FRANCJA

Karol Ludwik Napoleon Bonaparte, jako cesarz Napoleon III (ur. 20 kwietnia 1808 w Paryżu, zm 9 stycznia 1873 w Chislehurst, Kent, Wielka Brytania) – prezydent Francji w latach 1848-1852, cesarz Francuzów (fr. Empereur des

Français) w latach 1852-1870. Syn Ludwika - krótkotrwałego króla Holandii (brata Napoleona Bonaparte) i Hortensji de Beauharnais - córki Józefiny, z jej pierwszego małżeństwa z wicehrabią Beauharnais.

WŁOCHY

Camillo Benso di Cavour (ur. 10 sierpnia 1810 w Turynie, zm. 6 czerwca 1861 tamże), polityk włoski - potomek hrabiowskiej rodziny, przywódca liberałów piemonckich.

W młodości oczekiwano po nim, że zrobi przyzwoitą karierę, wstąpił więc do armii, gdzie doszedł do dobrego

stanowiska, lecz przez swe liberalne poglądy musiał ją opuścić w 1831. Następnie podróżował po Europie, studiując

politykę i gospodarkę. W 1847 założył gazetę " Il Risorgimento" (Odrodzenie) wspierającą liberalizm, zjednoczenie Włoch i konstytucjonalizm. W 1850 został ministrem gospodarki i handlu, a w 1851 objął stanowisko ministra

finansów.

Camilo Cavour został powołany na urząd premiera królestwa Piemontu i Sardynii przez Wiktora Emanuela II w

listopadzie 1852 r. Zapewnił Piemontowi rozwój ekonomiczny i gospodarczy. Sprawniejsze rolnictwo, zyski z handlu

zagranicznego, rozwinięta sieć komunikacyjna (m. in. pierwszy tunel kolejowy pod Alpami - tunel Fréjus) i flota

zapewniły Piemontowi najsilniejszą pozycję wśród księstw włoskich. Był zwolennikiem idei federacyjnej. Wraz z

Wiktorem Emanuelem chciał, aby po zjednoczeniu Włochy stały się państwem federacyjnym. Cavour wykazał się

wielkim sprytem po pokoju kończącym wojnę sojuszu Francusko-Sardyńskiego z Austrią, który został podpisany w

listopadzie 1859 r. w Zurychu. Pokój ten zawierał punkt dotyczący powrotu Habsburgów do księstw środkowej Italii

(Parma , Modena i Toskania). Piemont nie chciał Habsburgów na tronach, dlatego Cavour wymyślił, aby ogłosić

plebiscyt dotyczący przyszłości księstw środkowo-włoskich. Ludność wolała zjednoczenia z Piemontem, niż władzy

Habsburgów. Tym samym Austrii pozostała tylko gorycz porażki w wojnie.

Walnie przyczynił się do zjednoczenia Włoch. Za swoje zasługi jest zaliczany do czterech "ojców Ojczyzny".

Giuseppe Mazzini (ur. 22 czerwca 1805 w Genui, zm. 10 marca 1872 w Pizie) – dziennikarz, włoski demokrata i

bojownik o wolność razem z Garibaldim w ramach Risorgimento. Uważano go za reprezentanta "Europy narodów" w walce z "Europą monarchów".

Zwany był "konspiratorem doskonałym", całe życie poświęcił idei wyzwolenia narodów i ludów Europy, we Włoszech został obdarowany mianem "ojca Ojczyzny". Był autorytetem moralnym dla kolejnych pokoleń spiskowców. W 1830

został aresztowany, a po kilku miesiącach więzienia udał się na emigrację do Szwajcarii, a następnie Anglii, gdzie się spotkał z Lajosem Kossuthem. Później powrócił do Włoch (do Pizy) pod przybranym nazwiskiem. Jako niezłomny

republikanin nie uznał Królestwa Włoskiego. "Zwycięski rewolucjonista przestaje być rewolucjonistą" - ostrzegał. Sam nigdy nie przestał być rewolucjonistą.

Giuseppe Garibaldi (ur. 4 lipca 1807 w Nicei, Francja, zm. 2 czerwca 1882 na wyspie Caprera, Włochy) – włoski rewolucjonista, żołnierz i polityk, działacz i bojownik na rzecz zjednoczenia Włoch, do czego w znacznym stopniu się przyczynił.

