TEMAT NUMERU PADACZKA

4
PADACZKA
zasady leczenia
dzieci i młodzieży
Każdy przypadek dziecka z padaczką jest w pewnym
sensie niepowtarzalny, odmienny i nie można oceniać
go standardowo zarówno pod względem problemów
medycznych, psychologicznych, jak i socjalnych.
DR TOMASZ MAZURCZAK chorzy współuczestniczyli w podejmo-
waniu decyzji co do swego zdrowia,
adaczka jest jednym z naj- a przede wszystkim leczenia. Intencją
częstszych, po bólach głowy, piszącego ten artykuł jest przybliżenie
schorzeniem układu nerwo- niektórych problemów dotyczących dia-
wego u dzieci i młodzieży. gnozowania, a przede wszystkimi lecze-
POcenia się, że dotkniętych nią nia chorego dziecka. Ponieważ każdy
jest od 0,5% do 5% ludzi na świecie przypadek dziecka z padaczką jest
(w Polsce cierpi na nią ok. 400 tysięcy w pewnym sensie niepowtarzalny, od-
osób). Szacuje się, że na świecie choruje mienny i nie można oceniać go standar-
około 50 milionów ludzi, z czego połowa dowo zarówno pod względem proble-
jest z
le leczona lub w ogóle nie jest le- mów medycznych, psychologicznych,
czona. Padaczka jest schorzeniem zna- jak i socjalnych.
nym od starożytności (np. kodeks Ham-
murabiego, pisany ok. 1900 r. p.n.e.), DEFINICJA
który mimo znacznego postępu wiedzy Napad padaczkowy  powstaje
zarówno medycznej, jak i psychologicz- wskutek nieprawidłowych, nadmier-
nej do dziś obarczony jest różnymi mita- nych wyładowań bioelektrycznych
mi i przesądami wielu społeczeństw. Za- w komórkach nerwowych mózgu. Stan
zwyczaj przewlekły charakter choroby, ten przy przekroczeniu progu krytycz- napadów występujących u danego
częstość jej występowania, konieczność nego manifestuje się objawami w po- chorego. Służą temu głównie: dokład-
długotrwałego leczenia oraz konse- staci zaburzeń ruchowych (drgawki), nie zebrany wywiad od chorego
kwencje społeczne stanowią potrzebę zmysłowych (np. zaburzenia widzenia, i świadków napadu (najczęściej rodzi-
rozpowszechniania wiedzy na temat pa- odbierania bodz
ców dz
więkowych), ny) oraz charakter zmian w badaniu
daczki zarówno wśród samych chorych, świadomości (np. utrata przytomności, elektroencefalograficznym  EEG.
ich rodzin, jak również, a może przede przymglenie), wegetatywnych (np. Wywiad jest pierwszym i podstawo-
wszystkim społeczeństwa, w którym ży- nudności, wymioty), emocjonalnych, wym elementem procesu diagnostycz-
ją. Jak pokazują doświadczenia lekarzy, czy poznawczych. Określenie ognisko nego. W czasie jego zbierania lekarz
rozmowy z rodzicami dzieci cierpiących padaczkowe oznacza grupę zmienio- powinien uzyskać informacje dotyczą-
na padaczkę czy chorymi nie przynoszą nych, nadmiernie pobudliwych neuro- ce wywiadu rodzinnego, przebiegu cią-
odpowiedzi na wszystkie pytania czy nów. Istnieje wiele typów napadów pa- ży i porodu, rozwoju psychoruchowe-
wątpliwości. Jest to jeszcze bardziej wi- daczkowych o bardzo zróżnicowanych go, początku i przebiegu choroby.
doczne, gdyż obecne tendencje w medy- objawach. W każdym przypadku ko- Informacje dotyczące napadów po-
cynie zmierzają do tego, by rodzice czy nieczne jest dokładne ustalenie typu winny uwzględniać porę dnia i oko-
styczeń/luty 2007 PRZYJACIEL
PADACZKA TEMAT NUMERU

5
liczności, czas trwania napadu. Bar- miotowe (pediatryczne i neurologicz- nione. Na kanwie tego podziału doko-
dzo istotną kwestią, choć trudną do ne), ocena laboratoryjna krwi, płynu nuje się dalszej rozbudowy listy róż-
uchwycenia, jest początek napadu. mózgowo-rdzeniowego i moczu. Ba- nych napadów.
