SYTUACJA POLITYCZNA W POLSCE W LATACH 1918-1926:

W sejmie rozkład sił był mniej więcej równo rozłożony pomiędzy prawicą,

lewicą i centrum. Celem tego sejmu staje się uchwalenie konstytucji.

Dochodzi do sporów na tym tle, które wygrywa ND-cja. Twierdziła ona, że

władza wyk. powinna być silna lecz w konstytucji przeforsowali osłabienie

władzy prezydenta, gdyż obawiali się, że zostanie nim Piłsudski.

17 marca 1921r. uchwalono KONSTYTUCJĘ MARCOWĄ. Usalono: władza

zwierzchnia należy do narodu, ustawodawcza w rękach sejmu i senatu,

prawa wyborcze mieli obywatele po 21 roku życia do sejmu, do senatu pow.

30 roku., prawo bierne (kandydacja) do sejmu od 25 roku, do senatu od 40

roku życia, ustalono przewagę sejmu - inicjatywa ustawodawcza (wraz z

rządem) - uchwala ustawy - wyp. wojny - zawarcie pokoju, senat miał prawo

veta wobec ustaw sejmu, władza wyk. w rękach prezydenta i rządu

(osłabiona) , zagwarantowano prawa obywatelskie (równość wobec prawa,

wolność osoby, sumienia, wyznania, stowarzyszeń, nietykalność własności,

bezpłatną i obowiązkową szkołę, ubezpieczenia). Wprowadzono ustrój

demokracji parlamentarnej. Władza wyk. zostaje osłabiona, sejm zdobywa

przewagę - a jest w tym okresie rozbity na walczące ze sobą partie. 5 list.

1922 odbywają się wybory do nowego parlamentu. Prawica w tym czasie

tworzy blok wyborczy tzn. Chrześcijańska Jedność Narodową (Chijena) -

zdobywa 29% mandatów, centrum 24%, lewica 25%, mniejszościnar. 22%.

Umożliwia to stworzenie rządu przez jedną partię. 9 grudnia 1922 zgr.

narodowe wybiera prezydenta. Kandydaci: prawicy - hr. Maurycy Zamojski,

centrum (PSL Piast) - S. Wojciechowski, lewicy (PSL Wyzwolenie) - Gabriel

Narutowicz. On wygrywa, zdobywa głosy centrum, lewicy i mniejszości. 16

gr. 1922 zwolennik ND-cji Niewiadomski zabija prezydenta. Nowym zostaje

S. Wojciechowski. ND-cja dąży do zdobycia władzy - tworzy koalicję z

centrum w maju 1923 tzw. pakt landkoroński. Nazwano go koalicją Chieno-

piast. PROGRAM: ograniczenie ustawodastwa socjalnego, ogr. praw

mniejszości nar., zwiększenie roli kościoła, zmiana ustawy rolnej z '20 r.,

polepszenie stosunków z sąsiadami. W maju 1923 roku tworzą oni rząd,

premierem zostaje Witos. Jest to rząd znienawidzony: panuje kryzys

gospodarczy, bezrobocie, wzrasta inflacja. Piłsudski wycofuje się z życia

politycznego, a rząd wyst. o ogr. ustawodastwa socjalnego. Część posłów

PSL Piast opuszcza koalicję i w tym momencie rząd traci większość, upada

on 14 gr. , natomiast 19 grudnia powołano nowy z W. Grabski . Jest to

rząd pozaparlamentarny - nie ma oparcia o partię w parlamrncie. Isnieje on

do list. 1925r.: przeprowadza m.in. reformę rolną, walutową, podpisuje

konkordat z Watykanem.