Postać barwna i kontrowersyjna, tworząca swą własną legendę za życia. Wróg papiestwa i Austrii, niechętny

legendzie napoleońskiej, choć na tej legendzie wychowany. Zawodowy marynarz, a zarazem żołnierz obeznany z

taktyką walk partyzanckich. Bohater narodowy Włoch, twórca ich odrodzenia (właściwie zmartwychwstania), czyli

Risorgimento[1]. Szczególnie aktywny podczas walk na Sycylii i w bojach o Rzym.

Wyprawa Tysiąca

W kwietniu 1860 roku wybuchło, krwawo stłumione powstanie w Messynie i Palermo, a całą Sycylię ogarnęło

wrzenie. Garibaldiemu tego właśnie było trzeba. W kilka tygodni zorganizował akcję nazywaną "wyprawą tysiąca",

dążąc do obalenia dynastii Burbonów (króla Franciszka II) i włączenia Królestwa Obojga Sycylii do niepodległych Włoch.

10 maja dwa statki wiozące 1087 ochotników wylądowały w Marsali, na zachodnim krańcu wyspy i już następnego

dnia Garibaldi, wzmacniany w drodze przez licznych ochotników, ruszył na Palermo. W dniu 15 maja pobił pod

Calatafimi 3-tysięczne siły Burbonów i zaraz ogłosił się dyktatorem Sycylii w imieniu Wiktora Emanuela. Idące na

odsiecz wojska królewskie wymanewrował pozorując ucieczkę, podczas gdy sam wkroczył do niemal nie bronionego i

ogarniętego ponownie powstaniem Palermo. Jego siły wzrosły teraz do około 20 000 ludzi oblegających w pałacu

królewskim miejscowy garnizon i odpierających siły Burbonów, które otoczyły miasto i rozpoczęły bombardowanie

od strony lądu, jak i z morza. Po trzech dniach jednak pojawiła się w okolicy przyjazna garibaldczykom flota brytyjska, skutkiem czego oblężenie zostało zdjęte, a wojska, na rozkaz Franciszka II, wycofane do Włoch.

Po zajęciu w lipcu Messyny i oczyszczeniu wyspy z królewskich garnizonów Garibaldi przeprawił się do Kalabrii

lądując na tyłach wojsk burbońskich strzegących Cieśniny Mesyńskiej. Zaskoczeni i zdemoralizowani żołnierze

królewscy jęli masowo poddawać się, a z północy maszerowały już oddziały lombardzkie z królem Wiktorem

Emanuelem na czele. Spotkanie króla z Garibaldim miało miejsce pod Teano; zwycięski wódz uścisnął dłoń Wiktora

Emanuela i ogłosił go królem całych, zjednoczonych Włoch. W tej sytuacji 7 września 1860 roku obaj triumfalnie

wkroczyli do Neapolu. Przeprowadzony w październiku plebiscyt ( patrz Piazza del Plebiscito) zdecydował o

połączeniu południa z sardyńsko-piemoncko-lombardzkim królestwem. Było to najświetniejsze zwycięstwo

Garibaldiego, a powstanie państwa włoskiego stało się faktem.

BITWY

• 1848 – Custoza (przegrana)

• 1849 – Novarra (przegrana)

• 1859 – Magenta (wygrana), Solferino (wygrana)

• 1859 – Villafranca (traktat pokojowy)

• 1862 – Aspromonte (wygrana)

• 1866 – Custoza (przegrana)

PRUSY/NIEMCY

Helmuth Karl Bernhard von Moltke baron (od 1843), hrabia (od 1870) (ur. 26 października 1800 w Parchim,

Meklemburgia, zm. 24 kwietnia 1891 w Berlinie) – pruski generał i feldmarszałek, reformator armii pruskiej, a potem niemieckiej.

Pochodził ze starej, szlacheckiej rodziny, będąc stryjem Helmuta Johannesa Ludwiga von Moltke. Karierę w pruskiej

armii rozpoczął w 1822 jako porucznik, przechodząc ze służby duńskiej, w latach 1835-39 służył jak doradca

wojskowy w imperium Ottomańskim. Od 1848 w sztabie generalnym, został 1858 jego szefem. Urząd ten pełnił do

1888 roku.

Zaplanował i skutecznie przeprowadził kampanie wojenne przeciwko Danii (1864), Austrii (1866) i Francji (1870-71),

co doprowadziło do powstania Cesarstwa Niemieckiego. Był wybitnym strategiem i autorem szeregu prac z dziedziny

wojskowości. W latach (1867—1891) zasiadał w parlamencie, w 1872 w pruskiej Izbie Panów.