Kolejną ważną sprawą jest ocena sta- danie elektroencefalograficzne (EEG) Napad uogólniony  może być
nu świadomości, objawy towarzyszące oraz badania neuroobrazowe, takie jak drgawkowy lub bezdrgawkowy, w przy-
napadowi oraz zachowanie chorego rezonans magnetyczny  zdecydowa- padku pierwotnego uogólnienia do na-
po napadzie. U każdej osoby wystąpie- nie preferowany i w mniejszym stop- padu dochodzi równocześnie w obu
nie napadu padaczkowego powoduje niu tomografia komputerowa głowy. półkulach mózgowych.
konieczność przeprowadzenia dokład- Napad nieświadomości  (ab-
nej diagnostyki. Jej celem jest ustale- RODZAJE NAPADÓW sence  wyłączenie świadomości) jest
nie rodzaju napadów i padaczki oraz PADACZKOWYCH przykładem napadu bezdrgawkowego
ewentualnie przyczyny napadów. Za- Międzynarodowa Liga Przeciwpa-  podczas napadu dochodzi do prze-
kres tych badań zależy od konkretnej daczkowa w swej klasyfikacji dzieli rwania wcześniej wykonywanej czyn-
sytuacji. Do najczęściej wykonywa- napady padaczkowe na częściowe ności; chory nieruchomieje, oczy wpa-
nych badań należą: badanie przed- (miejscowe, zlokalizowane) i uogól- trują się w jeden punkt, nie mówi
PRZYJACIEL styczeń/luty 2007
fot. MAREK ZAWADKA
TEMAT NUMERU PADACZKA

6
i z opóz
nieniem reaguje, gdy się do Napad atoniczny  jest z kolei z następczym przejściem w napad czę-
niego zwraca. Bodz
ce dz
więkowe lub postacią napadu, w którego przebiegu ściowy złożony. W przypadku obu po-
dotyk mogą niekiedy prowadzić do dochodzi do nagłej utraty napięcia staci napadów często występują auto-
przerwania napadu. Zwykle typowe mięśniowego z zaburzeniami świado- matyzmy (stereotypowe sekwencje
wyłączenie trwa kilka lub kilkanaście mości i również wynikającym z tego ruchowe) dotyczące mięśni twarzy
sekund; znacznie rzadziej obserwuje zagrożeniem upadkiem (urazem gło- i kończyn górnych.
się dłuższe napady. wy, np. chory siedzi przy stole).
Napad miokloniczny  nagle Uogólniony napad toniczno- ROZPOZNANIE PADACZKI
występujące skurcze mięśniowe (mio- -kloniczny  dochodzi w nim do utra- Rozpoznanie padaczki ustala się
klonie) zwykle określonych grup mię- ty świadomości, upadku z pozycji sto- głównie na podstawie dokładnie ze-
śniowych (często ramiona i barki) jącej lub siedzącej; następnie w fazie branego wywiadu. Podstawową infor-
wraz z wypuszczaniem z rąk trzyma- tonicznej napadu skurcz lub usztyw- macją, jakiej potrzebuje lekarz, jest
nych w nich przedmiotów lub ich od- nienie całego ciała z wykrzywieniem opis początkowej fazy napadów, ich
rzuceniem na odległość, niekiedy twarzy. W fazie klonicznej napadu po- częstotliwości oraz przebiegu. Bada-
z upadkiem; z możliwością wystąpie- czątkowo obserwowane są mioklonie nia dodatkowe mają znaczenie po-
nia zaburzeń świadomości. a następnie rytmiczne kloniczne skur- mocnicze. W szczególności dotyczy to
Napad kloniczny  klonie to ryt- cze całego ciała. Napad kończy się EEG, które jest jedynym badaniem, za
miczne skurcze mięśni o dłuższym rozluz
nieniem mięśni stopniowym od- pomocą, którego można wykazać ist-
