"Wesele jako dramat symboliczny"











Wtorek, 25 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marek, Jarosław, Elwira
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Młoda
Polska >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???




Gdzie jestSciaga.pl
?
















"Wesele jako dramat
symboliczny"










kategoria:   J.polski
zakres:   Młoda Polska
dodano:   1999-11-17




"Wesele"
wyspańskiego jako dramat symboliczny Stanisław Wyspiański -
charakterystyka Stanisław Wyspiański reprezentuje dramat
symboliczny. Debiut wiązał się z utworem "Warszawianka". Był to
tekst realistyczny bez elementów symbolicznych. Inne utwory to
"Wesele", "Wyzwolenie". Dramaty ludowe o tematyce współczesnej to
"Sędziowie", "Klątwa". Dramaty o temacie antycznym to "Achilles",
"Protesilos i Laodamia". Nawiązanie do powstania listopadowego w
"Nocy listopadowej" i "Lelewelu". Miał wielostronne zainteresowania.
Wszechstronnie działał i był pracowity. Dramat "Wyzwolenie" to utwór
współczesny. Uważany jest za jego jeden z najlepszych utworów.
Oryginalny kształt. Główny bohater Konrad jest reżyserem
przedstawienia. W kręgu wydarzeń utworu pojawiają się sprawy Polski
i polityki. Konrad podobny jest do Wyspiańskiego, który przybył by
wyzwolić ludzi z mitów, legend od narzuconego pewnego sposobu
myślenia. Jest autorem różnych luźnych wierszy o charakterze
osobistym. Autor poematów i didaskaliów (np. w "Weselu", pisane są
wierszem i traktowane są jako oddzielny utwór liryczny). Oryginalny
malarz. Malował portrety dzieci i cykl macierzyństwo. Uprawiał
malarstwo sztalugowe czyli w pracowni. Używał farb pastelowych.
Uprawiał rysunek piórkiem, kredką i węglem. Zajmował się też
malarstwem ściennym - Polichromie. Projektował meble, witraże,
tkaniny, elementy użytkowe. Wykonywał kilka płaskorzeźb i litografii
(rzeźbienie rysunku w metalu, a później odbicie na papierze). Jego
działa sztuki nie należy rozdzielać jest to bowiem wizja pewnej
casłości - "Teatr mój widzę ogromny". Wizje teatralne. Munumentalizm
syntetycznych wizji. "Skarby Sezamu" to jeden z obrazów
Wyspiańskiego - największy. Łączy w nim dwa światy. Reprodukcje
jedynie fragmentów obrazu. Oddziaływuje nastrojem, tajemniczością i
grozą. Do napisania tego utworu zainspirowało go wesele i ślub
przyjaciela. W Krakowie, w pierwszym okresie impresjonizmu, młodzież
zainteresowała się światłem. Malowali często za miastem
wykorzystując elementy świetlne. Ludzie z pod Krakowskich wsi
uchodzili za szczerych, uczciwych, malowano ich portrety. Moda na
styl ludowy - "ludomania" czyli bratanie się z chłopami. Artyści
skierowali się w stronę ludu, chcieli dotrzeć do ich szczerości i
moralności. W 1920 roku Boy-Żeleński napisał "Plotkę o "Weselu"" by
zachować dla potomności jak doszło do powstania tego dzieła. W
"Weselu" umieścil ludzi, których znał - ich odpowiedniki: 1.
Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer, malarz 2. Gospodyni - Anna
Mikołajczykówna 3. Pan Młody - Lucjan Rydel - gaduła 4. Pani
Młoda - Jadwiia Mikołajczykówna 5. Radczyni - profesor Domańska
6. Haneczka - Hanna Mikołajczykówna 7. Nos - Noskowski
8. Dziennikarz - Starzewski 9. Poeta - Kazimierz
Przerwa-Tetmajer 10. Zosia i Maryna - córki lekarza - Poreńskie
11. Klimina - swatka 12. Czepiec - amant wiejski Ślub
ten był szokiem dla społeczeństwa krakowskiego. Mieszkali w
Bronowicach, gdzie toczy się akcja utworu. Skandal. Wyspiański był
na tym ślubie. Fascynowała go prostota, życie zamienił w poezję.
