ROZDZIAA
I
Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym
i ubezpieczeniom zdrowotnym
1. Pojęcie płatnika 2. Zasady podlegania ubezpieczeniom
społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu
Płatnikiem składek jest każdy podmiot zobowiązany
 w myśl obowiązujących przepisów  do opłacania skła- Jeśli zatrudnimy pracownika na umowę o pracę, to
dek na ubezpieczenia społeczne z jakiegokolwiek tytułu. podlega on ubezpieczeniom od dnia nawiązania stosunku
Płatnikami składek na ubezpieczenia społeczne jest, więc pracy do dnia ustania tego stosunku. Pracownicy podle-
pracodawca  w stosunku do pracowników i poboro- gają zawsze obowiązkowi ubezpieczeń społecznych i obo-
wych odbywających służbę zastępczą; a także w stosunku wiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, niezależnie od ilości
do tych osób, które przebywają na urlopie wychowawczym umów o pracę, wysokości podstaw wymiaru składek oraz
albo pobierają zasiłek macierzyński, z wyłączeniem osób, ustalonego prawa do emerytury lub renty.
którym zasiłek macierzyński wypłaca ZUS. Za pracownika w rozumieniu ustawy o ubezpiecze-
niach, uważa się także osobę wykonującą pracę na podsta-
wie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy
UWAGA!!!
o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywil-
DO PODSTAWOWYCH OBOWI
ZKÓW PRACODAWCY-PA
ATNIKA NALEŻY
nym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy
ZGA
OSZENIE DO UBEZPIECZEC
SPOA
ECZNYCH I UBEZPIECZENIA ZDROWOT-
o dzieło, jeśli taka umowa zawarta jest z pracodawcą,
NEGO UBEZPIECZONYCH, NALICZENIE NALEŻNYCH SKA
ADEK NA UBEZPIECZE-
z którym dana osoba pozostaje w stosunku pracy. Rów-
!
NIA I PRZEKAZANIE ICH Z PODZIAA
EM NA POSZCZEGÓLNE FUNDUSZE (SPO- nież w sytuacji, gdy umowa zlecenia czy umowa o dzieło
zawarta jest z innym zleceniobiorcą niż własny pracodawca,
A
ECZNY, ZDROWOTNY, FUNDUSZ PRACY I GWARANTOWANYCH ŚWIADCZEC

ale w ramach tej umowy wykonuje się prace na rzecz swo-
PRACOWNICZYCH).
jego pracodawcy.
7
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Księgarnia Internetowa E-ksiazka24.pl.
ROZDZIA I. ZASADY PODLEGANIA UBEZPIECZENIOM SPO ECZNYM I UBEZPIECZENIOM ZDROWOTNYM
Pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom niom od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpo-
emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. częcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnię-
Pracownicy wykonujący pracę nakładczą podlegają cia tej umowy, natomiast w przypadku osób współpracują-
obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, cych od dnia rozpoczęcia współpracy przy wykonywaniu
jeśli jest to jedyny tytuł do ubezpieczeń, nie mają ustalo- umowy do dnia zakończenia tej współpracy. Nie podlegają
nego prawa do emerytury lub renty lub mają prawo podle- ubezpieczeniu z tytułu umów cywilnoprawnych uczniowie
gania z tego tytułu wskutek dokonanego wyboru. szkół ponadpodstawowych i studenci do ukończenia 26 lat.
Jeśli chodzi o ubezpieczenie chorobowe to nakładcy Zleceniobiorcy podlegają obowiązkowo ubezpiecze-
podlegają mu na swój wniosek, tj. dobrowolnie. Prawo pod- niom emerytalnemu i rentowym wtedy, gdy:
legania temu ubezpieczeniu zostało uzależnione od obo- ś% jest to ich jedyny tytuł do ubezpieczeń,
wiązkowego podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu ś% mają ustalone prawo do emerytury lub renty i nie pozo-
i rentowym. Nie podlegają natomiast ubezpieczeniu wypad- stają jednocześnie w stosunku pracy,
kowemu. ś% jeżeli wykonują kilka umów cywilnoprawnych nawet
Osoby wykonujące pracę nakładczą podlegają ubezpie- w tej samej firmie, podlegają obowiązkowo z jednej
czeniom od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpo- umowy  z tej, która została nawiązana jako pierwsza.
częcia jej wykonywania do dnia rozwiązania albo wygaśnię- Mogą oczywiście w każdym czasie zmienić tytuł na inny
cia tej umowy. W przypadku wykonywania kilku umów, niż pierwotnie wybrany.