czasie trwania, które obejmują głów- zyskaniem świadomości. Napad po- nienie nieprawidłowej czynności bio-
nie mięśnie zginacze głowy, ramion kryty jest niepamięcią. elektrycznej mózgu, będącej istotą pa-
i tułowia, ale również i nóg  co pro- Napad częściowy  w przypadku daczki. Charakter zapisu odgrywa
wadzi ostatecznie do upadku z możli- prostych napadów częściowych świa- bardzo ważne znaczenie w rozpozna-
wością doznania urazu. Napady tego domość pacjenta jest zachowana; waniu typów napadów i rodzaju pa-
rodzaju mogą trwać nawet kilka mi- w trakcie napadów częściowych zło- daczki. Ponadto często jest pomocny
nut. Ze względu na narastające niedo- żonych dochodzi do zaburzeń świado- przy ustaleniu sposobu leczenia i ro-
tlenienie dochodzi do zasinienia ust mości. Napad częściowy może przejść kowania. Jest sprawą dość dobrze
i całej twarzy. Po napadzie chory jest w napad uogólniony, czego ostatecz- znaną i udokumentowaną, że u nie-
wyczerpany i zazwyczaj zasypia. Sa- nym efektem jest wtórnie uogólniający których chorych na padaczkę zapisy
me napady kloniczne występują rzad- się napad toniczno-kloniczny. EEG w okresach międzynapadowych
ko; znacznie częściej są one częścią Napad częściowy prosty  jest mogą być prawidłowe. Z drugiej stro-
składową tzw. napadów grand-mal, przez pacjenta zapamiętany i możliwy ny sam fakt występowania zmian na-
tj. uogólnionych napadów toniczno- do przypomnienia. Ze względu na padowych w EEG (stwierdzany u po-
-klonicznych. wiodące objawy wyróżnia się pięć nad 15% zdrowej populacji) nigdy nie
Napad toniczny  to nagle wy- głównych postaci: napady częściowe przesądza o rozpoznaniu padaczki.
stępujący uogólniony skurcz całego ruchowe, czuciowe, sensoryczne (zmy- Wynik EEG zawsze musi być inter-
ciała lub grupy mięśni z towarzyszą- słowe), wegetatywne i psychiczne. pretowany łącznie z danymi z wywia-
cą utratą przytomności, który wpraw- Napad częściowy złożony  du. Badania neuroradiologiczne po-
dzie trwa tylko kilka sekund, ale bu- może przebiegać jako zaburzenie zwalają na uwidocznienie struktury
dzi szczególny niepokój ze względu świadomości występujące już na po- mózgu. Mają więc na celu ustalenie
na możliwość upadku i doznania czątku napadu lub początek odpowia- przyczyn padaczki. Niektórzy chorzy
urazu. da napadowi częściowemu prostemu uważają, że ich prawidłowy wynik za-
WIOLETTA BARTKIEWICZ
wymienia się także wikłań z padaczką ocenia się
psycholog
stany majaczeniowe, na około 17%. Typ powikłań
zespoły depresyjne, uzależniony jest od podłoża
Epilepsja jest chorobą, której cza jeśli atakowi nie zespoły maniakalne, padaczki, rozległości i umiej-
towarzyszy nadal wiele mitów towarzyszy aura. zespoły schizofrenicz- scowienia zmian organicz-
i przesądów. Pomimo rozwoju Czasem epilepsja ne, zespoły parafre- nych w mózgu, postaci oraz
medycyny i nauki, a także coraz utożsamiana jest niczne i paranoiczne. częstotliwości napadów pa-
KOMENTARZ
lepiej wykształconego społe- z chorobą psychicz- Jednak wymienione daczkowych.