Każda postać ma znane cechy. Prapremiera była skandalem bo sztuka
była nietypowa (gwara ludowa), wystawiono ją w Teatrze Starym. Na
afiszu chciał podać prawdziwe nazwiska. Wiele osób opuściło salę.
Akcja utworu dotyczy dwóch stanów. Inteligencji ze strony pana
młodego oraz chłopstwa ze strony panny młodej. Brak przedstawicieli
arystokracji czy proletariatu. Wyróżnia się tu dwa rodzaje scen:
1. realistyczne - osoby, bohaterowie tworzą nurt satyryczny
2. symboliczno-irracjonalne - obok realistycznej rzeczywistości
występuje metafizyka, osoby-duchy. Ukazane uczucia konkretnych osób.
Ze scen realistycznych wyczytać można stosunek Wyspiańskiego do
zjawisk i uczuć. Stosunek przedstawicieli inteligencji do
chłopów Zwracanie uwagi na piękno zewnętrzne. Pan Młody odnalazł
tu żywą urodę, odnajduje tu życie, spontaniczność, chodzi mu głównie
o wygląd. Stylizuje się zewnętrznie (chodzi boso, z gołą głową).
Zwraca uwagę na ubiór panny młodej. Zafascynowany swym strojem,
który i tak zrzuci. Fascynacja dźwiękami muzyki ludowej. Nie zna
chłopskich obyczajów, np. Dziennikarz lekceważył chłopów. Nie zna
życia na wsi. Inteligencja nie liczy się z prawami chłopskimi.
Zapominają o niedawnej przeszłości, o powodach krwawego wystąpienia
chłopów. Nie interesuje go, że chłopi są żądni władzy. Chce tylko
odpoczywać. Idealizacja chłopów i ich życia wiejskiego. Myśli on, że
życie to siedzenie wśród zieleni, odnajduje tu ucieczkę od
codzienności. Mówi o pospolitości, o swym pokoleniu, że są
przeklęci, ubezwłasnowolnieni, dekadenci. To co ludzie z miasta
widzą na wsi to fantastyczne poszukiwanie celu i sensu życia.
Odmiany od pospolitej części mieszczucha. Podoba im się wieś
odświętna, kolorowa, bez ciężkiej pracy. Nie dociekają marzeń
chłopskich. Nie interesuje ich to. Podoba im się powierzchowność.
Chłopi to widzą i rozumieją. Czepiec widzi to nieszczere bratanie
się z chłopami. Żyd też traktuje tę stylizację za zabawę, bałamuctwo
w wielkim stylu. Jest to szopka, chwilowy kaprys, znudzeni są bowiem
zwykłym życiem. Chłopi odczuwają, że nie są rozumiani, czują obcość.
Chłopi nie są ufni. Inteligencja 1. Niezdolni do czynu.
Pomimo ataku chłopów na szlachtę, bawią się razem z nimi, chwilowo
zapomnieli o tym wydarzeniu. 2. Przeklinają przeszłość, ale nic
nie robią. Żałują tego co było lecz nic nie robią by to zmienić.
Uważają, że poprzez przeszłość są niewolnikami. 3. Brak
aktywności działania. Dziennikarz wspomina dzwon Zygmunta, stare
stroje. Wszystko uśpione. Inteligencja czeka na coś lub na kogoś.
4. Pospolici, niedojrzali politycznie. Np. Gospodarz powierza
róg Jaśkowi, a to przecież on miał na nim grać. 5. Pogarda dla
współczesnych. Pokolenie skazane na degenerację, tylko sztuka, a ona
też nie jest na czasie. Poezja nie o tym co żywotne - spokojna jest.
Usypia, znieczula, nie pobudza emocji, które mają być domeną. Błahe
sprawy są poruszane. Utwory są identyczne. Powierzchowna, bezideowa,
słowa bez pokrycia. Nie zmieniają się w czyn. Opieszała poezja.
Chłopi 1. Gotowi do walki, ale potrzebują przywódcy 2.
Podatni na walkę chętnie będą uczestniczyyć w działaniu 3.