Moltke uznawany jest za twórcę nowoczesnej operacji wojskowej. Udało mu się pogodzić trzy zasadnicze czynniki

operacyjne: siły, czas i obszar, które od tej pory stały się podstawowymi wyznacznikami operacyjności.

Otto Eduard Leopold von Bismarck-Schönhausen (ur. 1 kwietnia 1815 w Schönhausen (Elbe), zm. 30 lipca 1898 w

Friedrichsruh) – książę von Bismarck-Schönhausen, książę von Lauenburg; niemiecki polityk, premier Prus, kanclerz

Rzeszy zwany Żelaznym Kanclerzem. Przyczynił się do zjednoczenia Niemiec. W polityce wewnętrznej zwolennik

ewolucyjnego konserwatyzmu.

Bismarck w datach

• 1815 urodził się w junkierskiej rodzinie pruskiej, w Schönhausen (Elbe).

• studiował prawo w Getyndze, w służbie dyplomatycznej w Związku Niemieckim ( Deutscher Bund).

• 1847 zawarł w Barnowcu ( Reinfeld) koło Kołczygłów ( Alt Kolziglow) w ówczesnym powiecie miasteckim ( Rummelsburg) związek małżeński z Johanną von Puttkamer.

• 1862 premier i minister spraw zagranicznych Prus.

• 1867

o

otrzymał majątek nieopodal Kołczygłów w Wierszynie ( Versin).

o

zakupił dużą posiadłość wraz z pałacem w niedalekim Warcinie ( Varzin).

o

powstał Związek Północnoniemiecki ( Norddeutscher Bund), gdzie Bismarck został powołany na

kanclerza ('Bundeskanzler ).

• 1870 sfałszował słynną depeszę z Ems, która doprowadziła do wojny prusko-francuskiej i w efekcie do

zjednoczenia Niemiec.

• 18 stycznia 1871 powstała II Rzesza określana jako Cesarstwo Niemieckie ( Deutsches Reich), a Bismarck został

kanclerzem Rzeszy; otrzymał przydomek Żelazny Kanclerz.

• 1871-1878 Bismarck prowadził tak zwany Kulturkampf ( walkę o kulturę), co faktycznie oznaczało walkę rządu pruskiego z kościołem katolickim, a w zaborze pruskim jednocześnie intensywną germanizację ludności

polskiej.

• 20 marca 1890 Wilhelm II odwołał Bismarcka z urzędu kanclerza.

• 30 lipca 1898 Bismarck umiera.

BITWY

• 1864 – wojna z Danią

• 1865 – Biarritz (spotkanie Bismarcka i Napoleona III)

• 1866 – Sadowa (wygrana)

• 1866 – Praga (traktat)

• 1870 – Sedan (wygrana)

• 1870 – depesza Emska

• 1871 – Wersal (Proklamacja cesarstwa niemieckiego)

***********************************************************************************************

Lajos Kossuth (ur. 19 września 1802 w Monoku, zm. 20 marca 1894 w Turynie) – węgierski szlachcic, prawnik,

dziennikarz; przywódca rewolucji węgierskiej uważany za węgierskiego bohatera narodowego.

W marcu 1848 po wybuchu Wiosny Ludów w Cesarstwie Austriackim (zwanej tam Rewolucją Marcową) domagał się

w swej mowie z 3 marca 1848 zmiany monarchii absolutnej na konstytucyjną, jak również konstytucji dla narodów

cesarstwa. Jednak podczas rewolucji jego poglądy stały się bardziej radykalne i domagał się (też z bronią w ręku)

całkowitej niezależności Węgier od Austrii. W pierwszym niezależnym węgierskim rządzie, którego premierem był

Lajos Batthyány, pełnił funkcję ministra finansów i przewodniczącego komisji ds. wojskowych. Jako wiodąca

osobowość rządu zaproponował i przeprowadził liczne reformy, np. uwolnienie chłopstwa z niewolniczego

poddaństwa względem szlachty. Utworzył też węgierskie ochotnicze siły zbrojne (Honvéd) do zwalczania

proaustriackich ruchów nie-węgierskich grup narodowych, przede wszystkim Chorwatów, na terenie Węgier.