czeństwa nietrudno spotkać się ną, mówiono o  opętaniu wyżej powikłania nie odróżnia- U dzieci najczęstszym za-
ze stereotypami i ogólnym lę- chorych. Dziś wiadomo, że pa- ją się częstotliwością syptoma- burzeniem współwystępującym
kiem przed spotkaniem się daczce mogą, ale nie muszą tologiczną od psychoz wywo- z padaczką jest niepełnospraw-
z osobą chorą na padaczkę. Lęk towarzyszyć ostre zaburzenia łanych innymi przyczynami niż ność intelektualna. Jest zatem
ten może potęgować pewna psychiczne. Oprócz przed- epilepsja. Częstość współwy- bardzo ważne, aby poza zadba-
nieobliczalność choroby, zwłasz- i ponapadowych zamoroczeń stępowania wymienionych po- niem o leczenie farmakologicz-
styczeń/luty 2007 PRZYJACIEL
PADACZKA TEMAT NUMERU

7
przecza rozpoznaniu padaczki, co nie elektrycznej może być efektem tak
jest nigdy prawdą. Należy podkreślić, zwanej skłonności genetycznej do re-
NIE JEST
PRAWD
, ŻE:
że zaburzenia napadowe w istocie agowania napadami, co oznacza, że
niemające charakteru padaczkowego Padaczka jest chorobą psychiczną aby wystąpiła padaczka musi zadzia-
występują w wieku rozwojowym dwu- Leczenie padaczki jest mało skuteczne łać jakiś dodatkowy czynnik sprzyja-
dziestokrotnie częściej niż padaczka. Padaczka u wszystkich chorych jest jący rozwojowi choroby. Przyczyny
Niestety bywa, że przy jednoczesnym chorobą całego życia występowania padaczki są różnorod-
stwierdzeniu nieprawidłowego zapisu Napady padaczkowe zawsze mają ne, zarówno wrodzone, jak i nabyte.
EEG są rozpoznawane i leczone jak charakter drgawkowy i zawsze Wśród czynników wrodzonych należy
padaczka. Poniżej wymieniono nie- przebiegają z utratą przytomności wymienić choroby metaboliczne,
które z nich; omdlenia, napady afek- Chorzy na padaczkę nie osiągają aberracje chromosomalne, wady mó-
tywnego bezdechu (tzw. napady zano- znaczących sukcesów zawodowych zgu. Przyczyną padaczki mogą być
szenia), zaburzenia rytmu serca, powikłania infekcji wrodzonych na-
łagodne napadowe zawroty głowy, stępstwa nieprawidłowego przebiegu
migrenowe bóle głowy, ruchy mimo- ciąży i porodu (np. encefalopatia nie-
JEST
PRAWD
, ŻE:
wolne (tiki), stereotypie, lęki nocne, dotlenieniowo-niedokrwienna, krwa-
koszmary senne, sennowłództwo (lu- Na padaczkę chorowało wielu znanych wienia wewnątrzczaszkowe), urazy
natykowanie), mioklonie zasypiania, ludzi (np. Byron, Dostojewski, czaszkowo-mózgowe, malformacje
objawy związane z odpływem żołąd- Aleksander Macedoński, Beethoven) naczyń mózgowych, zatrucia czy neu-
kowo-przełykowym i wiele innych. U ponad 60% chorych pod wpływem roinfekcje (zapalenie opon mózgowo
Oczywiście fakt stwierdzenia u danej leczenia napady ustępują, a u kolejnych rdzeniowych i mózgu). Mówimy wów-
osoby padaczki nie wyklucza współ- 20% nastąpi znaczne polepszenie czas o padaczce objawowej. Istnieje
istnienia innych zaburzeń napa- Aktywność ruchowa i umysłowa również grupa padaczek, w których
dowych. przeciwdziała występowaniu napadów podłoże genetyczne odgrywa zasadni-
Możemy rozpoznać padaczkę Większość (ponad 90%) kobiet chorych cza rolę. Do chwili obecnej udało się
wówczas, gdy u danego chorego napa- na padaczkę rodzi zdrowe dzieci zidentyfikować wiele genów, których
dy padaczkowe powtarzają się. Istnie- Większość chorych może być aktywna mutacje odpowiedzialne są za wystę-
ją niekiedy sytuacje, kiedy można roz- i wydajna zawodowo powanie padaczek, tzw. idiopa-
poznać padaczkę i rozpocząć leczenie tycznych.
już po pierwszym napadzie padaczko- osób nie wystąpi choroba przewlekła,
wym (np. po ciężkim urazie czasz- jaką jest padaczka. JAK SI
LECZY PADACZK
?
kowo-mózgowym, którym towarzyszą Jednoznaczne rozpoznanie pa-
drgawki oraz patologiczny zapis PRZYCZYNY daczki jest wskazaniem do wprowa-
EEG). Padaczka może się ujawnić WYST
POWANIA dzenia leczenia farmakologicznego.