Zawzięci, odwołują się do chlubnych kart historii 4. Zżyci ze
sobą. Oczekują, że ktoś poprowadzi ich do walki. Chłop czuje
potrzebę działania, decyzję o podjęcie działań pozostawia
inteligencji. Chętni do walki, ale mierzi ich apatia. 5.
Uważają, że ludzi z miasta trzeba trzymać krótko by nie przejęli
kontroli nad chłopami 6. Widzą własną potęgę, ale nie są
przygotowani bo wartości materialne stanowią dla nich większe
znaczenie. 7. Nie umieją dobrze gospodarować i zaciągają długi
8. Nie boją się zawstydzić panów, nieufni, krytycznie nastawieni
do inteligencji. 9. Otwarci, spontaniczni, szczerzy w reakcjach,
garną się do wiedzy, znają swą potęgę i moc, wartość. Garną się do
działania, ale nie dorośli do czynu. Zapalni jak słoma. Trzeźwo i
realnie oceniają. 10. Skorzy do bójek, porywczy, dążą do
bogactwa, stają się próżni. Podczas wesela spotykają się dwa
różne światy. Ludzie ci nie potrafią się porozumieć. Prowadzi to do
rozbieżności, do oceny przeszłości i różnego widzenia narodu. Chłopi
skorzy do działania, konkretnej walki, ale to inteligencja ma
przodować bo chłopi są za słabi. "Wesele" to satyra na
współczesność. Nie zdolność do czynu całego pokolenia. Rzekomy
solidaryzm. Stylizowanie się na poszczególną modę. Pod maską
przyjaźni i braterstwa kryje się niechęć, urazy, nie zrozumienie.
Symbole w "Weselu" Po koniec aktu I młoda para zaprasza na
wesele chochoła, który przybywa. Jest on twórcą urojeń. W utworze
tym występują trzy rodzaje symboli: 1. rzeczy 2. postaci
3. sceny Chochoł rzuca czar na zebranych, budzą się w nich
ukryte uczucia. Uosobienia utajnionych pragnień. Widmo
Narzeczony Marysi, który zmarł na suchoty. Malarz francuski.
Jego duch przybył na wesele. Rozpamiętuje chwile gdy byli razem, gdy
istniała między nimi jakaś więź. Jest to upostaciowanie wnętrza
Marysi. Z jednej strony cieszy się ona z jego przybycia, a z drugiej
obawia. Pogodziła się z jego śmiercią. Jest to symbol utraconej
miłości. Marysia przypomina sobie te chwile i boi się stabilizacji z
mężem. Nie wie czy ma zostać z Wojtkiem,. Wesele sprowokowało ją do
tych rozważań. Raz się cieszy z przybycia ukochanego, a raz nie.
Stańczyk Dziennikarz "Czasu" należy do organizacji
"Stańczyków". Stańczyk to symbol mądrości. Głos wewnętrzny
dziennikarza. Wie on, że dziennikarz jako inteligent powinien
przewodzić narodowi. Jest też symbolem postawy patriotycznej.
Ukazanie niebezpieczeństwa zaniku walki. Zarzuca dziennikarzowi
słowne deklaracje. Przyznaje się do bezczynności, obwinia za
sytuację przeszłość. Jawi się jako dekadent, pragnie śmierci i to
jest jego słowna deklaracja. Stańczyk przypomina czasy Jagiellonów.
Nie wierzy w deklaracje społeczne. Dziennikarz pragnie katastrofy by
wstrząsnąć społeczeństwem, by wyrwać ich z marazmu. Cena jest
świętość tradycji. Nie widzi przyszłości dla Polski widzi, że złą
obrał drogę. Stańczyk wręcza mu kaduceusz Polski. Dziennikarz wyraża
pogardę dla bratania się z ludem. Widzi fałsz solidaryzmu. Stańczyk
to jego sumienie i dla tego z ironią wręcza mu kaduceusz.
Dziennikarz jako przywódca narodu. Rycerz Symbol honoru i
patriotyzmu. Jest uosobieniem pragnień poety. Poeta ma odczucie
siły. Dekadentyzm, a poeta tęskni do mocy i siły. Rycerz jako symbol
mocy, odwagi i zwycięstwa. Zwiastun odrodzenia. Nazywa poetę
nędzarzem. Poeta cierpi bo to co tworzy jest odzwierciedleniem ducha
czasu. Rycerz przypomina czasy Jagiełły. Poeta ma szansę prowadzenia
ludu do walki. Osądzona jest zdegenerowana poezja młodo polska.
