Grzybice bydła, owiec i świń
Pakos Anna
Pason Karolina
Podział grzybic w zależności od
umiejscowienia procesu
"
Grzybice powierzchowne = skórne
chorobowego
(dermatomikozy) [tinea  Å‚ac.]

Grzyby atakują jedynie naskórek i jego wytwory

Najczęściej są to różne rodzaje dermatofitów,
wyjątkowo drożdżaki i pleśnie
"
Grzybice głębokie = narządowe
(organomikozy)
Co to sÄ… grzyby?
"
Bezchlorofilowe eukariotyczne plechowce,
posiadające w przeciwieństwie do
eukariontów jądro komórkowe. Ze względu na
brak chlorofilu nie sÄ… zdolne do fotosyntezy 
mogą wykorzystywać i przyswajać jedynie
organiczne związki węgla.
Postacie kliniczne dermatomykoz
"
Trychofitoza  proces dot. Naskórka i włosów
"
Mikosporoza  tworzenie okrywy drobnych
spor wokół włosa
"
Strupień woszczynowy  tworzenie tarczek lub
kubków
"
Epidermofitoza  proc. Dotyczy tylko naskórka
"
Onychomikoza  grzybica paznokci (małe
znaczenie w med. Wet.)
Na podstawie objawów klinicznych nie jesteśmy
Klasyfikacja dermatofitów (przy
tym podziale bierze siÄ™ pod uwagÄ™
szczególnie morfologię
"
Microsporum
makrokonidiów
"
Trichophyton
"
Epidermophyton
"
Keratinomyces
Dermatofity posiadajÄ… grzybniÄ™ segmentowanÄ…
Hodowla na podłożach sztucznych
"
Podłoże stałe Sabourauda z glukozą
"
Agar z wyciągiem słodowym
Grzybica skórna bydła
(dermatomycosis bovum)
"
Choroba zakaz
na o przewlekłym przebiegu i
charakterystycznych zmianach na skórze.
"
Wyst. we wszystkich krajach, atakuje bydło bez
względu na rasę i wiek, jednak najbardziej
podatne są zwierzęta młode.
"
Występowanie i przebieg tej grzybicy zależy od
pory roku, warunków oraz metod chowu i
żywienia. W Polsce szczególnie często
występuje zimą.
"
W oborach wolnowybiegowych (duża
Znaczenie gospodarcze
"
zmniejszenie wartości handlowej chorych
zwierzÄ…t
"
uszkodzenia widoczne na garbowanej skórze,
także po klinicznym wyleczeniu
"
w rzadkich, uogólnionych przypadkach spadek
wydajności
Etiologia
"
Najczęściej - Trichophyton verrucosum (98%
przypadków),
rzadziej - Trichophyton mentagrophytes
Izolowano także:
T. mentagrophytes
T. equinum
T. violaceum
Microsporum canis
M. gypseum.
"
Trichophyton verrucosum - keratofilny grzyb
należący do dermatofitów. Może przenosić się
y
ródło zakażenia
"
Pierwotnym i głównym z
ródłem są zwierzęta
chore mogące rozsiewać artrospory
szczególnie w okresie jawnym choroby.
"
Po ustąpieniu objawów klinicznych
nosicielstwo i siestwo trwa ok.
4 tyg., a w okresie zimowym nawet do 3
miesięcy.
"
Chorobę mogą roznosić również gryzonie.
"
Istotną rolę w szerzeniu choroby wywołanej
przez T. verrucosum odgrywajÄ… zapowietrzone
Patogeneza
"
Dermatofity te wykazujÄ… wybitne
powinowactwo do keratyny.
"
Do zakażenia dochodzi przez wtarcie spor w
naskórek (istotne są miejsca podatne na
otarcia i drobne skaleczenia). Po wniknięciu
spory kiełkują, wytwarzają rozgałęzione nitki
grzybni przerastające obficie naskórek lub
oplatające włosy w formie siateczki i wrastają
w nie.
"
Poprzez produkowane enzymy keratolityczne i
Objawy kliniczne
"
3 zasadnicze postacie choroby:

głęboka strupiasta

opryszczkowa

strzygÄ…ca
Choroba ma zazwyczaj przebieg przewlekły, u jednego
zwierzęcia może wystąpić więcej niż jedna postać
choroby (np. strupiasta i opryszczkowa)
Postać głęboka strupiasta
"
Najbardziej charakterystyczna i najczęściej
spotykana
1. drobne, guzkowate nacieki w skórze, pokryte
nastroszonym włosem (słabo widoczne, da się je
wyczuć)
2. póz
niej powstają okrągłe lub owalne bezwłose
plamy, pokryte szarobiaławymi, o różnej
grubości (0.2-1cm) azbestowymi strupami ->
występują głównie ogniskowo na skórze głowy,
szyi, łopatkach, pośladkach, w okolicy nasady
Postać opryszczkowa
"
owalne, zaczerwienione lub sinawe, lekko
wyniesione nad powierzchnię skóry wykwity
posiadające na obrzeżu liczne, wypełnione
płynem surowiczym pęcherzyki
"
głównie na słabo owłosionych partiach skóry 
okolica zwierciadła mlecznego, wymię, moszna
"
mogą pojawiać się równocześnie z ogniskami
strupiastymi w innych okolicach ciała
Postać strzygąca powierzchowna
"
charakterystyczne, okrągłe, ostro
odgraniczone bezwłose plamy bez łuszczenia
się naskórka
"
występuje sporadycznie, u zwierząt dorosłych
w dobrej kondycji  bardziej odpornych na
zakażenie
"
Postać dominująca u dorosłego bydła
"
U młodych cieląt zmiany grzybicze mogą
tworzyć gruby, otrębiasty nalot dookoła jamy
Skutki choroby
"
Przy pojedynczych ogniskach chorobowych
brak jest odczynów natury ogólnej, jeśli jednak
dojdzie do uogólnienia grzybicy (zmiany
zlewające), to obserwuje się u cieląt i bukatów
obniżenie o ok. 20-30%, a póz
niej nawet
zahamowanie przyrostów masy ciała, u krów
dorosłych częściową lub całkowitą utratę
mleczności oraz zaburzenia rui
"
Po zawleczeniu choroby do gospodarstw
wolnych chorują zwierzęta w różnym wieku, w
kolejnych latach jedynie młode
"
Przebieg choroby jest z reguły wybitnie
przewlekły
"
Samoistne ustępowanie objawów (w
zależności od ich nasilenia i kondycji zwierząt)
następuje po 3-4 miesiącach. Wyjątek
stanowią zwierzęta przebywające na
pastwiskach lub żywione zielonkami w okresie
letnim- samowyleczenie po 6-8 tygodniach
"
Po przechorowaniu w wyniku naturalnego
zakażenia rozwija się odporność, przy
Rozpoznanie
"
Mikroskopowe badanie zeskrobiny ze świeżych
ognisk grzybiczych lub badanie włosów z
krawędzi zmian
"
Badanie hodowlane w celu określenia gatunku
dermatofita

na podłożu Saburauda z dodatkiem
chloramfenikolu i aktydionu, badanie
czasochochłonne, T. verrucosum rośnie powoli, w
pełni wykształcone kolonie otrzymuje się dopiero
po 4-6 tygodniach
szybkÄ… metodÄ… Englischa  wzrost koloni grzyba
Leczenie
"
Miejscowo preparaty fungicydne  leki z grupy
imidazoli

maść lub płyn Fungiderm z klomitrazolem

spray Clinafarm z enilkonazolem
Preparaty nanosi się na ogniska grzybicze i skórę wokół
nich w promieniu ok. 10 cm, co 2-3 dni. Leczenie
uciążliwe i pracochłonne- ma zastosowanie jedynie w
niewielkich gospodarstwach. W dużych fermach stosuje
się opryskiwanie zwierząt środkami grzybobójczymi
(0,5% Fungiderm, 5% wodny roztwór wodny Pollena JK
Leczenie c.d.
"
Wakcynoterapia  szczepionki zawierajÄ…ce
żywe lub atenuowane patogeny