w każdym wieku od okresu noworod- PADACZKI Podstawowym celem leczenia jest
kowego do póz
nej starości. W 80% Ośrodkowy układ nerwowy, uzyskanie ustąpienia napadów przy
przypadków choroba rozpoczyna się w szczególności mózg, stanowi naj- równoczesnym braku objawów nie-
przed 20. rokiem życia. Ryzyko powta- bardziej złożony układ w organizmie pożądanych związanych z przewle-
rzania się napadów po pierwszym człowieka  szacuje się, że 50% genów kłym przyjmowaniem leków. Istnieją
w życiu napadzie wynosi 40-50%. człowieka ulega ekspresji wyłącznie od tego pewne wyjątki (np. padaczka
Oznacza to, że u około połowy takich w OUN. Zaburzenie czynności bio- rolandyczna, która charakteryzuje się
ne dziecka zadbać także o roz- szych napadów rozwój psycho- zachować się w sytuacji napa- wszechnej, zbyt ochraniającej
wój jego procesów poznaw- ruchowy zostaje zatrzymany. du, może także poprowadzić postawy. Rodzice chcąc pomóc
czych i zapewnić mu odpowied- Bez odpowiedniego wspoma- spotkanie z grupą dzieci i wyja- dziecku, usuwają z jego drogi
nią stymulację, która pozwoli na gania może nie postępować. śnić im, że taka sytuacja może różne trudności, które nie są
harmonijne postępy. W okresie Niestety często obawa przed mieć miejsce i nie jest niczym poza zasięgiem możliwości
niemowlęcym może pojawić się dyskryminacją dziecka skłania dziwnym ani strasznym. Warto dziecka a hamują w rezultacie
tzw. zespół Westa. W 80% rodziców do utajnienia informa- także porozmawiać z nauczycie- rozwój jego samodzielności.
przypadków rozwój psychiczny cji o chorobie przed nauczycie- lem aby nie stosował przesad- Bardzo ważne jest także prze-
dziecka ulega zahamowaniu lami w szkole i przedszkolu. nych środków ostrożności, aby kazywanie adekwatnie do wieku
lub nawet regresowi. Podobnie Może to niestety przynieść od- dziecko nie czuło się zbyt odizo- dziecka informacji o chorobie,
jest w przypadku wystąpienia wrotny efekt. Jeśli nauczyciel bę- lowane od tego, co się dzieje aby wiedziało, co i dlaczego
w póz
niejszym wieku dziecię- dzie wiedział o chorobie dziec- w grupie. Warto także zawrócić dzieje się z jego ciałem, aby
cym zespołu Lennoksa-Gastaut. ka, bez wątpienia przygotuje się uwagę na to, czy rodzice sami nie było to powodem kolej-
W chwili wystąpienia pierw- do tego, w jaki sposób należy nie prezentują, bardzo po- nych lęków.
PRZYJACIEL styczeń/luty 2007
TEMAT NUMERU
8
małą częstością napadów, zazwyczaj
przysennych i u dziecka po okresie
dojrzewania ulega spontanicznej re-
misji). Istnieje wiele różnych leków
przeciwpadaczkowych. Różnią się
one zakresem działania, skuteczno-
ścią oraz ewentualnymi objawami
niepożądanymi. Wybór leku zależy od
rodzaju napadów i padaczki/zespołu
padaczkowego oraz przyczyny scho-
rzenia.
Można przyjąć, że aktualne sposo-
by leczenia pozwalają na całkowite
ustąpienie napadów u ok. 60% cho-
rych, a u dalszych 20% na znaczne
zmniejszenie ich liczby.
Leczenie rozpoczyna się od stoso-
wania małych dawek (zwykle od 1/8-
-1/4 zaplanowanej dawki docelowej)
jednego leku zazwyczaj na noc (mono-
terapia jest nazywana złotym stan-
dardem we wszystkich nowo zdia-
gnozowanych padaczkach). Korzyści
płynące z monoterapii są następujące:
jest ona skuteczna u ponad 60% cho-
rych, zdecydowanie lepiej przebiega
współpraca z chorym, znacznie mniej-
sze ryzyko objawów niepożądanych,
brak interakcji z innymi lekami oraz
zazwyczaj niższy koszt. Jeśli dziecko
dobrze toleruje lek, w kolejnych
dniach dawkę stopniowo się zwiększa.
W przypadku braku kontroli napadów
lub złej tolerancji leku zmienia się go
na inny preparat. Niestety u części
chorych istnieje konieczność stosowa-
nia terapii skojarzonej dwoma lub
więcej lekami przeciwpadaczkowymi.