Poeta nie chce napisać wielkiego dzieła. Poeta nie jest w stanie
podołać przywództwu narodu. Rycerz to symbol siły poezji
oddziałującej na społeczeństwo. Hetman Duch hetmana
Branickiego, który gardził chłopami. Symbol fałszu, zdrady,
magnackiego egoizmu. I to mu zarzuca pan młody. Hetman jest butny,
dumny, dominuje nad chłopami. Polska mu nie pomoże bo zaprzedał on
kraj szatanowi. Pan młody żeniąc się z chłopką zdradził swój stan.
Tłumaczy mu, że to moda, a nie szczere bratanie się z ludem.
Upiór Jakub Szela stanął na czele powstania chłopskiego.
Jest on cały we krwi bo wielu zabił. Chce się obmyć wodą. Dziad
stara się go odpędzić. Upiór jako zimny trup. Dla Szeli ważne są
dobra materialne. Przypomina, że bratanie się chłopów i szlachty
jest niedorzeczne. Jest symbolem krwawej zemsty na panach.
Wernyhora Ofiarowuje złoty róg gospodarzowi. Zszedł on z
obrazu Matejki. Przewiduje przyszłość. Zwiastun czynu i
niepodległości. 1. Złoty róg to symbol walki, znak czynu, ma
ruszyć społeczeństwo. Do walki nie dochodzi bo gospodarz oddał róg
Jaśkowi, który go gubi. Wernyhora atakuje inne powstania gdzie
oczekiwano cudu. Utracona szansa . Braterstwo i solidaryzm
chłopstwa. Nie spełni się to. 2. Czapka z piór to symbol
przywiązania do rzeczy błachych i matrerialnych. Ostrzeżenie by nie
przekładać wartości prywatnych nad państwowe. 3. Sznur to symbol
niewoli 4. Dzwon Zygmunta symbol wielkości Polski 5. Kosy
nasadzone na sztorc to mit racławicki, gotowość walki 6. Taniec
chocholi symbol zniewolenia, marazmu i niemocy narodowej
Ponownie pojawia się chochoł, który jest symbolem całego narodu.
Scena najbardziej smutna. Goście weselni symbolizują naród, chata to
Polska w której krzyżują się wszystkie problemy. Osoby dramatu to
symbole tradycji i przeszłości. "Wesele" to diagnoza polskiego
społeczeństwa. Końcowy taniec chochoła to kwintesencja myśli
zawartej w utworze. Krzak bez życia otulony słomą na zimę. Oznacza
uśpione wartości narodu. Na wiosnę się obudzi i latem rozkwitnie,
jest to nadzieja na odzyskanie niepodległości. Artyzm w "Weselu"
Są tu dwa różne wątki sceniczne: 1. realistyczne 2.
wizyjno-symboliczne Finał polega na spleceniu obu wątków.
Zrośnięcie komedii obyczajowo społecznej. Wyspiański to satyryk
ideolog i wieszcz. Poezja okresu Młodej Polski wytwarza nastrój. W
"Weselu" mamy do czynienia z nastrojem sztuki:  Malarstwo
1. W wypowiedziach, np opis stroju panny młodej 2.
Didaskalia - jest tu impresjonizm czyli:  precyzja operowania
barwą  zatarcie szczegułów  gra światła 1. Rola
światła: odbijanie się go od twarzy. Osoby zmieniają cienie co
umożliwia gra światła 2. Barwy o charakterze symbolicznym 3.
Didaskalia, pisane dużą literą. Światło i czar. Symbolem jest
wstawanie nowego dnia, czas ten nie stanie się bo Jasiek zgubił
złoty róg. 4. Ważne są elementy plastyczne  Muzyka 1.
weselna 2. chochoła 3. zawodzenie wiatru 4. odgłosy
tańczących ludzi 5. odgłosy wsi (pianie koguta) 6. tętent
konia 7. cisza 8. szelest słomy chochoła 9. świergot
ptaków 10. piosenka Jaśka 11. melodyjność utworu, liczne
powtórzenia Elementy te po złączeniu tworzą pewien nastrój
Akt I to rozmowy o rzecach błachych, miłostki, flirty. Motyw
polityczny i rozmowa o niej. Motyw sztuki i poezji. Rozmowa o nich.