Joseph Radetzky, właśc. Johann Joseph Wenzel hrabia Radetzky von Radetz (ur. 2 listopada 1766 w Trebnicach,

Czechy, zm. 5 stycznia 1858 w Mediolanie, Włochy), feldmarszałek, jeden z najwybitniejszych dowódców austriackich

w XIX wieku.

W 1784 wstąpił jako kadet do regimentu kirasjerów i walczył w wojnie z Turkami 1788-1789, w latach 1792-1795 brał

udział w operacjach w Niderlandach i nad Renem. W bitwach pod Voltri i Hohenlinden odznaczył się i dostał awanse.

Uczestnik wojen z napoleońską Francją.

Mianowany szefem sztabu dowódcy koalicji antyfrancuskiej feldmarszałka austriackiego Karla Schwarzenberga i w

1813 uczestnik bitwy pod Lipskiem. Autor planów sprzymierzonych rozegrania tej bitwy. Od 1829 generał kawalerii i

wojskowy komendant twierdzy w Ołomuńcu. W 1831 mianowany dowódcą wojsk austriackich w Królestwie

Lombardzko-Weneckim. Podczas wydarzeń rewolucyjnych we Włoszech w czasie Wiosny Ludów dwukrotnie

zwyciężał wojska piemonckie: w 1848 w bitwie pod Custozą i w 1849 w bitwie pod Novarą. W latach 1849-1857

gubernator Lombardii i Wenecji.

Autor "Über den Zweck der Übungslager im Frieden" (1816) i "Gedanken über Festungen" (1827).

Zmarł wskutek wypadku w Mediolanie, jego ciało złożono 19 stycznia 1858 w Heldenbergu w Dolnej Austrii. Był

kawalerem Orderu Złotego Runa (1848).

Na jego cześć Johann Strauss starszy skomponował słynny Marsz Radetzky'ego.

POWSTANIE STYCZNIOWE

Hrabia Andrzej Artur Zamoyski herbu Jelita (1800-1874) – działacz polityczny i gospodarczy w Królestwie Polskim, jeden z czołowych przedstawicieli pracy organicznej.

Syn Stanisława Kostki Zamoyskiego i Zofii z Czartoryskich Zamoyskiej, brat gen. Władysława Zamoyskiego.

Od 1842 organizował w swej rezydencji w Klemensowie zjazdy ziemian, w 1848 zawiązał Spółkę Żeglugi Parowej,

uruchomił produkcję statków i barek. Inicjator i prezes Towarzystwa Rolniczego (1858-1861). Przeciwnik Aleksandra

Wielopolskiego, który w 1861 spowodował rozwiązanie Towarzystwa Rolniczego. We wrześniu 1862 roku na rozkaz

cara Aleksandra II musiał opuścić Królestwo Polskie. Po wydaleniu przebywał w Paryżu i Dreźnie.

Leopold Kronenberg (ur. 24 marca 1812, Warszawa, zm.5 kwietnia 1878, Nicea), bankier, inwestor, finansista

warszawski, jeden z przywódców "białych" przed powstaniem styczniowym.

Działalność polityczna Kronenberga opierała się na lojalności wobec carskiej administracji. Był on jednym z

nielicznych zwolenników znienawidzonego przez ówczesne społeczeństwo Aleksandra Wielopolskiego. "Biały

bankier" , jak nazywano Kroneneberga, poruszał się sprawnie po środowisku majętnych ziemian oraz warszawskiej elity i intelektualistów, tzw. millenerów. Właśnie w tych kręgach zaczęła się formować myśl polityczna "białych", opowiadających się za rozsądną pracą organiczną a dopiero w dalszej kolejności odzyskaniem niepodległości. 27

lutego 1861 był jednym z inicjatorów powołania Delegacji Miejskiej, utworzonej dla uśmierzenia nastrojów

rewolucyjnych po krwawym stłumieniu manifestacji patriotycznej przez wojsko rosyjskie. [1] Działania te

doprowadziły do powołania w 1861 Delegacji Miejskiej - kierownictwa partii "białych", w składzie której znalazł się m.in. Kronenberg. Po wybuchu powstania styczniowego i przejęciu władzy przez "czerwonych", "Biały bankier" stale zabiegał o zachowanie przewagi "białych" w rządzącym krajem Rządzie Narodowym. Po powstaniu styczniowym

zrezygnował z aktywniejszych form działalności politycznej.