U tych chorych rozpoznaje się wów-
czas padaczkę lekooporną.
REGULARNE
PRZYJMOWANIE LEKÓW
Regularne przyjmowanie leków
jest podstawowym warunkiem sku-
tecznego leczenia.
Ponad 50% niepowodzeń w lecze-
niu padaczki jest związanych z bra-
kiem współpracy z chorym lub jego
rodziną, dlatego tak ważne jest, aby
rodzicom cierpliwie wytłumaczyć isto-
tę choroby, omówić cel leczenia, prze-
bieg, możliwość powikłań, kryteria
ewentualnego zakończenia leczenia.
Leczenie prowadzi się ambulato-
ryjnie. Chorzy winni zgłaszać się na
badania kontrolne, co kilka miesięcy,
także wtedy, gdy napady pod wpły-
styczeń/luty 2007 PRZYJACIEL
PADACZKA TEMAT NUMERU

9
wem leczenia ustąpiły. Okresowo wy- dziecko nie ma niczego w jamie ust-
konuje się u nich, oprócz badania neu- nej, i jeśli jest to jeszcze możliwe usu-
rologicznego, badania dodatkowe nąć np. resztki pokarmu. Jeśli dziecko
krwi oraz zapisy EEG. W przypadku obficie się ślini, należy przechylić gło-
niektórych leków istnieje możliwość wę na bok, w celu uniknięcia zachły-
monitorowania stężenia leku i na tej śnięcia. Należy zapewnić dziecku
podstawie dobrania optymalnej dla stały dopływ świeżego powietrza
danego chorego dawki leku. Taka ko- (rozluz
nij ubranie, zwłaszcza w oko-
nieczność zachodzi również, gdy sto- licy szyi). W każdym przypadku, jeśli
sowany lek ma niski współczynnik te- jest to: pierwszy napad drgawkowy
rapeutyczny  np. fenytoina, zachodzi u dziecka, różni się od poprzednio ob-
podejrzenie nieregularnego przyj- serwowanych u chorego, przedłuża
mowania leku, możliwość przedaw- się powyżej 5 minut, drgawki nie ustę-
kowania, nieoczekiwane tempo meta- pują po podania leku przepisanego
bolizmu chorego, współistnienie przez lekarza (diazepam  we wlewce
schorzenia wątroby, nerek, przewodu doodbytniczej), przerywającego na-
pokarmowego oraz zaburzenia po- pad, należy wezwać służby medyczne.
znawcze. Krew do badania pobiera się Po napadzie dziecko jest zmęczone,
zwykle przed przyjęciem porannej senne, należy pozwolić mu spać.
dawki leków.
Nagłe odstawienie leku przeciwpa- CZEGO NIE NALEŻY
daczkowego może doprowadzić nie ROBIĆ W TRAKCIE
tylko do nawrotu napadów, ale także NAPADU?
sprowokować wystąpienie stanu pa- Nie należy: próbować otwierać za-
daczkowego, który jest traktowany za- ciśniętych szczęk, nawet jeśli doszło
wsze jako stan zagrożenia życia i wy- do przygryzienia języka, układać  na
maga leczenia szpitalnego siłę dziecka w pozycji na boku i przy-
trzymywać ręce i nogi, polewać dziec-
POST
POWANIE ka wodą, budzić dziecka poprzez po-
W RAZIE NAPADU trząsanie, uderzanie czy podawanie
U niektórych chorych przed napa- soli trzez
wiących. Sen po napadzie
dem pojawiają się zwiastuny  tzw. jest zjawiskiem naturalnym i korzyst-
aura przednapadowa Dziecko nawet nym dla chorego.
na kilka dni przed napadem bywa ma-
rudne, niekiedy pobudzone, odczuwa PADACZKA LEKOOPORNA
lęk, zawroty głowy oraz nudności. Kiedy mimo prawidłowego lecze-
U innych nie ma żadnych sygnałów nia nie uzyskuje się ustąpienia napa-
poprzedzających napad, który poja- dów zarówno w mono-, jak i politera-
wia się nagle. Napad z uogólnionymi pii, rozpoznaje się wówczas padaczkę
drgawkami kończy się zazwyczaj po lekooporną. Stan ten należy wyraz
nie
kilku minutach (2-3 minuty) i mimo odróżnić od lekooporności rzekomej,
swego groz
nego wyglądu nie stanowi która jest wynikiem błędów diagno-
zagrożenia dla życia, dlatego w zdecy- stycznych i terapeutycznych  zarów-
dowanej większości przypadków no ze strony lekarza, jak i chorego lub
w trakcie napadu nie istnieje koniecz- jego rodziny.
