LEKI UKA
ADU
PRZYWSPÓA
CZULNEGO
Wpływają na przekaz
nictwo w synapsach między włóknami
pozazwojowymi układu przywspółczulnego a komórkami efektorowymi.
Działają:
·ð bezpoÅ›rednio  na receptory postsynaptyczne
·ð poÅ›rednio  przez wpÅ‚yw na iloÅ›d neuroprzekaz
nika w
szczelinie synaptycznej
LEKI PARASYMPATYKOMIMETYCZNE
SÄ… to leki pobudzajÄ…ce receptory muskarynowe:
·ð bezpoÅ›rednio  agoniÅ›ci receptorów muskarynowych
o estry choliny
o alkaloidy cholinomimetyczne
·ð poÅ›rednio  inhibitory acetylocholinoesterazy
Leki pobudzające bezpośrednio receptory muskarynowe
Ich budowa chemiczna jest zbliżona do ACh  mogą bezpośrednio
pobudzad i pobudzad receptory cholinergiczne.
1. Estry choliny (obecnie praktycznie stosowany jedynie karbachol)
o Acetylocholina
·ð dziaÅ‚a na rec. muskarynowe i nikotynowe
·ð jest bardzo szybko rozkÅ‚adana przez AChE i nieswoistÄ…
cholinesterazÄ™ osoczowÄ… (ChE) dlatego praktycznie
nieużywana
o Metacholina
·ð dziaÅ‚a na receptory muskarynowe i sÅ‚abo nikotynowe
·ð rozkÅ‚adana powoli przez AChE, nie rozkÅ‚adana przez ChE
·ð silnie dziaÅ‚a na ukÅ‚ad sercowo-naczyniowy i silnie rozszerza
naczynia obwodowe
·ð stosowana dawniej w czÄ™stoskurczu napadowym pochodzenia
·ð przedsionkowego, leczeniu atonii pooperacyjnej, diagnostyce
zatrucia atropinÄ…
o Karbachol (cholina + kw. karbaminowy)
" działa na receptory muskarynowe i nikotynowe
" wzmaga uwalnianie ACh z części presynaptycznej
" nie rozkładany przez AChE
" nie wchłania się z przewodu pokarmowego, nie przenika do
mózgu
" słabo działa na układ sercowo-naczyniowy, nie obniża RR
" stosowany w jaskrze
o Betanechol (²-metylocholina + kw. karbaminowy)
" działa wybiórczo na receptory muskarynowe
" nie rozkładany przez AChE
" nie przenika do OUN
" słabo działa na układ sercowo-naczyniowy
" stosowany był w atonii przewodu pokarmowego, refluksie
żołądkowo-przełykowym, atonii pęcherza moczowego
2. Alkaloidy cholinomimetyczne
o Pilokarpina
" działa głównie na receptory muskarynowe
" wchłania się z przewodu pokarmowego i przenika do mózgu
" nasila wydzielanie potu, łez, śliny, śluzu
" nasila czynności wydzielnicze gruczołów żołądka, trzustki, jelit
" stosowana w jaskrze i w celu zwiększania wydzielania łez i
śliny
o Arekolina
" stosowana w weterynarii  środek przeciwrobaczy
o Muskaryna
" występuje w niektórych grzybach (strzępiaki, lejkówki)
" ma znaczenie wyłącznie toksykologiczne
3. Inhibitory cholinesterazy
" Wiążą się z acetylocholinesterazą hamując jej aktywnośd: ę! stężenia
ACh w szczelinie synaptycznej, nasilają i przedłużają działanie ACh na
receptory muskarynowe i nikotynowe.
" Pobudzenie receptorów muskarynowych następuje wcześniej i po
podaniu dawek mniejszych niż pobudzenie receptorów nikotynowych
w zwojach i w płytce motorycznej.
