

23

Menedżerem projektu zostaje

kierownik i dobiera kierowników

24

Menedżerem zostaje

podwładny

25

Menedżerem zostaje pracownik

wykonawczy

26

Menedżerem zostaje specjalista

sztabowy

27

Zalety struktury projektowej

• Zapewnia organizacjom elastyczność
• Ułatwiają firmom szybką reakcję na potrzeby otoczenia
• Dobrze wykorzystują specjalistów i weryfikują ich pracę
• Pobudzają do współpracy interdyscyplinarnej
• Angażują ludzi, stawiają im wyzwania i dają satysfakcję
• Rozwijają specjalizację i umiejętności pracowników
• Odciążają naczelne kierownictwo, pozostawiając mu

czas na strategię

• Pozwalają na przesuwanie ekspertów do głównych

obszarów zgodnie z potrzebami

28

Struktura sieciowa

• Traktuje się sieć jako zbiór

podobnych lub zróżnicowanych
elementów, np. przedsiębiorstw,
które wchodzą ze sobą na stałe w
system powiązań i zależności,
zachowując jednak duży zakres
samodzielności

• Struktury sieciowe powstały

stosunkowo niedawno i są wynikiem
czasowych powiązań
komunikacyjnych

29

Typy sieci wg. Brilmana

1.

Sieci zintegrowane – zbiór składający się z rozproszonych
jednostek, tzn. przedstawicieli zakładów, filii, które prawnie lub
finansowo należą do jednej grupy. Władza instytucjonalna jest
zlokalizowana w centrali, będącej głównym dysponentem
zasobów finansowych

2.

Sieci sfederowane – wszelkie zgrupowania osób prawnych lub
fizycznych, które uświadamiają sobie wspólnotę swoich potrzeb i
chcą stworzyć we własnym zakresie sposoby ich zaspokajania.
Przykładowo spółdzielnie, stowarzyszenia.

3.

Sieci kontraktowe – powiązania oparte na umowach koncesyjnych
lub franchisingowych zawieranych pomiędzy partnerami
statutowo niezależnymi. Spotyka się je w dystrybucjach
produktów masowych, prowadzeniu restauracji czy hotelarstwie.

4.

Sieci stosunków bezpośrednich – występują w takich dziedzinach
życia społecznego jak polityka czy religia.

30

Model struktury sieciowej

31

Model struktury sieciowej wirtualnej

32

Zalety struktury sieciowej

• Szybkość działania i przepływu

informacji

• Elastyczność i efektywność

funkcjonowania

• Minimalna formalizacja
• Dobrowolność przystępowania
• Wysoka specjalizacja
• Daleko idąca integracja i

koncentracja na celach i wartościach

33

Wady struktury sieciowej

• Tymczasowość zasad działania
• Brak poczucia przynależności i

bezpieczeństwa

• Trudności z kontrolą i

egzekwowaniem odpowiedzialności

34

Bibligrafia

• Klasyczne i nowoczesne struktury

organizacji Hanna Fołtyn

35