ność interwencji lekarskiej. Należy Istnieją pewne czynniki rokowni-
przede wszystkim zachować spokój. cze, których obecność może zwiasto-
Dokładna obserwacja napadu to dla wać lekooporność. Zaliczyć do nich
lekarza bardzo cenne informacje. należy wiek ujawnienia padaczki;
Trzeba przenieść dziecko w bezpiecz- szczególnie gdy początek choroby
ne miejsce, usunąć wszystkie przed- przypada na pierwszy rok życia. Rów-
mioty, o które mogłoby w trakcie nież stwierdzenie u dziecka objawów
drgawek się uderzyć. Chory powinien organicznego uszkodzenia ośrodko-
leżeć w pozycji bezpiecznej, tzn. na wego układu nerwowego bądz
rozpo-
boku z głową poniżej tułowia na znanie zespołu padaczkowego (np. ze-
miękkim w miarę możliwości podło- spół Westa, zespół Lennoxa-Gastauta,
żu. Małe dziecko może być trzymane zespół Landaua-Kleffnera) może być
na rękach. Należy się upewnić, że zwiastunem lekooporności.
PRZYJACIEL styczeń/luty 2007
TEMAT NUMERU PADACZKA

10
LECZENIE nych szanse na całkowite opanowanie JAKIE CZYNNIKI
NIEFARMAKOLOGICZNE napadów sięgają, ponad 90%, ale na- SPRZYJAJ
NAPADOM?
W przypadku wykorzystania wszel- wet po wielu latach beznapadowych Czynniki prowokujące napady to
kich możliwości terapii farmako- po odstawieniu leków u 95% chorych zwykle infekcje i zwykle związana
logicznej u dziecka z padaczką le- napady wracają. Wspomniana pa- z nimi podwyższona temperatura cia-
kooporną należy rozważyć inne daczka rolandyczna ustępuje prak- ła, niehigieniczny tryb dnia  brak od-
możliwości leczenia. Niektóre rodzaje tycznie u wszystkich po okresie doj- powiedniej ilości snu, w przypadku
opornej padaczki poddają się leczeniu rzewania, choć zmiany w zapisie EEG padaczki odruchowej, np. fotogennej,
neurochirurgicznemu. Kolejną alter- mogą być widoczne jeszcze przez wie- w której czynnikiem wywołującym na-
natywną metodą leczenia operacyjne- le lat. W każdym więc przypadku pró- pady jest przerywany bodziec świetlny
go jest stymulacja nerwu błędnego. ba odpowiedzi na pytanie, czy i jakie napady padaczkowe mogą być prowo-
Jest ona szczególnie zalecana tym są szanse na uzyskanie całkowitego kowane oglądaniem telewizji, pracy
chorym, których napady poprzedzone wyleczenia z padaczki, musi się opie- przy komputerze czy światłami dysko-
są zwiastunami (tzw. aura) lub mają rać na dokładnym jej rozpoznaniu. tekowymi. Należy podkreślić, że praca
napady bez zaburzeń świadomości. Nie zawsze ustalenie rodzaju padacz- przy komputerze jest przeciwwskaza-
Włączenie stymulatora na początku ki jest możliwe na początku leczenia. na tylko dla chorych na padaczkę foto-
napadu prowadzi do przerwania na- W niektórych przypadkach obraz kli- genną, a nie dla wszystkich chorych
na padaczkę. U części dziewcząt
i kobiet napady mogą pojawiać się
PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY EPILEPSJI
w okresie okołomiesiączkowym. Ak-
Przeprowadzane kilkanaście lat temu badania na w losowej próbie 1500 dorosłych tywność umysłowa i umiarkowana fi-
mieszkańców Warszawy dotyczące wiedzy na temat padaczki wykazały, że: zyczna zmniejsza ryzyko wystąpienia
5% ankietowanych nie słyszało o padaczce, napadów.