- chłopi ubrani na kolorowo - inteligencja: panowie na
czarno, panie na biało Akt II to zmiana nastroju. Inaczej się
mówi w tym akcie. Słowa dosadne i dobitne. W ciemności pojawiają się
osoby dramatu. Słychać skrzypienie podłogi, nastrój grozy i
tajemnicy. Akt III oparty na poczuciu nie mocy. Nastrój
otępienia i apatii. Oczekiwanie na cud. Nastrój podkreśla jakość
słów. Uważne wypowiedzi. Pokój jest ciemny to świt zmienia sytuację.
Utwór poprzez syntezę sztuk w połączeniu z wydarzeniami zmierza
nastrój z aktu do aktu. Akt II to rozpamiętywanie, rozmowa samego ze
sobą. Akt III to marazm, niemoc, zmęczenie i otępienie. W "Weselu"
mamy przewidziane przez aktora intencje autorskie. Sens komediowy i
metaforyczny. Dramat romantyczny - porównanie z "Dziadami"
PROBLEM "DZIADY" "WESELE" Podobna problematyka
Przedstawienie poetyckie przyczyn upadku Polski. Charakterystyka
poszczególnych środowisk Nie możność połączenia się społecznie by
odzyskać niepodległość. Takie samo pokazanie tematu Treść
ukazana poprzez perspektywę czasu, historię. Rozrachunek z
teraźniejszością poprzez przeszłość. Odwołanie do historii: Stańczyk
to król Zygmunt, Hrabia to Targowica, Rycerz to Grunwald, widmo to
Szela. Ma to pobudzić świadomość narodową. Pouczenie. Historia to
ukazanie chwalebnych i haniebnych kart. Teraźniejszość to wesele,
przyszłość to perspektywa walki zbrojnej. Przesłanie treści
Oskarżenie społeczeństwa o klęskę, antidotum to mesjanizm Oskarżenie
inteligencji i chłopów o brak zjednoczenia. Nie dojrzali do
przywództwa. Wskazuje drogę: solidaryzm. Rodzaj dramatu
Romantyczny Realistyczno-symboliczny Sceny mistyczne Oba światy
istnieją na równych prawach Oba światy istnieją na równych prawach
Ludowość Ludowe obrzęd, ludzie prości biorą w nim udział, na
wsi. Wesele ludowe, sposób odbycia (oczepiny), , udział biorą
mieszkańcy wsi, na wsi się odbywa, stylizacja ludowa języka.
Synkretyzm formy zastąpiony przez syntezę sztuk. Nastrój. III
błahych rozmów, bezczynność, nuda. II tajemniczość, groza IV
sielski nastrój, podobny do wesołości, potem przygnębienia i
tajemniczości. I pogodny, radosny, wesoły II trwogi,
przerażenia, respekt przed duchami, tajemniczość, jest ciszej
III bezsilność, apatia, senne zachowanie, uśpienie, oczekiwanie.
Czas Akcji Noc zaduszkowa - listopad 23 listopada Kompozycja
taneczna "Bal u senatora" - para za parą tańczy Menueta. Wesele,
tańce Postać Wernychory U Słowackiego też Wernyhora Symbol
postaci, przyszłości, odzyskania niepodległości. Odpowiedniki
postaci Widmo Hetman Branicki Te podobieństwa to świadomy zabieg
autora. Chciał uwydatnić problem o którym mówi, pokazać, że ktoś już
poruszył ten problem. Mimo klęsk trzeba próbować dalej. "Dziady"
mówią o problemach patriotycznych, narodu. Nie chce by była to
plotkarska treść o weselu Rydla. Głębokie przemyślenia. "Wesele" na
równi z "Dziadami". Tekst oparty na sytuacji bieżącej. Dotyczy
całego narodu. Tak to odebrano. Wyspiański nazwany został
"czterdzieści i cztery". Został wieszczem. Warmuz Marcin vel
WARAN







Autor: waran

Ocena : 3.6 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000