zawierajÄ…ca zarazek inaktywowany szczepionka
Biovitrichovac II  dobre właściwości
immunogenne; podaje się domięśniowo,
dwukrotnie przy pojedynczych, trzykrotnie przy
mnogich zmianach, co 10-14 dni. Wakcynoterapia
jest tańsza, mniej pracochłonna i daje lepsze
wyniki niż leczenie miejscowe

w grzybicy uogólnionej lub zaawansowanej
wskazane jest dodatkowe zastosowanie leku
grzybobójczego w celu przyspieszenia terapii.
Zapobieganie
"
szczepionki zawierajÄ…ce zarazek atenuowany
lub inaktywowany
"
Szczepionka Biovitrichovac II  podanie
dwukrotne co 10-14 dni, odporność
poszczepienna pojawia siÄ™ 3-4 tyg. po drugiej
dawce, utrzymuje się 9-12 miesięcy
"
U zwierząt szczepionych mogą wystąpić
pojedyncze ogniska grzybicze, które
samoistnie zanikajÄ… po 4-5 tygodniach
"
Likwidacja nadmiernego zawilgocenia,
Grzybice powierzchniowe u owiec
"
Występują najczęściej u owiec mających
pośredni kontakt z bydłem dotkniętym
trychofitozÄ… (np. poprzez wypas na tych
samych pastwiskach)
"
Najczęściej T.metangrophytes, T. verrucosum,
rzadziej T. violaceum, T. rubrum i M. canis
"
Zmiany ogniskowe, owalne, różnej wielkości,
Å‚uszczÄ…ce siÄ™, ciemnoczerwone, strupiaste
"
Lokalizacja zmian:

głowa  okolice oczu, uszy
Grzybice u trzody chlewnej
"
obecnie częstotliwość występowania
zdecydowanie mniejsza,
"
w zwiÄ…zku ze zmianami w systemie utrzymania
zwierząt(chów wielkostadny) oraz
stosowaniem antybiotyków są coraz bardziej
powszechne,
"
w chowie wielkostadnym grzybice występują
masowo, są trudne do zwalczania i długo
utrzymują się wśród zwierząt,
Wśród zakażeń grzybiczych
wyróżniamy:
"
dermatofitozy-dotyczÄ…ce powierzchniowych
warstw skóry i jej wytworów,
"
dermatomykozy-zakażenia skóry
powodowane przez grzyby nie będące
typowymi dermatofitami, np.drożdżalo czy
pleśnie,
"
organomikozy-zakażenia grzybami dotyczące
narządów wewnętrznych,
Zakażenia skórne
z zeskrobin skórnych najczęściej izolujemy:
-Trichophyton spp. (T.verrucosum;
T.mentagrophytes),
-Microsporum spp. (M.gypseum; M.cookei;
M.nanum; M.terrestre),
-Candida spp. (C.cariers; C.ajjeloi; C.tropicans),
y
ródła zakażenia:
"
kontakt bezpośredni z chorymi zwierzętami
lub nosicielami,
"
kontakt ze środowiskiem zapowietrzonym
zarodnikami grzyba, np. pomieszczenia z
nadmierną wilgocią, zanieczyszczony sprzęt,
środki transportu, a spory są bardzo trwałe,
"
kontakt mechaniczny z ektopasożytami, jak
Wrażliwość:
"
wrażliwe są zwierzęta w każdym wieku, ale
szczególnie prosięta i warchlaki,
"
nasilenie jesienią i zimą(wysoka wilgotność,
obniżona temperatura),
"
zakażeniu sprzyjają: brak pielęgnacji zwierząt i
ich zbytnie zagęszczenie, a także niedobory
białka, cynku, miedzi, żelaza, witaminy A,
Patogeneza
ż
przerastanie warstwy rogowej naskórka przy współudziale
enzymów keratolitycznych,
ż
wnikanie spor do naskórka (ocieranie się świń o przedmioty,
uszkodzenia skóry przez ektopasożyty),
ż
pączkowanie spor i wytwarzanie rozgałęzionych nitkowatych
grzybni,
ż
toksyny grzybów powodują rozszerzenie okolicznych nk i
obrzęk z pasem przekrwienia
Dopóki niszczona jest powierzchowna
zrogowaciała warstwa naskórka brak jest
jakichkolwiek objawów klinicznych!
Objawy kliniczne ujawniajÄ… siÄ™ po
uszkodzeniu warstwy wewnętrznej
Ø
produkty metabolizmu grzyba powodujÄ… miejscowy odczyn
skóry:
zapalny i hiperkeratozę naskórka,
Ø
wysięk surowiczy skleja naskórek i tworzą się różnej wielkości
strupy,
Ø
toksyny wytwarzane przez grzyby powodujÄ… rozszerzenie nk i
powstanie obrzęku z pasem przekrwienia,
Ø
dermatofity atakują również włosy(nitki grzybni wnikają do
torebek włosowych i wrastają w same włosy powodując łamanie się i
wypadanie włosów),
Przebieg zakażenia i obraz obserwowanych
zmian zależy od miejsca zakażenia i
umiejscowienia na skórze zmian
Ø
dermatomikozy u świń ograniczają się z reguły do wierzchnich
warstw skóry  grzybica powierzchowna,
Ø
wyróżnia się 3 postaci choroby:
1. opryszczkowata, pęcherzykowata  tinea circinata
(najbardziej typowa i najczęściej spotykana),
2. strzygÄ…ca  tinea tonsurans,
3. strupiasta  tinea crustosa,
(pozostałe dwie występują u świń stosunkowo rzadko)
Objawy kliniczne:
Grzybice skóry w zależności od rodzaju grzyba
mają różny przebieg i objawy kliniczne i
możemy je podzielić pod względem klinicznym
na:
a)te wywoływane przez Trychofity i M.canis-
prosięta, młode warchlaki, zwykle samowyleczenie, brak nawrotów i
odczynów ogólnych,
b)te wywoływane przez M.nanum-trudne w zwalczaniu,
Objawy kliniczne
"
zmiany na skórze głowy-głównie, rzadziej na bokach klatki
piersiowej i ud,
"