57% znało osobę chorą na padaczkę (8,5% podało, że jest to ktoś z rodziny),
77% widziało przynajmniej raz w życiu napad padaczkowy, DZIECKO CHORE
15% respondentów, a więc podobnie jak w Wielkiej Brytanii, nie godziłoby się na NA PADACZK

zabawę swego dziecka z dzieckiem chorym na padaczkę, Pewna liczba dzieci z padaczką jest
40% sądziło, że padaczka jest chorobą dziedziczną, z
le przystosowana społecznie. Wynikać
20% uważało, że chory może być niebezpieczny dla otoczenia, to może z faktu, że rozpoznanie pa-
35% było zdania, że leczenie padaczki jest właściwie bezskuteczne. daczki wzbudza często u rodziców po-
INFORMACJE POCHODZ
ZE STRONY WWW.NEURONET.PL stawy nad opiekuńcze. Są one bardzo
niekorzystne, gdyż dziecko chore na
padów i zapobieżenia kolejnym. niczny w trakcie trwania choroby chorobę przewlekłą musi być przygoto-
W przypadku braku możliwości lecze- zmienia się (np. możliwość ewolucji wane na pokonywanie większych trud-
nia chirurgicznego coraz częściej sto- zespołów padaczkowych, pojawianie ności życiowych niż jego zdrowi rówie-
sowana jest w Polsce alternatywna się nowych rodzajów napadów pa- śnicy. Prawidłowo leczona padaczka
metoda leczenia  dieta ketogenna. daczkowych) i wówczas właściwe nie odbiera chorym szans rozwoju. Na-
rozpoznanie możliwe jest dopiero po tomiast nieprzychylność niedoinformo-
JAKIE S
SZANSE dłuższej obserwacji. Ogólnie przyjmu- wanego społeczeństwa może im taką
WYLECZENIA PADACZKI? je się dla wszystkich chorych, że leki szansę odebrać. W każdym przypadku
Jest to najczęściej zadawanie pyta- przeciwpadaczkowe przyjmuje się wspólną troską rodziców, nauczycieli,
nie przez chorych i ich rodziny. Na przez co najmniej 3 lata od chwili wy- lekarzy i samego chorego dziecka win-
tak postawione pytanie nie ma jednak stąpienia ostatniego napadu padacz- no być uzyskanie przez nie możliwie
jednoznacznej odpowiedzi. W zależ- kowego. Decyzja taka jest uzależniona jak najlepszego wykształcenia dostoso-
ności od takich danych jak: wiek od takich czynników jak dotychczaso- wanego do jego indywidualnych po-
ujawnienia się padaczki, rodzaj na- wy przebieg leczenia, rodzaj padaczki trzeb i możliwości. Uprawianie sportu
padów, etiologia, charakter zmian oraz wyników badań EEG. Jeżeli cho- nie jest tu przeciwwskazane, a nawet
w EEG wyróżnia się kilkadziesiąt ze- ry spełnia potrzebne kryteria, leki od- korzystne. Możliwe jest nawet pływa-
społów padaczkowych. Poszczególne stawia się stopniowo w ciągu dalszych nie pod warunkiem zapewnienia indy-
zespoły różnią się nie tylko odpowie- kilku, kilkunastu miesięcy, zawsze widualnej, fachowej opieki. Ogranicze-
dzią na leki, ale także rokowaniem. zgodnie z zaleceniami lekarza. nia winny być zależne od wieku
Są wśród nich wspomniane już, takie Nawroty napadów zdarzają się dziecka, charakteru napadów oraz wy-
jak np.: zespół Lennoksa-Gastauta, u ok. 25-30% dzieci (u dorosłych są ników leczenia. Dzieci leczone skutecz-
w którym szanse zarówno na opano- częstsze). Większość z nich ma miej- nie mogą uczestniczyć w obozach i ko-
wanie napadów, jak i możliwość póz
- sce w ciągu pierwszego roku po odsta- loniach letnich pod warunkiem
niejszego odstawienia leków są za- wieniu leków. Zwykle po pięciu latach zapewnienia regularnego przyjmowa-
zwyczaj niewielkie. W przypadku od ich odstawienia nawroty praktycz- nia leków i poinformowania o chorobie
idiopatycznych padaczek mioklonicz- nie już nie występują. wychowawców.
styczeń/luty 2007 PRZYJACIEL