Odwracalne inhibitory cholinesterazy
o Fizostygmina
" alkaloid bobu kalabryjskiego
" wchłania się z przewodu pokarmowego, przenika do OUN
" silnie działa na serce i przewód pokarmowy
zastosowanie:
" leczenie zespołu cholinolitycznego po zatruciu atropiną, TLPD,
poch. fenotiazyny
" atonia jelit
" jaskra
Neostygmina (Polstygmina, Prostygmina)
" słabo wchłania się z przewodu pokarmowego, nie przenika do
OUN (IV rz. atom azotu)
" działa gł. na receptory w płytce nerwowo-mięśniowej
" silne działanie na przewód pokarmowy i pęcherz moczowy
zastosowanie:
" diagnostyka i leczenie myasthenia gravis
" pooperacyjna atonia jelit i pęcherza moczowego
" odwracanie bloku nerwowo-mięśniowego po środkach
zwiotczajÄ…cych
" jaskra
Pirydostygmina
" działanie słabsze, łagodniejsze i dłuższe od działania
neostygminy; mniej działao niepożądany
" zastosowania podobne jak neostygminy
o Edrofonium
" bardzo krótki czas działania (10 minut)  stosowane w
diagnostyce myasthenia gravis
o Ambenonium
" 6 x silniejsze od neostygminy
" zastosowane GA
ÓWNY LEK W LECZENIU MYASTHENIA
GRAVIS, pooperacyjnej atonii jelit i pęcherza moczowego
o Galantamina
" wybiórczy, odwracalny inhibitor AChE oraz allosteryczny
modulator receptora nikotynowego
" działa w obrębie synaps układu nerwowego oraz w płytce
nerwowo-mięśniowej
" może upośledzad czynnośd wątroby
zastosowanie:
" objawowe leczenie choroby Alzheimera
" myasthenia gravis
" choroby przebiegające z uszkodzeniem nerwów obwodowych i
upośledzeniem przewodnictwa nerwowo-mięśniowego:
" zapalenie nerwów obwodowych,
" postępujący zanik mięśni,
" zapalenie nerwu twarzowego
" atonia pęcherza moczowego
o Donepezil, Riwastygmina
" inhibitory AChE zlokalizowanej w zakooczeniach nerwowych w
CUN
zastosowane w łagodnej i średnio ciężkiej postaci otępienia w
chorobie Alzheimera
Nieodwracalne inhibitory cholinesterazy
pestycydy (poch. kw. ortofosforowego), insektycydy (poch. kw.
karbaminowego), środki bojowe (Sarin)
" znaczenie terapeutyczne jest bardzo ograniczone: były stosowane w
leczeniu jaskry :
o Fluostygmina
o Ekotiopat
" dobrze wchłaniają się z przewodu pokarmowego, błon śluzowych i
skóry, mogą przenikad do OUN  bardzo toksyczne
Objawy zatrucia są charakterystyczne dla pobudzenia ukł.
przywspółczulnego:
·ð Å›linienie, Å‚zawienie,
·ð zwężenie z
renic,
·ð dusznoÅ›d,
·ð kurczowe bóle brzucha, biegunka,
·ð bradykardia
·ð jeżeli substancje te przeniknÄ… do CUN, dodatkowo wystÄ™pujÄ…
objawy pobudzenia cholinergicznego, drgawki, śpiączka.
Leczenie zatrucia:
·ð intubacja, tlenoterapia
·ð pÅ‚ukanie żoÅ‚Ä…dka z dodatkiem wÄ™gla aktywowanego
·ð i.v. atropina  w zależnoÅ›ci od pojawiania siÄ™ objawów atropinizacji
nawet do kilku gramów
·ð reaktywatory AChE  pralidoksym, obidoksym
·ð Serum-Cholinesterase  preparat oczyszczonego enzymu z osocza
ludzkiego
Zastosowanie leków parasympatykomimetycznych:
1. Atonia przewodu pokarmowego  neostygmina, pirydostygmina
2. Atonia pęcherza moczowego  pirydostygmina, neostygmina
3. Myasthenia gravis  neostygmina i pirydostygmina. Edrofonium 
do diagnostyki
4. Jaskra - neostygmina, pilokarpina
5. Zatrucia
6. Choroba Alzheimera  riwastygmina, galantamina, donepezil
Działania niepożądane parasympatykomimetyków:
" Leki o działaniu na receptory muskarynowe mogą spowodowad:
żð zwężenie z
renic
żð zaburzenia akomodacji
żð Å‚zawienie
żð poty
żð wymioty
żð biegunkÄ™
żð skurcze jelit
żð bradykardiÄ™
żð zaburzenia rytmu serca
żð dusznoÅ›d
" Leki o działaniu na receptory nikotynowe mogą spowodowad:
żð drżenia mięśniowe
żð skurcze mięśniowe
żð osÅ‚abienie mięśniowe
" Wpływ na serce i układ krążenia zależy od profilu działania leku i
wielkości zastosowanej dawki wskutek pobudzania zarówno układu
przywspółczulnego jak i zwojów układu współczulnego w związku z
czym
żð może wystÄ…pid bradykardia ale też tachykardia,
żð ciÅ›nienie tÄ™tnicze zwykle wzrasta
żð rozszerzajÄ… siÄ™ naczynia krwionoÅ›ne skóry
" Stosowanie leków cholinomimetycznych miejscowo do worka
spojówkowego jest przeciwwskazaniem do prowadzenia pojazdów 
zaburzenia akomodacji.
Przeciwwskazania :
" Astma oskrzelowa  powodują skurcz oskrzeli i zwiększone
wydzielanie śluzu
" Nadczynnośd gruczołu tarczowego  mogą wywołać zaburzenia rytmu
serca
" Niewyrównana niewydolnośd krążenia  działają inotropowo (-)
" Choroba wrzodowa  pobudzają wydzielanie żołądkowe
" Choroba Parkinsona  zwiększają przewodnictwo cholinergiczne w
mózgu
LEKI PARASYMPATYKOLITYCZNE
Obecnie sÄ… to tylko leki blokujÄ…ce postsynaptyczne receptory
muskarynowe. Nie ma leków wpływających na ilośd acetylocholiny.