małe, czerwonosine wykwity przekształcające się w guzki,
wokół których powstają pęcherzyki i strupki,
"
skóra dookoła zmian zaczerwieniona z charakterystycznie
wyniesionÄ… obrÄ…czkÄ…,
"
zmiany ustepujÄ… samoczynnie po 2-3tyg lub rozprzestrzeniajÄ…
siÄ™,
"
może dojść do wypadania, łamania włosów i złuszczania
naskórka,
"
sporadycznie powstajÄ… strupki o wyglÄ…dzie azbestowym,
swędzące,
Objawy kliniczne przy M. nanum
"
występuje u zwierząt w każdym wieku dobrze
utrzymanych i odżywionych,
"
obejmuje powierzchnię skóry, okolicę oczu,
kończyn przednich, brzucha,
"
zmiany jak prz Trichophyton spp. ,lecz wykwity
bardziej intensywnie czerwone, a strupy
barwy brunatnej,
Diagnostyka różnicowa
Ø
parakeratoza,
Ø
wysiękowe zapalenie naskórka (smoleń),
Ø
osutki,
Ø
świerzb (świąd, zmiany gł. na uszach i
kończynach),
Ø
łupież różowy,
Ø
wszołowica,
Ø
egzema,
Diagnostyka i leczenie
"
diagnostyka-jak w przypadku grzybic
bydlęcych,
Ø
przede wszystkim należy odizolować chore
oraz podejrzane świnie,
Ø
zwalczanie należy rozpocząć od:
"
poprawy żywienia,
"
poprawy warunków utrzymania,
"
zmniejszenia wilgotności i nadmiernego zagęszczenia ,
"
odkażenie sprzętu, pomieszczeń, zwierząt,
"
likwidacja nosicieli biologicznych-ektopasożytów,
Ø
zmiany te skutkujÄ… przyspieszeniem leczenia, a
A
upież różowy(Pityriasis rosea)
"
etiologia: wywoływany przez M. furfur,
pojawia się u prosiąt w 3-6tyg życia,
"
początkowo objawy z układu pokarmowego,
które ustępują w momencie pojawienia się
zmian skórnych,
"
na skórze wyst. małe czerwono zabarwione
ogniska w okolicy pachwin, z czasem otaczane
są wałem przekrwienia z łuszczeniem naskórka
w centralnej części, a brzegi pokrywają
sinoczerwone guzki,
"
spontaniczne ozdrowienie wciÄ…gu 2-3tyg, a
Grzybice narzÄ…dowe
"
kandydiaza,
"
aspergiloza,
"
mucormikoza,
"
histoplazmoza,
Kandydiaza
Ø
warunkowo zakaz
na grzybica narzÄ…dowa,
Ø
głównie u prosiąt w wieku od kilku dni do kilku tyg.,
Ø
etiologia: wywołują drożdżaki z rodzaju Candida (najczęściej
izolowano C. sloofii i C. krusei, ponadto wiele innych gatunków).
Ø
grzyby te to komensale błon śluzowych warunkowo
chorbotwórcze, a czynnikami usposabiającymi są: zagęszczenie
zwierząt  przebieg enzootyczny, niewydolność grasicy u młodych prosiąt, deficyt
IgA, stosowanie kortykosterydów i antybiotyków przeciwbakteryjnych, niedobory
wit. A i E, błędy w żywieniu macior ciężarnych, nagłe zmiany karmy, brak siary,
Patogeneza
Ø
poprzez stosowanie antybiotyków przeciwbakteryjnych
następuje immunosupresja i spadek liczby komensali
bakteryjnych: Lactobacillus, E.coli, Str. Fecalis powoduje to
osłabienie odporności ogólnej organizmu i miejscowej
przewodu pokarmowego,
Ø
występuje nadmierne namnażanie się drożdżaków,
Ø
tworzą się naloty  mechaniczne uszkadzanie bł. śluzowej i
hamujÄ… jej funkcji,
Ø
wydzielane przez grzyby mikotoksyny wywolujÄ… ogniskowe
zmiany zapalne i martwicowe śluzówki oraz immunosupresję,
a oprócz tego pobierają znaczne ilości witaminy B powodując
awitaminozÄ™,
Obraz kliniczny
Ø
u prosiąt młodszych  postać ostra,
Ø
u starszych  przebieg podostry lub przewlekły,
Ø
pierwsze objawy: niechęć do ssania, wymioty, zmienny
apetyt, polidypsja
Ø
najbardziej patognomiczne zmiany: ogniskowe lub rozlane
zapalenie bł. śluz. jamy gębowej i w przednich części
przewodu pokarmowego białawe lub szarobiaławe naloty