Aleksander Wielopolski herbu Starykoń (ur. 13 marca 1803 w Sędziejowicach – zm. 30 grudnia 1877 w Dreźnie) –

polski polityk, hrabia, margrabia Gonzaga-Myszkowski, XIII ordynat pińczowski.

Od marca do października 1861, z rekomendacji generalnego prokuratora senatu, dyrektor Komisji Wyznań i

Oświecenia Publicznego w rządzie Królestwa Polskiego. 7 kwietnia 1861 na wniosek Wielopolskiego uchwalono nową

ustawę o zbiegowiskach. Jej przepisy głosiły, że w razie zebrania się tłumu manifestantów należy trzykrotnie wezwać go do rozejścia, po czym można już użyć broni palnej. Decyzja ta utorowała drogę do masakry bezbronnej ludności

Warszawy przez wojsko rosyjskie 8 kwietnia na Placu Zamkowym. [1]

Na tym stanowisku ukrócił samowolę urzędników carskich, zastępował ich Polakami, opracował plan pomnożenia

liczby szkół elementarnych i średnich, w 1862 utworzył w Warszawie, na bazie Akademii Medyko-Chirurgicznej,

Szkołę Główną. Przywrócił Radę Stanu Królestwa Polskiego, wprowadził reformujące i porządkujące system

administracji ustawy o samorządzie gmin miejskich i wiejskich, powiatów i guberni. Jego zasługą jest także

wprowadzenie oczynszowania chłopów i równouprawnienia Żydów. Żądania uznania przez Polaków status quo i

wyrzeczenia się dążeń niepodległościowych spowodowały jego poróżnienie się z wieloma działaczami polskimi,

natomiast śmiałe reformy zniechęciły do niego carską administrację.

Pokłócony z agresywnymi wobec Polaków władzami rosyjskimi w Warszawie złożył dymisję i wyjechał w 1861 do Petersburga. Tam zdobył przychylność dworu dla swoich poglądów (przekonywał, że tylko poważne ustępstwa

wobec Polaków mogą uspokoić "wrzącą" sytuację w Królestwie) i wrócił w czerwcu 1862 jako naczelnik rządu

cywilnego Królestwa Polskiego. Rewolucjoniści ze stronnictwa Czerwonych odpowiedzieli dwoma zamachami na jego

życie. Przerażone grożącą wojną sytuacją stronnictwo Białych zaproponowało Wielopolskiemu współpracę, ten

jednak odmówił. W 1863 dla powstrzymania działań konspiracyjnych zmierzających do konfrontacji z Rosją zarządził

tzw. brankę do wojska rosyjskiego. Opozycja zadecydowała w tej sytuacji o rozpoczęciu powstania. Wobec

niepowodzeń w walce z nastrojami rewolucyjnymi utracił zaufanie cara Aleksandra II i otrzymał dymisję ze

stanowiska. W lipcu 1863 opuścił Warszawę. Zrażony do polityków polskich i rosyjskich oraz do społeczeństwa

polskiego resztę życia spędził bezczynnie w Dreźnie.

Zygmunt Padlewski (ur. 1 stycznia 1836, zm. 15 maja 1863) – polski działacz niepodległościowy, generał powstania styczniowego.

Urodził się w majątku Czerniawka Mała w powiecie berdyczowskim. Był synem Władysława - powstańca

listopadowego i Judyty z Potockich. Uczył się w Korpusie Kadetów w Brześciu nad Bugiem, następnie w Petersburgu.

Absolwent Akademii Artylerii w Petersburgu. Był członkiem petersburskiego tajnego Koła Oficerskiego Zygmunta

Sierakowskiego. W 1861 wyjechał do Francji, gdzie był prezesem paryskiego Towarzystwa Młodzieży Polskiej. Należał

do wykładowców Polskiej Szkoły Wojskowej w Genui i Cuneo we Włoszech. Po powrocie do kraju, od 1862 należał do

lewicy stronnictwa "czerwonych", był członkiem Komitetu Centralnego Narodowego i jednym z głównych

inspiratorów wybuchu powstania. Dążył do współdziałania rewolucjonistów polskich i rosyjskich, prowadząc z nimi

rozmowy w Londynie i Petersburgu. Po wybuchu powstania, od stycznia 1863 był naczelnikiem miasta Warszawy

oraz naczelnikiem powstania w guberni płockiej. Oddział jego nie zdolał jednak zdobyć Płocka i poniósł porażki pod

Słominem i Unieckiem (28 stycznia 1863), następnie pod Myszyńcem (9 marca), Drążdżewem (12 marca) i

Radzanowem (21 marca 1863). Został ujęty przez władze rosyjskie 21 kwietnia pod Borzyminem, a następnie skazany

na karę śmierci i rozstrzelany w Płocku 15 maja 1863.

