11.03.2012 r.
MIKROEKONOMIA  wykład
RYNEK I GOSPODARKA RYNKOWA
TOWARY  wszelkie dobra ekonomiczne bÄ…dz
pierwotne, będące przedmiotem wymiany
WYMIANA  przeniesienie własności towaru od sprzedawcy do nabywcy w zamian za
ekwiwalent tego towaru
TRANSAKCJA RYNKOWA  występująca masowo w ciągłości buduje rynek
RYNEK  proces prowadzący do tego, iż decyzje gospodarstw domowych dotyczące
konsumpcji alternatywnych dóbr, decyzje przedsiębiorstw o tym co i jak produkować oraz
decyzje pracowników o tym jak wiele i dla kogo pracować, zostają wzajemnie uzgodnione
dzięki odpowiedniemu dostosowaniu cen.
Miejsce transakcji jest nieistotne.
Konflikt i konkurencja ustalajÄ… ceny na rynku.
POPYT
MECHANIZM RYNKOWY  całokształt oddolnych procesów dostosowawczych pomiędzy
zgłaszającymi zapotrzebowanie a występującymi z ofertą rynkową
WIELKOŚĆ POPYTU  ilość dobra lub usługi jaką konsumenci chcą i mogą kupić po
dawnej cenie w danym czasie
Rozmiar zgłaszanego popytu zależy od:
1) Ceny danego dobra
2) Cen innych towarów:
- substytucyjnych
- komplementarnych
3) Dochodów konsumentów
4) Oczekiwań dotyczących kształtowania się cen lub dochodów
5) Gustów i upodobań nabywców (konsumentów)
6) Warunków naturalnych
Dobra dzielimy na:
- normalne (dochód ę!, dobro ę!)
- niższego rzÄ™du (dochód Ä™!, dobro “!)
PRAWO POPYTU  ujemna zależność pomiędzy ceną a WIELKOŚCI
POPYTU
Każdy pojedynczy punkt leżący na krzywej popytu jest to inna wielkość popytu.
Ruch wzdłuż krzywej popytu pokazuje zmiany wielkości popytu spowodowane zmianą ceny
danego dobra.
Przesunięcie krzywej popytu w prawo (wzrost) lub w lewo (spadek) spowodowane jest
zmianą czynników poza cenowych (rozmiarów zgłaszanego popytu).
XD = a + bP
“!
współczynnik - (nachylenie krzywej popytu)
kierunkowy
D  popyt
P  cena
P XD
6 2
5 3
4 4
3 5
2 6
1 7
_ 2 = a + 6b b = -1
3 = a + 5b__ XD = 8-P
- 1 = 0 + b
2 = a  6
a = 8
 P
ª%
7
6
5
4
3
2
D
1
ª%
1 2 3 4 5 X
Wzrost ceny w jednostkach pieniężnych powoduje spadek wielkości popytu.
P1 = 3 - X1 = 5
P2 = 4 - X2 = 4
Spadek ceny w jednostkach pieniężnych powoduje wzrost wielkości popytu.
P3 = 7 - X3 = 1
P4 = 6 - X4 = 2
Spadek ceny powoduje wzrost wielkości popytu.
Ruch na krzywej popytu zmienia wielkość popytu.
Zwiększenie popytu powoduje przesunięcie krzywej popytu w prawo.
Spadek popytu powoduje przesunięcie krzywej popytu w lewo.
EFEKTY ZEWN
TRZNE POPYTU:
1) Efekt naśladownictwa (popyt ę!)  wyżej cenimy dobra kupowane przez innych
konsumentów
2) Efekt snobizmu (popyt “!)  niżej cenimy dobra kupowane przez innych konsumentów
3) Efekt prestiżu (cena ę!, popyt ę!)  wysoka cena świadczy o wysokiej jakości
4) Dobro GIFFENA  w przypadku działań (np. wojennych) wszystko drożeje, więc
kupuje się dobra drożejące, ale tylko niezbędne.
PODAÅ»
PODAŻ  co produkować, ile i za jaką cenę
WIELKOŚĆ PODAŻY  ilość dobra Lu usługi jaka producenci zamierzają sprzedać po
danej cenie w danym czasie
Rozmiar podaży zależy od:
1) Ceny danego dobra
2) Cen innych dóbr
3) Cen czynników produkcji
4) Oczekiwań dotyczących kształtowania się przyszłych cen
5) Liczby producentów
6) Technologii
PRAWO PODAŻY  dodatnia zależność pomiędzy zmianą ceny a zmianą wielkości podaży
ZMIANA CENY  zmiana wielkości podaży
Zmiana innych czynników powoduje wzrost podaży (krzywa podaży ) lub spadek podazy
(krzywa podaży ).