(gładkie lub pofałdowane)-wywołuje C.albicans, naloty
stopniowo pokrywają całe podniebienie, język, migdałki,
gardło, dziąsła, wargi i dochodzą do grubości 1-2 mm,
Ø
po mechanicznym usunięciu  krwawiące ubytki i nadżerki
Ø
po kilku dniach pojawia się biegunka(żółtawozielonkawa lub
szara, z dużą il. śluzu i charakt. zapachem drożdży),
w ostrej p. kandydiozy naloty nikłe lub brak,
Leczenie i zapobieganie
"
nie leczy się zwierząt tylko kierowane są one na obój,
Zapobieganie:
Ø
usunięcie pierwotnych czynników usposabiających i
obniżających odporność, stosowanie paszy bogatej w
witaminy, ostrożność w podawaniu antybiotyków,
"
wzmocnienie odporności ogólnej przez podanie swoistej
gammaglobuliny (SUIGLOBIN) i preparatów wit. A, E, B,
Inne choroby grzybicze
Ø
Aspergilloza -przewlekłe zap. płuc i ronienia,
Ø
Mucormikoza-biegunka powodujÄ…ca wychudzenie,
charłactwo, śmierć,
Ø
Histoplazmoza objawia się dusznościami, kaszlem,
wymiotami oraz przewlekłymi biegunkami powodującymi
charłactwo, śmierć,
Ø
występują sporadycznie,
Ø
z
ródłem zakażenia środowisko zewn. (gleba, ściółka, pasza),
Ø
na ogół nie notuje się przekazywania choroby z jednego
zwierzęcia na drugie,
Mykotoksykozy
"
Choroby wywołane przez toksyny grzybów,
wytwarzane poza organizmem zwierzęcia  na
paszach roślinnych
"
Do zachorowania dochodzi po skarmieniu
paszÄ… zawierajÄ…cÄ… toksyny
"
Mykotoksyny mogą mieć działanie:
hepatotoksyczne, teratogenne, nefrotoksyczne
lub estrogenne
"
Można podzielić na dwie grupy- wywoływane
przez:
Zatrucie sporyszem (ergotismus)
"
Przyczyną są formy przetrwalnikowe buławinki
czerwonej  pasożyt zbóż
"
Objawy chorobowe wywołują alkaloidy
"
Najbardziej podatne na zatrucia są bydło i
ptaki
"
Objawy  zaburzenia ze strony układu
pokarmowego, zgorzel i mumifikacja
obwodowych odcinków kończyn, objawy
nerwowe, ronienia
Zatrucia aflatoksynÄ…
"
Produkowana przez Aspergillus fumigatus
(rośnie na ziarnach zbóż i nasionach roślin
oleistych)
"
Bydło i owce w miarę oporne na zatrucia,
bardzo podatne są świnie w wieku 3-12
tygodni
"
Działają hepatotoksycznie i karcynogennie,
hamujÄ… przyrosty
Zatrucia wywołane przez
Aspergillus clavatus
"
Najczęściej pasożyt kiełków słodowych
"
Na zatrucia podatne bydło w różnym wieku
"
Objawy- najczęściej nerwowe (lękliwość,
nadwrażliwość skóry, ślinotok, drżenia
mięśniowe, nadwrażliwość na bodz
ce, arytmia
"
Przy lekkich zatruciach wyzdrowienie po 2-6
dniach
Stachybotriotoksykoza
"
Grzyb Stachybotrys alternans atakujÄ…cy
głównie zboże i siano
"
Najbardziej podatne konie i bydło (wrażliwość
wzrasta przy skarmianiu kiszonkami)
"
2 postace kliniczne:

Typowa
" Stadium I  wypływ śliny, powiększenie ww. chłonnych
podżuchwowych, przekrwienie bł. Śluzowej jamy
ustnej, pęknięcia i wypryski na skórze
" St. II (utajone)  brak objawów, leukocytoza ->
Fuzariotoksykoza
"
Grzyby z rodzaju Fusarium
"
Wrażliwe: bydło, świnie, owce, konie, kury,
kaczki i ludzie
"
Objawy ze strony OUN
"
Leczenie- swoistego brak
Zatrucia także powodują toksyny
wytwarzane przez grzyby
"
Głowniowe  śnieć kamienna, głownia
powietrzna i sadzowata pszenicy, głownia
kukurydzy

Zaburzenia nerwowe albo zaburzenia ze strony
układu pokarmowego

Rokowanie jest niepomyślne
"
Rdzawnikowe- czarna rdza zbożowa, rdza
z
dz
błowa, rdza kukurydzy

Wrażliwe bydło, świnie, owce konie, króliki

Zaburzenia nerwowe i stany zapalne skóry