Marian Langiewicz (ur. 5 sierpnia 1827 w Krotoszynie, zm. 10 maja 1887 w Konstantynopolu)[1] – generał i dyktator powstania styczniowego.

Uczył się w Gimnazjum w Trzemesznie. W 1860 brał udział w wyprawie Garibaldiego na Sycylię, gdzie odznaczył się

męstwem i nieustępliwością. Był wykładowcą Polskiej Szkoły Wojskowej w Cuneo, gdzie stał się zajadłym

przeciwnikiem Ludwika Mierosławskiego. Był związany z politycznym ugrupowaniem Białych.

Przed wybuchem powstania z ramienia Komitetu Centralnego Narodowego sprowadzał do Polski karabiny z Niemiec

i Belgii. 9 stycznia 1863 mianowany pułkownikiem województwa sandomierskiego. Miał przeprowadzić koncentrację

sił powstańczych w Górach Świętokrzyskich i na ich czele uderzyć na Warszawę. 22 stycznia jego zgrupowanie

przypuściło trzy zwycięskie ataki na siły rosyjskie w Jedlni, Bodzentynie i w Szydłowcu (gdzie uczestniczył osobiście), rozpoczynając zwaną przez historyków Kampanię Langiewicza. W obozie w klasztorze w Wąchocku zgromadził 1400

ludzi, formując z nich oddziały jazdy, piechoty i służb. Założył tam kancelarię sztabową, ambulans, drukarnię i

fabryczkę broni. Rosjanie rozpoczęli za nim pościg, uderzając w kilku miejscach jednocześnie. 11 lutego pobił Rosjan w bitwie pod Słupią, zdobywając 1000 karabinów i 8 dział. Jego siły stale rosły. W Małogoszczu Langiewicz połączył

swoje siły z odziałem idącym z Mazowsza. Miał teraz ponad 2500 żołnierzy. Tu też wydał 24 lutego 1863 bitwę

przeważającym liczebnie Rosjanom. Dzięki sprawnemu dowodzeniu wyrwał się z okrążenia prawie bez

poważniejszych strat, tracąc 300 zabitych i 2 armaty. 11 marca 1863 roku ogłosił się dyktatorem powstania. Tydzień

później po bitwach pod Chrobrzem i Grochowiskami, przeszedł do Galicji.

Aresztowany przez Austriaków, przez dwa lata był więziony w twierdzy Josephstadt, a następnie przebywał na

emigracji w Anglii i Szwajcarii. Później przebywał i służył w armii tureckiej jako Langie Bey. Zmarł w Konstantynopolu 10 maja 1887 i pochowany został na cmentarzu Haidar Pasha wraz ze swoją żoną angielskiego pochodzenia Suzanne.

Romuald Traugutt ps. Michał Czarnecki (ur. 16 stycznia 1826 w Szostakowie powiat brzeski, zm. 5 sierpnia 1864 w Warszawie) – polski generał, dyktator[2] powstania styczniowego.

Do czasu proklamowania powstania na Litwie (marzec 1863), Traugutt nie wyrażał chęci brania udziału w życiu

politycznym. W poglądach zbliżony był jednak do stronnictwa białych, choć działania przez niego podejmowane

odzwierciedlały raczej program czerwonych. Gdy powstanie wybuchło, sąsiedzi z Ostrowia namawiali go do objęcia komendy nad lokalnymi oddziałami. Traugutt nie był pośród nich szczególnie popularną osobą, ale większość znała

jego dawne zasługi wojenne. Przez długi czas odmawiał przystąpienia do powstania styczniowego. Wszedł do walki w

kwietniu 1863 roku. Objął dowództwo nad oddziałem kobryńskim, z którym m.in. urządził 17 maja udaną zasadzkę

na oddział rosyjski pod Horkami. Stoczył jeszcze kilka potyczek. Ostatnia miała miejsce 13 lipca pod Kołodnem i

zakończyła się porażką. W lipcu 1863 przebywał w majątku Elizy Orzeszkowej pod Kobryniem. Później Traugutt

postanowił udać się do Warszawy.