XS = c + dP
“!
współczynnik - (nachylenie krzywej podaży)
kierunkowy
S  podaż
P  cena
P XS
6 10
5 9
4 8
3 7
2 6
1 5
0 4
10 = c + 6d XS = 4 + P
c = 4
10 = 4 + 6d
d = 1
 P
7
S
6
5
4
3
2
1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
X
P1 = 3 X1 = 7
P2 = 4 X2 = 8
Wzrost ceny powoduje wzrost wielkości podaży.
P3 = 6 X3 = 10
P4 = 5 X4 = 9
Spadek ceny powoduje spadek wielkości podaży.
Przykład:
1. Nowa technologia spowodowała wzrost podaży (krzywa podaży przesuwa się
w prawo).
2. Wzrost kosztów powoduje spadek podaży (krzywa podaży przesuwa się w lewo).
RÓWNOWAGA NA RYNKU
RÓWNOWAGA RYNKU  wielkość popytu równa się wielkości podaży (XD = XS)
CENA RÓWNOWAGI RYNKOWEJ  jedyna cena, przy której wielkość popytu jest
równa wielkości podaży. Ilość nabyta jest równa ilości oferowanej
na sprzedaż. Nie pojawia się nadwyżka ani niedobór, wszystkie
transakcje mogą być zrealizowane.
XD = 8  P
XS = 4 + P
4 + P = 8  P
2P = 4
P = 2
XD = 6
XS = 6
P
D
7
S
6
5
4
3
2
1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 X
Cena minimalna jest zawsze wyższa od ceny równowagi rynkowej. Wprowadza się ją dla
poprawienia sytuacji ekonomicznej producentów, którzy przy cenie równowagi nie osiągają
pożądanych dochodów.
Przy cenie minimalnej może pojawić się nadwyżka podażowa, którą najczęściej skupuje
państwo.
Cena maksymalna musi być niższa od ceny równowagi rynkowej. Wprowadza się ją w celu
ochrony nabywców.
Pojawia się niedobór podażowy.
Interwencja państwa w ceny może powodować w długim okresie czasu korupcję i nadużycia.
Stosuje się ją krótkotrwale.
NADWYŻKA KONSUMENTA
JEDNOSTKOWA NADWYŻKA KONSUMENTA  nadwyżka pomiędzy ceną jaką
konsument skłonny byłby zapłacić za daną jednostkę dobra
a ceną faktycznie płaconą.
CAA
KOWITA NADWYŻKA KONSUMENTA  suma nadwyżek uzyskanych na
poszczególne jednostki danego dobra
NADWYŻKA RYNKOWA KONSUMENTA  suma nadwyżek indywidualnych
P
10
D S
9
8
7
6
5
4
3
2
1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
X
NK = nadwyżka konsumenta
CNK = całkowita nadwyżka konsumenta
P = 9
NK = 9  5 = 4
NK = 8  5 = 3
NK = 7  5 = 2
NK = 6  5 = 1
CNK = 10
NADWYŻKA PRODUCENTA
NADWYŻKA PRODUCENTA  różnica pomiędzy przychodem uzyskanym ze sprzedaży
określonej ilości dobra po obowiązującej cenie rynkowej
a przychodem koniecznym do skłonienia producenta do
dostarczenia tej ilości dobra X na rynek.
P
10
D S
9
8
7
6
5
4
3
2
1
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
X
NP- nadwyżka producenta
CNP  całkowita nadwyżka producenta
NP = 5  1 = 4
NP = 5  2 = 3
NP = 5  3 = 2
NP = 5  4 = 1
D const D Ä™! D “!
X const X Ä™! wzrost wielkoÅ›ci X “! spadek wielkoÅ›ci
S const
P const P Ä™! podaży P “! podaży
X Ä™! X Ä™! X ?
S Ä™!
P“! P ? P “!
X “! X ? X “!
S “!
PÄ™! P Ä™! P ?
P
S
D
D
D
X
 P
S
S
X
P
S S
D
D
X
 P
S S
D
D
X
P
S
S
X
 P
S
S
D
D
X
P
S
S
D
D
X
ELASTYCZNOŚĆ POPYTU I PODAŻY
1) CENOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU
2) ELASTYCZNOŚĆ MIESZANA (KRZYŻOWA) POPYTU
3) ELASTYCZNOŚĆ DOCHODOWA POPYTU
CENOWA ELASTYCZNOŚĆ POPYTU  relatywna zmiana ilości danego dobra
względem relatywnej zmiany ceny tego dobra CETERIS PARIBAS.
Będzie miała przedział od -" do 0. Jest ujemna.
Miary cenowe:
EDP  procentowa zmiana wielkości popytu do procentowej zmiany ceny.
"X
% "X = " 100 %
X
"P
% "P = " 100 %
P
a) Punktowa
XD = a + b " P
"X P
EDP = "
"P X
b) A
ukowa
XD = a + b " P
x2  x1 P1  P2
EX = "
½ (x1 + x2) ½ (P1 + P2)
x2  x1 ½ (P1 + P2)
EX = "
½ (x1 + x2) P1 - P2
x2  x1 P1 + P2
EX = "
P2  P1 X1 + X2