nakładca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytal-
nemu i rentowym z jednej umowy  bez względu na wyso- Zleceniobiorcy podlegają obowiązkowo ubezpiecze-
kość podstawy wymiaru. Pozostałe umowy stanowią tytuł niom emerytalnemu i rentowym, dobrowolnie ubezpie-
do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. czeniu chorobowemu oraz obowiązkowo ubezpieczeniu
Wykonawcy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdro- wypadkowemu.
wotnemu z każdej umowy. Obowiązkowo podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu
Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agen- z każdej umowy.
cyjnej lub umowy zlecenia, albo innej umowy o świadcze-
nie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje PRZYK AD 1
się przepisy dotyczące zlecenia, zwane zleceniobiorcami, Emeryt zawarł umowę zlecenia z firmą handlową. Z tytułu
oraz osoby z nimi współpracujące podlegają ubezpiecze- tej umowy zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpiecze-
8
ZUS  OBOWI ZKI PRACODAWCY JAKO P ATNIKA
niom emerytalnemu, rentowym i ubezpieczeniu wypadko- Osoby prowadzące działalność gospodarczą podlegają
wemu oraz obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Ma tym ubezpieczeniom wtedy, gdy nie mają ustalonego prawa
prawo do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. do emerytury, nie mają innego tytułu rodzącego obowiązek
ubezpieczeń społecznych, który spowoduje wyłączenie ich
PRZYK AD 2
z obowiązkowych ubezpieczeń.
Jan Kowalski jest zatrudniony w zakładzie usługowym
Jeśli osoba prowadzi kilka rodzajów działalności, pod-
na podstawie umowy o pracę. Dodatkowo w tym zakła- lega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rento-
dzie zawiera umowę o dzieło. Z umowy o dzieło i z umowy
wym z jednego wybranego rodzaju działalności.
o pracę podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym
Od 1 stycznia 2008 r. osoby mające ustalone prawo do
i ubezpieczeniu zdrowotnemu.
renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają z tytułu dzia-
łalności gospodarczej prowadzonej na podstawie wpisu do
PRZYK AD 3
ewidencji lub przepisów szczególnych obowiązkowo ubez-
Rencista jest zatrudniony w zakładzie usługowym A na
pieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu do
podstawie umowy o pracę. W zakładzie C zawiera umowę
momentu ustalenia prawa do emerytury.
zlecenia, która wykonywana jest na rzecz zakładu A.
Podlega on zarówno z umowy o pracę, jak i z umowy zle-
2.1. Osoby przebywające na urlopie
cenia obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i obowiąz-
wychowawczym
kowo ubezpieczeniu zdrowotnemu.
UWAGA!!!
Kolejną grupą są osoby prowadzące pozarolniczą dzia-
OSOBY PRZEBYWAJ
CE NA URLOPIE WYCHOWAWCZYM PODLEGAJ
OBO-
łalność gospodarczą. Osoby prowadzące pozarolniczą dzia-
WI
ZKOWO UBEZPIECZENIOM EMERYTALNEMU I RENTOWYM, POD WARUN-
łalność gospodarczą podlegają ubezpieczeniom od dnia roz-
!
KIEM ŻE NIE MAJ
USTALONEGO PRAWA DO EMERYTURY LUB RENTY ORAZ
poczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej
wykonywania, a osoby z nimi współpracujące, od dnia roz- NIE MAJ
INNYCH TYTUA
ÓW DO UBEZPIECZEC
EMERYTALNEGO I RENTOWYCH.
poczęcia współpracy do dnia zakończenia tej współpracy.
Wyżej wymienieni podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom Powstanie innego tytułu do ubezpieczeń skutkuje dla
emerytalnemu i rentowym i ubezpieczeniu wypadkowemu, osób przebywających na urlopie wychowawczym utratą
natomiast dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu. prawa do obowiązkowych ubezpieczeń. Ustawa nie dopusz-
9
ROZDZIA I. ZASADY PODLEGANIA UBEZPIECZENIOM SPO ECZNYM I UBEZPIECZENIOM ZDROWOTNYM
cza możliwości decydowania przez ubezpieczonego o tym, o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, osoby prze-
z jakiego tytułu chce podlegać obowiązkowo ubezpiecze- bywające na urlopie wychowawczym podlegają obowiąz-
niom, w przypadku zbiegu uprawnień urlopu wychowaw- kowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym, jeżeli
czego z innym tytułem do ubezpieczeń. nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty lub
Jeśli zaistnieje taka sytuacja, to wówczas np. umowa innego tytułu rodzącego obowiązek ubezpieczeń. Również
zlecenia, umowa o pracę nakładczą czy działalność gospo- składkę zdrowotną opłacają, jeśli nie opłacają jej z innego
darcza staje się tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń, tytułu. Podstawą wymiaru składki zdrowotnej jest kwota
natomiast z ubezpieczeń z tytułu przebywania na urlopie świadczenia pielęgnacyjnego obecnie 520 zł.
wychowawczym należy zaprzestać rozliczania składek.