Dyktatura

W stolicy Królestwa stawił się przed Wydziałem Wojny Rządu Narodowego, do którego dyspozycji się oddał. 15

sierpnia otrzymał awans na generała. Następnie został wysłany do Paryża, gdzie miał szukać możliwości pozyskania

pomocy dla powstańców ze strony Francji. Misja nie przyniosła jednak sukcesu. Po powrocie udało mu się uzyskać

poparcie stronnictwa białych, którzy wysunęli jego kandydaturę na dyktatora powstania. Po upadku Rządu

Narodowego czerwonych 17 października 1863 Romuald Traugutt został dowódcą powstania.

Jego przywództwo miało charakter tajny. Siedzibą dyktatora było mieszkanie przy ul. Smolnej 3, a sam Traugutt

przybrał pseudonim Michał Czarnecki. Przyjął również wymyśloną tożsamość konspiracyjną, podając się za kupca

pochodzącego z Galicji. Traugutt podjął się próby reorganizacji sił powstańczych i przekształcenia słabo uzbrojonych i luźno zorganizowanych oddziałów partyzanckich w regularną armię. 27 grudnia 1863 wydał dekret powołujący

delegatów terenowych w celu uwłaszczenia chłopów. Jako jeden z głównych celów wskazywał także konieczność

poprawy sytuacji finansowej oddziałów powstańczych. Jego zabiegi o udzielenie pożyczki w kraju i zagranicą

skończyły się jednak niepowodzeniem. Prowadził także szeroko zakrojoną politykę zagraniczną. Najpierw próbował

uzyskać pomoc militarną od krajów Europy Zachodniej. Kiedy okazało się, iż nadzieje na to były zupełnie

bezpodstawne, nawiązał kontakty z innymi europejskimi rewolucjonistami. Korespondował m.in. z Giuseppe

Garibaldim. Pomimo swej głębokiej religijności i słania listów do papieża Piusa IX z prośbą o apostolskie

błogosławieństwo, sprzeciwiał się wysyłaniu do Rzymu funduszy które miały przyspieszyć kanonizację

błogosławionego Jozafata Kuncewicza.

POWSTANIE STYCZNIOWE 22 - 23 STYCZNIA 1863 r.

Przyczyny :

* porażka Rosji w wojnie krymskiej (wojna Rosji z koalicją Turcji, Anglii, Francji i Sardynii)

* branka

* sukcesy Włochów (przy pomocy Francji pokonali Austrię i zjednoczyli większą część swojego kraju)

* zaostrzenie represji ; aresztowania polskich patriotów

*Reformy gospodarcze w Rosji

Odwilż posewastopolska:

*złagodzono cenzure

*wypuszczenie więźniów z cytadeli

*powrót emigrantów i zesłańców

*Utworzenie Akademii Sztuk Pięknych

*Powołanie Towarzystwa Rolniczego

*Kwestia Uwłaszczeniowa

Przyczyny klęski powstania:

* przewaga militarna Rosji

* tylko mała grupa chłopów brała udział w powstaniu a Ci, którzy w nim nie uczestniczyli przybrali postawę obojętną lub nawet wrogą

* źle uzbrojona armia, brak znajomości terenu, na którym walczyli, brak doświadczenia dowódców

* brak pomocy ze strony państw zachodnich

* utrudnianie przekraczania granicy i działań powstańczych przez inne kraje zaborcze (Austria i Prusy)

* podział na Białych i Czerwonych ; brak zgodności, zorganizowania i współpracy samych powstańców

Skutki:

* całkowita utrata autonomii przez Królestwo Polskie

* Królestwu Polskiemu nadano nazwę Kraju Przywiślańskiego (a więc z nazwy całkowicie zniknął wyraz 'Polska')

* uczestników powstania zsyłano do więzienia i na Sybir, niektórzy wyemigrowali

* konfiskowano majątki powstańców

* uwłaszczenie chłopów

Czerwoni (nazywali siebie 'partią ruchu') - zwolennicy walki zbrojnej, za ważne uznali uwłaszczenie chłopów i ich

udział w powstaniu. Do tego ugrupowania należał Jarosław Dąbrowski

Biali - potępiali walkę zbroją, uwłaszczenie i powołanie chłopów do walki. Dążyli do uzyskania ustępstw i ugody z

Rosją za pomocą nacisków i perswazji. Do białych przynależeli m.in. Andrzej Zamoyski i Leopold Kronenberg.