Leki blokujÄ…ce receptory muskarynowe:
1. Naturalne: (wilcza jagoda, lulek czarny, bieluń dziędzierzawa)
o Atropina:
" alkaloid wilczej jagody (Atropa belladonna)
" antagonista receptorów M1, M2, M3
" wchłania się z przewodu pokarmowego, łatwo przenika
barierę krew-mózg
" podana do worka spojówkowego może się wchłonąd,
powodując uogólnione działania niepożądane
" powoduje silne pobudzenie OUN
zastosowania atropiny:
" reanimacja krążeniowo-oddechowa
" premedykacja przed znieczuleniem ogólnym
" leczenie bradykardii
" okulistyka  rozszerzenie z
renicy, badanie refrakcji u
dzieci
" zatrucie inhibitorami AChE i glikozydami naparstnicy
Hioscyna (Skopolamina)
" alkaloid lulka czarnego (Hyoscyamus niger)
" w praktyce lekarskiej najczęściej używane pochodne 
bromowodorek, butylobromek
" niewybiórczo blokuje receptory muskarynowe
" w odróżnieniu do atropiny ma działanie depresyjne na CUN
" działa silnie spazmolitycznie na przewód pokarmowy, drogi
żółciowe i moczowe
" zastosowanie:
" stany spastyczne przewodu pokarmowego
" kolka jelitowa, kolka nerkowa
" przeciwwymiotnie  choroba lokomocyjna
" premedykacja
" diagnostyka niedrożności jajowodów
2. Syntetyczne
A Stosowane w okulistyce (krótko działające)
o Tropikamid  najczęściej stosowany w badaniu dna oka!
o Homatropina
o Eukatropina
B Stosowane jako spazmolityki
o Butylobromek hioscyny
" słabo wchłaniany z przewodu pokarmowego, słaba penetracja
do CUN
" stosowany p.o., p.r., i.v., i.m.
o Oksyfenonium, Adyfenina
" nie przenikajÄ… do CUN
" działają łagodnie spazmolitycznie na mięśnie gładkie
przewodu pokarmowego, dróg moczowych
C Selektywni antagoniści receptorów M
o Pirenzepina
o Telenzepina
" wybiórczy antagoniści receptorów M1 w żołądku
" do OUN przenikają w minimalnych ilościach
" silnie hamują wydzielanie kwaśnego soku żołądkowego 
dawniej używane w leczeniu choroby wrzodowej
o Ipratropium
" słabo wchłania się z przewodu pokarmowego, nie przenika do
OUN
" stosowany w astmie oskrzelowej
D Stosowane w leczeniu choroby Parkinsona
o Biperyden
o Pridinol
" dobrze przenikajÄ… do OUN
" poprzez blokowanie receptorów muskarynowych przywracają
w CUN równowagę pomiędzy acetylocholiną a dopaminą
" stosowane w chorobie Parkinsona, dyskinezach po
neuroleptykach
Zastosowania leków parasympatykolitycznych:
1. Stany skurczowe mięśni gładkich - atropina, hioscyna,
oksyfenonium
2. Biegunki - atropina, hioscyna lub oksfenonium.
3. Stany skurczowe dróg oddechowych - bromek ipratropium
4. Diagnostyka okulistyczna - atropina, hioscyna
5. Zaburzenia rytmu serca - atropina
6. Premedykacja przedoperacyjna
7. Choroba lokomocyjna  atropina, skopolamina
8. Choroba Parkinsona
9. Moczenie nocne - atropina
10. Zatrucia
11. Choroba wrzodowa (obecnie nie stosowane) - pirenzepina i
telenzepina
Działania niepożądane leków cholinolitycznych:
" zaburzenia akomodacji,
" suchośd błon śluzowych,
" wzdęcia, zaparcia,
" zaleganie gęstego śluzu w drogach oddechowych,
" przyspieszenie rytmu serca, częstoskurcz,
" podwyższenie temperatury ciała.
" W przypadku leków przenikających do OUN  objawy
ośrodkowego zespołu cholinolitycznego: niepokój, pobudzenie
ruchowe, halucynacje (wzrokowe), majaczenie, śpiączka, śmierd.
Przeciwwskazania do stosowania leków działających cholinolitycznie:
" Jaskra
" Przerost gruczołu krokowego
" Zaparcia
" Zwężenia przewodu pokarmowego i dróg moczowych
" Choroba niedokrwienna serca
" Zaburzenia rytmu serca
" Tyreotoksykoza
" Myasthenia gravis