Osoby przebywające na urlopie wychowawczym mają
UWAGA!!!
obowiązek informowania płatnika składek o ustaleniu prawa
ZMIENI SI
PODSTAWA WYMIARU SKA
ADEK NA URLOPIE WYCHOWAWCZYM.
do emerytury lub renty albo o powstaniu innego tytułu do
ubezpieczenia. Natomiast płatnik powinien zadbać o to, by USTAWA NOWELIZUJ
CA KODEKS PRACY WPROWADZA WIELE ZMIAN, M.IN.
mieć od wyżej wymienionych osób stosowne oświadcze-
NA NOWO REGULUJE KWESTIE PODSTAWY WYMIARU SKA
ADEK NA UBEZ-
!
nie rozstrzygające o zastosowaniu ubezpieczenia na urlopie
PIECZENIE EMERYTALNE I RENTOWE OSÓB PRZEBYWAJ
CYCH NA URLOPIE
wychowawczym.
WYCHOWAWCZYM.
Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za te
osoby są finansowane ze środków budżetu państwa. Płatnicy
składek mają obowiązek prawidłowo sporządzać i przekazy- Podstawę tę od 1 stycznia 2012 r. będzie stanowiła
wać do zakładu Ubezpieczeń Społecznych dokumenty rozli- kwota 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
czeniowe, bez dokonywania wpłat obliczonych składek. w poprzednim kwartale, a nie jak dotychczas  kwota mini-
Od 1 maja 2004 każdy pracodawca, który udzielił pra- malnego wynagrodzenia. Podstawa wymiaru składek nie
cownicy urlopu wychowawczego, ma obowiązek ustale- może być jednak wyższa niż przeciętne miesięczne wyna-
nia, czy osoba taka spełnia warunki podlegania ubezpie- grodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych
czeniu społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Zgod- poprzedzających urlop wychowawczy.
nie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych oraz
10
ZUS  OBOWI ZKI PRACODAWCY JAKO P ATNIKA
ubezpieczeń czy też ustalonego prawa do emerytury lub
Podleganie ubezpieczeniom społecznym osób
renty. Jeżeli w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego,
przebywających na urlopie macierzyńskim
zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego osoba podej-
mie pracę na:
Od 1 września 2009 r. zmieniły się zasady podlegania
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu osób pobiera- ś% etacie,
ś% uzyska członkostwo spółdzielni lub zostanie funkcjona-
jących zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku
riuszem Służby Celnej, będzie miała rozliczane i opła-
macierzyńskiego.
I tak osoba, która w okresie pobierania zasiłku macie- cane przez płatnika obowiązkowe składki od przycho-
dów uzyskanych ze stosunku pracy, członkostwa spół-
rzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego:
dzielni czy bycia funkcjonariuszem Służby Celnej,
podjęła zatrudnianie, prowadzi działalność pozarolniczą
nie jest pozbawiona składek emerytalno-rentowych finan- a równocześnie płatnik u którego pobiera zasiłek
macierzyński, będzie wykazywał obowiązkowe składki
sowania z budżetu państwa naliczanych przez płatników
od zasiłku macierzyńskiego. Nie będzie również pozba- emerytalne i rentowe od zasiłku macierzyńskiego finan-
wiona osoba mająca ustalone prawo do renty lub emery- sowane z budżetu państw.
tury przebywająca na tych zasiłkach.
W przypadku podjęcia w okresie pobierania zasiłku
macierzyńskiego np.:
W związku z tym od dokumentów za wrzesień 2009 r.
płatnicy, którzy wypłacają zasiłki macierzyńskie zobowią- ś% pracy nakładczej,
ś% wykonywania zlecenia,
zani są do wykazywania składek emerytalno-rentowych od
zasiłków macierzyńskich w imiennych raportach miesięcz- ś% prowadzenie pozarolniczej działalności lub współpracy
nych z kodem tytułu ubezpieczenia 1240xx, bez względu na  nie ma obowiązku opłacania z tych tytułów składek
to, czy pracownik w tym okresie ma inny tytuł do ubezpie- na ubezpieczenia społeczne. Składki na ubezpieczenia
społeczne z tych tytułów w okresie pobierania zasiłku
czeń albo też ma ustalone prawo do renty lub emerytury.
macierzyńskiego są dobrowolne.
Od 1 września 2009 r. osoba pobierająca zasiłek macie-
rzyński nie ma już obowiązku do informowania płat- Obowiązkowo musi być opłacona składka na ubezpie-
czenie zdrowotne.
nika, który wypłaca zasiłek o posiadaniu innego tytułu do
11
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Księgarnia Internetowa E-ksiazka24.pl.